Cái vạc vàng có ĐÒN KHIÊNG BẰNG kim khí

Tôi không biết có nên bắt đầu câu chuyên này bằng bài thơ sau đây không? (Nhưng tôi nghĩ cứ nên ghi ra đây).

Tiêu đề bài thơ: Bàn việc dưới trăng

Đêm nay trăng sáng

Ba chàng trai

Ngắm cảnh dưới trăng mới hay nào

Bên bờ sông nhỏ hình trăng đó

Có kẻ dừng tay hớt trăng lên.

Gió thổi bên tai ru lòng ta

Sóng vỗ trong tim thúc giục ta

Ba chàng thanh niên cô đơn ấy

Sao chẳng đi yêu

Nghĩ ngợi gì?

Ông có thấy bài thơ đáng yêu không? Nó giông như nét vẽ của những cậu bé. Trong trẻo đến thánh thiện. Chắc các nhà thơ sẽ cho là tôi ngô nghê. Nhưng tôi tin ông không như vậy. Ông sẽ như tôi, đang nhìn thấy một dòng sông tên là Thiên Đức chảy âm thầm lặng lẽ trong cõi phù sa sông Hồng.

Ông không biết tôi là ai.

Có thể tôi là một người đàn bà bình thường chiều chiều giặt sống áo bên bến sông Thiên Đức.

Có thề tôi là một tuyệt sắc giai nhấn chỉ dợm bước chân trên những tấm thảm nhung trải trong những toà biệt thự. Cả đời không biết đến con sông Thiên Đức nhỏ xíu bị kẹp giữa hai dải phù sa sông Hồng, ít cá nhiều rong rêu và bùn đỏ.

*

Cái nhà sàn kiểu dân tộc Mường rung lên dưới những bước chân. Thầy cúng ngồi bên mép chiếc sập gỗ nằm trơ trọi giữa nhà. Thầy cúng hỏi bản thể tên gì? Người dược hỏi trả lời con tên là Bản Thể.

Thầy cúng hỏi năm nay Bản Thể bao nhiêu niên? Bản Thể cười nhếch miệng: có lẽ tôi đã ngót trăm niên, nhưng thầy nhìn tôi thế này có giống một cô gái quá lứa không? Tức là một cô gái đã ngoài ba mươi tuổi, có nhan sắc huyền bí, có thần thái của tộc người Ai Cập xưa. Nhưng tôi đích thị là đàn bà Việt, mặc dù cái họ tôi mang cứ như là họ truyền đời từ Trung Hoa sang.

Bản Thể ngồi nghiêng. Phía bên này chiếc gương trần soi rõ mái tóc dài của nàng chảy xu ông ngang vai. Phía bên này nữa thì nhìn thấy cái sống mũi hơi dày và điềm nhiên giữa nét mặt bí truyền.

Thầy cúng bảo Bản Thể từ nay về sau đừng ngồi nghiêng như thế, nếu cứ ngồi nghiêng như thế thiên hạ sẽ xét đoán được hết suy nghĩ của Bản Thể chảy tuôn trong đầu. Bản Thể hỏi nếu thiên hạ biết thì có dùng được những suy nghĩ đó khồng? Thầy cúng bảo thiên hạ không dùng được, nhưng thiên hạ biết cách hại. Bản Thể bảo ta đã trăm niên còn sợ gì ai. Ta đang sông tiếp cái kiếp sau sao thầy cúng không nhìn thây? Thầy cúng cả cười bảo Bản Thể giống như cái mạng sinh ra của Bản Thể vậy, cái mạng sinh ra được đọc bằng hình ảnh là cái vạc vàng có đòn khiêng bằng kim khí. Ta có lạ gì đâu. Kiếp vừa qua của cố giống như cái món nợ phải trầ. Cô được sống tiếp kiếp thứ hai ngay trong chính cái nhân gian sống đời sống cũ của mình, cô chính là cái vạc vàng. Cái đòn khiêng cái vạc vàng làm bằng hợp chất kim khí tuôn chảy trong vũ trụ. Đúc trong nhân gian, dưới là bờ sông Thiên Đức, trên là bầy sao được sắp xếp theo dòng Thiên Hà. Nếu cái đòn khiêng làm bằng vàng ròng thì cuộc dời Bản Thể đúng là một tuyệt sắc giai nhân chĩ dợm bước chân trên những tâm thảm nhung trải trong những toà biệt thự. Nhung cái đòn khiêng bằng kim khí thì số Bản Thể là vương nữ gieo chân pháp cho con người. Một số chân pháp sẽ trở thành pháp lý. Một số lại trở thành chân lý/ Trong hình hài là đàn bà mà mang theo những trách nhiệm lớn lao như vậy đương nhiên Bản Thể đôi khi phải làm một người đàn bà tầm thường chiều chiều giặt sông áo bên bến sông Thiên Đức. Nếu không, Bản Thể sẽ như cái nồi áp suất không có van sả.

