CHƯƠNG 14 VĂN PHÒNG
Văn phòng của Ferrand giống như tất cả các văn phòng khác, các thư ký phòng luật sư cũng giống như các thư ký phòng luật sư khác. Người ta vào đó qua một phòng đợi chỉ bày bốn chiếc ghế tựa cũ. Trong văn phòng chính thức, xung quanh có những chiếc giá nhiều ngăn đựng đầy những cặp chứa hồ sơ các khách hàng của lão Ferrand, năm người trai trẻ, gò lưng trước những bàn viết bằng gỗ đen, cười đùa, trò chuyện hoặc nguệch ngoạc luôn tay.
Một phòng đợi cũng chứa đầy các cặp hồ sơ dành cho người thư ký thứ nhất phòng luật sư ngồi trực hằng ngày, kế đến là một gian phòng trống để đảm bảo bí mật ngăn cách phòng của viên chưởng khế với phòng đợi. Đó là tổng thể cái lò sản xuất chứng thư đủ loại.
Hai giờ vừa điểm ở chiếc đồng hồ chim cu gáy cũ kĩ đặt giữa hai cửa sổ văn phòng. Một sự nhộn nhịp khác thường ở các viên thư ký, một vài mẩu chuyện của họ cho ta biết nguyên nhân sự náo động ấy.
Một người trong bọn trai trẻ mở đầu câu chuyện:
- Nếu một người nào đó bảo với tôi rằng François Germain là một tên ăn trộm thì chắc chắn tôi sẽ trả lời ngay: “Ông đã nói sai!”
- Tôi cũng thế!
- Tôi cũng thế!
- Còn tôi, thì việc thấy anh ta bị lính giải đi đã làm tôi xúc động đến nỗi tôi đã bỏ bữa trưa nay. Thôi thế cũng hay, càng khỏi phải ăn món ra-gu xoàng xĩnh thường ngày của bà Séraphin.
- Mười bảy nghìn franc, cả một núi của!
- Một món bở ấy chứ!
- Phải nói rằng từ năm tháng nay, Germain giữ quỹ, không hề hụt một xu trong két ông chủ.
- Tôi cho là ông chủ đã lầm khi cho bắt Germain bởi vì anh chàng khốn khổ ấy thề độc rằng anh ta chỉ lấy một nghìn ba trăm franc bằng tiền vàng.
- Hơn nữa, sáng nay anh ta còn đem nhập vào quỹ số tiền một nghìn ba trăm franc lúc ông chủ vừa cho đi tìm lính gác.
- Đó là điều bất bình của những người quá chi là liêm khiết như ông chủ, họ thật nhẫn tâm.
- Dù sao thì cũng phải suy đi tính lại kĩ càng trước khi cho bắt một người trẻ tuổi tội nghiệp bấy lâu nay đã cư xử rất đúng đắn.
- Ông Ferrand nói như vậy là để làm gương.
- Làm gương cái quái gì? Cái đó có nghĩa lý gì đâu đối với những người lương thiện? Còn những người không thế thì hẳn đã biết rất rõ đi ăn trộm thì sẽ bị tóm ngay thôi.
- Dẫu sao thì nhà này cũng là khách hàng tốt của ông Cẩm.
- Sao thế nhỉ?
- Chuyện! Sáng nay thì cái Louise tội nghiệp ấy… chiều nay lại là anh chàng Germain…
- Theo tôi, vụ Germain chưa được rõ ràng.
- Nhưng anh ta đã thú nhận kia mà!
- Anh ta thú nhận có lấy một nghìn ba trăm franc, đúng vậy, nhưng anh ta cãi như điên là anh ta không lấy mười lăm nghìn franc bằng bạc giấy và đâu như là bảy trăm franc còn thiếu ở quỹ nữa.
- Về việc ấy, vì anh ta đã thú nhận một điều, tại sao không thú nhận luôn điều kia?
- Đúng đấy, lấy một nghìn năm trăm franc thì cũng bị xử tội như lấy mười lăm nghìn franc.
- Phải! Nhưng mà người ta giữ lấy mười lăm nghìn franc rồi một khi đã hết hạn tù, đây cũng là một cơ nghiệp nhỏ rồi, một tên vô lại sẽ nói liều như thế.
- Cũng không ngu lắm!
