Chương 8 BỐ CON NÓI CHUYỆN

Làm sao diễn tả nổi ánh mắt nhìn nhau của nữ Công tước de Lucenay và bố Florestan khi họ nghe thấy những lời ghê rợn: “Tội khổ sai chèo thuyền đấy…” Bá tước tái người, bủn rủn chân tay, phải tựa vào lưng ghế.

Tên tuổi ông vốn được trọng vọng. Thanh danh ấy mất đi vì bị bôi nhọ bởi một kẻ ngờ là đứa con ngoại tình.

Vừa định thần lại, ông hầm hầm giận dữ bước vào căn phòng với một chủ định đáng sợ làm bà Công tước phải vội túm tay ông kéo lại, khe khẽ nói bằng một giọng hết sức tin tưởng:

– Oan cho anh ấy lắm! Cháu xin thề với bác! Bác cứ lẳng lặng nghe xem đã nào!

Bá tước dừng lại, thâm tâm ông cũng muốn tin ở lời nữ Công tước.

Quả vậy, bà ta vẫn đinh ninh tin tưởng vào lòng trung thực của Florestan. Muốn cho người phụ nữ hào phóng đến mù quáng này hy sinh thêm tiền nữa cho mình, lại tránh bị Jacques Ferrand truy tố, khỏi bị bắt giữ tù tội, ông Tử tước quả quyết nói với bà ta là mình đã bị một thằng khốn kiếp gán nợ cho một hối phiếu giả. Do bản thân đem tấm hối phiếu ấy ra lưu hành, anh ta có nguy cơ bị xem như đồng lõa trong vụ giả mạo.

Bà de Lucenay vốn biết Tử tước xưa nay khinh suất, hoang toàng bừa bãi, bán trời không văn tự nhưng chưa bao giờ nghĩ đến chuyện anh ta có thể làm điều đê tiện, ô nhục, có chăng chỉ hơi kém tế nhị mà thôi.

Trong những hoàn cảnh gay go, hai lần cho anh ta vay những món tiền đáng kể, bà ta muốn giúp đỡ dựa trên tình bạn, nhưng Tử tước thì tuyên bố chỉ nhận tạm ứng với điều kiện mau chóng thanh toán sòng phẳng, có người khác còn nợ anh ta đến gấp đôi!

Bề ngoài sang trọng của dinh cơ cho phép tin được như vậy. Vả chăng bà de Lucenay, vốn bản chất đôn hậu thôi thúc, chỉ muốn giúp anh ta vượt qua khó khăn, không hồ nghi gì cả, không vì thế thì dễ gì anh ta nhận vay những khoản tiền lớn. Bảo lãnh được danh dự cho Florestan là lúc này đây. Bà ta van nài lão Bá tước hãy nán lại nghe cho rõ câu chuyện. Trước sau, Tử tước vẫn cứ một mực kêu oan, trong vụ bội tín này anh ta chỉ là nạn nhân. Bà Công tước nghĩ đấy là dịp để anh ta có thể minh oan hết nhẽ trước ông bố.

Florestan nói tiếp, giọng lạc đi:

– Một lần nữa, tôi khẳng định cái thằng cha Petit-Jean ấy thực bỉ ổi. Hắn đã đoan chắc với tôi là ngoài mấy tấm hối phiếu trao tay cho tôi cách đây ba ngày, hắn không còn có tấm nào khác nữa. Tôi tin là những hối phiếu này đang được lưu hành và chỉ sau ba tháng nữa mới phải hoàn trả ở London tại ngân hàng Adams và Cộng sự.

– Vâng, vâng! – Badinot mỉa mai cay độc. – Tôi biết chứ, ngài Tử tước thân mến ạ, tôi biết là ông mưu mánh rất tài, chỉ sau khi ông đã đi rõ xa thì những chuyện giả mạo đó mới bị tiết lộ. Nhưng ông lại muốn đánh đu với tinh kia!

Florestan nổi cáu, nói to:

– Này, bây giờ mới nói điều ấy với tôi thì ông đểu quá, chẳng phải chính ông đã đấu mối cho tôi với cái đứa đã chuyển đổi mấy tấm hối phiếu ấy hay sao?

Badinot tỉnh bơ:

– Này, ngài quý tộc thân mến, bình tĩnh lại đã nào! Ông mạo chữ ký thương phiếu tài thực đấy! Tuyệt khéo! Nhưng không phải vì thế mà suồng sã quá quắt với anh em bè bạn như vậy. Này, nếu mà lại còn cứ nổi nóng như thế thì tôi cứ mặc đấy nhé! Ông tự liệu lấy thân.

– Thế ông tưởng là trong tình cảnh thế này, người ta giữ bình tĩnh được sao? Nếu những điều ông nói với tôi là thực, nếu lá đơn kiện hôm nay sẽ được gửi đến Viện công tố hoàng gia, thì tôi nguy mất.

– Đúng là những điều tôi muốn nói với ông đấy, trừ phi lần này nữa lại cầu cứu đến vị nữ bồ tát kiều diễm mắt biếc của ông phù hộ cho!

– Chịu thôi! Không thể được đâu!

– Vậy thì, ông gắng chịu đấy! Tiếc thật, đấy là một tấm hối phiếu cuối cùng. Chỉ vì hai mươi lăm franc chẳng đáng mấy nỗi mà phải đi đổi gió ở mãi Toulon. Vụng tính! Phi lý! Ngu nữa! Làm sao tinh ranh khôn khéo như ông lại có thể để bị dồn vào thế kẹt như vậy?

– Lạy Chúa! Làm sao bây giờ? Ở đây chẳng còn thứ gì là thuộc về tôi nữa, hiện tôi chẳng còn có đủ mười đồng louis.

– Thế còn bè bạn của ông đâu?

– Chao ôi, tôi đang còn nợ tất cả những ai có thể cho tôi vay tiền, ông tưởng tôi ngốc đến mức đợi cho đến lúc này mới chạy đến hỏi họ hay sao?

