Chương một ÂM DƯƠNG KINH-DÙNG TRONG QUAN HỆ CON NGƯỜI-(NHÂN TẾ)

Đạo của âm dương, khi căng khi chùng,

vừa thuận vừa nghịch bồi bổ và xúc tiến

lẫn nhau.

Mấy ngàn năm đã qua, tư tưởng của con người cũng giống như những mạch nước đã hợp thành sông ngòi – người ta không vì những tư tưởng, chủ nghĩa đó tranh luận mãi không thôi nữa. Thay vào đó là trong cuộc sống hàng ngày phẳng lặng, làm thế nào xử lý tốt quan hệ nhân tế (quan hệ giữa người với người).

Quan hệ nhân tế là tinh túy của xã hội văn minh.

Chúng ta phải kịp thời điều chỉnh thái độ đối xử của mình với người khác, mà mỗi người đều có quyền nhận được cách đối xử tốt. Phải công bằng với người khác, đồng thời cổ vũ sự cố gắng cũng như tha thứ lỗi lầm của họ giống như chúng ta mong người khác tha thứ lỗi lầm của mình.

Để đạt được mục đích này, nên đọc Âm Dương kinh, nhất là phải biết đọc Âm Dương kinh, mới có thể thành thạo trong việc xử lý quan hệ nhân tế phức tạp luôn biến đổi không ngừng.

Âm Dương kinh là gì?

Thực ra, Âm Dương kinh chính là lợi dụng các mặt tương phản của sự vật để giải quyết vấn đề một cách khéo léo, nhìn nhận và xử lý quan hệ xã hội một cách biện chứng.

Có thể nói Âm Dương kính chính là «chính phản luận», «mâu thuẫn luận», «biện chứng luận».

1. Biết nói dối một cách có thiện ý

Nếu quan niệm cứ nói dối là «xấu» thì sẽ quá cứng nhắc.

Hãy để cho «nói dối» cùng tồn tại với «thành thực» mới thể hiện được tốt nhất phép biện chứng của sự vật.

Thành thực, xưa nay là đức hạnh tốt được người ta khen ngợi, còn dối trá, giả dối bị người ta ghét bỏ. Người nói dối phần nhiều bị mọi người chê trách, nhưng không thể nhất loạt đều xem như nhau.

Trong một số trường hợp giao tiếp đặc biệt, có những «lời nói dối» lại hàm ý rất tốt, đẹp. Bởi vì những lời nói dối đó xuất phát từ nguyện vọng tốt đẹp và mục đích đúng đắn, là để giành được hiệu quả giao tiếp tốt hơn. Tránh những xung đột tình cảm bất ngờ có thể gây họa.

* Ông Hoàng cùng với mấy người bạn đi du lịch, tham quan dạo chơi đầm Hoa Thanh, trèo lên Hoa Sơn, thăm những nơi cổ xưa tĩnh mịch tìm kiếm những cái kỳ lạ, đi và chơi thật thỏa thích, nên đã quên mất việc mua sắm quần áo ở Tây An về cho vợ, mãi đến lúc ngồi trên xe lửa trở về mới sực nhớ đến.

Ông bèn vội vàng đến cửa hàng lớn của thành phố mua cho vợ được một bộ áo liền váy.

Về nhà «không dám» nói thực, mà đã dùng «lời nói dối» để nịnh vợ: «Hàng ngày bà xách làn đi chợ, nấu ăn, giúp chồng dạy con, không hề phàn nàn, rất đáng cám ơn bà. Lần này đi Tây An mua bộ áo liền váy này mà tôi phải chạy khắp các «cửa hàng» lớn ở đó mới chọn trúng được nó, bà đem mặc thử xem có vừa không?».

Người vợ nghe xong, mặt mày tươi tỉnh, vui vẻ mặc thử.

Ông Hoàng có thể gọi là mẫu người sợ vợ, nhưng không phải là kẻ nhu nhược, mà ông sợ vì một chút việc nhỏ có thể dẫn đến vết rạn nứt cho gia đình vốn đang êm ấm vui vẻ.

Do đó, trong những việc nhỏ không dính dáng đến toàn cục, không liên quan đến «ý quan trọng», thì không cần quá «thật thà».

Trong những việc vụn vặt trong gia đình xuất hiện việc sơ ý, có thể dùng «lời nói dối» để sửa chữa nó, chỉ một phen phân trần của ông Hoàng đã tỏ ra săn sóc tỉ mỉ đối với người vợ, tình cảm vợ chồng càng gắn bó. Giá như ông Hoàng thật thà nói rằng bộ váy này vẫn mua ở cửa hàng của thành phố nhà mình thôi, há chẳng làm cho bà vợ mất hứng đó sao?

Trong vài văn «Fujino tiên sinh» của Lỗ Tấn đã kể lại một câu chuyện sau:

Đến cuối năm học thứ hai, tôi bèn đi gặp Fujino tiên sinh, nói với ông rằng tôi sẽ thôi không học ngành y nữa, và sẽ rời khỏi Sentai. Fujino tỏ vẻ buồn rầu, tựa như ông muốn nói điều gì, nhưng lại thôi không nói nữa.

«Em muốn học ngành sinh vật học, những kiến thức thầy đã dạy cho em, cũng vẫn có ích.» Kỳ thực, tôi không có ý muốn học ngành sinh vật học, bởi vì nhìn thấy ông lộ vẻ buồn rầu, tôi liền nói ra những lời nói dối để an ủi ông.

Lỗ Tấn lúc này quyết tâm bỏ ngành y theo học ngành văn. Bởi vì theo ông, hễ là dân của nước ngu muội và yếu kém, thân thể dù có tráng kiện đến mấy cũng hoàn toàn vô dụng. Muốn làm thay đổi tinh thần của họ, việc quan trọng trước nhất là nên thúc đẩy nền văn hóa. Chỉ là để không làm đau lòng Fujino tiên sinh, khi đến chào từ biệt mới nói một lời nói dối như vậy.

Lời nói dối này đã an ủi một cách hết sức khéo léo người thầy đã gửi gắm nhiều hy vọng đối với người trò yêu của mình, mặc dù lời nói dối đó là «dối» là «giả», nhưng tình thật ý thực đã biểu hiện tình nghĩa thầy trò chân thành, trong sáng giữa họ với nhau.

Ngược lại, nếu nói những lời chân thật, sẽ có thể làm tổn thương đến ông giáo già tốt bụng.

2. Đọ sức khéo léo

Gặp kẻ địch mạnh mà tạm tránh đi, hoàn toàn không phải là nhu nhược.

Tiến là một sách lược; lui cũng là một sách lược.

Con ve là một loại côn trùng, ve mùa hè thường kêu «ve ve» ở trên cây, khi ve biến thành côn trùng phải lột xác thành ấu trùng.

Ve lột xác, ví như dùng mưu kế trốn thoát khiến cho đối phương không thể phát giác được. Đó là thuật «phân thân» thoát khỏi đối phương, di chuyển hoặc tháo lui. Thoát ở đây không phải là hoảng hốt lo sợ, mà là giữ lại hình bóng, đi thật mà như thể không đi, nhằm giữ chặt đối phương lại, thoát khỏi cảnh nguy hiểm.

* Một đêm khuya Chaplin mang một số tiền lớn về nhà. Khi đi qua đoạn đường nhỏ, sau gốc cây đột nhiên vọt ra một người vạm vỡ, tay cầm một khẩu súng ngắn ép anh nộp số tiền mang theo.

Chaplin nhìn thấy miệng súng đen ngòm, giả vờ toàn thân run bắn lên, với giọng khiếp sợ nói: «Tôi có một ít tiền, nhưng tất cả đều là của ông chủ. Hãy giúp tôi bắn lên chiếc mũ của tôi hai phát để tôi về có lý do khai báo».

Tên cướp không nói không rằng, giật lấy chiếc mũ của anh lại, «păng păng» liền hai phát vào mũ.

Chaplin lại cầu xin bắn vào gấu quần của anh hai phát nữa, nói: «Nhu thế sẽ càng gần sự thật, ông chủ sẽ không thể không tin».

