Chương 13 HÀNH TRÌNH

Nỗi suy tư dài của Dũng đã tỏ bày cùng gia đình, từng lời khuyên sự dặn dò, bây giờ Dũng không bận rộn lắm với gia đình. Gánh hàng xéncả sự buôn bán của Út cũng dần đi vào nhịp nhàng, nếu đầy đủ phương tiện là Dũng lên đường.

Dù sao Dũng cũng vài lần thăm dò Sài Gòn, nhớ lần thứ nhất ngày vào nhà chú đi mua gạo của thành phố này.

Hôm ấy 4 giờ sáng, gia đình chú đã gọi Dũng và chú em chút xíu đang học lớp năm, tội lắm nó bé tí cùng đi với anh Dũng, nhà đã chuẩn bị đầy đủ thủ tục nào hộ khẩu, sổ mua gạo... Thằng nhỏ mắt nhắm mắt mở nhưng cũng hiểu phải có gạo mới mong thoát khỏi cảnh ăn mì và bo bo, nó ngán tới đầu, nó nói mà Dũng thương quá chừng. Đã 4 ngày liên tiếp nhà cứ luộc mì, chiên mì hoặc cháo bo bo. Nhà không ai rảnh cả nên Dũng xung phong coi như đi thực địa tìm hiểu và trải nghiệm.

Đến cửa hàng lương thực Phụ Nữ, trời còn tối, nhờ ánh điện của các trụ đèn gần đó nên cũng thấy quang cảnh mua lương thực HTX, Dũng và em đến chừng 4 giờ 30, sớm như vậy cũng đã có vài mươi người sớm hơn. Mỗi người tùy theo cách thích của mình mà xí chỗ, người đặt cái ghế xếp, người đặt cục gạch, hòn đá… tựu trung là làm dấu đánh số thứ tự. Xong đến quán cafe cốc gần đó ngồi nhâm nhi cafe đợi sáng …mua gạo.

Chỉ vậy thôi, nhưng khi đúng 7 giờ 00, Ba cô mậu dịch viên cùng một chú áo xanh mở cửa hàng, các bạn tưởng tượng những cục gạch, ghế xếp dài ngoằn như con trăn khổng lổ chừng trăm mét, có điều ai nấy vào vị trí đã định sẵn, không chen lấn ồn ào, gây gỗ. Bắt đầu lật sổ và lần lượt nghe gọi tên.

Đến phiên sổ gạo nhà chú thím cũng gần 9 giờ sáng, hai anh em về nhà với 9kg gạo được mua phân phối mừng ghê gớm, coi như mất 6 tiếng đồng hồ để mua được 9kg gạo.

Thằng em có vẻ hả hê lắm: ‘Em chắc là phải mua được mà, anh đi chuyến này hên quá, mấy khi trước cha và em đi mua đâu có được, còn vài người đến phiên mình, cô mậu dịch báo hết hàng đành phải về chờ nhập hàng’. Dễ sợ vậy à. Sài Gòn như thế này làm sao người dân chịu được

Dũng nghĩ kiểu này thì biết bao giờ tiến triển được như xưa. Ngày trước, gạo các đại bài, đại lý, các chợ đầy ắp, chỉ cần 5 phút là gạo tới tay, tất cả nhanh gọn, Vải vóc ư? Đầy đất chật bãi, hàng nội ngoại tha hồ chọn lựa Anh, Mỹ, Pháp, Nhật, Ấn …muốn bao nhiêu mét cũng được, chỉ có tiền hay không.

Suy nghĩ vẫn vơ, sắp đến nhà chú, Chợt nhớ lại mấy thằng bạn thân ở quê, với lời hứa hôm trước Dũng đạp xe ra tận thằng Viên chào tạm biệt, nó cũng buồn buồn, rủ vài người nữa ngồi lại với nhau. Lần nầy không rượu chè gì, may là nơi ấy cũng có quán cafe, cả bọn cùng dắt nhau ra cô chủ cũng chút xíu như Út nhà Dũng vậy và cũng trở ngại học tập vì rào cản lý lịch, bèn xin ra góc vườn trên đường lớn mở quán cafe, em ấy cũng biết Dũng, quán nhỏ nhưng cũng có nhạc, nơi bọn nó thường hò hẹn với nhau, kể ra ở quê ngày đó thuộc dạng xịn, mới có casette và đủ các loại nhạc ‘cấm’ thời ấy.

