Chương 10 TẠM BIỆT
Vừa tối hôm trước Bá tước de Saint-Remy bị cậu con “cho vào xiếc”, thì ngay sáng hôm sau vào giờ giải lao của nữ phạm nhân ở nhà ngục Saint-Lazare, đã diễn ra một cảnh khá cảm động.
Hôm đó, trong khi những phạm nhân khác đang rong chơi, Marie ngồi trên một cái ghế băng, thường gọi là “Ghế của Sơn Ca”, kề ngay bể cạn của nhà chơi. Theo quy ước ngầm, các nữ phạm nhân dành cho cô chỗ ngồi đó vì thấy cô thích và cũng vì phần nào họ đã chịu ảnh hưởng dịu dàng của cô.
Marie mê cái ghế gần bể cạn ấy vì chút mảng rêu bám nơi gờ miệng, và nước trong vắt làm cô nhớ đến màu xanh cánh đồng, đến dải sông nhỏ làng Bouqueval.
Đối với con mắt âu sầu của tù nhân, một túm cỏ là cả một nội cỏ, một đóa hoa là cả một bồn hoa.
Tin tưởng ở những lời hứa hẹn âu yếm của bà d’Harville, đã hai hôm nay Marie mong chờ ngày được thả tự do.
Dù không có lý do gì để băn khoăn lo sợ vì công việc chậm trễ, cô gái vốn quen chịu đựng bất hạnh vẫn không dám hy vọng quá nhiều.
Từ ngày phải quay trở về với đám người mà ngôn ngữ, dáng vẻ mỗi lúc lại gợi trong cô những kỷ niệm khôn nguôi về cuộc đời ô nhục trước đây, nỗi buồn của Marie càng thêm ê chề, da diết.
Đâu phải đã hết!
Lại có mầm mồng mới gây thêm bối rối, ưu phiền, thậm chí gần như là kinh sợ nữa, nảy sinh từ lòng biết ơn nồng nhiệt của cô đối với Rodolphe.
Kỳ lạ thay! Nhớ đến vực thẳm trước đây, cô càng thấy rõ quãng dài ngăn cách giữa cô và con người vĩ đại tưởng như siêu phàm ấy. Con người sao mà nhân đức uy nghi thế, mà quyền lực đối với kẻ ác đáng sợ thế!
Dù bên trong mến mộ vẫn là tôn kính, than ôi, nhiều lúc Marie vẫn lo sợ mà nhận thấy dấu ấn của một kiểu tình yêu, nhưng mà là một tình yêu thầm lặng mà sâu sắc, trong trắng nên thầm lặng, tuyệt vọng nên trong trắng.
Người con gái đáng thương chỉ phát hiện trong thâm tâm mình nỗi sầu khổ ấy sau khi trò chuyện với d’Harville phu nhân. Bà này cũng say đắm Rodolphe mà ông không hay.
Sau khi nữ Hầu tước đã hứa hẹn và ra về, lẽ ra Marie phải hết sức vui mừng nghĩ đến những người thân ở trang trại Bouqueval, đến Rodolphe mà cô sắp được gặp lại mới đúng, vậy mà đâu có thế.
Lòng cô tê tái. Cô luôn nhớ lại những lời nói gay gắt, khóe mắt cao kỳ, soi mói của d’Harville phu nhân khi cô quá hào hứng nói tới ân nhân.
Do một thứ linh cảm đặc biệt, Marie nắm bắt được phần nào nỗi lòng bí ẩn của d’Harville phu nhân.
“Vì mình đã cuồng nhiệt bộc lộ lòng biết ơn đối với ông Rodolphe như thế, nên bà phu nhân rõ đẹp, lá ngọc cành vàng ấy mới phật lòng. – Marie nghĩ. – Giờ thì mình hiểu ra rồi, thảo nào lời nói của bà ấy sao mà cay đắng thế, cứ như là người ăn phải giấm chua mà không bỏ nói!
Phu nhân ấy, mà cũng đi ghen với mình? Hẳn bà ấy đã yêu ông ấy lắm rồi. Mà mình, hay mình cũng yêu ông ấy chăng? Yêu ông ấy! Hẳn phải là trái tim mình đã lén dâng lên cho Người, dù mình nào có muốn…
Mình yêu Người sao? Mình, mình ấy à… Một kẻ nhuốc nhơ biết đến bao giờ cho hết, thực vô ơn và khốn kiếp… Ôi, nếu mà thế, thà trăm lần chết còn hơn.”