Tên cướp không ngần ngại liền lôi gấu quần lên quét luôn mấy phát súng nữa.

Chaplin lại nói: «Xin hãy nhắm vào vạt áo của tôi bắn cho vài lỗ nữa».

Tên cướp vừa chửi: «Tên nhát gan này, mày là con sâu đáng thương…» vừa kéo cò súng, nhưng không nghe thấy tiếng súng nổ.

Chaplin biết là đạn đã bắn hết, liền cắm cổ chạy như bay.

Lúc tên cướp cầm súng tình huống ở thế địch mạnh ta yếu, nếu dốc sức chống lại hoặc lập tức bỏ chạy thì sẽ ra sao? Rõ ràng là cầm chắc bị trấn lột hết tiền.

Chaplin làm như con ve lột xác, ở chỗ anh đã dùng kế hoãn binh. Trước tiên anh ta giả bộ sợ sệt, để tên cướp cảm thấy anh ta là một tên hèn mọn, như thế tên cướp sẽ mất cảnh giác không thể hành động cứng rắn đối với anh ta, đồng thời cũng buông lỏng canh chừng đối với anh ta một chút.

Tiếp đó Chaplin nói tiền là của ông chủ, dụ đối phương nổ súng để tạo ra một cảnh tượng giả mình bị cướp. Đặc biệt là sau khi tên cướp dùng hết đạn, Chaplin thấy thời cơ đã đến, liền trốn thoát an toàn.

Kế con ve lột xác có thể tránh được xung đột cứng rắn gặp cứng rắn, có thể khiến bạn trong cuộc đụng độ hư hư thực thực thoát thân một cách khéo léo.

** Tết âm lịch, cô Ngô đến các nhà bạn bè chúc tết. Khi trở về nhà, đột nhiên cảm thấy ở nhà có chút gì đó khác thường – Cha mẹ cô và cô cùng đi chúc tết ở ngoài, khi đi cửa nhà đóng khóa rất cẩn thận, sao lúc này bị mở bung ra?

Cô đẩy cửa bước vào, vừa nhìn liền cảm thấy hú hồn: hóa ra có hai tên trộm đang lục tìm các hòm tủ trong nhà cô. Một tên trong bọn vừa nhìn thấy có người vào, rất hoang mang, liền cầm một chiếc dây thừng, muốn luồn qua phía sau người cô, đóng chặt cửa lại. Nếu cô Ngô kêu toang lên thì chúng đã xiết chặt cho cô chết.

Lúc này, cô Ngô đã tỏ ra bình tĩnh lạ thường. Cô nhanh trí nói to lên: «Đây không phải nhà cô Lựu rồi? Xin lỗi, tôi đi nhầm cửa».

Nói xong, cô liền gật đầu chào hai tên kia và lui ra.

Hai tên cướp yên trí cho là cô này đích thực vào nhầm nhà, không phát hiện việc chúng đang gây án, liền đáp lại vài câu, và không để ý đến cô nữa.

Khi cô Ngô ra khỏi nhà, lập tức báo với đội bảo vệ và mọi người cùng tòa nhà, hai tên cướp lấy trộm xong, vừa ra khỏi nhà liền bị bắt gọn.

Đọ sức một cách khéo léo, có thể đạt được mục đích đánh kẻ địch bất ngờ để giành phần thắng.

3. Lấy gậy ông đập lưng ông

Khi mâu thuẫn logic chứa đựng trong lời nói của đối phương còn ẩn giấu, ngấm ngầm, có thể khéo léo dẫn dắt, khiến cho chỗ tự mâu thuẫn của đối phương càng bộc lộ rõ ràng hơn, chờ thời cơ phản kích, hiệu quả càng tốt.

Phương pháp làm hiện rõ mâu thuẫn đúng lúc, thường được dùng đến trong ứng xử. Phương pháp này chính là nắm lấy chỗ tự mâu thuẫn của đối phương để vạch ra, làm cho lời nói và hành động của họ mâu thuẫn nhau, giúp chỗ vô lý của họ tự bày ra ánh sáng. Chúng ta thường nói «lấy gậy ông đập lưng ông», chính là như thế.

Thế giới vốn ngập tràn đủ mọi mâu thuẫn, khi ứng xử hàng ngày, chỉ cần chúng ta lưu ý một chút, thì có thể luôn phát hiện được kịp thời để chỉ nó ra, bắt đối phương «tự mình vả vào miệng mình», sẽ có thể giành chủ động, giành tình thế trên cao nhìn xuống.

Đầu những năm thứ 30 thế kỷ trước, một buổi tối mùa hè, nhà giáo dục Đào Hành Chi đi xem kịch ở Đại kịch viện Quốc Thái. Người soát vé thấy ông mặc bộ quần áo vải thường, chân trần đi đôi giày vải, đã lấy cớ ông không đi tất, không cho ông vào. Đào Hành Chi không nổi giận, cũng không cãi lại, không nói một lời, đứng ngay sang một bên.

Một lát sau mấy cô gái tân thời ăn mặc hở hang bước tới, người soát vé vội vàng lễ phép đón họ. Đào Hành Chi nhìn thấy thế liền bước lên phía trước hỏi: «Ông xem mấy cô gái tân thời này chẳng những không đi tất mà còn hở ngực lộ cánh, các ông đều cho họ vào, tôi chỉ không đi tất, vì sao lại không cho tôi vào?» Người soát vé bị hỏi đến mức «cứng họng» không trả lời được, đành chắp tay mời Đào Hành Chi vào rạp.

Aristotles từng nói: «Không ai bằng lòng làm một người xấu». Nhưng người ta thường do chịu ảnh hưởng của hoàn cảnh dần dần hình thành thói quen từ môi trường xã hội. Nếu môi trường không tốt, con người cũng trở thành «người xấu», liền làm một số «việc xấu».

Việc làm của người soát vé chẳng khác «chó cắn áo rách» Đào Hành Chi nắm được thái độ khác nhau của họ đối xử với những người khác nhau, đã chỉ ra chỗ tự mâu thuẫn của họ, khéo léo chế giễu quan niệm giá trị tầm thường chọn người qua áo mũ này, từ đó đã vào rạp thuận lợi.

Trong chuyện «Ông già và Hoàng tử» kể lại: Một ông già nghe nói Hoàng tử thích nói chuyện với người thông minh. Ông liền cầm theo chiếc gậy và đi đến kinh đô. Khi đến nơi, ông đã đi thẳng đến Lâu đài của Hoàng tử và dừng lại ở trước đó.

Ông già vốn là một người nghèo nên ăn mặc quần áo cũ kỹ trông hơi bẩn. Một người lính gác thấy ông cứ đi đi lại lại trước Lâu đài, liên hỏi: «Này cụ già, cụ muốn gì?».

«Tôi muốn gặp Hoàng tử. Tôi muốn nói chuyện với Ngài?»

Lúc đó, Hoàng tử cũng đang đứng trên thềm cửa nhìn thấy ông già và nói với những người lính bảo vệ: «Không, ta không muốn nói chuyện với người này. Quần áo của ông ta cũ kỹ trông nhếch nhác bẩn thỉu lắm. Hãy bảo ông ta đi nơi khác!»

Thế là ông già bỏ đi luôn.

Ông già có một người bạn ở kinh đô, nên ông đã đi bộ đến nhà bạn. Bạn ông rất sung sướng tiếp đón.

Người bạn hỏi: «Vì sao ông lại đến kinh đô này?»

Ông già nói: «Hoàng tử thích nói chuyện với người thông minh. Mà người ta nói tôi là một người thông minh, nên tôi đến để nói chuyện với Hoàng tử».

Người bạn hỏi luôn: «Hoàng tử đã hỏi ông những gì? Ông ta thích nêu ra những vấn đề gì?»

«Ông ta không muốn nói chuyện với tôi, bởi tôi là một người nghèo, chỉ nhìn vào bộ quần áo của tôi, vì nó cũ kỹ và bẩn thỉu.»

