LỜI GIẢI THÍCH GIẤC MƠ Ở HIỆN TẠI

Bướm đuôi nhạn là tác phẩm đạt giải thưởng Gương mặt mới về văn học trinh thám của Nhật Bản lần thứ mười hai. Thành viên ban giám khảo lúc đó gồm có bốn người là Ishida Ira, Tanaka Yoshiki, Wakatake Nanami và tôi, Arisugawa. Nhân cơ duyên này tôi cũng xin được nhắn gửi vài dòng trong cuốn sách.

Ban giám khảo của giải thưởng Gương mặt mới về văn học trinh thám phải gánh vác trách nhiệm của ba người là nhà đóng góp, ban tổ chức và độc giả. Trách nhiệm của ban tổ chức không phải chỉ dừng lại ở tiêu chí lựa chọn "trước hết phải là một tác phẩm bán chạy", mà là việc lựa chọn chính xác "một tác giả mới thật sự có triển vọng", nhưng việc phải đưa ra chọn lựa này quả thật rất áp lực.

Tôi muốn thử dùng trí tưởng tượng của mình. Các biên tập viên được ban tổ chức mời tham dự cuộc họp bàn chọn lựa đều lướt qua tất cả những đề cử và đọc bản thảo. Sau khi đọc cẩn thận từng tác phẩm, mỗi người phải đưa ra những đánh giá chính xác, và thường phát sinh các ý kiến như "không đúng, người này không được". Tôi cũng không hiểu tại sao trong một vài trường hợp lại dẫn đến tình huống "người này quá phụ thuộc vào bản thảo, chắc là bỏ qua thôi nhỉ?"... Nói tóm lại, đây thực sự là một trò chơi ác liệt.

Vì vậy một ứng viên có thể truyền cảm hứng hay không chỉ mang tính đương đối, để gặp được một tác phẩm ưng ý nhất định còn phụ thuộc vào may mắn. Lúc bỏ qua tác phẩm này, tôi đã gặp phải rất nhiều khó khăn,

Đối với giải thưởng này, sẽ có những người đồng ý hoặc không đồng ý với quyết định trao giải của ban tổ chức. Đứng ở lập trường nào cũng có lý do riêng nhưng xét theo phương châm của giải thưởng Gương mặt mới về văn học trinh thám của Nhật Bản, tính đến lần trao giải thứ mười một vừa rồi đã có ba lần không có tác phẩm nào đạt giải. Đó là kết quả không ai mong đợi, bản thân tôi cũng đã trải qua cảm giác đó khi là một thành viên của ban tổ chức giải lần thứ chín.

Và chỉ khi cầm tác phẩm Bướm đuôi nhạn trong tay để lựa chọn cho giải thưởng lần thứ mười hai này, tôi không thể ngăn mình bật cười. "Tốt rồi, năm nay sẽ ổn thôi, mình có nó rồi." Tôi đã rất muốn nói lời cảm on với tác giả Mitsutaka Yuki. Không có đề cử nào khác vượt qua được cuốn Bướm đuôi nhạn, với niềm tin chắc chắn rằng "tốt nhất mình nên đề xuất cuốn này", tôi đã mang nó đến tham dự vòng sơ khảo. Chắc chắn mỗi thành viên sẽ có một ý kiến khác nhau và không tránh khỏi bất đống, nhưng dù gặp phải tình huống nào đi nữa, tôi vẫn rất lạc quan, chắc chắn tác phẩm sẽ đoạt giải với sự đồng lòng nhất trí cao của mọi người.

Tôi muốn giới thiệu một vài lời bình ấn tượng nhất. "Không dùng nhiều biện pháp cầu kỳ, cả lối hành văn lẫn phong thái kể chuyện đều tỏa sáng một cách tự nhiên như những gì nó vốn có." (Ishida Ira)

"Văn phong hết sức duyên dáng, cách sắp đặt bối cảnh rất sáng tạo và giàu trí tưởng tượng, diễn biến của câu chuyện đầy hồi hộp, cách kết thúc mở đạt đến cấp độ chưa từng có trước đây, khiến tất cả các thành viên ban tuyển chọn phải thán phục." (Tanaka Yoshiki)

"Tác phẩm giành vị trí số một, vượt xa những đề cử còn lại." (Wakatake Nanami)

Tuy là tác phẩm đoạt giải nhưng nó không chỉ dừng lại ở những lời khen ngợi trên.