Phải nói ngay là cô bé tội nghiệp nặng kiếp đọa đày ấy đã quá phóng đại cái gì đó thành tình yêu trai gái.
Bên cạnh lòng biết ơn sâu sắc đối với Rodolphe, còn gắn lòng ngưỡng mộ thường tình, tự nhiên, trước sự duyên dáng, sức mạnh và vẻ tuấn tú khác người của ông. Không có gì là phi phàm, là thanh khiết hơn sự ngưỡng mộ ấy, nó vẫn mạnh mẽ và sâu sắc vì vẻ đẹp vật chất, lúc nào mà chẳng hấp dẫn. Vả lại tiếng gọi của huyết thống nhiều lúc đã trỗi dậy dù nó thường hay bị phủ nhận, nó thầm lặng, khó nhận biết hoặc ngộ nhận. Mối tình quyến luyến say mê nồng nhiệt thu hút Marie về phía Rodolphe làm cho cô hoảng sợ. Vì do cô không nhận thức được mà khiến cho cái xu hướng ấy bị biến tính đi, cô biết đâu rằng sự say mê cuốn hút ấy là do những mối thiện cảm thần bí gây nên, vừa hiển nhiên nhưng vừa khó lý giải như sự giống nhau trên nét mặt những người cùng huyết thống.
Tóm lại, nếu Marie biết được cô là con gái của Rodolphe, hẳn cô đã tự cắt nghĩa vì sao cô bị ông lôi cuốn mạnh mẽ như thế. Lúc đó, khi hiểu được vấn đề đầy đủ, hẳn cô sẽ chẳng ngại ngùng gì mà không mến mộ vẻ tuấn tú của cha.
Marie ủ rũ là phải, mặc dù chẳng bao lâu nữa, theo lời d’Harville phu nhân đã hứa, cô sẽ được phóng thích khỏi nhà tù Saint-Lazare.
Cô u sầu và trầm ngâm ngồi trên ghế đá, bên bể cạn, thẫn thờ ngắm nhìn mấy con chim bạo dạn nhảy nhót nô đùa nơi thành bể. Cô đã ngừng tay một lúc sau khi viền xong một cái áo cánh trẻ sơ sinh.
Có cần phải nói là cái áo cánh đó thuộc bộ tã lót mới tinh mà các nữ tù nhân đã hào phóng tặng cho Mont-Saint-Jean nhờ sự can thiệp cảm động của Marie?
Người phụ nữ dịu dàng và đáng thương được Marie che chở, ngồi dưới chân cô, mải miết hoàn chỉnh một cái mũ trùm nhỏ. Lúc lúc chị lại ngước nhìn ân nhân của mình trìu mến, e thẹn và tận tâm như chú cún nhìn chủ. Sắc đẹp duyên dáng, vẻ thùy mị dễ thương của Marie làm người phụ nữ sớm bị đày đọa này vừa say mê, vừa kính nể. Trong một tâm hồn dù cho sa đọa mấy đi nữa thì ngay lần đầu mà họ nghĩ đến chuyện biết ơn, bao giờ cũng có một cái gì đó thiêng liêng cao cả trong những khát vọng của họ. Và cho đến nay, chưa hề có ai từng làm cho Mont-Saint-Jean cảm thấy được nhiệt tâm trang nghiêm như thế trong thứ tình cảm mới mẻ này.
Giây lát sau, Marie rùng mình, rơi một giọt lệ, rồi lại mải miết tiếp tục khâu. Mont-Saint-Jean bảo:
– Thiên thần cứu mạng của tôi ơi! Sao cô không nghỉ lấy một lúc trong giờ chơi này?
– Em không có tiền góp vào để sắm cho cháu bộ tã lót. Em phải góp phần mình bằng khâu vá, thêu thùa vậy.
– Phần của cô! Lạy Chúa nhân lành! Nhưng nếu không có cô, thay vì thứ vải tốt đẹp trắng nõn thế này, thứ dạ ấm ran thế này, tôi sẽ chỉ kiếm được những thứ giẻ rách người ta vứt ngoài sân cho cháu. Tôi biết ơn các bạn gái, họ quá tốt với tôi. Thực thế đấy! Còn cô? Chao ôi! Tôi nói với cô thế nào đây? – Con người tội nghiệp ấy đắn đo và cực kỳ lúng túng để biểu lộ lòng mình. – Này thưa cô, có phải mặt trời đang ló ra hay không? Mặt trời phải không cô?