Thằng Viên khoái Trịnh Công Sơn và Vũ Thành An nó bảo cô chủ quán:

- Cho 3 ly cafe và 3 ly nhạc.

Trước khi pha café cô ấy ấn nút, nhạc trịnh du dương vừa đủ nghe, nếu có cán bộ kiểm tra cô năn nỉ cũng không sao, nói chung cô chủ quen với cán bộ bởi các anh thường uống chịu. Bấy nhiêu đã đủ tiền, từ lâu Dũng nếu có mở đài nước ngoài nghe lén cũng rè vì sóng radio lúc được lúc không, đây là âm thanh cassette, thật tuyệt cả ba đắm chìm trong tiếng hát Khánh Ly, café đã bưng lên mùi ngào ngạt, có nước đá trong ly khác ai thích tùy ý, ôi chao, sao giống các quán lớn ngoài phố hoặc tận thị trấn. Không ngờ đến ngày sắp rời quê thằng bạn lại cho mình thưởng thức, mà hình như lâu lắm rồi mới có cảm giác lạ này.

Ba thằng đều thích thú, Dũng chợt lên tiếng:

- Ôi trời, nơi quê mùa tĩnh mịch vẫn có một chủ quán xinh đẹp lại sành điệu nhạc thế này, bây giờ mới có cảm giác lạ.

Cô chủ vui tính:

- Lạ hả anh, tự chưa quen thôi, Sành gì anh, đây là máy ông anh mua lại của người bạn ngoài phố, anh ấy vào học ở bách khoa Sài Gòn, nên các băng từ anh cho luôn, em đâu biết nhưng nghe cũng thấy hay, em biết anh Dũng mà.

- Sao em biết, em học với em anh, có vào nhà anh rồi, nhưng anh không để ý, em cũng như Út nhà anh, tai nạn lý lịch nên xin mẹ mở quán kiếm tiền tiêu thôi anh à, chả lẽ cứ xin tiền mua sắm, nhất là con gái.

- Anh hiểu, Rất tuyệt em à, những người như em rất có trách nhiệm cho chính mình và cả gia đình anh rất trân trọng.

- Anh quá khen, chứ buồn lắm anh à, cứ mỗi sáng, mỗi chiều các bạn em đi học về em tủi thân lắm, cái khổ của các em là không được đi học nữa, hơn một năm em ở nhà làm ruộng HTX cảm thấy không chịu nổi. Nếu được tiếp tục năm nay em cũng thi tốt nghiệp, may mẹ em cố gắng chạy vay mượn cho ít vốn em nổ lực bán rồi hãy hay anh à. Nghe anh sắp vào Sài Gòn em mừng cho anh, vào Sài Gòn may ra mới thoát kiếp, chứ ở quê mình khó bề lắm. Trông anh nghệ sĩ quá, làm sao sống nổi nơi quê này.

Thằng Viên tranh thủ chen vào:

- Bộ tao không nghệ sĩ hả mày?

- Anh Viên là nghệ sĩ, nhưng anh thì lạ gì, anh Dũng bây giờ mới tới quán, em khen tí mai mốt ảnh về còn ghé café chứ? Anh thắc mắc quá à.

Cả bọn cười xòa. Có cô chủ quán vui tính dễ bắt chuyện có lẽ trai thanh gái lịch nơi này sẽ đến ủng hộ. Làm ruộng coi vậy chứ nhàn rỗi, bận rộn thời vụ, xong nhàn nhã lắm.

Ngồi nghe nhạc nhấm nháp ly café, ngon. Cảm giác thú vị, tiết trời se lạnh ngồi trò chuyện với nhau còn gì bằng.

Viên nói:

- Khi nào cậu đi, Sài Gòn có những điều mà không nơi nào có được, nó là hiệp chủng quốc, dân tứ xứ vào sinh sống chẳng ai để ý ai, ai làm nấy ăn nên thị phi ít, hơn nữa ai siêng năng chăm chỉ là có đời sống, làm gì cũng kiếm tiền được, bất kể ngành nghề nào. Hơn nữa nó là nơi thanh lọc tốt nhất, những con người thực sự làm việc mưu cầu cuộc sống, nó không dung chứa những kẻ lười biếng và ỷ lại. Có những người vào với tài sản rất nhiều nhưng không biết cũng rụng rún chạy về, ngược lại kẻ tay không nhưng chăm chỉ nổ lực thời gian sau cũng khá. Cuộc sống nơi đó là trường ganh đua khốc liệt nhất, ai không đủ bản lĩnh chịu đựng sẽ bỏ cuộc.