– Ừ nhỉ, tôi xin lỗi! Này, ông ạ, cứ bình tĩnh trao đổi, đó là cách tốt nhất để tìm ra giải pháp chấp nhận được. Lúc nãy tôi muốn để ông hiểu là ông đã dại mà chơi với kẻ tiền tài. Ông chẳng chịu nghe tôi.

– Nào, nếu được việc thì cứ nói…

– Nói cho gọn nhé! Ông đã bảo với tôi cách đây hai tháng: “Tôi có khoảng một trăm mười ba nghìn franc bằng hối phiếu ở mấy ngân hàng khác nhau, chuyên cho vay dài hạn. Ông Badinot ạ, hãy tìm cách chuyển dịch giúp tôi.”

– Sao nữa?

– Khoan! Tôi đã yêu cầu cho ông xem những chứng khoán đó. Có một điều nào đấy tôi không rõ lắm, mách cho tôi hay những hối phiếu đó là giả, mặc dù bắt chước khéo tuyệt vời. Thực là tôi không thể ngờ ông lại có tài mạo chữ ký giỏi đến thế! Tuy nhiên, có nhiệm vụ trông coi tài sản của ông từ khi ông chẳng còn của nả gì nữa, tôi biết thừa là ông đã phá sản hoàn toàn. Tôi đã đưa duyệt chứng thư chuyển cả ngựa nghẽo lẫn xe cộ, đồ đạc trong tòa nhà này cho Boyer và Edwards. Như vậy cái thằng tôi chẳng cần phải soi mói gì để mà lạ lẫm khi thấy ông lại có trong tay những chứng khoán thương mại có giá trị lớn đến thế. Hừ!

– Thôi dẹp những chuyện lạ lẫm ấy lại, xin ông. Nói ngay vào vấn đề chính!

– Thì đấy! Tôi đã ít nhiều từng trải. Hoặc là biết chùn lại không khỏi băn khoăn lo ngại vì dính líu trực tiếp vào những phi vụ kiểu ấy. Nên tôi mới giới thiệu ông với người thứ ba. Tay này tinh khôn, chẳng kém gì tôi đâu, ông ạ, hắn hóng ngay được cái vố ông định chơi hắn.

– Không thể như thế được, nếu hắn ngờ những tấm phiếu là giả, tất hắn đã không trả tiền lãi trước kỳ hạn.

– Thế hắn đã trả cho ông bao nhiêu bằng tiền mặt trong khoản một trăm mười ba nghìn franc ấy?

– Hai mươi lăm nghìn franc tiền mặt, còn bao nhiêu thì bằng văn tự nợ trả sau.

– Thế ông đã rút ra được bao nhiêu từ những văn tự ấy?

– Có rút cái cóc khô! Ông thừa biết rồi, rặt tiền ma cả! Nhưng hắn vẫn cứ liều xùy ra hai mươi lăm nghìn franc.

– Ông ngây thơ quá, ông Tử tước thân mến ơi! Nếu trúng quả thì tôi sẽ được lĩnh của ông có một trăm đồng louis hoa hồng. Tôi đã phải cố giữ để cho người ngoài không biết được thực trạng tài chính của ông đấy. Hắn tưởng rằng ông vẫn dư dả, nhất là hắn còn biết hiện ông được một bà mệnh phụ giàu có tôn thờ, không bao giờ phu nhân này lại để ông phải lúng túng tiền nong. Vậy thì ít nhất hắn cũng chắc mẩm là sẽ thu hời được qua giao dịch. Tất nhiên hắn cũng có nguy cơ mất hết nhưng lại cũng có cơ phất đấy, hắn tính toán thế mà đúng. Vì hôm nọ, ông đã thực sự trả cho hắn một trăm nghìn franc để rút về tấm chứng khoán giả trị giá năm mươi tám nghìn franc, và hôm qua là ba mươi nghìn franc cho tấm thứ hai. Đối với cái chứng khoán này thì của đáng tội, hắn cũng bằng lòng chỉ lấy nguyên tiền bồi hoàn thôi. Bằng cách nào mà hôm qua ông đào ra được số tiền ba mươi nghìn franc ấy đấy? Trời vật tôi nếu tôi biết được! Ông đúng là vô song, vô địch! Vậy thì, ông thấy đấy, chung quy lại nếu Petit-Jean đã buộc được ông phải trả hai mươi lăm nghìn cho cái hối phiếu cuối cùng thì tất hắn sẽ được của ông những một trăm năm mươi lăm nghìn mà hắn chỉ xùy ra trước cho ông có hai mươi lăm nghìn, thế thì nói là ông đánh đu với tinh có đúng không ạ?!

– Thế nhưng tại sao hắn lại nói với tôi là tấm hối phiếu cuối cùng này đã được chuyển dịch rồi?

– Để cho ông khỏi phát hoảng thôi! Hắn chẳng đã nói là ngoài tấm phiếu năm mươi tám nghìn franc ra, những tấm phiếu khác đều đang lưu hành đó sao? Tấm đầu ông vừa trả xong thì ngày hôm qua đến tấm thứ hai, và hôm nay thì đến lượt tấm thứ ba!

– Thằng khốn nạn!

– Ông nghe đây, tôi rất phục một câu châm ngôn mà một luật gia nổi tiếng đã nói: “Ai lo phận nấy, đèn nhà ai nhà nấy rạng.” Nhưng thôi, ta bình tĩnh mà nói chuyện, việc này chứng tỏ là tay Petit-Jean, nói riêng với nhau thôi nhé, chứ tôi còn lạ gì lão Jacques Ferrand nữa, lão mang cái tiếng thánh thiện nhưng ít ra thì lão cũng có đến quá nửa phần trong cái vụ đầu cơ kiếm chác của tay này đấy. Này nhé, xin nói ông rõ là cái tay Petit-Jean ấy, thấy ông mau chóng sòng phẳng ngay từ đầu, biết là ngon xơi, đã chặt đẹp trên cái hối phiếu cuối cùng như là đã vớ bẫm trên các phiếu khác trước đây. Hắn chắc mẩm bạn bè ông chẳng nỡ để ông phải ra trước tòa đại hình mà. Bây giờ ông phải thử xem xem đã vắt hết chỗ bạn bè chí cốt chưa, còn có ba tiếng đồng hồ nữa thôi, nếu ông không kiếm ra hai mươi lăm nghìn franc, thì ngài Tử tước cành vàng lá ngọc ơi, ngài sẽ ngồi tù đấy!