- Dù người ta có nói gì đi nữa, làm gì đi nữa, thì vẫn có một điều gì khó hiểu bên trong.
- Ấy thế mà Germain đã luôn bảo vệ cho ông chủ khi bọn mình gọi ông ta là Giê-duýt*!
Giáo sĩ dòng Tên, còn có nghĩa là người giả nhân giả nghĩa.
- Thế nhưng mà đúng thật kia. “Tại sao ông chủ lại không có quyền đi làm lễ?” Anh ấy vặn chúng ta. “Các anh cũng có quyền không đi lễ kia mà?”
- Ơ kìa, Chalamel vừa đi giao dịch về, chính anh ấy sẽ sửng sốt đấy!
- Về việc gì? Về việc gì? Các bạn quý của tôi, có tin gì mới về cái cô Louise tội nghiệp ấy chưa?
- Anh sẽ biết, anh bạn ạ, nếu anh không la cà lâu quá thế!
- Này, thế anh tưởng từ đây đến phố Chaillot chỉ mấy bước chân thôi chắc?
- Ô, bậy quá! Bậy quá!
- Thế nào? Cái ông Tử tước de Saint-Remy nổi tiếng của anh đâu?
- Thế ông ta còn chưa đến ư?
- Chưa!
- Ấy thế mà xe ông ta đã đóng ngựa và ông ta còn dặn người hầu phòng bảo tôi rằng ông ta sẽ đến ngay tức khắc, nhưng mà theo lời người ấy thì ông ta có vẻ không hài lòng. A! Thưa các vị, đấy là một tòa nhà nhỏ xinh, một sự xa hoa tuyệt vời. Người ta sẽ cho đấy là một ngôi nhà nhỏ của các lãnh chúa thời xưa mà người ta nhắc đến trong Faublas*.
Một nhân vật tính khí thất thường và đồi bại trong tác phẩm của Louvet de Couvray.
- Ôi, Faublas, nhân vật anh hùng của tôi, khuôn mẫu của tôi! - Chalamel vừa nói vừa đặt ô xuống và tháo giày.
- Tôi chắc là ông ta mắc những món nợ và có cả chuyện câu thúc thân thể nữa đấy, cái ông Tử tước ấy.
- Một giấy ủy nhiệm thu ba mười tư nghìn franc mà mõ tòa đã gửi đến đây, và đương sự phải đến văn phòng trả nợ, người chủ nợ ưng thế hơn, cũng chẳng hiểu vì sao.
- Bây giờ chắc ông Tử tước tốt mã ấy phải đến trả nợ bởi vì ông ta vừa ở quê lên chiều qua, ông ta đã lánh mặt ở đây ba ngày để tránh những viên giám thủ thương mại.
- Nhưng tại sao người ta không đến tịch biên tài sản của ông ta?
- Ông ta có dại đâu! Nhà không phải của ông ta, đồ đạc đều đứng tên người hầu phòng, coi như cho ông ta thuê cả đồ đạc, ngựa xe cũng thế, đều đứng tên người đánh xe, người này khai rằng anh ta cho ông Tử tước thuê cả bộ xe ngựa rất đẹp như thế mỗi tháng là bao nhiêu đấy. Ôi, cái ông de Saint-Remy quả là người tinh ranh. Nhưng anh vừa nói gì thế? Lại có gì mới xảy ra ở đây à?
- Thì anh cứ thử hình dung, cách đây hai giờ ông chủ vào đây giận dữ hỏi: “Germain không có ở đây à?” Ông ta thét hỏi chúng tôi. “Thưa ông, không!” - “Thế này, hôm qua tên khốn nạn ấy đã lấy trộm của tôi mười bảy nghìn franc” - ông chủ nói tiếp.
- Germain ăn trộm? Sao lại thế nhỉ?
- Rồi anh sẽ thấy!
- “Thế nào vậy, thưa ông, ông chắc thế ạ? Sao lại có thể thế được?” Mọi người chúng tôi đều kêu lên.
- “Tôi có nói với các anh là hôm qua tôi đã để trong ngăn kéo bàn giấy nơi anh ta làm việc mười lăm tờ giấy bạc một nghìn và hơn hai nghìn franc tiền vàng trong một cái hộp nhỏ. Tất cả đã biến mất.” Giữa lúc ấy thì ông già Marriton, người gác cổng, đến nói: “Thưa ông, tốp lính gác đã đến!”