Tao hy vọng với óc tiến thủ, khôn ngoan và khéo léo tao nghĩ mầy có thể trụ được. Gian nan buổi đầu là chắc rồi, nhưng tốt nhất đừng nản chí, bỏ cuộc. Đừng ỷ lại còn đường quay về mà hãy coi như không chỗ quay về mới thành công.

- Tao cũng nghĩ như mầy, vấn đề đầu tiên là quên cái ta của mình, cứ lao vào làm, nếu chưa được, kiếm công việc khác phù hợp.

- Mầy phát thảo về vấn đề nơi ấy, những dự định?

- Một nơi thênh thang mà mình chưa hiểu làm sao phát thảo nổi. Chỉ khi nào có công việc thật lúc ấy mới tính, ai cũng vậy.

Mãn ngồi nghe 2 đứa thân nhau nói chuyện, nhận diện hết vấn đề, nó nói thêm vào:

- Ông chú tao khi trước chỉ là thông dịch viên, của đơn vị quân đội ông theo sĩ quan Mỹ thông dịch, Ban đầu nhà nước nghi ngờ CIA bắt đi cải tạo hơn 2 năm, sau khi cải tạo về hết quản chế ổng đi kinh tế mới Long Khánh, nhưng chạy thẳng vào Sài Gòn, buổi đầu thuê xích lô đạp kiếm sống, sau ổng bắt mối dạy đàm thoại, bây giờ ổng ngon lành lắm. Năm ngoái tao vào ông dẫn tao uống café dưới Sài Gòn và dạo phố, thấy ổng tiêu tiền tao hoảng, ổng tâm sự: ‘Sài Gòn là nơi dễ kiếm tiền nhất và tiêu tiền cũng vậy’. Mình nghe sướng lắm, nhưng vào tuần lễ chơi mất mẹ khoảng tiền lớn rồi về. Từ đó mình không có ý vào đó. Nếu Dũng vào mình nghĩ cậu nên học lại Anh ngữ, vì nơi đó là trung tâm giao lưu các nước với nhau, nếu may có thể khá lên.

- Ok Mãn, cũng là một ý hay.

Tán hưu tán vượn cũng mất cả chiều, các nữ sinh cũng từng đoàn lũ lượt về băng ngang qua quán, cô chủ quán ngồi nhìn những bạn trang lứa đi học về, mắt em đẫm buồn thăm thẳm trong lỗ đen phận người không còn hoa mộng như các bạn cùng thời nuối tiếc một thời học sinh đã qua. Dũng chạnh lòng cùng nỗi niềm cô bé ấy.

Dũng đến bên, nói vừa đủ cho cô bé ấy nghe:

- Em à, mỗi người có một định mệnh, em cũng thôi buồn đi, biết đâu sau này em cũng khá giả, thậm chí giàu có, ai biết được ngày sau. Buôn bán có niềm vui bán buôn. Việc gì đã qua đừng tiếc chi nghen. Nhìn tích cực vào tương lai. Hy vọng nhé.

- Dạ, cảm ơn anh. Mong anh may mắn trong chuyến vào Nam sắp tới.

- Cảm ơn em.

Viên Mãn ơi, cũng chiều rồi, Thôi ta cũng chia tay, cuộc chơi nào rồi cũng qua, chưa biết khi nào tao đi, nhưng nếu không gặp nữa cũng chẳng sao, mình đã chuẩn bị một chuyến hành trình dài hơi cho chính mình.

Cả bọn ra về, chúng tôi chia tay nhau. Hoàng hôn đã về trên mảnh đất quê, cánh đồng xuân thì con gái mơn mỡn xanh, gió nhẹ tạo làn sóng lúa tít tắp chạy về chân trời vô tận.

Cảm ơn bạn bè, cảm ơn cô bé chủ quán. Dũng đạp xe bình yên quay về.

Buổi chiều hôm ấy, khi về nhà Dũng đã nói chuyện cùng gia đình là vào Nam, chuyến đi này rất quan trọng trong cuộc đời, ai cũng khuyến khích.