– Đúng đấy, chị Mont-Saint-Jean ạ. Nào, em nghe chị đây. – Marie cúi khuôn mặt xinh đẹp mê hồn xuống gần bộ mặt xấu xí cực kỳ của cô bạn gái.
– Lạy Chúa, cô lại sắp giễu tôi đấy! – Chị ta buồn rầu nói. – Tôi cũng muốn học đòi nói lên một điều gì đó mà không biết làm thế nào.
– Chị cứ nói đi!
– Đôi mắt dịu hiền của cô mới nhân đức làm sao! – Chị ta ngây ngất ngắm nhìn đôi mắt hiền từ của Marie. – Chà, tôi sẽ cố gắng nói điều mình định nói. Mặt trời kia, phải không? Tỏa ấm, gieo vui ở nhà ngục này, đẹp mắt, dễ chịu thế nào, đúng không, thưa cô?
– Tất nhiên là thế, chị ạ!
– Nhưng đây chỉ là giả dụ thôi! Cái ông mặt trời ấy đâu phải tự nhiên mà có, và nếu con người biết ơn mặt trời thì huống chi là đối với…
– Đối với đấng đã tạo ra mặt trời chứ gì, phải không chị Mont-Saint-Jean? Chị nói đúng đấy. Vì thế cho nên, đấng ấy, ta phải cầu xin Người, tôn thờ Người. Đấng ấy là Chúa!
– Đúng rồi! Đúng là tôi muốn nói thế đấy. – Người phụ nữ reo lên. – Đúng đấy! Tôi phải tỏ lòng biết ơn các bạn, nhưng mà đối với cô thì tôi phải cầu nguyện, tôn thờ cô, Sơn Ca ạ, bởi chính cô đã khiến cho các bạn ấy trở nên tốt với tôi, thay vì dữ tợn như trước đây.
– Đúng là phải cảm ơn Chúa, chị Mont-Saint-Jean ạ, chứ không nên cảm ơn em!
– Ôi, nên chứ! Tôi hiểu cô. Cô đã làm ơn cho tôi, cả cô, và các chị em khác nữa.
– Nhưng nếu em quả tốt như chị nói, chị Mont-Saint-Jean ạ, thì đó là do Chúa xui khiến đấy. Vậy chị phải cảm tạ Người mới được.
– Chà, chao ôi! Thế thì, có thể thế đấy… Bởi vì cô nói như vậy, – người nữ tù ngập ngừng nói tiếp – nếu điều đó làm cô hài lòng, như vậy thì… may quá…
– Phải đấy, chị Mont-Saint-Jean tội nghiệp ơi! Chị hãy luôn luôn cầu nguyện Người. Như thế là cách tốt nhất để chị tỏ ra yêu mến em tí chút đấy.
– Cô Sơn Ca ơi, tôi yêu cô! Lạy Chúa tôi! Lạy Chúa! Thế ra cô không còn nhớ đến những gì cô đã nói với các bạn tù khác để ngăn họ đừng đánh tôi hay sao? “Các chị không phải chỉ đánh có mình chị ấy, mà còn đánh luôn cả con chị ấy nữa đấy.” Vậy thì, dù sao, thế cũng đủ để tôi yêu cô, không phải chỉ vì tôi, mà cả con tôi nữa!
– Cảm ơn, cảm ơn chị Mont-Saint-Jean, chị nói vậy làm em vui lắm đấy!
Rồi Marie chìa tay ra cho cô bạn tù, xúc động.
– Ôi, bàn tay nhỏ nhắn đẹp như tiên nữ thế này! Sao mà trắng mà xinh thế! – Mont-Saint-Jean gần như lùi ra, sợ không dám để hai bàn tay bẩn thỉu và đỏ kệch của chị ta đụng vào bàn tay đáng yêu ấy!
Tuy nhiên, đắn đo một lúc, rồi chị ta mới kính cẩn đặt môi trên những đầu ngón tay thon thả búp măng mà Marie chìa ra. Đột nhiên chị ta quỳ xuống lặng ngắm cô không chớp mắt, mải mê, say đắm, không còn để ý gì đến chung quanh nữa.