Ông bạn hiểu ý, liền cho ông già một bộ quần áo mới và bảo ông mặc vào, đi đến Lâu đài của Hoàng tử. Lúc đó, vừa khéo Hoàng tử cũng đang đứng bên cửa sổ Lâu đài trông thấy một người ăn mặc tươm tất gọn gàng liền cho lính mời vào.

Hoàng tử nói: «Tôi rất sung sướng gặp ông. Xin mời vào».

Hoàng tử dẫn ông già vào một phòng lớn. Ông già trông thấy bữa ăn trưa thịnh soạn đã bày sẵn trên bàn.

«Xin mời ngồi xuống và ăn, ông bạn của tôi», Hoàng tử nói. Hai người họ cùng ngồi vào bàn. Hoàng tử bắt đầu ăn, nhưng ông già không ăn. Ông lấy một số đồ ăn bỏ vào trong túi của chiếc áo mới ông đang mặc. Hoàng tử thấy thế liền hỏi:

«Tại sao ông bỏ đồ ăn vào trong túi áo?»

Ông già trả lời:

«Hôm qua tôi đã đến đây, nhưng với bộ quần áo cũ. Và ngài đã không muốn gặp tôi. Hôm nay tôi đến với bộ quần áo mới này, ngài đã mời tôi vào đây ngồi ăn. Như vậy, tôi hiểu rằng đồ ăn không phải là cho tôi, nó là dành cho bộ quần áo mới này của tôi!»

Hoàng tử lúc này chẳng biết nói sao, chỉ còn cách phải chui xuống đất mới khỏi bị «mất mặt».Thế mới biết đánh giá một người không thể chỉ nhìn về bề ngoài của họ. Đây lại là một câu chuyện khá thú vị và dí dỏm.

4. Việc lớn hóa nhỏ, việc nhỏ bỏ đi

Dùng cái cười để đối mặt với các sự việc gây nên điều không vui cho chúng ta trong cuộc sống, đem nỗi khó chịu nhất thời so với toàn bộ cuộc sống của bạn sẽ thấy nó rất nhỏ không đáng mất thì giờ đau buồn.

Trong cuộc sống, chúng ta luôn có thể gặp một số việc làm mất vui, nếu như không chú trọng nghệ thuật ứng phó cấp thiết, thì thật sự sẽ khiến chúng ta không thoát khỏi được thế bí. Biết làm cho việc lớn hóa nhỏ vẫn có thể được xem là một phương pháp hữu hiệu làm đơn phản vấn đề.

* Trong bữa tiệc mừng thọ, mọi người đang vui vẻ nói cười nhộn nhịp, đột nhiên đứa cháu sắp thi đại học va vào chiếc phích nước làm vỡ tan trên sàn nhà. Đứa cháu luống cuống, mọi người cũng có cảm giác ngày mừng thọ mất vui.

Ông nội giật mình chốc lát, sau đó ha ha cười to nói: «Chiếc phích nước nên vỡ từ lâu rồi. Năm nay cháu thi đại học, không thể dừng lại ở «trình độ» cũ. Hôm nay trong ngày vui mà vỡ chiếc phích cũ, đây là điểm tốt nó sẽ đậu đại học. Mọi người thử nói xem có phải thế không?»

Mọi người nghe xong trở lại nói cười vui vẻ.

Chúc mừng ngày sinh vốn là một việc vui mừng, nhưng xảy ra việc đánh vỡ phích mất vui này, tâm tình mọi người vì thế lắng xuống. Nếu như ngay trước mặt quở trách đứa cháu thiếu cẩn thận, gây căng thẳng một phen, thì bữa tiệc nhất định sẽ mất vui, mọi người có kết cục chẳng ra gì.

Cách xử lý của ông nội thật tuyệt vời. Ông không oán giận mà là đem hai việc «trình độ» học và «phích nước» gắn liền với nhau, nói đùa cháu phải đập vỡ cái phích cũ, thì đạt «trình độ» mới, câu nói này đã an ủi đứa cháu cũng làm cho buổi tiệc trở lại vui vẻ.

** Theo phong tục của quê hương, ngày cưới chú rể và cô dâu phải ngồi vào tiệc uống nước và ăn cơm, sau đó lần lượt đến các bàn chúc rượu mọi người.

Chú rể và cô dâu đã vào tiệc trong sự quây quần của mọi người, các vị khách mời cũng lần lượt đến. Chiếc đĩa nhựa màu vàng của mâm thứ nhất chất đầy kẹo cưới và bánh gatô, do một nhân viên phục vụ bưng lên.Nhưng khi nhân viên phục vụ đặt chiếc đĩa này xuống bàn, thì nghe thấy kêu «rắc» một tiếng, đĩa đã bị vỡ. Mọi ánh mắt của khách đều đổ dồn về phía đó. Người phục vụ hoảng sợ, buột miệng nói: «Làm sao lại là thứ đĩa vỡ?» Câu nói này giống như một tiếng sấm kinh người nổ ngay trong phòng cưới khiến bầu không khí chốc lát trở nên rất căng thẳng.

Chú rể thấy tình hình như thế liền nhanh trí nói to lên rằng: «Phá cũ lập mới, thay đổi phong tục tập quán, chúng ta dẫn đến một người tốt!» Nghe anh nói xong, cả hội trường đều reo mừng.

Người ta thường tin vào điềm tốt lành, cho nên trong những ngày vui lớn, mọi người ăn nói phải hết sức cẩn thận, sợ một khi lỡ lời làm mất vui, làm quan khách mất hứng.

Trong lễ cưới đĩa vỡ vốn được coi là điềm gở cần tránh mà nhân viên phục vụ lại nói ra một câu như thế, thật là làm cho người ta không chịu nổi. Có lẽ nhân viên phục vụ hàng ngày chỉ chú ý đến việc bưng lên bưng xuống, đón người đến và tiễn người đi, không quan tâm nhiều đến lễ tiết.

Việc giải thích khéo léo của chú rể đã hòa giải một «cú hỏng» lớn. Anh đã từ việc cái đĩa bị vỡ liên hệ đến việc «phá cũ lập mới; thay đổi phong tục tập quán» rất hợp với bầu không khí buổi lễ thành hôn lúc đó, đem đầu đề câu chuyện từ việc buồn vì cái đĩa bị vỡ đưa ra một lời giải thích khéo léo, dẫn dắt mọi người thoát ra khỏi cảnh ngộ bực mình.

Dí dỏm thể hiện trí tuệ chính là như thế!

Người biết nói dí dỏm phần nhiều đều là người giỏi tư duy theo hướng trái ngược, cũng là người biết đọc Âm kinh.

5. Thuật trèo cao rút thang

Tục ngữ nói: Trèo càng cao càng khó xuống.

Dụ người ta trèo đến chỗ cao, sau đó nhấc thang đi, không còn đường tiến thoái, đành phải đi theo khuôn phép. «Đặt thang» là để dụ kẻ địch «trèo lên cao», «rút thang đi» có nghĩa là bao vây và tiêu diệt.

«Tôn tử binh pháp. Cửu địa» nói: Nhiệm vụ chủ soái giao cho bộ thuộc sẽ giống như bảo người trèo lên cao xong rút thang đi, khiến họ chỉ có thể tiến mà không thể lùi. Từ «Trèo cao rút thang» bắt đầu từ đó.

Nó xuất phát từ mưu lược quân sự, chuyển thành phương pháp ứng xử. Nguyên lý của nó là: Khi chúng ta chưa hoàn toàn nắm chắc sự thật về phương diện nào đó của đối phương, đối phương có thể sẽ chối cãi, chúng ta cũng rất khó «gạt mây để nhìn được mặt trời», làm rõ bộ mặt thật của nó.

Lúc này, có thể bắt đầu từ một câu chuyện khác, dẫn dụ đối phương từng bước tiếp cận với mục đích chúng ta muốn đạt được. Một khi đối phương tiếp cận mục tiêu, liền nhanh chóng nói rõ ý đồ của chúng ta. Khi đối phương phát giác ra thì đã mắc vào tròng, muốn hỏi lại cũng đã muộn, không còn đường nào khác đành phải đi vào khuôn khổ.