Cha mẹ còn cẩn thận nhớ viết thư về để cả nhà an tâm, buồn vui gì cũng viết để ở nhà biết tin. Cố gắng làm việc, vạn sự khởi đầu rất gian nan, đừng nản chí bỏ cuộc.

Dũng hứa với cả nhà rằng, dù gì anh cũng phải ở trong ấy cho bằng được, rồi mỗi thời mỗi khác, anh sẽ lập nghiệp trong đó.

Trước khi ra đi, cha anh còn dặn dò rất cẩn trọng:

- Đừng thấy khó mà mau chân lui, mọi sự không dễ dàng, nhất là đối với người chính trực và thật thà, thiện lương ai cũng mến, cũng quý, một sự giúp đỡ là một quý hóa, phải biết cảm ơn và nhớ ơn, con nhé. Cha tin ở con.

Chia tay cả nhà, anh bịn rịn và lưu luyến, cuối cùng Dũng ra khỏi nhà, anh không dòm lại. Lòng cương quyết mách bảo hãy mạnh dạn bước tới phía trước.

Chuyến tàu hỏa Bắc Nam kéo còi vào ga, người ta tiễn đưa nhau í ới lên xuống tàu, Dũng còn đợi người xuống chưa vội lên, một mình làm cả cuộc phân ly. Anh thấm thía với nỗi niềm Nguyễn Bính, tâm sự sao giống anh quá:

Có lần tôi thấy một người đi

Chẳng biết về đâu nghĩ ngợi gì

Chân bước hững hờ theo bóng lẻ

Một mình làm cả cuộc phân ly.

Chuyến tàu kéo hồi còi dài, tạm biệt sân ga, nó da diết quá, Dũng ngồi trên ghế sát cửa sổ phía trái, sau hồi còi của người chef ga, nó bắt đầu xình xịch lăn bánh. Bỏ lại quang cảnh náo nhiệt hổn độn của sân ga.

Những bãi mía tít tắp, những cánh đồng xanh rì bất tận, nối đuôi nhau. Làng quê anh dù thế nào cũng tô một màu xanh muôn thuở đến kỳ cùng. Người nông dân yêu quê chỉ biết chăm bón những mầm xanh hy vọng, họ là những người thầm lặng nhưng bao giờ cũng đem lại bình an và no ấm nhất trên đất nước này, có điều họ chưa bao giờ được chăm sóc chu đáo. Dường như cả đời họ chỉ chăm chỉ với mảnh vườn, miếng ruộng, miếng đất, công lao to tát thế, nhưng mấy ai ngồi lên đỉnh cao nghĩ đến để bênh vực quyền lợi cho lớp người lương thiện, tình nghĩa này, đây là nghịch lý có thật. Bao giờ họ mới thật sự được công bằng trong xã hội?

Ngồi cạnh bên Dũng là cô gái có khuôn mặt tròn, mái tóc vừa phủ ngang vai, chiếc băng đô hồng đẩy mái tóc làm lộ vầng trán rộng, đôi mắt tròn như hạt nhãn, lông mày lá liễu mảnh không xén tỉa tự nhiên, áo sơ mi hồng quần tây khá đơn giản, có vẻ thật thà. Anh làm quen để chuyện trò:

- Xin lỗi, em về đến đâu?

- Em vào Sài Gòn để học tập.

- Vậy à, hay quá, anh cũng vào Sài Gòn. Vậy là có bạn để nói chuyện cho vui, chắc em không từ chối.

- Quý quá anh à, em chỉ có mỗi mình, lần đi thi vào đại học cha dẫn, lần này em vào trường, nên tự đi. Có anh đồng hành là vui.

- Anh vào có chuyện gì hay học tập?

Một chút xốn xang với Dũng, tuy nhiên anh vẫn bình thản:

- Rất tiếc, anh không bước đến giảng đường như em được, anh vào kiếm việc làm.

- Vậy à,

- Em vào nhập học, mùa nầy là mùa tựu trường của các tân sinh viên, em học ngành gì?

- Em học sư phạm.

- Hay quá, cô giáo tương lai.

- Ngành này ít chi phí nhất nên em chọn, mẹ cha nghèo mà anh.

