Chương 17 CĂN BUỒNG CỦA LINH MỤC
Dantès chui theo đường hầm sang buồng linh mục Faria. Anh chăm chú quan sát, nhưng thoạt đầu anh chẳng thấy gì là đặc biệt.
- Tốt lắm - Linh mục nói - Mới mười hai giờ kém 15, chúng ta còn vài tiếng đồng hồ nữa.
Dantès không hiểu ông linh mục xem giờ ở đâu mà lại nói một cách chính xác như vậy.
- Anh hãy nhìn tia sáng lọt qua cửa sổ và nhìn những nét tôi vạch trên tường. Nhờ những cái đó tôi biết giờ giấc chính xác như có đồng hồ vậy.
Nói xong, linh mục bước đến cạnh lò sưởi, nạy một viên đá trong lò rồi thò tay vào trong một cái hốc khá sâu, rút ra mấy cuộn băng rộng khoảng mười phân, dài mười tám phân, có đánh số, viết bằng tiếng mẹ đẻ của linh mục.
- Đây là cuốn sách của tôi, gồm sáu mươi tám băng vải. Tôi đã phải dùng hai cái áo và tất cả số khăn mùi soa tôi có. Sau này đem in thành sách chắc có giá trị lắm đây.
Sau đó linh mục cho Dantès xem cái quản bút, ngòi bút, mực, một con dao rất sắc được làm toàn bằng những thứ kiếm được trong buồng giam.
- Ban đêm bác làm việc thế nào?
- Tôi lọc mỡ ở thịt trong thức ăn làm thành những cây nến. Còn diêm thì dùng hai hòn sỏi và miếng giẻ rách.
༺༒༻
Linh mục xếp những thứ đó vào chỗ cũ rồi đi đến bên giường, dịch nó ra chỗ khác. Đoạn ông nạy một hòn đá đằng sau giường, lôi ra một cái thang dài khoảng ba mươi bộ, rất chắc, được bện bằng sợi vải may quần áo và khăn trải giường.
- Tôi định buộc cái thang này vào cửa sổ mà tôi sẽ cậy hết các chấn song rồi trèo ra bên ngoài. Nhưng khốn nỗi cái cửa sổ này lại trông ra một cái sân có lính canh, nên tôi đành phải bỏ kế hoạch đó và chờ một cơ hội khác.
- Khối óc của bác quả là kỳ lạ. Chắc bác sung sướng lắm vì có được nhiều hiểu biết như vậy.
Linh mục cười, bảo:
- Bây giờ đến lượt anh kể cho tôi nghe về cuộc đời của anh.
- Cháu là một người vô cùng bất hạnh và cháu xin thề với bác là cháu hoàn toàn oan uổng.
Rồi anh kể về chuyến đi cuối cùng của anh sang Ai Cập, về cái chết của ông thuyền trưởng Leclere, về bức thư mà Hoàng đế giao cho anh mang về cho ông Noirtier ở Paris, đến lễ đính hôn của anh với Mercédès cho tới khi anh bị bắt.
Nghe xong, linh mục ngồi suy nghĩ khá lâu rồi hỏi anh:
- Có ai ghen tức với anh nếu anh được làm thuyền trưởng không?
- Mọi người trên tàu đều yêu mến cháu, trừ viên kế toán Danglars mà đã có lần giữa cháu và anh ta xảy ra xích mích.
- Hắn có biết anh mang theo bức thư trong người không?
- Có ạ.
- Bức thư tố cáo viết như thế nào?
- Cháu nhớ rất rõ vì đã đọc đi đọc lại ba bốn lần.
Nói xong, Dantès đọc bức thư. Linh mục liền nhún vai:
- Thật rõ như ban ngày. Anh thật là ngây thơ. Thường ngày chữ của Danglars viết thế nào?
- Chữ Danglars viết đứng, còn chữ trong bức thư lại viết ngả.
- Có phải như thế này không?
Linh mục cầm bút chấm vào mực và dùng tay trái viết.
- Ôi! Đúng rồi! Đúng y như chữ viết trong thư tố cáo.
Dantès kêu lên như vậy và hoảng sợ nhìn linh mục. Ông lại nói tiếp:
- Bây giờ sang câu hỏi thứ hai: Nếu anh lấy cô Mercédès có ai ghen tức không?
- Có đấy ạ. Anh họ cô ta, một anh chàng người Catalans tên là Fernand. Có một lần hắn đã dọa đâm cháu.
- Danglars có quen biết Fernand không?
- Có đấy ạ. Trước hôm lễ đính hôn cháu thấy hai đứa ngồi uống rượu với gã thợ may Caderousse là hàng xóm của cháu. Khi cháu đi qua, cháu nhìn thấy trên mặt bàn có để giấy bút - Rồi Dantès ôm đầu kêu lên - Ôi! Những quân khốn kiếp, quân khốn kiếp!
Linh mục lại mỉm cười hỏi tiếp:
- Người nào hỏi cung anh?