Khi vận dụng phương pháp này, giờ phút mấu chốt cần phải nắm thật chắc, thời cơ chín muồi phải lập tức rút thang ngay, bằng không để đối phương tỉnh ngộ ra, sẽ chạy thoát cùng với thang.

* Việc buôn bán của một chủ tiệm quần áo ở một thành phố nọ ngày càng lớn, mức doanh thu tăng lên rất cao. Bộ phận thu thuế yêu cầu ông ta nạp khoản thuế bổ sung, nhưng ông từ chối không thừa nhận mức doanh thu lớn đó. Một nhân viên kiểm tra đối chiếu để thu thuế nhiều lần đến tiệm, đều bị ông ta đối phó qua chuyện cho xong.

Hôm ấy, ông Đàm, một cán bộ thuế khác đến gặp ông ta. Sau mấy câu giao tiếp dầu tiên, ông Đàm liền đổi thái độ, dùng giọng quan tâm để hỏi:

«Có một khoản buôn bán lớn, ông có làm không?»

«Người buôn bán có gì không làm! Khoản nào? Bao nhiêu?»

«Món complet lần trước, 200 bộ.»

«Tôi đang muốn nhập vào một loạt complet để đổi mùa vụ. Giá cả thế nào?»

«Mỗi bộ 180 NDT (Nhân dân tệ). Nếu như mua cả, có thể giảm giá 9%. Hừ, ông là một người nhát gan phải không? Đáng tiếc ông không có bụng dạ này!»

«Chuyện đùa nào! Tôi sẽ mua tất!»

«Ông mua tất! Tôi xin nhắc ông: quy tắc cũ, tiền hàng trong hai tháng phải hoàn trả hết! Bằng không thì thôi không nói chuyện này nữa.»

«Đừng có khinh người! Hai tháng, tôi còn bán không hết ư?»

«Nhưng đây là hơn 3 vạn nhân dân tệ kia!»

«Xem ra quái gì, từ đầu năm đến nay tháng nào tôi không bán được trên 2 vạn?»

«Thôi được. Trước tiên ông đem tiền thuế bổ sung để lọt mấy tháng nay nạp đi đã, rồi sẽ bàn sau!»

«Ông!... Trời!»

Ông Đàm đà thành công bắt chủ tiệm phải nạp thuế bổ sung, phương pháp ông áp dụng chính là «trèo cao rút thang».

Chúng ta phân tích một chút: Trước ông Đàm, một nhân viên kiểm tra và thu thuế đã nhiều lần đến thu thuế, đều không thành công. Sự thất bại của anh ta là chưa tìm hiểu kỹ doanh thu của chủ tiệm, không tìm ra được hứng thú và sở trường của ông ta cho nên không thể «bốc thuốc đúng bệnh» được.

Hành động của ông Đàm lần này đã tìm được nhân tố hấp dẫn nhất đối với đối phương, tức buôn bán complet. Cái «thang» mà ông Đàm chọn rất chuẩn xác, làm cho đối phương bằng lòng ngoan ngoãn trèo lên. Có hai nguyên nhân thôi thúc chủ tiệm an tâm và mạnh dạn trèo lên «thang»:

Một là ông Đàm từng môi giới cho chủ tiệm, từng làm buôn bán món complet lần trước, chính là muốn khêu gợi đối phương nhớ lại, giúp đối phương ổn định tâm lý xóa bỏ nỗi nghi ngờ.

Hai là dùng cách «kích tướng» chế giễu chủ tiệm không có dũng khí, khiến ông ta càng nhanh chóng trèo lên thang. Đợi đến khi chủ tiệm trèo đến độ cao rồi, ông liền rút thang ngay tức khắc, cắt đứt đường rút lui, chủ tiệm lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan, chẳng còn biết làm sao nữa, đành phải nạp thuế theo quy định.

6. Tôi đã ở chỗ đồng chí bây giờ

Dùng câu chuyện hay ví dụ để diễn đạt ý mình có thể làm cảm động thuyết phục người nghe hơn dùng sự thực khô khan hoặc nguyên lý khoa học.

Cách trả lời bằng ví dụ dí dỏm ngầm là chỉ trong hai sự vật có một số điểm tương đồng, dùng một sự vật trong đó để thuyết minh một sự vật khác, đem chỗ linh động giành lại cho đối phương liên tưởng. Khi chúng ta gặp vấn đề khó trả lời trực tiếp, nhưng cũng không thể lẩn tránh, có thể dùng thử phương pháp này.

Thường có những «kẻ sỗ sàng» tìm bới và đụng chạm đến «chỗ đau» của người khác, lúc này không nên tức giận vì như vậy là tự bộc lộ sự non kém của mình. Xin hãy xem câu chuyện dưới đây, có lẽ sẽ có chút gợi ý đối với bạn:

Năm 1956, tại Đại hội đại biểu lần thứ 20 Đảng Cộng sản Liên Xô, Khơ-rút-xốp đã đọc một báo cáo bí mật, công khai phê bình hàng loạt sai lầm của Stalin mở rộng việc thanh trừng phần tử phản cách mạng, đã gây nên phản ứng mạnh mẽ của nhân dân Liên Xô và nhân dân các nước trên thế giới.

Có một lần, trong Đại hội đại biểu của Đảng, Khơ-rút-xốp nhiều lần phê phán sai lầm của Stalin. Lúc đó, có người từ trong hội trường đại hội đưa lên một mẩu giấy. Khơ-rút-xốp mở ra xem, trên giấy viết: «Lúc đó ông ở đâu?».

Khơ-rút-xốp suy nghĩ một lát, cầm mẩu giấy lên, thông qua máy phóng thanh đọc to nội dung của mẩu giấy này. Sau đó nhìn xuống dưới, hét to lên: «Mẩu giấy này ai viết, đề nghị đồng chí lập tức từ chỗ ngồi đứng dậy và đi lên bục ngay».

Không có ai đứng lên cả. Khơ-rút-xốp lại nhắc lại lời của ông một lần nữa, đề nghị người viết mẩu giấy đứng dậy. Cả hội trường vẫn im lặng, mọi người đều chờ đợi Khơ-rút-xốp nổi cáu.

Mấy phút trôi qua, Khơ-rút-xốp thấy không có người đứng dậy, ông liền bình tĩnh nói: «Thôi được, tôi xin báo cáo với đồng chí, tôi lúc đó đã ngồi tại chỗ của đồng chí bây giờ».

Câu hỏi của vị đại biểu này nêu ra rất sắc bén đối với vấn đề nhạy cảm này, Khơ-rút-xốp với tư cách là Tổng Bí Thư không có cách nào né tránh được.

Khơ-rút-xốp từng là người được Stalin rất coi trọng, cho nên nhiều người Liên Xô đều nghi vấn rằng: «Ông đã từ lâu nhận thức được sai lầm của Stalin, thế thì vì sao trước kia ông chưa từng nêu lên ý kiến bất đồng? Lúc đó ông đang làm gì? Ông có tham gia vào những hành động sai lầm này không?».

Khơ-rút-xốp nếu giấu mẩu giấy này đi, thì có thể làm cho ông ta mất uy tín, khiến mọi người cảm thấy ông ta không dám nhìn thẳng vào sự thực.

Nhưng nếu ông trực tiếp thừa nhận: «Khi đó tôi không có gan phê bình Stalin», ắt sẽ làm tổn thương hình tượng của mình, cũng không phù hợp với thân phận là người lãnh đạo cao nhất của ông.

Khơ-rút-xốp phải tìm một cách khác. Ông khéo léo ngay tại chỗ đã sáng tạo ra một tình huống bất ngờ bắt người viết mẩu giấy đứng dậy, uy thế của Khơ-rút-xốp nhiều người đều nể phục, người viết mẩu giấy hoàn toàn không có gan đứng lên, ngay tức khắc không khí hội trường xuất hiện cảnh tượng lặng ngắt.

Cảnh tượng này có lợi đối với Khơ-rút-xốp, ông ta có thể mượn khung cảnh để phát huy ví ngầm ra câu trả lời của mình. Cách trả lời này rất dịu dàng, cũng rất khôn khéo.