– Ông cứ luôn mồm nhắc chuyện đó mãi…

– Nghe tôi mãi, biết đâu ông chẳng thuận tình tìm cách để moi được ở bà Công tước hào phóng ấy thêm một món cuối cùng.

– Tôi nhắc ông rõ lần nữa là không thể nghĩ đến việc ấy được. Có mà điên thì mới hy vọng kiếm cho ra hai mươi lăm nghìn franc trong vòng ba tiếng đồng hồ khi mà nàng vừa đã đỡ cho tôi biết mấy lần tiền!

– Để vừa lòng ông, hỡi con người tốt số, người ta làm đủ mọi sự, chẳng kể được!

– Chao ôi, nàng đã toan tính đủ rồi đấy, kể cả điều bất khả, đó là hỏi vay đức ông chồng một trăm nghìn franc mà lại vay được kia đấy! Nhưng những việc kỳ diệu kiểu này thì mấy khi thấy lại hai lần! Này, ông Badinot thân mến, cho đến lúc này ông chưa hề phải phàn nàn tôi điều gì. Tôi lúc nào cũng hào phóng, ông thử cố gắng thuyết phục thằng cha khốn kiếp Petit-Jean ấy xem, nó có thể thư thư được chút nào chăng? Ông đã biết đấy, tôi bao giờ cũng tìm cách đền bù xứng cho những ai giúp đỡ tôi. Câu chuyện cuối cùng này mà lấp liếm cho êm, tôi mà có đà phất lên, ăn nên làm ra thì tất ông sẽ được hài lòng.

– So với Petit-Jean sắt đá thì ông kém biết điều?

– Tôi ấy à?

– Giờ ông chỉ cần cố gắng làm sao cho bà bạn gái hào phóng ấy lại tiếp tục thiết tha đến số phận bi thảm của ông… Chỉ cần nói toạc móng heo cho họ rõ câu chuyện đã đến thế nào rồi. Không nói như trước đây là mình bị lừa nữa, mà hãy nói là chính mình đã làm bậy…

– Không bao giờ tôi lại đi thú nhận với nàng như thế, chỉ thêm nhục mà chẳng lợi lộc gì!

– Thế ông thích ngày mai bà ta biết được mọi chuyện qua tờ Tạp chí các tòa án à?

– Tôi còn ba tiếng đồng hồ để bỏ trốn.

– Không có tiền thì ông đi đâu? Ngược lại, thử tính toán lại xem nào! Rút được tấm hối phiếu giả mạo ấy về thì tình thế sẽ sáng sủa hơn, ông sẽ chỉ còn mang công mắc nợ mà thôi. Nào, hãy hứa với tôi là sẽ nói hết với bà Công tước. Ông ranh ma lắm kia mà! Dù đã phạm sai lầm, ông vẫn sẽ có cách làm cho mình hấp dẫn, cùng lắm thì người ta sẽ kém quý trọng ông đi phần nào hoặc không còn coi trọng ông nữa, thế thôi, nhưng người ta vẫn gỡ cho ông thoát cảnh khó khăn. Nào, hứa với tôi đi, đến gặp bà bạn gái xinh đẹp đi nhé. Còn tôi, tôi chạy tìm Petit-Jean đây, tôi tự cho là có thể điều chỉnh để hắn bằng lòng thư thư thêm cho một, hai giờ nữa.

– Chết mất thôi! Nhục đến thế là cùng.

– Thôi mà, chúc ông may mắn! Phải cố gắng làm ra vẻ thắm thiết tình tứ, say mê, ông ạ! Tôi chạy lại nhà Petit-Jean đây, trong ba tiếng đồng hồ tôi vẫn còn ở đấy, chậm hơn nữa thì chẳng kịp nữa đâu. Văn phòng Công tố viện hoàng gia mãi bốn giờ mới mở cửa.

Badinot đi ra.

Cửa vừa đóng đã nghe tiếng Florestan than thân tuyệt vọng:

– Trời ơi! Trời ơi là trời.

Qua câu chuyện, Bá tước thấy rõ sự ô nhục của cậu con trai, bà de Lucenay thấy nỗi nhục nhã của người mà bà ta từng say đắm. Cả hai đều nghẹn ngào, chết lặng đi trước sự phát hiện đáng sợ này.

Khi không còn gì hồ nghi nữa về tội trạng của Florestan thì thiếu phụ và Bá tước chỉ còn biết bùi ngùi, thầm lặng nhìn nhận, khó diễn tả bằng lời. Dang cánh tay về phía buồng cậu con trai, ông lão chua chát mỉm cười, nghiêm nghị nhìn bà Công tước như muốn nói:

– Trông kìa cái đứa mà cháu đã bất chấp liêm sỉ, hy sinh bằng hết cho nó! Nó đấy, cái đứa mà cháu trách ta đã ruồng bỏ đấy!

Nữ Công tước cảm nhận được lời chê trách. Bà ta cúi gằm mặt xuống một lúc vì quá thẹn.

Bài học thật đáo để.

Thế rồi những nét phẫn nộ cao ngạo dần dần thay thế cho những nét ưu tư hằn rõ trên khuôn mặt căng thẳng của bà de Lucenay. Tội lỗi khó dung thứ của người phụ nữ này dù sao cũng được giảm nhẹ phần nào do tình yêu trung thực, do liều lĩnh hy sinh, sự độ lượng cao cả, bởi tính tình thẳng thắn và bởi lòng căm ghét khó lay chuyển đối với tất cả những gì thấp hèn và đê tiện.