- Viên phó biện lý, còn trẻ, vào khoảng hăm bảy, hăm tám. Ông ta xử sự với cháu rất lịch sự, ăn nói nhã nhặn và than phiền cho số phận hẩm hiu của cháu. Chính ông ta đã đốt đi bức thư gửi cho ông Noirtier để tiêu hủy tang vật làm cháu mắc tội và sau đó còn bắt cháu thề là không được nói chuyện đó ra.
- Noirtier - Linh mục nhắc lại - Noirtier, tôi biết đó là một đảng viên Girondin trong thời kỳ cách mạng. Thế viên phó biện lý tên gì?
- De Villefort.
Linh mục cười sặc sụa nói:
- Cái lão Noirtier ấy là bố đẻ của Villefort.
Như sét đánh ngang tai, Dantès ngã quỵ xuống. Hai tay ôm chặt lấy đầu, anh thét lên một tiếng dữ dội loạng choạng bước đến cửa hầm, chui vào và quay trở về buồng giam của mình. Về tới nơi, anh ngã vật xuống giường, suốt cả buổi tối đó anh nằm im lặng như một pho tượng, mắt mở thao láo, không nhúc nhích. Rồi sau đó anh nảy ra một quyết định khủng khiếp và thề những câu rất độc địa.
Sau khi tên cai ngục đi khỏi, Dantès thấy linh mục chui sang mời anh ăn chung. Hôm đó là chủ nhật, linh mục được hưởng một cốc rượu do viên giám thị chiếu cố địa vị và sự mất trí của linh mục, đã ban cho đặc ân ấy.
Lúc ngồi vào ăn, Dantès lấy lại được vẻ mặt bình thường, nhưng trong lòng anh đã hình thành một quyết định cứng rắn. Linh mục Faria chăm chú nhìn anh rồi lắc đầu buồn bã:
- Tôi tự trách mình đã nói cho anh biết rõ sự thật và đã gieo rắc vào lòng anh một ý nghĩ mới mà trước đây anh không có: trả thù.
- Thôi chúng ta nói sang chuyện khác - Dantès mỉm cười nói - Cháu là một thanh niên dốt nát chưa mấy hiểu biết về cuộc sống nên cháu rất sung sướng nếu được bác truyền cho cháu những hiểu biết của bác và hẳn vì thế mà bác sẽ được giải trí đôi phần.
- Chao ôi! - Linh mục nói - Những hiểu biết của con người chỉ có hạn. Có lẽ sau vài ba năm tôi dạy anh toán học, lý, hóa, lịch sử và ba, bốn sinh ngữ. Anh sẽ thông thạo những điều tôi dạy. Nhưng đấy mới chỉ là lý thuyết thôi, còn thực hành thì chưa đâu. Vì học chưa phải đã là hiểu biết: học chỉ cần trí nhớ, còn nhận thức thì phải có triết lý. Triết lý không cần phải học, triết lý là thu lượm những khoa học mà các bậc thánh hiền ứng dụng. Triết lý là đám mây rực rỡ mà Chúa Jesus đã đặt chân vào để bay lên trời.
Từ tối hôm đó, hai bác cháu tù nhân thảo ra một kế hoạch học tập. Dantès có một trí nhớ kỳ diệu, một nhận thức tuyệt vời, cho nên chỉ sau sáu tháng anh đã nói được tiếng Tây Ban Nha, tiếng Anh và tiếng Đức. Sau một năm anh đã biến thành một con người khác hẳn.
༺༒༻
Còn linh mục Faria, Dantès nhận thấy, mặc dù gặp được anh, ông già có phần khuây khỏa bớt, nhưng bộ mặt ông ngày càng trở nên đăm chiêu. Ông có vẻ nghĩ ngợi nhiều, thỉnh thoảng lại thấy ông thở dài và khoanh tay trước ngực đi đi lại lại trong buồng giam. Đột nhiên một hôm ông hỏi:
- Dantès, anh khỏe lắm phải không?
Dantès không trả lời, chỉ cầm cái đục uốn cong lại rồi lại bẻ thẳng ra.
- Anh có dám cam kết là chỉ giết tên lính canh trong trường hợp bất đắc dĩ không?
- Cháu xin lấy danh dự mà thề.
- Vậy thì bây giờ chúng ta đã có thể thực hiện kế hoạch được rồi đấy.
- Cần thời gian bao lâu?
- Một năm, và chúng ta phải bắt tay vào công việc ngay.
Linh mục đưa cho Dantès xem một bản sơ đồ vẽ hai cái buồng của ông và Dantès. Giữa đường hầm thông sang nhau ông kẻ một đường hầm khác thông ra hành lang có tên lính gác. Tới chỗ đó họ sẽ khoét một cái hố rộng, dỡ một phiến đá lát hành lang. Và đến một lúc nào đó, tên lính canh đi tới thì sẽ trói gô nó lại, nhét giẻ vào mồm. Sau đó hai người trèo qua cửa sổ hành lang dùng chiếc thang trốn ra ngoài.