– Chị lại đây mà ngồi này, ngồi cạnh em đây này.
– Ôi, như thế sao được! Chao ôi, không khi nào… Không bao giờ!
– Tại sao thế hả chị?
– Phải tôn trọng khuôn phép chứ! Như trước đây chàng trai Mont-Saint-Jean của tôi đã bảo: “Lính đi với lính, quan ngồi với quan, đồng đẳng thì mới cùng ngồi.”
– Chị điên hay sao, giữa chúng ta có gì là khác nhau đâu!
– Lại không có gì khác cả ư! Hỡi Thượng đế nhân lành! Cô nói với tôi như vậy khi mà tôi thấy cô lúc này, đẹp như một bà hoàng hậu. Ô, cô này, như thế này thì có sao đâu hả cô? Cứ để mặc tôi quỳ hai gối mà ngắm, mà nhìn cô như hồi nãy… Chao ôi! Biết đâu được. Dù tôi có xấu như ma thật đấy, con tôi biết đâu lại giống cô. Thiên hạ người ta bảo, đôi khi chỉ cần nhìn kĩ một lần thôi, thế mà giống được đấy!
Thế rồi, bởi một sự câu nệ tinh tế khó tin là có được ở một số sinh linh như vậy, sợ rằng như vậy là làm nhẹ thể hoặc làm phật lòng Marie bởi thứ nguyện vọng kỳ khôi này, Mont-Saint-Jean buồn bã nói tiếp:
– Không đâu! Tôi nói đùa thôi, cô Sơn Ca ạ! Tôi không thể nào tự cho phép mình ngắm cô với dụng ý như vậy. Nếu cô không đồng ý… Con tôi sẽ xấu như tôi. Thế thì đối với tôi cũng chẳng sao, đâu phải vì thế mà tôi sẽ kém yêu nó. Khốn khổ cho cháu bé, nó có muốn ra đời đâu, như thiên hạ vẫn nói ấy mà… Nếu nó thành người được thì tương lai nó sẽ ra sao? – Chị ta sầm nét mặt, ủ ê. – Than ôi, đúng thế đấy! Rồi đây nó sẽ như thế nào đây, lạy Chúa tôi?
Marie nghe mà rùng mình.
Thật vậy, đứa trẻ do người mẹ khốn khổ, mất hết phẩm giá, nghèo khổ, bị đọa đày và bị khinh rẻ ấy, sinh ra sẽ làm nên trò trống gì? Ôi số phận! Ôi tương lai!
– Đừng nên nghĩ đến điều đó, chị Mont-Saint-Jean ơi, chị hãy hy vọng là rồi đây trên đường đời con chị sẽ gặp được những người từ thiện…
– Ôi, xưa nay phúc bất trùng lai mà! Cô thấy không, – Mont-Saint-Jean cay đắng lắc đầu – tôi gặp được cô, đã là vận may lớn rồi. Và này, thưa cô, nói cô bỏ quá đừng để bụng, chứ thật ra tôi muốn dành cơ may đó để cháu hưởng thì hơn. Cái nguyện vọng ấy, đó là tất cả những gì tôi có thể dành cho nó.
– Cứ cầu nguyện đi, cầu nguyện đi… Chúa sẽ chấp nhận chị!
– Thế thì tôi sẽ cầu xin Chúa, nếu việc đó làm cô hài lòng, cô ạ, có thể đem lại may mắn cho tôi đấy, về việc ấy, ai dám bảo với tôi là lúc Sói Cái đánh tôi, tôi còn đang là kẻ “chịu đòn” của mọi người. Khi đó, ở nơi ấy có một vị tiểu thiên thần cứu mạng với giọng nói thánh thót, dịu dàng, mà thắng được tất cả mọi người.
– Sói Cái cũng đã cư xử rất tốt với chị. Khi chị ấy hiểu ra chị đáng thương đến gấp hai lần!
– Ôi, điều ấy đúng thật! Nhờ có cô đấy, và tôi chẳng bao giờ dám quên. Nhưng, này Sơn Ca ơi, tại sao từ ngày hôm ấy, Sói Cái lại xin chuyển sang khu khác? Tuy cô ấy hay nổi giận, nhưng dường như cô ấy không thể sống xa cô được kia mà?
– Chị ấy vốn tính đồng cô bóng cậu đấy mà!