Còn quá trẻ, quá đẹp lại quá được săn đón, bà Công tước đâu có cảm thấy tủi thẹn vì đã bị người ta lợi dụng nhưng khi sức mạnh của tình yêu phút chốc bị tiêu tan, người phụ nữ kiêu kỳ và quyết đoán ấy không hề giận dữ mà cũng chẳng thù hận. Ngay tức khắc, chẳng mảy may dùi dắng, một sự tởm lợm chết người, một niềm khinh khi băng giá đã hủy hoại mối tình đằm thắm trước đó còn sôi động và dai dẳng ở bà ta. Bà ta chẳng còn là một người tình bị lừa gạt mà là một phu nhân đài các phát hiện ra một tên lừa đảo, một tên man trá lọt vào được trong giới của mình và tống cổ hắn ra.

Ngay cả giả dụ rằng có một vài trường hợp nào đó khả dĩ giảm nhẹ được điều ô nhục của Florestan thì bà Công tước cũng chẳng chịu chấp nhận. Theo bà ta thì khi con người đã vượt qua một vài giới hạn nào đó của danh dự, dù do tật xấu, do bị quyến rũ hoặc do quá nhu nhược, thì con người đó chẳng còn ra gì nữa đối với bà ta. Có giữ được thanh danh thì mới là con người, mất đi thì chẳng còn gì cả.

Nỗi đau xót duy nhất nữ Công tước cảm nhận được là sự mủi lòng, cám cảnh cho Bá tước, người cố nhân thân thương, trước sự phát hiện bất ngờ ấy.

Từ lúc đó đến giờ, dường như ông không thấy, không nghe gì hết, mắt ông trừng trừng bất động, đầu cúi gằm, tay buông thõng, nhợt nhạt cả người, đôi lúc ông rướn ngực thở dài.

Ở con người vốn quyết đoán cũng như cương nghị ấy, kiểu ủ ê như vậy còn đáng sợ hơn là cơn nổi giận lôi đình.

Nữ Công tước lo lắng nhìn ông, khẽ bảo:

– Can đảm lên, bác ơi, vì bác, vì cháu, vì con người ấy. Cháu biết mình sẽ phải làm gì!

Ông lão nhìn bà ta, không chớp mắt, rồi hình như có một chấn động mãnh liệt nào đó rứt ông ra khỏi trạng thái bàng hoàng, ông ngẩng cao đầu, nét mặt trở nên dữ dằn, quên khuấy là cậu con trai có thể nghe thấy, ông nói to:

– Ta cũng vậy, vì cháu, vì ta, vì cái thằng đó, ta cũng biết rồi ta sẽ phải làm gì!

– Ai đấy nhỉ? – Florestan bất thần lên tiếng.

Bà de Lucenay ngại giáp mặt Tử tước, rút lui qua cái cửa nhỏ xuống cầu thang bí mật.

Florestan hỏi tiếp và không nghe trả lời, đi vào phòng khách. Chỉ có mình ông ta cùng ngài Bá tước.

Bộ râu để dài đã làm Bá tước khác trước nhiều. Quần áo tiều tụy đến nỗi sau nhiều năm không giáp mặt, cậu con trai không nhận ra bố ngay nên hầm hầm tiến lại:

– Ông làm gì ở đây? Ông là ai?

Bá tước chỉ bức chân dung của de Saint-Remy phu nhân:

– Ta là chồng của người phụ nữ này!

– Cha tôi! – Florestan kinh ngạc lùi lại.

Anh ta đã nhận ra nét mặt vốn bị quên lãng từ lâu của ngài Bá tước.

Sừng sững hiên ngang, đáng sợ, nộ khí bừng bừng đến tím cả mặt, mớ tóc bạc trắng hất ra phía sau, tay khoanh trước ngực, Bá tước hoàn toàn làm chủ tình thế khiến cậu con trai lúc này chỉ còn biết cúi gằm mặt, lấm lét không dám nhìn thẳng vào ông.

Duyên cớ bí ẩn sâu xa nào đấy đã khiến Bá tước tự kiềm chế được để mà bình tĩnh giấu kín nỗi xót xa ghê gớm của ông.

Florestan ấp úng:

– Thưa cha, cha ở đây từ lúc nãy ạ?

– Phải, ta đã ở đây.

– Cha đã nghe được câu chuyện?

– Tất cả.

– Chao ôi! – Tử tước úp mặt vào hai bàn tay não nùng thê thảm.

Thoạt đầu thì sững sờ và bực mình chẳng kém vì ông bố đột nhiên xuất hiện nhưng vốn giỏi xoay xở, Tử tước nghĩ ngay đến cách lợi dụng sự kiện bất ngờ này.

Anh ta tự nhủ: “Chưa đến nỗi hỏng cả. Số mệnh khiến xui ông bố mình xuất hiện lúc này. Ông ấy biết hết rồi, ông ấy sẽ không chịu để dòng họ mang nhục, ông ấy chẳng giàu có gì lắm nhưng hai mươi lăm nghìn franc thì hẳn ông ấy có thừa, phải kín đáo giữ miếng mới được! Khôn khéo, nồng nàn, ai oán… để yên nữ Công tước đấy đã… và thế là thoát!”

Thế rồi bộ mặt đẹp trai đột nhiên trở nên tiều tụy, ủ rũ, xót xa, mắt rơm rớm lệ ăn năn hối lỗi. Vò hai bàn tay, anh ta lên giọng run run thê thảm, ra vẻ tuyệt vọng:

– Ôi, thưa cha, con khốn khổ quá! Sau bao nhiêu năm trời, giờ mới lại thấy cha, và đang lúc thế này! Hẳn cha cho là con đã phạm tội quá nhiều! Nhưng cha hãy rủ lòng nghe con thưa chút đã, van cha, hãy cho phép con nói không phải để thanh minh mà là để biện bạch cho cách xử sự của con vừa qua để cha hiểu. Cha cho phép chứ, thưa cha?

Ông de Saint-Remy chẳng nói chẳng rằng, mặt lạnh như tiền, ngồi xuống ghế, tay chống cằm, lặng ngắm Florestan.

Giả sử anh ta biết được những duyên do đầy cừu hận oán thù trong thâm tâm của ông bố, biết sợ trước vẻ lặng thinh ngoài mặt của ông thì chắc hẳn không dám mưu toan lừa phỉnh ông, không hơn không kém như là đối với ông lão khờ khạo Géronte*.

Nhân vật nhu nhược và cả tin trong hài kịch.