- Nghề giáo cao quý, cha mẹ và các chị anh cũng nghề giáo thời trước, có điều bây giờ không còn dạy nữa.

- Sao vậy anh, chắc lương bỗng không nhiều nên chuyển nghề?

- Không, chính quyền mới cho nghỉ.

Đoàn tàu vào hầm bỗng dưng cả hai lặng im, khi ánh sáng bị nhận chìm vào bóng tối, ít nhất ai cũng phản ứng tùy theo thái độ nhân sinh quan của mỗi con người. Sau khi qua 9 đường hầm liên tiếp Dũng trầm tư.

Đời là một hành trình liên tiếp tối sáng, ai khôn ngoan sẽ giữ được ánh sáng dài lâu hơn.

Băng qua đất Bình Định, nhiều tháp cổ của Chiêm Thành còn sót lại, ánh sáng vàng của hoàng hôn nhòa nhạt, hình như tháp cổ Chiêm trầm mặc hơn với thời gian đã phủ dày trên đồi cao, vùng thấp. Khúc bi hận của cổ tháp chắc đã một thời oanh liệt, chỉ còn trơ vơ như phế tích buồn vọng về nỗi tiếc thương một thuở. Thời gian sẽ bào mòn từng lớp hưng phế trên cõi đời, có cái gì trường cửu với thời gian.

Đến Diêu Trì, một ga lớn trung chuyển, đoàn tàu nghỉ lại lâu hơn để tiếp nước và nhiên liệu, Ánh đèn điện trên các trụ đèn rực sáng, bụng đói Dũng mời cô ăn cơm, cô ta có vẻ ngập ngừng:

- Anh mua ăn đi, mẹ đã chuẩn bị cho em cả vài ngày ăn đường, nào cơm và bánh gói, em định mời anh.

- Được rồi vậy anh mua cơm gà cùng nhau ăn, ngày mai sẽ tính tiếp. Tôi lấy một hộp cơm và 2 đùi gà lên trên toa xe, chia cho cô ấy một. Cô không quên bỏ qua cho tôi một ít thịt heo chà bông.

Cả hai cùng ăn. Nhìn lon cơm đầy ắp và những món lương khô tôi lại nhớ hình ảnh mẹ tôi trước khi đi học tập. Cũng như thế, người nhà quê bao giờ cũng chu đáo chuẩn bị cho người đi xa. Chắc là tiết kiệm và vệ sinh hơn.

Chúng tôi kể nhau nghe những kỷ niệm thời học trò, những ngày bắt đầu chập chững bước vào đời buổi giao thời, tuy em nhỏ hơn tôi 4 lớp nhưng cũng đủ hiểu những cơ cực mà gia đình cũng như em đã đi qua. Bất chợt cô hỏi:

- Sao anh không tiếp tục học?

Tiềm thức 4 năm trước chợt sống lại, Dũng muốn chôn quá khứ không may ấy, nổi hoài thai lớn là vào Nam để tìm cuộc sống tốt đẹp hơn thôi. Tuy vậy, anh cũng giải thích đại khái:

- Ngày ấy anh cũng được đậu vào trường đại học, nhưng lúc ấy còn khó khăn về rào cản lý lịch nên anh không thể tới được giảng đường, mơ ước không như ý, ngày ấy anh cũng buồn lắm, nhưng làm sao được, hình như là mệnh số. Coi như một tai nạn trong đời cùng chung số phận với các bạn cùng hoàn cảnh như anh.

- Em hiểu rồi, quê em cũng có những trường hợp như thế. Em cũng thấy tiếc và thương các anh chị ấy.

- Chuyện đã qua, anh chẳng tiếc rẻ nữa, chỉ mong về sau đừng có điều ấy xảy ra ở các thế hệ tương lai. Ai có khả năng học tập hãy cho các em bước vào ngôi trường lớn để mai này tự tin bước ra giúp đời, chớ nên cắt tức tưởi sự học trong lúc các em muốn học tập.

- Dạ, đúng vậy. Anh à, xin lỗi anh, em bắt đầu buồn ngủ, khi hôm nôn nao quá không ngủ được, nhiều suy nghĩ cho chuyến đi hôm nay, chuyến đi quyết định cuộc đời em cho tương lai.