– Thế thì kỳ lạ thật! Một chị ở khu giam Sói Cái sớm hôm nay đã đến đây và nói rằng tính khí cô ấy khác hẳn…
– Thế là làm sao nhỉ?
– Thay vì sinh sự cãi cọ và đe dọa mọi người, cô ấy có vẻ buồn, buồn thực sự, lánh mình vào một góc. Có ai nói gì thì cô ấy xoay lưng lại, không trả lời. Bình thường cô ấy vốn hay la lối mà tự nhiên lại câm lặng, như lúc này đây, thì thật là lạ, phải không? Rồi người ấy còn hở với tôi điều này, mà điều này thì tôi không thể tin.
– Thế nào hả chị?
– Họ nói là họ thấy Sói Cái khóc! Cô ấy mà khóc? Vô lý!
Marie thở dài:
– Tội nghiệp chị ấy chưa! Chỉ vì em mà chị ấy muốn chuyển trại. Em đã làm chị ấy buồn mà không hay.
– Cô mà lại khiến người khác buồn phiền được, thiên thần hộ mệnh tôi mà lại thế bao giờ!
Vừa lúc đó bà Armand, nữ thanh tra, đi vào nhà chơi.
Đưa mắt nhìn Marie, bà tiến lại, hài lòng và tươi cười.
– Tin mừng, cô gái ạ!
– Thưa bà, bà nói sao? – Marie đứng dậy.
– Những người thân của cô đã không quên cô, họ đã xin cho cô được tự do. Ông giám đốc vừa nhận được giấy báo.
– Có thể như thế chăng, thưa bà? Ôi, thật là hạnh phúc, lạy Chúa!
Marie xúc động đến mức tái nhợt cả người, tay để lên ngực, tim đập đổ hồi, buông mình ngồi xuống ghế.
– Hãy bình tĩnh lại, cô gái ơi! – Bà Armand hiền từ nói. – May sao những cơn choáng váng như vậy thường vô hại.
– Ôi, thưa bà! Con đội ơn bà biết mấy!
– Không nghi ngờ gì nữa, bà Hầu tước d’Harville hẳn đã xin được cho cô đấy. Ngoài kia có một bà già được phái đến để đưa cô về với những người quan tâm đến cô. Đợi tôi một chút nhé, tôi sẽ quay lại đón cô, tôi còn phải dặn dò vài lời ở xưởng thợ.
Khó tả cho được nỗi ủ ê, thất vọng trên gương mặt sa sầm của chị Mont-Saint-Jean khi nghe tin Sơn Ca, thiên thần hộ mệnh của chị ta, sắp sửa rời nhà ngục này.
Người phụ nữ này đau lòng vì nỗi lo sợ sẽ quay trở lại thành kẻ bị mọi người bắt nạt thì ít, mà do nỗi buồn phải xa cách con người độc nhất trên đời đã biết quan tâm đến chị ta thì nhiều.
Vẫn cứ ngồi bệt dưới chân ghế, chị ta vò đầu vò tai như muốn giật tung cả hai món tóc lởm chởm, lộn xộn, lọt ra ngoài cái mũ trùm đen cũ rích. Rồi cơn sầu não mạnh mẽ dịu đi, chị ta lại ủ ê, gục mặt, nín thinh bất động, hai tay ôm đầu, cánh tay dựa gối.
Tuy vui mừng vì được trả tự do nhưng Marie vẫn không khỏi rùng mình khi nghĩ đến mụ Vọ và Thầy Đồ, hai con quỷ ấy đã hăm cô không được hở ra cho ân nhân biết hoàn cảnh đáng buồn của cô.
Nhưng rồi những ý nghĩ bi thảm ấy cũng sớm tiêu tan, trước niềm hy vọng sẽ lại được trở về Bouqueval, gặp lại bà Georges, Rodolphe để gửi gắm Martial và Sói Cái. Cô còn cảm thấy ngay cả mối tình cảm nồng nàn đối với ân nhân khiến cô đã tự trách mình trót ấp ủ, tình cảm ấy hầu như đã phai nhạt vì lúc này buồn phiền và cô đơn không còn khêu gợi nữa. Nghĩ đến sẽ được quay trở về với công việc đồng áng ưa thích cùng bà con trại ấp giản dị hiền lành, cô cũng thấy nguôi nguôi.