7. Bằng không thì bạn hãy cứ giẫm lại tôi một cái

Trong lòng ai cũng ẩn chứa khát vọng đối với mình, nhưng trong xã hội khắp nơi đều có quy phạm, cho nên chúng ta không thể thích sao làm vậy được, mà phải có «khuôn khổ» nhất định.

Người tài giỏi bên ngoài trông có vẻ ngốc nghếch là người biết dùng hình thức giả làm ngốc nghếch để diễn đạt trí tuệ, tức khi phản đối thái độ, quan điểm và ý đồ của đối phương, không để lộ ra dấu vết «phản kích».

Người ta thường có chút tâm lý đề phòng đối với lời nói và hành động sắc sảo, sợ gặp mưu toan; mà đối với lời nói và hành động ngốc nghếch lại không đề phòng, người khôn ngoan thường dùng đặc điểm tâm lý này để thực hiện sách lược «người tài bề ngoài tỏ vẻ ngốc nghếch».

* Trên một chiếc xe ô tô công cộng chen chúc, một chàng trai còn chưa đứng vững, xe đã chạy. Anh ta lắc lư, vô tình giẫm lên bàn chân của một cô gái đứng phía sau.

Cô gái «Ối giời ơi» một tiếng, lập tức chau mày tròn xoe mắt. Chàng trai lập tức xin lỗi lia lịa: «Thật xin lỗi bạn, thật tôi không cố ý! ».

Cô gái vẫn còn giận dữ. Chàng trai thấy tình trạng đó liền giơ chân mình về phía trước: «Bằng không thì bạn hãy cứ giẫm lại tôi một cái!».

Trông thấy dáng vẻ ngốc nghếch của chàng trai, đổi lại cô gái bắt đầu thấy thẹn, không nén nổi cười «khì khì». Một trận xung đột sắp nổ ra đã tiêu tan.

Thoạt nhìn, chàng trai giống như một anh ngốc, nhưng kỳ thực anh ta là một người tài bên ngoài xem có vẻ ngốc nghếch, cho nên cái «ngu» này không phải là ngu thực sự, mà là dùng chí lớn để ngụy trang. Ngu xuẩn thực sự sẽ bị cô gái chửi cho một trận chỉ còn cách cúi mặt nhận lời.

Chàng trai giẫm lên chân người khác, trách nhiệm là ở mình, mình tỏ ra rất bị động. Để biến tiêu cực thành tích cực, anh ta cố ý nói lời «ngốc nghếch». – «Tôi không phải cố ý», cố ý làm ra vẻ «ngu ngốc» – giơ chân của mình ra để cô gái giẫm lại.

Chàng trai giẫm lên chân cô gái đích thực không phải là cố ý, là «phạm sai trái» nhưng từng lời nói, việc làm của anh ta đã biểu hiện sự thành khẩn. Khiêm tốn và đức hạnh giúp xử lý tốt các tình huống trong giao tiếp giữa người với người, cùng với phản ứng nhanh trí, cho nên cô gái đã chuyển tức giận thanh vui vẻ «không kể tới việc đã qua» nữa.

8. Chỉ khác hai chữ, hiệu quả khác hẳn

Thái độ của bản thân bạn được phản ánh ra từ người khác; đồng thời người khác cũng theo phản xạ căn cứ thái độ của bạn để đáp lại bạn.

Nghiên cứu của các chuyên gia về quan hệ con người đã chứng tỏ: chúng ta khi đi lại với người khác, thái độ đối xử của chúng ta đối với họ sẽ phản ánh ra từ trong thái độ của họ đối với chúng ta.

Đầu tiên khi chúng ta giao tiếp với người khác, chúng ta đã dùng hành vi và thái độ của mình kiềm chế hành vi và thái độ của họ, bằng động tác đầu tiên hoặc câu nói đầu tiên của mình, cơ bản đã định ra tinh thần cho toàn bộ cuộc giao thiệp. Nếu như bạn gò bó cứng nhắc, thì việc giao thiệp sẽ là sống sượng, khó chịu. Nếu bạn thân thiện mà rộng lượng, thì việc giao tiếp sẽ thuận lợi mà vui vẻ. Đây là một loại hình động liên quan với nhau trong việc giao tiếp giữa người này với người khác – thái độ của bản thân bạn sẽ được phản ánh ra từ ở phía người kia. Đồng thời, người khác cũng dựa vào thái độ của bạn và sự đánh giá của bạn đối với họ để đáp ứng bạn. Sự thành khẩn của bạn có thể gợi ra sự thành khẩn của đối phương; bạn tự tin, người khác sẽ tin bạn; bạn e dè quanh co người khác sẽ có thể xem thường bạn.

* Thời gian lên ca và tan ca hàng ngày, trên xe ô tô công cộng trong thành phố luôn chen chúc không chịu nổi, khi nhân viên bán vé di chuyển trong chiếc xe quá tải để kiểm soát vé, thường bị hành khách cằn nhằn và có hiện tượng không hợp tác.

Một nhân viên bán vé vừa chen vừa nói với những hành khách đứng ở phía trước: «Cám ơn bạn, xin nhường cho tôi đi một chút!»

Cô đi lại kiểm soát vé vô cùng thuận lợi, các hành khách gắng hết sức để giành cho cô một lối đi, lại vui vẻ hoàn toàn không có một lời oán trách.

So sánh với lời nói của nhân viên bán vé hàng ngày: «Làm phiền bạn, xin nhường cho tôi đi một chút», lời nói của nhân viên bán vé này chỉ khác có hai chữ, «làm phiền» đổi thành «cảm ơn», nhưng hiệu quả lại khác hẳn.

Dễ dàng nhận ra rằng: Khi một nhân viên bán vé nói với hành khách «Làm phiền bạn, xin nhường cho tôi đi một chút», cô ta đã dựng sẵn trước một «sân khấu», hành khách chỉ có thể sắm một vai diễn làm phiền và làm trở ngại người khác trên cái sân khấu này.

Còn câu «Cám ơn bạn, xin nhường cho tôi đi một chút!» của nhân viên bán vé này lại là dựng sẵn trước một «sân khấu» khác, hành khách trên sân khấu này muốn đóng một vai đã sẵn sàng dùng thái độ hợp tác thân thiện. Bởi vì sự cảm ơn của người ta thông thường là chỉ sau khi đối phương dùng cử chỉ giúp người khác, nhưng nhân viên bán vé này đã khéo léo để đối phương nhận trước phần cảm kích của mình.

9. Đột phá thói quen nhận thức

Cần phải đả phá tập quán tư duy làm theo lối cũ, bởi vì lịch sử như dòng sông chảy không nghỉ, nếu không thể theo thời gian biến đổi công việc, mà ngoan cố giữ đúng thói cũ sẽ tụt hậu và lạc hậu.

«Xuất kỳ chế thắng» chính là dùng ngôn ngữ mới lạ khác thường, diễn đạt một ý kiến khác nhau xa với dự tính trước của người nghe, cho người ta cảm giác kỳ lạ đột nhiên, từ đó cảm phục đối phương.

Muốn làm được «xuất kỳ chế thắng», cần phải khai thác năng lực tìm tư duy khác của mình, xung phá quán tính nhận thức làm nhiều trở thành thói quen, đả phá tập quán tư duy làm theo lối cũ, làm nổi bật cái «kỳ lạ».

* Một cuộc thi người đẹp ở trường học đã gần đến màn chót, trải qua mấy vòng loại, chỉ còn lại bốn người đẹp tham gia vào vòng đấu trí lực cuối cùng.

Người chủ trì cuộc thi phong độ nhanh nhẹn tay cầm micrô nói: «Sau đây, bốn tiểu thư sẽ kể chung cho chúng ta nghe một câu chuyện, câu đầu tiên vào chuyện mà chúng tôi đưa ra là: Ánh trăng đêm nay rất đẹp...».

Cô A tiếp nhận Mis, buột miệng nói luôn: «Sau khi buổi trình diễn kết thúc, tôi một mình đi trên con đường về nhà, bỗng nhiên phía sau mình truyền đến một tiếng súng nổ...».