Dantès vỗ tay reo lên, đôi mắt long lanh. Kế hoạch thật đơn giản. Ngay hôm đó, hai thầy trò bắt tay vào công việc với lòng hăng say sau một thời gian dài nghỉ ngơi, với một ý chí thầm lặng và cương quyết. Số đất đào ra được lần lượt rắc lên cửa sổ từng ít một và được gió cuốn ra xa.
Trong một năm ròng đào bới bằng những dụng cụ do họ tự chế, linh mục vẫn tiếp tục dạy Dantès học ngoại ngữ và lịch sử những nước lớn, học về những vĩ nhân, cách đối nhân xử thế, những nghi thức ngoại giao của tầng lớp thượng lưu.
Sau mười lăm tháng, đường hầm đã đào xong. Hai người đã nghe thấy trên đầu tiếng bước chân của tên lính canh. Trong lúc Dantès đang dùng một cái xà để chống phiến đá lát hành lang, còn linh mục đang buộc lại cái thang dây ở phía sau thì đột nhiên anh nghe tiếng gọi giật với giọng kêu cứu. Anh chạy vội đến thì thấy linh mục mặt mũi nhợt nhạt,tay co quắp, trán ướt đẫm mồ hôi. Anh vội hỏi:
- Ôi lạy Chúa! Bác làm sao thế này?
- Tôi nguy mất rồi anh ạ. Căn bệnh hiểm nghèo của tôi lại tái phát. Tôi mắc phải nó sau ngày bị bắt giam và bây giờ tôi lại thấy sắp lên cơn rồi. Anh chạy ngay về buồng tôi, nhấc cái giường lên, moi trong một cái chân rỗng, thấy một lọ con đựng một thứ thuốc nước đỏ còn độ một nửa, mang lên đây cho tôi... Hay tốt hơn hết, anh dìu tôi về buồng vì tôi sợ sẽ lên cơn lâu.
Dantès vội dìu linh mục về buồng của ông và đặt ông nằm lên giường.
- Cám ơn anh - Linh mục run cầm cập nói - Tôi đang lên cơn đây này. Anh hãy đổ mươi giọt nước trong lọ vào mồm tôi, tôi sẽ qua khỏi thôi. Anh cố gắng giúp tôi... tôi thấy... tôi...
Linh mục chưa nói hết câu, mắt đã trợn ngược, miệng nhăn nhó và rên la thảm thương. Dantès phải lấy chăn bịt mồm ông lại, rồi cậy hàm răng cứng nhắc của ông để đổ thuốc. Một giờ sau, bộ mặt linh mục trở lại hồng hào, đôi mắt bình thản, chân tay bắt đầu cử động, và thở đều.
Thấy thế, Dantès reo lên:
- A! Bác khỏi rồi!
༺༒༻
Linh mục còn chưa nói được, chỉ giơ tay chỉ về phía cửa buồng. Dantès hiểu là sắp đến giờ tên cai ngục mang thức ăn vào anh vội vã chui về giường mình. Khi tên cai ngục vừa đi khỏi, Dantès sốt ruột vội vàng chui sang buồng linh mục. Tuy đã hồi tỉnh nhưng ông vẫn còn nằm nguyên trên giường, lắc đầu.
- Lần trước tôi lên cơn đau nửa giờ, nhưng sau đó tôi đứng dậy được ngay. Lần này tôi bị liệt một chân và một tay, đầu thấy choáng váng. Đến lần thứ ba tôi sẽ tê hệt hẳn và sẽ không sống được nữa đâu.
- Không đâu, bác không thể chết được vì đến lần thứ ba chúng ta đã được tự do rồi và có đủ điều kiện để chữa cho bác khỏi bệnh.
- Nhưng cháu ạ, muốn thoát thân phải đi được và bây giờ bác bị liệt nửa người rồi, làm sao mà bơi được.
- Chúng ta sẽ chờ mười ngày, một tháng, hai tháng nếu cần.
- Cháu ạ, bệnh của bác là một bệnh di truyền. Ông bác, cha bác đều mắc chứng bệnh này và đều bị chết sau lần lên cơn thứ ba. Bác sẽ ở lại đây và cái chết sẽ là sự giải thoát cho bác. Còn cháu, cháu còn trẻ, còn khỏe, thông minh, cháu hãy trốn đi đừng quan tâm đến bác nữa.
- Không đâu - Dantès nói - Cháu xin thề có Chúa là cháu không bỏ bác chết một mình ở đây, cháu sẽ ở lại với bác.
Linh mục nhìn chàng thanh niên hiền hậu, cao quý mà lời nói biểu hiện rõ tấm lòng trung thực. Ông nắm lấy tay anh bảo:
- Rồi đây cháu sẽ được đền đáp vì lòng hy sinh không chút vụ lợi và cao cả của cháu.
༺༒༻