Ngạc nhiên trước vẻ ù lì của người bạn gái mà không rõ nguồn cơn, Marie khẽ chạm vào vai chị ta:
– Chị Mont-Saint-Jean ơi, em sắp được trả tự do, chị xem em có thể giúp được chị việc gì?
Cảm thấy bàn tay Sơn Ca, người nữ tù giật mình, buông tay khỏi gối, quay bộ mặt đầm đìa nước mắt về phía cô thiếu nữ.
Nỗi đau khổ cay đắng trên mặt Mont-Saint-Jean làm những nét xấu xí nhòa đi.
– Chúa tôi! Chị làm sao thế này? Mà sao chị lại khóc nhiều thế?
– Cô sắp đi rồi. – Nữ tù thầm thì trong tiếng khóc. – Thế mà chẳng bao giờ tôi lại nghĩ là trong giây lát cô sẽ rời khỏi đây, và chẳng bao giờ tôi lại gặp cô nữa, chẳng bao giờ…
– Em xin cam đoan không bao giờ quên tình bạn thắm thiết của chị đối với em, chị ạ!
– Lạy Chúa, lạy Chúa! Tôi đã yêu cô biết mấy, khi ngồi dưới chân cô, tôi cảm thấy mình đã thoát nạn. Không phải sợ một điều gì. Không phải là sợ những trận đòn sắp tới. Tôi khó chết lắm! Tóm lại, đối với tôi thì cô giống như vị thần may mắn, cô cũng sẽ đem lại hạnh phúc cho con tôi, chỉ do một nỗi là cô đã tỏ ra thương xót tôi. Đúng thế đấy, khi đã quen bị hành hạ, con người ta càng nhạy cảm hơn người khác trước cái tốt. – Rồi ngưng lời, chị ta lại nức nở. – Thôi, thôi thế là hết, việc ấy, đằng nào trước sau cũng thế mà thôi. Thế mà tôi lại ngu tới mức chẳng hề nghĩ đến… Thế là hết, hết sạch, chẳng còn gì nữa.
– Nào, can đảm lên, chị ơi, em sẽ nhớ đến chị cũng như chị sẽ nhớ đến em.
– Ôi, thà bị cắt ra từng mảnh còn hơn là từ bỏ hoặc quên cô. Tôi sẽ già đi, già đi như các đường phố, nhưng bao giờ trước mắt tôi cũng vẫn là khuôn mặt đẹp như tiên của cô. Tiếng đầu tiên tôi dạy cho con khi nó tập nói sẽ là tên cô đấy, Sơn Ca ạ, vì cô có ơn với nó, nhờ cô mà nó thoát chết.
– Chị Mont-Saint-Jean này, nghe em đây (Marie mủi lòng trước tình cảm trìu mến của con người đáng thương ấy). Em không thể hứa hẹn điều gì với chị, dù rằng em quen biết nhiều người từ thiện thật đấy, nhưng với con chị, thì lại khác. Cháu tội tình gì cho cam, và những người em vừa nhắc đến ấy, họ rất có thể nhận nuôi dưỡng cháu khi cháu đã cứng cáp, có thể xa chị…
– Rời cháu ra! Không bao giờ, ôi, không bao giờ đâu! – Mont-Saint-Jean gào lên, kích động. – Tôi sẽ như thế nào khi giờ đây tôi chỉ trông chờ có nó?
– Nhưng rồi chị nuôi nó bằng cách nào? Con gái hay con trai nó phải được trở thành người lương thiện và muốn thế…
– Thì nó phải được nuôi bằng miếng cơm lương thiện chứ gì, phải không, hở Sơn Ca? Tôi tin chắc như vậy đấy! Đấy cũng là khát vọng của tôi. Ngày nào tôi cũng tự nhủ vậy, vì thế, khi ra khỏi đây, chẳng bao giờ tôi sẽ đặt chân vào khu gầm cầu nữa. Tôi sẽ đi nhặt giẻ rách, sẽ quét đường nhưng lương thiện. Phải thế mới được, nếu không vì mình thì ít ra cũng vì con, khi người ta có phúc đẻ ra nó. – Chị ta ra vẻ tự hào nói.