Nhưng khốn nỗi, anh ta đâu hay biết gì về mối hoài nghi tai hại xung quanh sự ra đời thiếu minh bạch của mình. Đâu rõ tội lỗi của mẹ mình, nên anh ta vẫn còn tin chắc là ngón bịp của mình nhất định sẽ thắng lợi, tưởng rằng chỉ cần làm mềm lòng ông bố là xong, vì tuy rất ghét đời nhưng lại cũng rất tự hào về tên tuổi của dòng họ, hẳn ông sẽ quyết định hy sinh hết của nả còn hơn là mất hết thanh danh.

Anh ta rụt rè nói tiếp:

– Thưa cha, cho phép con, không phải là tự bào chữa mà cố gắng trình bày để cha rõ là do vô tình lôi cuốn, xui khiến mà con đã đến bước bất đắc dĩ phải lao vào những việc bỉ ổi thế này. Con xin thú thật là…

Thấy bố vẫn yên lặng không nói gì, cứ tưởng là ông ngầm chấp nhận, Tử tước tiếp tục:

– Khi con vô phúc mất mẹ! Mẹ tội nghiệp đã thương yêu con biết mấy. Đến tuổi hai mươi, chỉ mỗi một thân một mình, không ai khuyên bảo, không nơi nương tựa, đứng chủ một gia tài lớn, quen sống xa hoa từ lúc thiếu thời, quen thân mất nết, không có không được. Chẳng biết việc kiếm được đồng tiền là phải đổ máu mắt ra, con tiêu xài phung phí vô tội vạ. Khốn khổ thân con! Con nói khốn khổ thân con thật đấy, thưa cha, chính vì thế mà con hư hỏng, chỉ có tiêu tiền như rác mà nổi danh thanh lịch… Phô phang nhãn thức, con làm mờ cả uy danh những người giàu có gấp mười. Thắng lợi bước đầu làm con sinh kiêu ngạo, con trở thành một tay ăn chơi xa xỉ cũng chẳng khác nào thiên hạ trở thành quân nhân, chính khách. Vâng, đúng thế, con say mê thói xa hoa không phải vì phô trương dung tục mà như người họa sĩ yêu hội họa, nhà thơ yêu thi ca, như mọi nghệ sĩ thiết tha với tác phẩm của mình… Thói xa hoa, ấy là tác phẩm của con, con hy sinh tất cả để làm cho nó tuyệt vời hoàn hảo. Con muốn cái đẹp, cái hoàn hảo, cái tầm vóc, cái lộng lẫy hài hòa trong xa hoa mọi vẻ… Từ chuồng ngựa đến bàn ăn, từ trang phục đến nhà cửa… Con muốn rằng cuộc sống của mình là bài học về thị hiếu và thanh lịch cho thiên hạ. Tóm lại, như một nghệ sĩ, con háo hức được quần chúng ngợi khen cũng như giới thượng lưu ngưỡng mộ. Thành công như vậy đâu dễ có, ấy thế mà con đạt được!

Nói đến đây, trên mặt Florestan mất dần những nét giả dối, mắt sáng lên, hào hứng. Anh ta đã nói thực, ngay từ lúc đầu anh ta đã bị mê hoặc vì kiểu nhận thức khá là khác đời của mình về thói xa hoa.

Tử tước ngóng nhìn nét mặt của bố để thăm dò, thấy dường như đã có phần nào dịu bớt.

Bốc lên, anh ta nói tiếp:

– Con là người phán bảo, điều khiển thị hiếu. Con chê hay khen là người ta nghe theo răm rắp. Giới thanh lịch của Paris, tức của châu Âu, của toàn thế giới nhắc đến, học đòi, ca ngợi và ngưỡng mộ con. Giới phụ nữ cũng chia sẻ sự hâm mộ chung, những nàng xinh đẹp nhất giành nhau thú vui được đến dự buổi chiêu đãi của con, mời rất hạn chế, rặt những khách chọn lọc. Đâu đâu và bao giờ cũng thế, thiên hạ đều trầm trồ trước vẻ lịch sự vô song, nhãn thức cao nhã của những buổi tiếp khách ấy… mà ngay đến các nhà triệu phú cũng không sao sánh bằng hoặc làm lu mờ nổi. Tóm lại, con đã được coi như là ông vua của thời thượng. Chỉ là một câu ấy đủ nói hết ý con, thưa cha, nếu cha hiểu cho.

– Ta hiểu, mà ta dám chắc là trong nhà ngục anh cũng sẽ bày đặt ra một kiểu mang xiềng nào đó cực kỳ thanh lịch và tao nhã. Kiểu đó sẽ thành mốt thời thượng cho đám tù khổ sai, sẽ được gọi là kiểu de Saint-Remy! – Ông lão mỉa mai cay độc và nói tiếp. – Mà de Saint-Remy là họ tên ta đấy!

Ông không nói nữa, khuỷu tay tựa ghế, tay vẫn đỡ cằm.

Lời châm biếm độc địa làm Florestan cay đắng, nhưng anh ta phải ra sức tự kiềm chế mà che giấu đi.

Lấy giọng khiêm tốn hơn, anh ta nói với bố:

– Than ôi, thưa cha! Đâu phải vì tự hào mà con nhắc lại những thành công ấy. Nhưng con xin nhắc lại, chính vì nó mà con đã hư hỏng. Con được săn đón, ganh ghét, nịnh bợ, ca ngợi không chỉ bởi bọn ăn bám vụ lợi mà còn bởi những người có địa vị hơn con nhiều nữa kia, con có hơn được họ chẳng qua chỉ là vì con thanh lịch hơn mà thôi, mà thanh lịch đối với xa hoa thì khác nào phong cách đối với nghệ thuật, u mê lú lẫn, con chẳng biết suy tính gì cả. Gia tư của con có bị tiêu tan trong vài ba năm, con cũng chẳng quản. Làm sao con có thể rời bỏ cuộc sống náo nhiệt, choáng ngợp, cuộc vui suốt tháng, trận cười quanh năm, mê ly, kỳ diệu, đủ vẻ trên đời ấy được? Ôi, giá mà cha biết được, thưa cha, là ở đâu con cũng được thiên hạ suy tôn như người hùng thời đại, được nghe người ta xì xào mỗi khi mình bước vào một phòng tiếp khách, được nghe phụ nữ chỉ trỏ: “Anh ta đấy! Anh ta đây này!…” Ôi, giá mà cha biết!