Tác giả quả thật rất thông minh, tôi đã thốt lên như thế sau khi đọc xong tác phẩm. Tuy nhiên, trong những gương mặt mới, nếu chỉ dừng lại ở mức được chào đón như một tác phẩm "thông minh" và được xem như là "thật thông minh, nhưng chỉ có vậy thôi" thì tất nhiên sẽ bị loại khỏi danh sách trao giải, Bởi vì thành viên ban giám khảo, ban tổ chức, độc giả luôn đặt kỳ vọng ở một tác phẩm và tài năng mới từ trước đến nay chưa có giải thưởng. Nếu là một kiểu "thông minh chuyên nghiệp" thì tôi không muốn đầu tư quá nhiều công sức và chi phí để điển vào chỗ trống một tác phẩm đã trở nên tầm thường.

Như những lời bình luận ở trên, Bướm đuôi nhạn có một vài điểm hấp dẫn nhưng chính yếu tố tạo cảm giác mới lạ đã khiến nó xứng đáng với giải thưởng. Không phải một tác phẩm nghiêng về chủ nghĩa hiện thực, đây là một cốt truyện trinh thám có đan xen giữa thực và ảo, vì vậy đôi lúc nó tạo cảm giác phi hiện thực.

Ấn tượng ban đầu khi phát hiện mười bốn thi thể trong container đông lạnh ở khu đất khai hoang thật sự khác biệt. Chi tiết thi thể bị đông lạnh và được xếp đặt có trình tự khiến ta liên tưởng ngay đến hành vi tự sát tập thể. Tuy vậy nó vẫn không khỏi khiến người đọc kinh ngạc, đặc biệt là đằng sau mỗi xác chết còn có một câu chuyện khác.

Người phụ trách phá giải vụ án bí ẩn này là Kuroha, một nữ cảnh sát của đội cơ động thuộc sở cảnh sát tình Kanagawa. Tuy nội bộ trụ sở điều tra đang lục đục và bị nam đồng nghiệp làm khó trong quá trình phá án nhưng cô vẫn nghiêm túc theo đuổi vụ án. Vị nữ anh hùng này là một cảnh sát điều tra bí ẩn và cô độc.

Trong quá trình điều tra, Kuroha đã phát hiện ra sự tồn tại của một bóng ma đứng đằng sau thao túng những cái chết. Tên tội phạm đã để lại dấu vết trên mạng. Hắn ta đã gầm gừ giương vuốt về phía cô gái dám đối đầu với tâm địa dã man ấy.

Những con người đang chạy trốn khỏi cuộc sống bế tắc bằng cách tự sát, một kẻ sát nhân tâm thần xuất hiện trong thế giới ảo, và một nữ cảnh sát cô độc. Tuy có thể dễ dàng thấy được đây là mô típ trinh thám được xây dựng bởi những chi tiết xuất hiện trong thời đại ngày nay nhưng nếu chi dừng lại ở đó thì tác phẩm hoàn toàn không có tính mới mẻ. Những tranh chấp trong trụ sở cảnh sát, hay nỗi khổ của những nữ cảnh sát bị xã hội khinh thường, có lẽ đều là những chi tiết mà mọi người đã bắt gặp ở đâu đó rồi.

Tôi sẽ không biết được cái mới mẻ thật sự ở đây là gì nếu chưa đọc kĩ tác phẩm. Cuốn tiểu thuyết sẽ không mới mẻ bằng việc nêu lên quan điểm này hay chỉ ra quan điểm kia.