Mis truyền đến tay cô B, cô nói tiếp: «Tôi hoang mang nhìn lại, thấy một người cảnh sát đang đuổi một tên côn đồ mang súng...».

Đến lượt cô C nói: «Sau vài lần vật lộn, người cảnh sát bắt được tên côn đồ».

Câu chuyện kể đến đây, hầu như chẳng còn lời nào đáng nói nữa, nhưng micrô lúc đó truyền đến tay cô D, nên làm thế nào lồng tiếp vào mới có thể làm cho kết cục của câu chuyện mới lạ mà khéo léo đây?

Cô D ngẫm nghĩ chốc lát, nhanh trí bỗng bật ra ý nghĩ mới, cô nói tiếp: «Viết đến đây, nhà văn trẻ liền xé luôn bản thảo, anh tự nhiên lẩm bẩm: «Câu chuyện theo khuôn sáo cũ rích vô vị như thế này, làm sao có thể tạo ra từ trong phong cách của mình?».

Tiếng nói của cô D vừa dứt, cả hội trường vốn im lặng bỗng chốc vang lên những tiếng vỗ tay. Cô D đã giành được ngôi quán quân của cuộc thi người đẹp này.

Câu chuyện ba cô gái trước biên soạn, thực tế không thể hấp dẫn. Nếu như cứ theo cách đó để biên soạn tiếp, chỉ là đi vào ngõ cụt, huống hồ cô C đã khép câu chuyện lại. Tình thế này khẳng định là đẩy cô D, người phát ngôn cuối cùng đến bên bờ vực thẳm.

Nhưng quay lại còn kịp, cô D đã chuyển cách suy nghĩ, phát hiện ra những lời mới lạ, không những chuyển nguy thành an mà còn chuyển sự nhạt nhẽo bình thường thành chuyện lạ nổi bật.

Cô đã chuyển từ việc biên soạn một câu chuyện thành việc đánh giá của nhà văn đối với bản thân câu chuyện. Việc chuyển biến đột nhiên này vượt ra ngoài mong muốn và dự đoán của mọi người.

Cô D đã tặng cho người xem một chuyện thú vị, còn người xem đã đáp lại bằng những tràng pháo tay nồng nhiệt. Đây là sự khẳng định tốt nhất đối với sự nhanh trái của cô.

10. Giữa tiến công với phòng thủ

Công với thủ, tiến với thoái thường đợi chờ nhau. Điểm ngoặt của chuyển thủ thành công là ở chỗ nắm chắc thời cơ chiến đấu vút chốc biến mất.

Khi người khác có việc yêu cầu chúng ta, nhưng chúng ta lại khó mà đáp ứng được, thường cảm thấy từ chối họ là một việc rất ngại ngùng.

Nói thẳng thực lòng dạ, từ chối đối phương thường làm mất thể diện người ta, làm cho người ta khó gỡ khỏi thế bí, mà chính bạn cũng vì vậy không mở mày mở mặt, thường bị quở trách là đồ tồi, nhưng tiếp nhận yêu cầu của đối phương, lại cảm thấy khả năng không làm được.

Lúc đó, có thể dùng mưu lược chuyển thủ thành công, dùng lời nói khéo để từ chối.

Chuyển thủ thành công, có nghĩa là trước tiên hãy làm bộ tỉnh bơ, ra vẻ không nghe thấy lời của ai đó, sau đó lời qua tiếng lại, ngấm ngầm can thiệp vào câu chuyện, một khi thời cơ chín muồi, liền tóm lấy chỗ đột phá trong lời lẽ của đối phương, phản kích lại đối phương. Đây kỳ thực là một cuộc chiến thuật tâm lý, có thể làm tan rã luồng suy nghĩ của đối phương, chuyển bị động làm chủ động.

* Ngày cưới của anh Lưu, khi tiệc cưới đang đến đỉnh cao, một ông «Vua rượu» như say mà không phải say, giọng đĩnh đạc mời ba người khách ngồi ở trên mỗi người cùng «uống bay» một chai rượu.

Ông Trương là một trong ba vị khách đó đứng dậy nói: «Tôi muốn xin ông chỉ bảo cho một vấn đề «Tam nhân hành, tất hữu ngã sư» (ba người đi cùng đường ắt có người sẽ là thầy của ta), đây có phải là lời của Khổng Tử không?»

«Vua rượu» lập tức trả lời: «Phải».

Ông Trương lại hỏi: «Phải chăng ông muốn ba người chúng tôi cùng uống?».

«Vua rượu» đáp: «Đúng vậy».

Ông Trương thấy người này đã vào «tròng», liền nói: «Thánh nhân đã nói: Tam nhân hành, tất hữu ngã sư, ông lại đề xuất muốn cả ba người chúng tôi cùng uống, ông hiện tại chính là ông thầy tốt nhất của cả ba người chúng tôi đây, vậy xin ông hãy «làm gương» cho một chai trước được không?».

Việc này xảy đến bất ngờ, buộc «Vua rượu» bó tay vô kế, không thể đối đáp lại được, đành phải hủy bỏ «lệnh rượu».

Đối mặt với việc chúc rượu của ông «Vua rượu», ông Trương đã ứng xử ra sao? Ông hầu như tiếp nhận, bởi vì ông vừa không lắc đầu vẫy tay cũng không có lời nào từ chối. Chỉ nhìn thấy ông ta vui vẻ đứng lên, khiêm tốn xin chỉ bảo một vấn đề.

Vấn đề này thật ra không phải là lời của «rượu» mà là tri thức chính cống: «Tam nhân hành, tất hữu ngã sư» phai chăng là của Khổng Tử.

Thứ rượu của «Vua rượu» đang nồng nàn, đối với một vấn đề rất dễ dàng như thế, tự nhiên vui vẻ trả lời ngay là «phải».

Thế là «Vua rượu» khi đang như say mà không phải say, thật sự mơ mơ hồ hồ bị mắc vào tròng.

Thực ra khi người ta đang vui, ví như trường hợp uống rượu này, dễ dàng mất sức phán đoán nhất, bước nhằm lên thuyền «giặc». Đã chui vào tròng, muốn giải thoát nhưng không phải dễ dàng, bởi vì bậc trượng phu có câu: «Quân tử nhất ngôn, tứ mã nan trụy!» (Một lời người quân tử nói ra, xe bốn ngựa cũng khó đuổi!) huống hồ trên bàn rượu mọi người không chỉ là quân tử, còn là anh hùng nữa.

Ông Trương đã nắm được điểm này, thừa cơ rút chặc thòng lọng, dùng «lời hứa» công kích «lời hứa»: Ông chẳng phải là mời chúng tôi uống rượu sao? Ông lại chẳng phải là bậc thầy của chúng tôi ư? Được, chúng tôi sẽ uống, nhưng phải mời ông làm gương một chai trước.

Một mẹo khá lợi hại! Quay giáo đánh một đòn đã đạt được mục đích dẫn đến «bãi» rượu.

11. Mượn tên phát huy

Vứt bỏ kẻ bị quyền rủa, nêu cao người tên hay. Khéo léo lợi dụng tên là một cách để «nêu cao tên tuổi».

Trong xã giao hàng ngày, đôi khi họ tên cũng có giá trị lợi dụng riêng của nó, nếu có thể đem tên họ của mình hoặc của người khác ra phát huy khéo léo, khéo gọt giũa thì có thể nhận được hiệu quả diễn đạt đầy thú vị và vượt ra ngoài ý định trước của người khác.

* Trong một cuộc tọa đàm giữa bí thư đoàn nhiệm kỳ mới với cán bộ đoàn cơ sở giữa, Vương Tân Lượng, bí thư nhiệm kỳ mới do lần đầu chủ trì hội nghị bên cạnh lại có vài vị lãnh đạo cũng ngồi, nên hơi mất tự nhiên.

Khi thảo luận đến nhận thức đối với các công tác Đoàn, anh nói: «Trong xã hội kinh tế hàng hóa hiện nay, công tác của Đoàn vừa có cơ hội, lại đối mặt với thách thức, nhất định sẽ gặp nhiều vấn đề mới».