– Ta biết chứ, – ông lão ngắt lời cậu con và không thay đổi thái độ – ta biết chứ! Phải đấy! Rồi một hôm nào trên một quảng trường, người đông, bỗng nhiên nghe tiếng xì xào… Chẳng khác như mọi khi anh đến nơi nào đấy. Thế rồi phụ nữ họ dồn mắt vào một chàng trai rất đẹp… vẫn cứ chẳng khác gì như mọi khi phụ nữ họ đã nhìn vào anh, họ chỉ trỏ bảo: “Hắn đấy! Hắn đây này!” cũng vẫn cứ như mọi khi…

– Nhưng, thưa cha, người ấy là?

– Là một thằng giả mạo chuyên nghiệp mà người ta quàng gông vào cổ.

– Ôi! – Florestan kêu một tiếng rõ to, cố ghìm cơn cuồng nộ, rồi, vờ ủ ê sầu não, nói tiếp. – Cha ơi, cha chẳng chút đoái thương… Thế thì cha muốn con thưa với cha điều gì ạ? Con có tìm cách chối cãi sai lầm đâu! Con chỉ muốn trình bày để cha hiểu là con đã bị sa ngã như thế nào thôi. Vậy thì, vâng, dù cha có mắng nhiếc con tàn tệ thế nào đi nữa, con cũng cứ xin bộc lộ hết, con sẽ cố sao để cha thông cảm được cái bệnh bốc đồng đã làm hại con, may ra cha rủ lòng thương xót. Đúng vậy, thưa cha! Người ta thường thương hại kẻ mất trí, mà con, quả là đã mất trí. Con nhắm mắt lao vào cơn lốc chói lọi quay cuồng lôi cuốn theo con những phụ nữ xinh đẹp nhất, những chàng trai khả ái nhất. Dừng lại làm sao được nữa, thưa cha! Nói thế khác nào với người thi sĩ mỏi mòn rút ruột tằm, tuy biết tài hoa rút ngắn cuộc đời, họ đâu có nghe. Có ai mà giữa cơn cảm hứng dồi dào, tâm hồn bay bổng lại ngừng cho được, thưa cha? Không, không ạ, con thì con đành chịu, không thể thế được! Con từ bỏ sao được vị trí vương giả bấy nay để rồi quay về tay trắng hổ thẹn, bị trêu chọc cùng lũ tiện dân xa lạ, nhường thắng lợi bấy nay cho những quân đố kỵ mà con vẫn khinh thị, thách thức, lấn át, đè bẹp hay sao? Không đâu! Không đâu! Con không thể nào chịu như vậy đâu! Ít ra cũng phải tự ý con. Thế rồi cái ngày tai hại phải tới, lần đầu tiên, tiền nong hết sạch. Con bỡ ngỡ cứ tưởng như giờ phút ấy không bao giờ xảy ra. Tuy nhiên con vẫn còn ngựa còn xe, còn đồ còn đạc trong nhà này… Trả nợ xong, may ra, còn sáu mươi nghìn franc. Với số tiền nhỏ mọn ấy thì làm gì được? Thế là, thưa cha, con bước đầu dấn thân vào con đường tội lỗi ô nhục. Trước đây, con vẫn còn lương thiện. Con mới chỉ tiêu xài bằng tiền của mình, nhưng rồi con mắc nợ không trả được. Con loại tất cả những của riêng cho hai gia nhân để thanh toán cho họ và để có thể kéo dài cuộc sống xa hoa thêm sáu tháng nữa, bất chấp nợ nần. Để có đủ trả tiền bài bạc và huy hoắcphung phí, thoạt tiên thì con đi vay bọn người Do Thái; rồi để trả tiền cho bọn người Do Thái con đi vay bạn hữu; đến khi phải thanh toán cho bạn, con đi vay cánh nhân tình. Cái nguồn ấy cạn đi, trong đời con bắt đầu có bước ngoặt, từ lương thiện trở thành người xảo trá, nhưng con chưa trở thành tội phạm. Tuy nhiên vẫn còn e ngại, con quyết liều, qua một vài trận đấu, con thấy mình cũng chẳng phải là kẻ nhát gan sợ chết. Con muốn tự tử cho xong!

– Ái chà, thật sao? – Bá tước mỉa mai cay độc.

– Cha không tin sao, thưa cha?

– Quá sớm đấy hoặc cũng khá muộn rồi! – Ông lão vẫn thản nhiên bất động trong tư thế cũ.

Tưởng là nói đến chuyện tự sát làm cho ông bố cảm động, nên Florestan thấy cần thiết phải làm cho mùi mẫn thêm bằng một miếng kịch bất ngờ.

Anh ta mở tủ lấy ra một ve pha lê nhỏ màu lục, đặt lên bàn và nói với Bá tước:

– Một lão thầy lang người Ý đã bán cho con chai thuốc độc này đây.

Ông lão vẫn ngồi nguyên:

– Chà, dành cho anh, chai thuốc độc này?

Florestan hiểu thâm ý của bố.

Lần này nét mặt của anh ta bộc lộ những nét bất bình thực sự, vì anh ta nói thực.

Đã có một lần, anh ta nảy ra ý nghĩ ngông cuồng là tự sát, cái ngông thoảng qua thôi. Loại người ấy quá hèn, đâu có thể lạnh lùng quyết định giã từ cuộc sống mà không có người chứng kiến, đâu như vì thể diện mà phải đương đầu với cái chết trong một cuộc quyết đấu tay đôi. Vậy nên anh ta nói tiếp, lâm li như thực:

– Con đã quá sa ngã, nhưng ít ra cũng chưa đến mức phải xử sự như vậy! Con đã trữ sẵn độc dược này.

– Thế anh đã có lúc thấy sợ chết?