Đồng hồ trên tay cũng Dũng cũng đã chỉ 21 giờ. Em ngủ, Dũng một mình nhìn ra cảnh vật hai bên, ánh trăng soi rất thơ mộng, cảnh trí về đêm cũng lung linh lạ thường, ngồi trên tàu nhìn cảnh vật lướt qua thú vị lắm. Thỉnh thoảng tàu qua chiếc cầu đang làm, tàu chạy rất chậm mặt sông lấp loáng ánh trăng, thấy yên bình lạ thường.

Dũng gục đầu trên bàn, cũng thiếp đi. Khi tiếng rao hàng í ới của những người bán hàng rong trên tàu anh mới thức dậy. Ga Nha Trang.

Ngày trước Dũng có ghé đến đây mấy lần, Thành phố đẹp, dân cư còn thưa thớt, bãi biển dài nước trong xanh, đẹp vô cùng, một thành phố biển đẹp nhất Việt Nam. Dũng cũng đã mơ chọn nơi nầy làm quê hương, nhưng không có ai quen biết nên cuối cùng anh chọn Sài Gòn, Thức giấc Dũng vẫn còn ngái ngủ, anh gọi chị bán café cho 2 ly, một đen và một sữa nóng, Anh hớp ngụm café cho tỉnh táo và đốt điếu thuốc thơm, ối chà nó ngon làm sao. Khi cô em giật mình dậy, Dũng mời ly café sữa:

- Em uống café đi, anh mới mua còn ấm, uống cho tỉnh táo.

- Em không quen uống café

- Thì bắt đầu là vừa, vào Sài Gòn học tập em sẽ biết, người Sài Gòn uống café là nét đặc trưng văn hóa, buổi sáng mọi con đường đều có, hình như người sài Gòn già trẻ gì cũng uống café. Anh thấy cũng hay.

- Đây là lần đầu em được uống café anh mời.

- Đặc biệt café sẽ làm sản khoái và tỉnh táo.

- Em sợ ghiền lắm.

- Trời ạ, em uống tí café mà sợ ghiền cái nổi gì. Ghiền café là cả quá trình dài.

- Anh à, Sài Gòn dễ sống không?

- Anh cũng chưa rõ, các anh chị trước anh nói rằng dễ sống lắm, chỉ cần siêng năng và chăm chỉ tìm cái ăn cái mặc không khó. Chính điều nầy nên hôm nay anh mới có chuyến đi này.

Ga Bình Triệu là ga cuối cùng của Thành phố nhộn nhịp bậc nhất này, anh nấn ná giúp cô em xuống tàu, ra khỏi ga an toàn, gọi xe ôm cho cô bé mới quen, dặn dò người xe ôm nhớ đến đúng địa chỉ. Cô cảm ơn chia tay anh, hẹn gặp lại.

Một cảm giác thoải mái, mới 10 giờ sáng, Dũng vội băng qua đường thuận chiều về sài Gòn, ngồi lại uống cafe sát đường.

Sài Gòn lúc nào cũng vậy, nhộn nhịp vô cùng, anh xe ôm bên ngoài ga, có lẽ muốn chở tôi về, khi đã hết hành khách của chuyến tàu Bắc Nam, anh ghé bàn tôi, nói vừa đủ nghe.

- Em về đâu anh chở về, anh xe ngoài bến đi giá phải chăng, thấy anh có vẻ đàng hoàng, Dũng nói:

- Anh chở về Phú Nhuận bao nhiêu?

- Đoạn nào em?

- Khoảng giữa Nguyễn Huỳnh Đức, Phú Nhuận.

- Em cho anh mười đồng.

- Ok, anh đợi em hút thuốc xong, tính café rồi đi.

Chiếc xe lạng lách qua dòng người đông đang xuôi ngược,

Dũng ngồi sau cũng ớn, bấm bụng anh tài xế:

- Chậm thôi anh, nguy hiểm quá, dễ gây tai nạn lắm

- Không sao đâu em, anh chạy quen rồi.

- Cẩn thận vẫn hơn, nhanh tí có khi khổ cả đời.

Cuối cùng anh vẫn đến đúng địa chỉ cô em gái, Dũng bước vào nhà, Một chuyến đi không đến nổi cực khổ như chuyến xe đò năm trước ròng rả suốt ba ngày đêm, về tới nơi mặt mày đen như cột nhà cháy, áo trắng bám bụi than thành màu đen, từ đó Dũng thề không đi xe than nữa.