- Thế Germain thì sao?
- Hãy đợi một chút đã nào! Ông chủ nói với người gác cổng: “Khi Germain đến, bảo anh ta vào văn phòng, đừng nói gì với anh ta cả. Tôi muốn làm anh ta xấu hổ trước các anh.” Ông chủ bảo thế. Sau đó mười phút, anh Germain tội nghiệp đến coi như chẳng có việc gì xảy ra, bà Séraphin vừa đem đến món ra-gu xoàng, anh ấy cúi chào ông chủ rồi lặng lẽ chào chúng tôi. Ông Ferrand hỏi: “Anh Germain, anh không ăn trưa à?” - “Thưa ông, không, cám ơn ông, tôi không đói!” - “Anh đến chậm nhỉ?” - “Thưa ông, vâng, tôi vừa đến Belleville sáng nay.” - “Hẳn là để giấu số tiền anh lấy trộm của tôi?” Ông Ferrand quát tháo dữ dội.
- Thế còn Germain?
- Anh chàng tội nghiệp tái xanh như một xác chết, ấp úng trả lời: “Thưa ông, tôi xin ông, ông đừng hại tôi!”
- Thế anh ta lấy trộm à?
- Thì hãy đợi một chút nào, Chalamel. “Xin ông đừng hại tôi” anh ta nói với ông chủ. “Vậy là anh thú nhận rồi đó, đồ khốn nạn.” - “Thưa ông, vâng, đây là số tiền thiếu. Tôi tưởng có thể đưa lại số tiền ấy sáng nay trước khi ông dậy. Không may một người mượn tôi một món tiền nhỏ mà tôi tưởng tìm thấy ở nhà chiều qua đã đi Belleville hai ngày nay, sáng nay tôi phải đến đấy. Vì thế nên tôi đi làm chậm. Xin ông miễn thứ cho, ông đừng làm hại tôi. Khi cầm số tiền này, tôi biết chắc rằng tôi có thể hoàn lại ngay sáng nay. Đây là một nghìn ba trăm franc tiền vàng!” - “Thế nào, một nghìn ba trăm franc! - Ông Ferrand la lên. - Đây đúng là một nghìn ba trăm franc. Anh đã lấy trộm trong bàn giấy phòng người thư ký thứ nhất mười lăm tờ bạc một nghìn franc trong cái ví màu lục và hai nghìn franc bằng tiền vàng.” - “Tôi lấy ư? Không bao giờ! - Germain sững sờ kêu lên. - Tôi chỉ lấy của ông một nghìn ba trăm franc bằng tiền vàng nhưng không thêm một xu nào nữa. Tôi không thấy ví da nào trong ngăn kéo, chỉ có hai nghìn franc bằng tiền vàng để trong một cái hộp.” - “Ôi, thằng nói dối bỉ ổi! Anh đã lấy trộm một nghìn ba trăm franc, anh có thể lấy trộm nhiều hơn nữa, tòa án sẽ có ý kiến. Ô, tôi sẽ thẳng tay đối với một chuyện bội tín ghê gớm đến thế. Đây sẽ là một tấm gương…” Thế là, anh Chalamel ơi, lúc ấy đội lính gác đến cùng với viên thư ký của ông Cẩm để lập biên bản, người ta giữ Germain, câu chuyện là thế!
- Có thể như thế được không? Germain, con người lương thiện nhất hạng.
- Bọn tôi cũng thấy rất kỳ quặc.
- Tuy thế cũng phải nhận rõ một điều: Germain cũng gàn, anh ta không bao giờ chịu nói mình ở đâu.
- Ồ, đúng đấy!
- Anh ấy luôn luôn có vẻ bí mật.
- Nhưng đấy không phải lý do để bảo anh ấy lấy trộm mười bảy nghìn franc.
- Hẳn thế rồi.
- Đấy là nhận xét của tôi.
- Vâng, đúng! Chuyện là thế đấy! Thật như là ai đấm vào đầu tôi. Germain có vẻ thật thà là thế, ngó bộ ngây thơ, trong trắng vô cùng.
- Người ta nói dường như anh ấy có linh cảm về tai nạn xảy ra cho mình.
- Tại sao vậy?