– Con thú nhận là con đã chùn lại trước hành động cực đoan ấy. Chưa có gì đáng coi là tuyệt vô hy vọng. Những người mà con nợ tiền đều giàu có và cũng không khẩn đòi. Ở vào tuổi con, giao thiệp rộng, có lúc con đã hy vọng, nếu không gây dựng lại được cơ đồ, thì ít ra cũng kiếm được một địa vị khá giả, tự lập, lấy sang thay giàu vậy. Nhiều người bạn của con, có thể không bằng được con, đã tiến khá nhanh trên con đường ngoại giao, con thoáng nảy ra một tham vọng. Con chỉ cần ngỏ ý ra là được bổ nhiệm chức tùy viên ngoại giao ở công sứ quán Gerolstein. Khốn thay, chỉ mới vài ngày sau khi có quyết định bổ nhiệm, vì phải trả một khoản nợ cờ bạc cho một kẻ mà con rất ghét, con lâm vào hoàn cảnh cực kỳ bối rối. Hết sạch, chẳng còn cách nào xoay xở. Một ý đồ tai hại nảy sinh. Tin chắc là thoát được trừng phạt, con đã có một hành vi nhục nhã. Cha thấy đấy, thưa cha, con không giấu cha điều gì. Con thú nhận cách xử sự đê nhục của con mà không hề tìm cách giảm nhẹ đi chút nào. Chỉ còn có hai lối thoát và con quyết định theo cả hai. Một là con tự sát và để cho tên tuổi của cha bị ô nhục, vì nếu trong ngày hôm nay mà con không trả được hai mươi lăm nghìn franc, thì con sẽ bị truy tố trước tòa, tai tiếng đổ vỡ, và dù chết hay sống thì cũng nhục nhã cả. Lối thoát thứ hai là con quỳ dưới chân cha, ôm lấy cha, thưa cha mà kêu với cha: cha ơi, cứu lấy con, cứu lấy thanh danh nhà ta. Con xin thề là ngay ngày mai thôi, con sẽ sang Phi châu, con đăng ký đi lính để hy sinh ở đấy hoặc sẽ trở về với cha, được phục hồi danh dự một cách vẻ vang. Những gì con thưa với cha đây, thuần là sự thật, thưa cha! Đến bước đường cùng thế này, con không còn cách nào khác. Cha hãy quyết định đi, hoặc con đeo nhục mà chết, hoặc là nhờ cha, con sống để rồi chuộc lại lỗi lầm. Đây không phải là chuyện dọa dẫm, chuyện trẻ con đâu, thưa cha. Con đã hai chín tuổi, con mang tên họ của cha, con đủ dũng khí để hoặc chết, hoặc nhập ngũ, vì con không muốn đi đày…

Bá tước đứng dậy, lạnh lùng bảo con:

– Ta không muốn tên tuổi ta bị ô nhục.

– Ôi, thưa cha! Cứu tinh của con. – Tử tước phấn khởi thốt lên và định ôm chầm lấy bố nhưng ông lãnh đạm kịp ngăn chặn lại cử chỉ ấy.

– Họ còn đợi anh đến ba giờ, ở chỗ cái người giữ tấm phiếu giả mạo ấy?

– Thưa cha, vâng, và lúc này đã hai giờ.

– Sang phòng anh nào, đem giấy bút cho ta.

– Thưa, đây ạ!

Bá tước ngồi vào bàn giấy và rắn rỏi viết mấy dòng sau:

“Tôi cam kết thanh toán số tiền hai mươi lăm nghìn franc con tôi thiếu nợ vào lúc mười giờ tối nay.

Bá tước de Saint-Remy.”

– Chủ nợ của anh chỉ thiết tiền, hắn dọa dẫm thế nhưng đã có giấy bảo lãnh của ta thì hắn sẽ đồng ý gia hạn thêm. Ông Dupont, chủ ngân hàng ở số 7, phố Richelieu sẽ chịu trách nhiệm về giá trị văn bản này.

– Ôi, thưa cha, cho biết bao giờ mới…

– Tối nay anh đợi ta ở đây, lúc mười giờ, ta sẽ mang tiền đến. Chủ nợ cần phải có mặt ở đây!

– Thưa cha, vâng! Ngày kia con sẽ đi châu Phi. Rồi cha sẽ thấy con không phải đứa bội bạc. Lúc đó, rất có thể là cha sẽ nhận những lời tri ân của con, sau khi con đã phục hồi danh dự.

– Anh chẳng phải ơn huệ gì cả. Ta đã bảo là từ nay đừng đem tên tuổi ta ra làm nhục thêm nữa, sẽ không thế nữa đâu nhé. – Bá tước nói đơn giản vậy rồi cầm cái ba toong đặt trên bàn giấy đi về phía cửa.

– Thưa cha, ít ra thì cha cũng cho con được nắm tay cha. – Florestan khẩn khoản nói.

Bá tước không đưa tay ra:

– Tại đây, tối nay, lúc mười giờ.

Ông đi ra.

Florestan rạng rỡ nét mặt:

– Thoát! Thế là thoát rồi! – Sau một phút suy nghĩ, anh ta nói tiếp. – Thoát! Coi như gần thoát được rồi. Kệ! Bao giờ cũng vậy thôi. Có thể tối hôm nay mình thú nhận với ông già cái việc kia. Ông ấy đang sẵn sàng, đang được thể mà, bỏ cuộc làm sao được? Chẳng hy sinh tiếp thì lần trước đó có hy sinh cũng bằng vô ích. Lại nữa, nói với ông ấy để làm gì? Có ai biết đâu? Nếu cái việc kia không lộ ra, mình sẽ giữ lại món tiền ông ta cho để rũ xong khoản nợ cuối cùng này. Chà, đến là vất vả mới khiến được cái ông già quái gở ấy mủi lòng! Thấy ông ta mỉa mai cay độc thế, có ngờ đâu ông ta lại quyết định tuyệt vời như vậy. Nhưng phải đến lúc mình dọa tự sát, sợ ô danh, ông ta mới đành! Đúng là điểm ta cần tấn công mạnh vào. Tất nhiên là ông ta không nghèo quá như đã làm ra vẻ thế. Nếu ông ta có một trăm nghìn franc, hẳn ông ta đã phải sống khá tằn tiện mới dành dụm được bằng ấy! Đúng là vận đỏ đã xui khiến ông ta đến đây. Nhìn ông ta khó tính khó nết nhưng kể ra thì cũng đôn hậu đấy! Nào, giờ mình phải chạy đi tìm tay mõ tòa mới được.