Nếu một từ ngữ ngắn gọn nào đó để miêu tả tác phẩm này thì đó chính là hiện trạng của thực tại. Từ tiêu đề Bướm đuôi nhạn với lối ghép chữ ngẫu hứng cùng cách viết tên nhân vật băng chữ Katakana như Kuroha chẳng hạn, ngay từ đầu đã khiến tác phẩm mang một bầu không khí của tương lai gần. Vậy tương lai gần đó bắt đầu từ lúc nào?

Tương lai gần ở đây không phải là thời điểm năm hay mười năm nữa, mà nói theo lối ẩn dụ chính là "ngày mai ngày kia". Tác phẩm tạo cho chúng ta một cảm giác như thế. Ngay khi phát hiện mười bốn thi thể trong container ớ khu đất khai hoang, tin tức trên ti vi đã nháo nhào truyền đi rộng rãi. Sau đó thì vụ án về cái chết của một linh mục lập tức nổi lên... Có thể nay mai chúng ta cũng sẽ chứng kiến một cảnh tương tự.

Tác phẩm này ra đời vào tháng Ba năm 2009, cho đến lúc sách được xuất bản dưới dạng bìa mềm thì cũng đã hai năm trôi qua, nhưng sự lo ngại về những vấn đề tác giả đã để cập đến bây giờ vẫn còn tồn tại, vì có vẻ như tương lai gần của Bướm đuôi nhạn vẫn chưa đến. Chúng ta vẫn sẽ không tránh khỏi cảm giác có thể lại bắt gặp những vấn đề đó ở "ngày mai ngày kia" trong cuộc sống. "Ngày mai ngày kia" chính là "hiện tại", Bướm đuôi nhạn là một tiểu thuyết trinh thám nắm bắt được cái "hiện tại" bằng một phương pháp đặc biệt.

Theo như tác giả đã chia sẻ, tác phẩm này lúc đầu vốn là một cuốn tiểu thuyết viễn tưởng ở tương lai gần. Nhưng một năm trước đó, công nghệ đã có những bước phát triển nhảy vọt, và rằng "hiện tại thay đổi rất nhanh khiến khoảng thời gian ở tương lai gần trôi tuột đi một cánh nhanh chóng". Tác giả đã chuyên sang một hướng đi mới, rằng "sẽ rất thú vị nếu mình có thể viết một cuốn tiểu thuyết không ngừng đeo đuổi tương lai thay vì một cuốn tiểu thuyết với nỗi lo sợ sẽ bị thời đại đuổi kịp". Và như vậy một tác phẩm khiến cho độc giả luôn có thể cảm thấy sự thay đổi liên tục của thời đại đã ra đời.

Hình ảnh được vẽ nên xuyên suốt cuốn sách là cơn mưa rơi như trút nước và đêm tôi với bóng đen dày đặc.

Hầu như xa rời với thứ ánh sáng rực rỡ, chỉ còn lại những tội ác u ám và những vết thương mà nhân vật chính nhiều lần hứng chịu. Khung cảnh quen thuộc trong tác phẩm chính là dãy nhà máy thuộc khu đất khai hoang. Một nền công nghiệp lạnh lẽo. Một cuốn tiểu thuyết không những lạnh lùng mà còn phơi bày mọi thứ hết sức trần trụi. Tiếng mưa rơi tạo thành nét đặc trưng của câu chuyện, chưa kể dòng chú thích nhỏ "tiếng ổn" đi kèm bên cạnh tiếng mưa.

Tuy rất lạnh và thô nhưng đây không phải là một tác phẩm mang tính hư cấu chỉ có những phóng đại về tội ác hay sự tuyệt vọng, ngược lại nó còn là ước muốn chân thành về một niềm hy vọng cho "bây giờ và hiện tại" của tác giả. Đó là lý do tôi tự nhủ "có cuốn này rồi sẽ ổn thôi". Tôi thật sự muốn cảm nhận hết niềm hy vọng được vẽ nên ở điểm cao trào đến toát mồ hôi của câu chuyện.

Tôi nên giới thiệu sơ qua về tác giả Mitsutaka Yuuki mới phải.