Nói đến đây, anh chưa nghĩ ra những lời sau đó, liền tuôn ra một câu cửa miệng: «Thế thì không dễ làm phải không?» vừa nói ra liền cảm thấy lỡ lời.

Nhưng anh ta trấn tĩnh lại, nói: «Có mọi người ở đây, dù việc khó làm mấy, tôi cũng tin là làm tốt, tôi muốn nắm tay các bạn cùng tiến lên, cùng xây dựng phong trào đoàn mới làm cho công tác của đoàn sẽ giống như cái tên của tôi: vừa mới («Tân») vừa sáng («Lượng »). Các cán bộ đoàn có mặt đều đáp lại bằng nụ cười đồng cảm.

Bí thư đoàn vốn muốn có cảnh tượng rạng rỡ tuyệt vời lúc mới nhận nhiệm vụ, không ngờ nhất thời lỡ lời, sắp đẩy đến thất bại hiệu quả thực tế sẽ trái hẳn với nguyện ước ban đầu.

Nhưng anh đã nhanh chóng «ghìm cương trước vực thẳm», biến nguy hiểm thành vô sự, mà «dây cương» chính là cái tên của mình.

«Cách xoay chuyển trời đất» như thế, cái hay là ở chỗ nhanh trí, đồng thời đừng có quên cần phải khi lâm «nạn» không hoang mang. Nếu như tâm lý không khống chế nổi, ắt sẽ lúng túng, sẽ làm cho «khó khăn» thêm «khó khăn».

Mượn tên phát huy là kỹ xảo ngôn ngữ, nó có thể tăng cường lính hình tượng, tính hứng thú của ngôn ngữ khiến cho cuộc nói chuyện nhẹ nhàng, hoạt bát, khiến đối phương dễ tiếp nhận, có lợi cho giao tiếp thành công.

Mượn tên phát huy, tính tùy ý tương đối lớn, không đòi hỏi tuyệt đối nghiêm khắc, có thể giải thích trực tiếp, có thể giải thích lệch lạc, có thể tách từ, có thể liên tưởng, chỉ cần bề ngoài nói được trót lọt, xuôi tai thì sẽ được xem là vận dụng thành công. Nhưng cũng cần chú ý tình huống và đối tượng, không thể lạm dụng để tránh tổn hại đến hiệu quả giao tiếp.

12. Dùng vui đùa gỡ thế

Vui đùa có thể giúp bạn nhẹ nhàng đối mặt với mình, đối mặt với người khác, đối mặt với tất cả mọi việc không vui vẻ, đem đến cho bạn sự ấm áp và hài hòa.

Mọi người đều thích nói vui đùa, bởi vì nó có thể giúp người ta nghỉ ngơi vui vẻ, điều tiết màu sắc của cuộc sống. Không biết bạn có để ý hay không, khi chúng ta gặp việc không vui, nói một chuyện vui đùa thích đáng, thường có thể sinh ra sức mạnh thần kỳ, khiến bạn thoát khỏi buồn phiền.

* Trên một chiếc ô tô công cộng, mọi người chen chúc nhau lúc lắc, giống như trong hộp cá mòi trời nóng nực, một số người ăn đồ ăn lạnh trong xe.

Lúc đó, một thanh niên đang ăn kem, chỉ nghe một tiếng mút «chíp chíp», nước kem phun ra vừa vặn bắn lên mũi một thanh niên đứng bên cạnh.

Chỉ trong nháy mắt, mọi người cho rằng cuộc cãi nhau lập tức sẽ bắt đầu. Cô bạn gái của người thanh niên bị nước kem bắn lên mũi, vừa rút khăn tay cho anh ta lau mặt, vừa nhìn trừng trừng vào người ăn kem một cách giận dữ.

Không ngờ, người bạn trái của cô ta lại cười nói: «Em chờ một chút, đừng chùi trước, anh ta vẫn chưa ăn hết kem, có thể vẫn còn bắn thêm lần nữa».

Lời anh nói rất có kiềm chế, cũng rất dí dỏm, nhiều người đứng bên cạnh đều cười ồ lên. Người thanh niên gây họa cũng cười một cách ngượng nghịu, đồng thời xin lỗi nhiều lần.

Khi chàng trai vui tính và cô bạn gái của anh xuống xe, mọi người ở trong xe đều nhìn họ với vẻ khâm phục.

Người thanh niên ăn kem vô ý đã làm bắn nước kem lên người khác, anh không có ý xấu hại người, nhưng về khách quan anh ta làm cho người khác bị tổn hại nhỏ. Việc này đối với người đứng đắn để xét, về tâm lý nhất định có chút cảm giác bứt rứt. Lúc đó, nếu như người bị hại lại quở trách, rõ ràng là hành động không sáng suốt làm anh ta mất mặt.

Người thanh niên bị nước kem bắn lên mũi này, không làm như vậy. Anh ta chỉ nói một câu hài hước, ngay lập tức một cục diện đang căng thẳng đụng vào là bùng nổ ngay đã được hòa hoãn. Biến ý thù địch thành hữu hảo, biểu hiện trình độ tu dưỡng rất cao.

** Một buổi trưa cậu Mã đi xe đạp về nhà, không cẩn thận đi sang bên trái đường, vừa vặn va vào một chàng trai đi xe đạp từ phía đối diện đến. Chưa kịp để cho cậu Mã từ dưới đất bò dậy, chàng trai này đã khai triển thế tiến công đối với cậu ta: «Anh đã từng học luật giao thông chưa?»

Cậu Mã nói: «Dạ học qua một số».

Chàng trai hỏi vặn lại: «Vậy thì vì sao anh không đi sát về bên phải?» Xem chừng chàng trai này có vẻ giận dữ rồi.

Cậu Mã tự biết mình đuối lý, liền dùng một câu nói vui để đáp lại đối phương: «Nếu như tất cả mọi người đều đi sát về phía bên phải, thì đường phía bên trái chẳng đã hoàn toàn trống vắng sao?»

Không ngờ câu nói hoàn toàn vui đùa này đã giúp cho cậu Mã được việc lớn. Chàng trai kia trong lòng đang đầy giận dữ chốc lát đã hoàn toàn bình tĩnh, thậm chí suýt nữa còn bật cười, trèo lên xe đạp đi khỏi.

Một câu nói vui đùa đã tránh được một cuộc xung đột, hai bên «biến can qua thành ngọc gấm». Chúng ta thử nghĩ xem, nếu như cậu Mã đối đầu gay gắt với đối phương nói ra những lời mỉa mai cay độc, rất có thể đã làm to chuyện, chưa biết chừng còn phải đấm đá nhau nữa.

Từ đó ta thấy, là người nói một câu đùa dí dỏm, không những có thể làm cho cuộc sống của mình trở nên nhẹ nhàng thoải mái, mà còn có thể dùng dí dỏm để bảo vệ mình, thoát ra khỏi hoàn cảnh gây cấn, điều tiết quan hệ với người khác.

Trê-khốp nói: «Người không hiểu nói đùa là người không có hy vọng! Con người như thế dù trán cao đến bảy tấc – thông minh tuyệt đỉnh, cũng không xem thật sự là có trí tuệ».

13. Qua sông không dỡ cầu

Đem mình chào hàng là một loại tài hoa, là một môn nghệ thuật. Cuộc sống đích thực là một công việc chào hàng liên tiếp, nếu như bạn muốn học tập việc đem mình chào hàng, bây giờ chính là lúc bắt đầu.

Chúng ta luôn khát khao được gặp gỡ một số nhân sĩ có danh tiếng và bắt chuyện với họ, từ đó học được những điều bổ ích, đôi khi còn nêu ra một chút thỉnh cầu nho nhỏ với họ, ví dụ như xin chữ ký, chụp chung ảnh v.v...

Nhưng, những danh nhân này lại là người xa lạ, thật ra không quen biết chúng ta. Đương nhiên sẽ đem lại khó khăn nhất định cho việc giao tiếp, chúng ta thường nghe người ta tự oán trách mình không được các danh nhân thu nhận.