Anh ta bấm chuông. Boyer xuất hiện.

– Tại sao anh không báo ta biết cha ta đã đến đây? Các anh lơ đễnh thật!

– Khi thấy ngài Tử tước cùng về với ông Badinot qua vườn, tôi đã hai lần định báo với ngài, nhưng vì mải trao đổi với ông này, ngài cứ xua xua tay để tôi khỏi làm rộn câu chuyện. Tôi đâu dám lần khân. Tôi sẽ rất lấy làm tiếc rằng ngài Tử tước có thể cho là tôi đã lơ đễnh.

– Thế thì được! Bảo Edwards thắng ngay con Orion, à không, con Plower vào xe nhé.

Boyer kính cẩn cúi chào.

Lúc ông ta sắp sửa đi ra, có tiếng gõ cửa.

Boyer đưa mắt nhìn chủ, ra ý hỏi.

– Cho vào!

Một người hầu buồng khác xuất hiện, nâng một khay bạc mạ vàng nhỏ. Boyer tranh công giằng ngay lấy cái khay và kính cẩn đem cho chủ. Chủ hắn cầm lên một phong bì dày cộm gắn xi niêm phong kĩ. Hai gia nhân kín đáo rút lui.

Florestan mở phong thư: có hai mươi lăm nghìn franc, không có thông báo gì khác.

Anh ta reo lớn:

– Quả là hôm nay tốt ngày! Thoát! Lần này thì thực sự thoát rồi. Với quả này, hoàn toàn là thoát. Ta phải đến lão chủ hiệu kim hoàn ngay, và còn… – anh ta tự nhủ – biết đâu lại không, cứ phải chờ đã, không thể để cho người ta hồ nghi tí gì về mình cả. Giữ được hai mươi lăm nghìn franc này thì tốt đấy! Chính thế! Thế này mà còn ngờ ngôi sao chiếu mệnh thì quả là đại ngốc, đã tưởng là nó lu mờ rồi, chẳng phải là nó tái xuất hiện, rực rỡ hơn đó sao? Nhưng món tiền này? Ở đâu ra thế này? Mình không quen với thứ chữ ngoài phong bì này. Xem kĩ dấu xi nào! Ờ mà đúng, đúng rồi, lầm sao được nhỉ? Không nhắn được một chữ nào, kỳ cục thật! Chà, mới đúng làm sao! Ủa, trời ơi! Mình nghĩ ra rồi. Sáng nay mình có hẹn với nàng mà! Những lời dọa dẫm của tên Badinot làm mình rối cả ruột. Quên mất là đã có hẹn với cả Clotilde. Đợi ta chán chê ở tầng trệt, nàng đã bỏ về chăng? Dĩ nhiên gửi tiền thế này là trách khéo mình đã quá lúng túng về tiền nong mà quên nàng đi. Đúng đấy, đây là trách khéo mình đã không nhờ cậy nàng như mọi lần. Clotilde tuyệt vời! Lúc nào cũng vẫn tuyệt vời như thế! Hào phóng như một bà hoàng! Tiếc là xử sự như thế với nàng… vẫn còn đẹp! Có những lúc mình thật tiếc, nhưng cũng phải đến khi kẹt hết chỗ nói thì mình mới phải tìm đến nàng kia mà. Bí quá thì mới phải thế chứ!

Boyer đến thông báo:

– Xe của ngài Tử tước đã sẵn sàng!

– Người nào đưa cái thư này đến hử?

– Thưa ngài Tử tước, tôi không rõ.

– Ta sẽ hỏi ở dưới nhà, – Tử tước nhìn Boyer có dụng ý rồi hỏi tiếp – nhưng này, có ai ở dưới tầng trệt không đấy?

– Dạ thưa ngài, không còn một ai.

– Mình không lầm, Clotilde đợi mình lâu và đã bỏ về.

Boyer khúm núm:

– Thưa ngài Tử tước, giá ngài rộng lòng ban cho vài phút.

– Thế thì nói đi, nhanh nhanh lên.

– Edwards và tôi được biết là ngài Công tước de Montbrison đang muốn trang bị nhà cửa. Giá ngài Tử tước nghĩ đến anh em chúng tôi mà đề nghị với ông này mua lại nhà với tất cả đồ đạc trang trí nội thất… với chuồng ngựa và tuấn mã, thì đối với cả hai đứa chúng tôi, đó là một cơ hội tuyệt vời để bán tống đi tất cả, còn đối với ngài Tử tước thì lại là có lý do để chuyển nhượng, càng tiện.

– Boyer, chính là thế đấy! Anh nói đúng! Ngay cả đối với ta, như thế thì thích hơn. Ta sẽ gặp ông Montbrison và đặt vấn đề. Điều kiện của các anh thế nào?

– Ngài Tử tước cũng hiểu cho là chúng tôi phải cố gắng làm sao để kiếm chác được nhiều nhất, nhờ sự rộng lượng của ngài.

– Kiếm được số lãi chứ gì! Chẳng có gì đơn giản hơn! Nào, đòi bao nhiêu đây?

– Tất cả là hai trăm sáu mươi nghìn franc ạ, thưa ngài Tử tước.

– Thế thì các anh lãi được bao nhiêu, cả anh và Edwards?

– Chừng bốn mươi nghìn franc, thưa ngài.

– Tuyệt, thế là tốt đấy! Vì dù sao các anh cũng làm ta hài lòng và giá mà ta có phải làm di chúc, thì có lẽ ta sẽ để lại cho anh và Edwards cùng khoản tiền như vậy.

Tử tước lên xe, trước tiên là đến nhà chủ nợ rồi đến dinh de Lucenay, tuyệt nhiên không biết là bà ta đã nghe hết câu chuyện giữa anh ta và Badinot.