Tác giả Mitsutaka sinh năm 1970 ở tỉnh Kagawa. Ông lớn lên ở tỉnh Saitama và hiện đang sống ở Tokyo. Năm 2004, ông ra mắt độc giả với tác phẩm Đại diện của phép lạ đạt giải bạc giải thưởng văn học Dengeki lần thứ mười một, cho đến khi nhận được một giải thưởng mới với cuôn Bướm đuôi nhạn thì ông còn sáng tác thêm ba cuốn light novel nữa. Khả năng sáng tác và thành công của ông được khẳng định sau khi ông tiến xa hơn vị trí Gương mặt mới về văn học trinh thám với tác phẩm được đề cử. Hiện tại, ông là một nhà văn chuyên nghiệp.

Từ khi học cấp ba, ông đã có đam mê dành cho tiểu thuyết lịch sử và viễn tưởng, sau khi hợp tác sản xuất một bộ phim độc lập, khoảng sau hai mươi lăm tuổi, ông bắt đầu sự nghiệp viết văn của mình. Ông chịu ảnh hưởng bởi những nhà văn tiêu biểu, có thể kể đến những cái tên như William Gibson và Kurosawa Akira. Nắm bắt những thông tin này sẽ giúp chúng ta hiểu ra nhiều điều, chẳng hạn như cuốn Bướm đuôi nhạn có chút dư vị của tiểu thuyết viễn tưởng Cyberpunk mang phong cách của Gibson, có chứa vô số những hình ảnh mới lạ. Có lẽ lối kể chuyện nhẹ nhàng và sâu sắc có thể đã được vun đắp khi ông còn là tác giả viết light novel.

Là một tác giả nhận được giải thưởng Gương mặt mới về văn học trinh thám sau một thời gian dài, ông đã phải trải qua một quãng thời gian khó khăn kể từ lúc ra mắt độc giả. Ông đã từng được đề nghị "Sao không thử viết truyện ngắn". Sau hai tháng ra mắt, ông đã có tác phẩm đầu tay tên là Khi mưa rơi được đăng trên tạp chí Shosetsu Hoseki. Trong tác phẩm này, nhân vật chính cũng có tên là Kuroha, biện pháp đan xen mà ông sử dụng cũng hết sức tuyệt vời. Nếu bạn hâm mộ thể loại truyện ngắn thì có thông tin tác phẩm này sẽ được đề cử giải thưởng Truyện ngắn thuộc thể loại trinh thám của Hiệp hội nhà văn Nhật Bản lần thứ sáu mươi ba ("Tiểu thuyết trinh thám - Tuyển tập những câu chuyện hay nhất năm 2010" được biên tập bởi Hội nhà văn).

Tuy trước đây đã từng để lỡ mất giải thưởng nhưng truyện ngắn của người mới lần đầu sáng tác đã đạt giải quả thật rất hiếm có và là một việc trọng đại. Có thể nói rằng năng lực của ông đã được chứng minh rõ ràng. Sau này, ông vẫn thường xuyên viết những truyện ngắn hết sức sâu sắc.

Tháng Tám năm 2010, truyện dài Echoic Memory của ông đã được xuất bản, Hình ảnh được một tên sát nhân kinh tởm ghi lại đã được đăng tải trên một trang web chuyên cung cấp hình ảnh một lần nữa lại khiến Kuroha và chúng ta mơ giấc mơ "ngày mai hay ngày kia". Một giấc mơ ngọt ngào tỏa sáng nhưng cũng đầy rẫy hiểm nguy đến mức hồi hộp. Các bạn độc giả sau khi thưởng thức xong tác phẩm này nhất định hãy tìm đọc nó nhé!

Mitsutaka Yuuki đã mở ra một chân trời mới cho thể loại trinh thám bằng quan điểm hết sức sắc bén về thời đại, Cuộc phiêu lưu mạo hiểm chỉ mới bắt đầu. Tôi thật sự tò mò rằng từ đây về sau nó sẽ dẫn chúng ta đến một nơi như thế nào...

Tháng 3 năm 2009

Arisugawa Alice

Nhà xuất bản Kobunsha