Tâm lý chung của con người cũng như các danh nhân, đều thích giao tiếp, mà còn thích sự chân thành và thẳng thắn. Nếu người ta từ chối thì trước hết phải tìm nguyên nhân ngay trên bản thân mình, cũng có nghĩa là phải nghiên cứu một chút kỹ xảo làm thế nào để được người ta tiếp nhận. Chúng ta đòi gặp gỡ với danh nhân, mà người ta không quen chúng ta, nhất định cho rằng chúng ta quá đường đột.

Việc này ví như muốn qua một con sông, trên sông không có cầu, chúng ta không biết dòng sông nông sâu vẫn khăng khăng vượt qua, nhất định sẽ bị chìm. Giá như chúng ta bắt một chiếc cầu trước, thì tình huống sẽ thay đổi rất nhiều.

Vậy chiếc «cầu» này là như thế nào, xin hãy xem ví dụ dưới đây:

Thầy giáo Trần đi dự một hội thảo học thuật, nhà ngôn ngữ học nổi tiếng Trương Chí Công cũng tham dự hội nghị.

Thầy Trần từ lâu đã ngưỡng mộ tên tuổi của Trương tiên sinh, rất muốn chụp ảnh chung với ông hoặc có thể chụp một mình ông một tấm ảnh.

Buổi tối hôm hội nghị khai mạc, thầy Trần tìm một cơ hội đến thăm Trương tiên sinh ở tại phòng của ông ta.

Thầy giáo Trần trước tiên rất thành khẩn tự giới thiệu mình, đồng thời giải trình những thu hoạch của mình sau khi đọc một số trước tác của Trương tiên sinh, còn nêu ra vài dẫn chứng cụ thể. Tiếp đó lại xin chỉ bảo một vài vấn đề không mất nhiều thời gian lắm. Cứ như thế, Trương tiên sinh bắt đầu bắt chuyện với thầy giáo Trần một cách đầy thú vị.

Trước khi tạm biệt, thầy giáo Trần đề xuất một cách thăm dò chụp cho Trương tiên sinh một tấm ảnh. Không ngờ, ông không những vui vẻ bằng lòng, mà còn chuẩn bị một cách hết sức cẩn thận: dịch chuyển ghế sa lông lại, gạt chiếc ba toong ra phía sau ghế, ngồi thẳng người để chụp. Thầy giáo Trần đã chụp thành công cho ông hai tấm ảnh.

Từ đó, chúng ta nhận ra rằng, chiếc «cầu» này chính là cùng phát hiện ra những chỗ tương đồng và giao lưu tình cảm giữa con người với con người.

Trong việc giao tiếp với những người xa lạ (nhất là với các danh nhân), chúng ta rất có thể gặp một số cảm giác xa lánh, sẽ sinh ra xáo trộn tâm lý, như vì sợ bị lừa, bị tổn hại, khiến cho đối phương không thể bày tỏ tình cảm chân thành của mình.

Thầy giáo Trần vì từ lâu đã ngưỡng mộ danh tiếng của Trương Chí Công tiên sinh, cho nên mạnh dạn đến thăm, dù yêu cầu này là đơn phương. Nhưng lòng chân thành này của thầy giáo Trần đủ để cảm hóa người khác rất sâu sắc. Tuy thế thầy Trần vẫn còn phải dùng phương thức phù hợp để biểu hiện tình cảm của mình.

Thầy giáo Trần dẫn ra các trước tác của Trương tiên sinh, nhưng cũng phát biểu những kiến giải của mình, thể hiện rõ đã có nghiên cứu về phương diện này. Tiếp đó thầy giáo Trần lại xin chỉ bảo một vài vấn đề, bày tỏ thái độ khiêm tốn muốn học tập của mình.

Thầy giáo Trần chính là dùng lòng chân thành đối với học thuật và đối với Trương tiên sinh, bày tỏ mình quyết không bao giờ là kẻ vô lại của học thuật, càng không phải là kẻ lừa dối để lấy tiếng, lấy đó để bắc cho mình một chiếc «cầu» giao tiếp giữa người với người.

14. Nước lên và nước xuống

Khi chúng ta muốn áp đặt ý kiến của mình vào người khác một cách cứng nhắc, thường vì chúng ta cảm thấy họ có nhược điểm, lẽ ra chúng ta phải cảm thấy mình có nhược điểm mới đúng.

Có một loại người tự cho mình là giỏi nhất, họ luôn cho rằng việc gì mình nói đều đúng, loại người này thật sự làm cho bạn không có cách gì để bắt chẹt được anh ta. Tranh luận với anh ta, anh ta sẽ đỏ mặt tía tai với bạn, xô xát nhau dẫn đến tổn hại quan hệ hòa hợp của hai bên.

Muốn ứng phó thành công với loại người này thì nên nhường anh ta đôi chút, để cho anh ta giữ quan điểm của mình, đồng thời đưa ra giải thích hợp lý đối với điều đó, bạn đúng, anh ta cũng đúng, mỗi người giữ một lẽ, bảo lưu cách nhìn nhận khác nhau.

Đương nhiên, trên những vấn đề hệ trọng liên quan đến quốc kế dân sinh, kiểu giải tỏa này là không thể được. Phương pháp để cho mỗi bên giữ lý của mình, mỗi người làm theo cách của mình, chỉ hạn chế trong việc đúng sai không quan trọng trong cuộc sống hàng ngày mà thôi.

* Cuối đời Thanh, ở huyện Giang Hạ có một Tri huyện tên là Trần Thụ Bình. Ông là người rất thông minh, giỏi dùng chỉ một vài câu mà giải hòa được cãi nhau.

Một lần, rất nhiều người có tiếng tăm tụ tập tại lầu Hoàng Hạc, uống rượu mua vui, mọi chuyện trời biển bao la không chỗ nào không bàn đến. Khi bàn đến chiều rộng mặt sông tại Vũ Hán, Tổng đốc Hồ Bắc với vẻ tự tin nói:

«Chiều rộng mặt sông tại Vũ Hán rộng bảy dặm ba tấc.»

Lời nói vừa dứt, Tuần phủ đang ngồi uống rượu ở bàn khác vừa lắc đầu, vừa đặt cốc rượu xuống, với vẻ khẳng định nói to:

«Chiều rộng mặt sông tại Vũ Hán rộng năm dặm ba tấc.»

Cùng một mặt sông, cuối cùng rộng bao nhiêu? Không chờ người khác nói thêm, hai ông Tổng đốc và Tuần phủ không nhân nhượng nhau đã bắt đầu tranh cãi kịch liệt làm cho mọi người đều rất khó xử, bầu không khí đang náo nhiệt bỗng chốc đã lắng xuống.

Thấy tình cảnh đó, Tri huyện Trần Thụ Bình cười khà khà nói:

«Nước sông lên, chiều rộng mặt sông sẽ có thể đạt đến bảy dặm ba tấc; nước sông xuống, chiều rộng mặt sông sẽ có thể hẹp đến năm dặm ba tấc. Tổng đốc nói là tình huống khi nước lên, còn Tuần phủ nói là tình huống khi nước xuống, cả hai người đều không sai.»

Như vậy, bầu không khí trên bàn tiệc trong khoảnh khắc vui vẻ trở lại. Tổng đốc, Tuần phủ và các vị có danh tiếng đều vô cùng khâm phục đối với những lời giải hòa khéo léo của Tri huyện Trần Thụ Bình.

Đối với ý kiến bất đồng của bạn bè, Trần Thụ Bình vừa không phản bác cái này, cũng không gật bừa cái kia, mà là lấy lời lẽ khéo léo, kết thúc sự tranh cãi của họ. Hai người đều đúng là một câu nói hoàn toàn bậy. Cùng một mặt sông làm sao có thể có chiều rộng khác nhau? Nước sông phân thành hai tình huống nước lên và nước xuống cũng không chính xác, bởi vì cuộc tranh luận của Tổng đốc và Tuần phủ vốn tiến hành trong cùng một tiêu chuẩn.

Nhưng câu nói này của Trần Thụ Bình lại là lời nói hoàn toàn tốt, bởi vì loại bỏ được cuộc cãi