- Ít lâu nay anh ấy như có điều gì day dứt.
- Có thể là về chuyện của Louise.
- Của Louise à?
- Ở đây tôi chỉ nhắc lại những điều bà Séraphin nói sáng nay.
- Cái gì kia? Cái gì kia?
- Rằng anh ta là nhân tình của Louise… và là cha đứa bé…
- Coi chừng đấy, con người ác khẩu!
- Anh thấy không, tẩm ngẩm tầm ngầm mà ăn cỗ cưới!
- Này, này, này!
- Úi chà!
- Không đúng thế đâu!
- Sao anh lại biết thế, Chalamel?
- Cách đây chưa đầy nửa tháng, Germain tâm sự với tôi, anh ta yêu, yêu đến phát dại phát điên một cô thợ nhỏ rất thật thà mà anh ta quen biết tại căn nhà trọ. Lúc nói đến cô nàng, anh ta rưng rưng nước mắt.
- Này Chalamel, này Chalamel! Anh ta lỗi thời quá nhỉ?
- Anh ta nói Faublas là nhân vật anh hùng của anh ta. Anh ta lại khá hiền hậu, khá thơ ngây, khá chung thủy, để không chịu hiểu rằng người ta vẫn vừa có thể yêu người này lại vừa là nhân tình của người kia.
- Tôi thì tôi nói với anh là Germain ăn nói đứng đắn.
Giữa lúc ấy, người thư ký thứ nhất bước vào văn phòng. Ông ta hỏi:
- Này, Chalamel, anh đã làm xong việc chưa?
- Thưa, đã xong, ông Dubois ạ, tôi đã gặp ông de Saint-Remy, ông ta sắp sửa đến đây trả nợ.
- Đến nhà bà Bá tước Mac-Gregor rồi chứ?
- Cũng rồi, đây là thư trả lời.
- Và cả đến nhà bà Bá tước d’Orbigny nhỉ?
- Bà rất cảm ơn ông chủ, sáng hôm qua bà mới ở Normandie tới, bà không ngờ có phúc thư sớm thế. Lá thư của bà đây. Tôi có đến gặp người quản gia của ông Hầu tước d’Harville do ông ấy yêu cầu về các khoản lệ phí khế ước mà tôi đã đưa ông ấy ký tại nhà.
- Ông ấy có dặn kĩ là không phải trả tiền gấp đấy chứ?
- Có, nhưng người quản gia cũng cứ đưa trả. Tiền đây này. À, tôi quên tấm thiếp để ở chỗ bác gác cổng, ghi mấy chữ viết bằng bút chì. Ông ấy hỏi ông chủ và đã để lại tấm thiếp.
- Walter Murph. - Người thư ký thứ nhất đọc dòng chữ viết ở dưới bằng bút chì. - “Tôi sẽ trở lại lúc ba giờ chiều để thảo luận nhiều việc quan trọng.” Tôi chưa biết cái tên này.
- À, tôi còn quên việc này, - Chalamel nói tiếp - ông Badinot đã nói là tốt đấy, ông Ferrand cứ làm như ông ấy muốn và như vậy lúc nào cũng rất hay.
- Ông ta không trả lời bằng giấy tờ à?
- Không ông ạ, ông ta nói là không có thì giờ.
- Tốt lắm.
- Trong hôm nay, ông Charles Robert sẽ đến nói chuyện với ông chủ, hình như hôm qua ông ta có quyết đấu với Công tước de Lucenay.
- Ông ta có bị thương không?
- Tôi không tin như thế, nếu có người ta đã nói với tôi tại nhà ông ta.
- Này, hình như có tiếng xe vừa đỗ lại.
- Chà! Những con ngựa thật đẹp! Chúng mới hăng làm sao!
- Và anh đánh xe người Anh to tướng với bộ tóc rắc phấn cùng kiểu sắc phục riêng có lon bạc và gù vai trông như một ông đại tá.
- Chắc là một vị sứ thần.
- Và cả người phục vụ, ông ta cũng có bạc đầy trên người kìa!
- Râu mép mới rậm chưa!
- Ơ, - Chalamel nói - đấy là xe của Tử tước de Saint-Remy.
- Chao ơi là kiểu cách! Xin đủ nhé!
Ngay sau đó, de Saint-Remy đi vào văn phòng.