– Thế ai sẽ trông cháu khi chị đi làm? Nếu có thể như em hy vọng, gửi nó ở nông thôn cho những người tử tế để sau nay nó trở thành một cô thôn nữ đảm đang hay là một anh thợ cày giỏi, như thế có phải tốt hơn không nhỉ? Thỉnh thoảng chị đến thăm cháu và một ngày nào đấy chị sẽ tìm được cách gần gũi nó, ở nhà quê người ta dễ sống lắm mà!
– Nhưng sống xa nó! Phải sống xa nó! Chỉ có nó là nguồn vui, tôi có ai để mà yêu tôi đâu!
– Phải nghĩ đến cháu nhiều hơn là nghĩ đến mình, chị ạ. Trong đôi ba ngày nữa em sẽ gửi thư cho bà Armand và nếu lời thỉnh cầu của em về chị được chuẩn y, chị chẳng còn phải thốt lên những lời lúc nãy làm em rầu cả ruột: “Than ôi! Lạy Chúa! Rồi đây nó sẽ thế nào?”
Bà Armand, thanh tra nhà ngục, đến tìm Marie, làm gián đoạn câu chuyện.
Sau khi lại òa lên nức nở làm nước mắt đầm đìa cả bàn tay cô thiếu nữ, Mont-Saint-Jean buông rơi mình xuống ghế, ủ rũ, thẫn thờ, chẳng nghĩ gì đến lời Marie vừa mới hứa với chị ta về tương lai đứa bé nữa.
– Rõ tội nghiệp chị ta! – Bà Armand nói trong lúc rời đi, Marie đi theo sau. – Chị ta tỏ ra biết ơn cô như vậy làm cho từ nay tôi phải có nhận xét khác đối với chị ta đấy.
Nghe tin Sơn Ca được tha, những phạm nhân khác, thay vì tị nạnh về sự ưu đãi ấy, lại tỏ ra vui vẻ là đằng khác. Nhiều người còn xúm quanh cô và thân ái chia tay, thành thực chúc mừng cô đã sớm được trả tự do như vậy.
Một người trong bọn họ bảo:
– Dù sao thì con bé tóc vàng hoe này cũng đã cho chúng ta những phút vui vẻ… Đó là lúc chúng ta phá hỏng bộ tã lót của chị Mont-Saint-Jean. Ở nhà ngục Saint-Lazare này, người ta còn nhớ chuyện đó lâu.
Khi Marie đã rời phòng giam và đi theo bà thanh tra, bà này bảo:
– Bây giờ thì cô hãy đến khu gửi quần áo, ở đó cô sẽ nộp trả bộ quần áo phạm nhân để nhận lại những quần áo thôn nữ giản dị rất hợp với cô. Chào tạm biệt nhé! Từ nay cô sẽ sung sướng vì cô sẽ nhận được sự bảo trợ của những người đáng tin cậy, cô sẽ rời khỏi nơi này để chẳng bao giờ quay trở lại nữa. Này cô gái ạ… Mà tôi thật chẳng biết điều tí nào, – bà Armand rơm rớm lệ – tôi không thể nào giấu được là tôi đã quyến luyến cô đến thế nào! Hỡi cô bé tội nghiệp của tôi! – Rồi thấy Marie mắt cũng đỏ hoe, rưng rưng giọt lệ, bà nói tiếp: – Tôi mong cô sẽ không phiền lòng vì đã làm cho cô kém phần vui sướng khi xuất trại.
– Chao ôi! Thưa bà, chẳng phải là nhờ ở sự tiến cử của bà với bà phu nhân trẻ tuổi ấy làm bà ta quan tâm đến, mà con sớm được tha đấy sao?
– Đúng vậy, và tôi rất hài lòng vì việc đã làm, linh cảm của tôi đã không lừa dối tôi.
Vừa lúc đó tiếng chuông vang lên.
– Giờ làm ở các xưởng đã điểm, tôi phải về thôi. Chào tạm biệt, tạm biệt lần nữa nhé, cô gái thân mến!
Bà Armand xúc động không kém Marie, ôm hôn cô thắm thiết, rồi bà bảo một nhân viên trại giam:
– Dẫn cô ấy đến khu gửi quần áo nhé!
Mười lăm phút sau, Marie ăn mặc như một thôn nữ như người ta đã từng thấy cô ở trại Bouqueval đi vào buồng lục sự, mụ Séraphin đang đợi cô ở đó.
Mụ quản gia của lão chưởng khế Jacques Ferrand đến tìm cô gái đáng thương này để dẫn cô đến hòn đảo Ravageur.