Bản Thể bật cười như mụ nạ dồng. Ta nhờ thầy cúng mới dược như thế hay sô' ta được như thế? Thầy cúng ngồi trầm ngâm. Nếu bảo rằng nhờ cúng mà được thế cũng đúng mà bảo cái số cô được thế cũng đúng. Nếu không có cái số kỳ lạ này, ta cúng cả đời cũng chẳng ăn thua gì. Mà nếu không có cái số kỳ lạ này, cô mơ cả đời cũng chẳng thể gặp được ta.

*

Ta cả đêm nằm trên những nấm mộ. Người đời chẳng thể hay biết cuộc sông về đêm của ta. Những giọt sương chảy thâm ướt tấm áo ta mặc trên người. Ta mặc kệ. Gió thổi như loài chim cắt đen trong đêm. Ta khấn cho người đàn bà đã đến khóc lóc cầu xin ta. Ta không thích thứ đàn ông trên trần gian nửa đời nửa đoạn. Ta gieo cái mỏ ác dưới không gian thấm đẫm mùi hương. Ta cắm hương đỏ loè trong một cái cô'c nước lọc. Ta nhìn thấy gương mặt gã trai nom như kẻ đang gặp nạn. Người đàn bà đang bị thất lạc những thứ mang tên thê' gian. Ta đọc con sô'. Nàng ngẩn người nhìn ta như nhìn một vị thánh. Chắc trong lòng nàng tự hỏi: có thật là như thế không nhỉ? Tại sao ông ta lại đọc ra chính xác như vậy?

Ta nằm trên ngôi mộ cả đêm. Ngôi mộ này là của một người đàn bà chết trẻ tên Nga. Ta nói chuyện với bà ấy, hãy cứu người đàn bà kia khỏi sự trầm luân trên thế gian. Bà ta nhếch mép cười hỏi ta: cứu bầng cách nào? Nó ngu cho nó chết, cho thê' gian đỡ kẻ ngu đi. Ta bảo cô ấy chết sẽ xuôhg dưới bà mà làm ngu thêm cái cõi của bà vậy. Bà bật cười cho rằng ta có óc hài hước. Bà đồng ý giúp. Ta nói cách để bà giúp. Mà không phải là ý của ta. Đỏ là ý của người cầu xin. Nàng đã xin ta tác thành cho họ. Lòng ta than thay nàng, thôi thê’ là cô phải trả nợ kiếp rồi. Cô trả thù đời bằng cách đó, truyền đời ta chiía nghe, cổ nghe chắc khi nghe cũng không đồng tình. Vậy mà ta đã đồng ý giúp cô. Cả người đàn bà chết trẻ kia cũng vậy.

Bản Thể ngồi quỳ dưới sân. Trước mặt nàng là bệ hương nghi ngút khói. Trên bàn kệ bày la liệt những đĩa hoa quả bánh trái, chân giò luộc, bánh chưng... Dưới chân kệ là hàng loạt những đồ mã xanh đỏ rực rỡ.

Cô Làn- mà dân trong vùng thường gọi là cổ "Quỳnh Hoa" đang thành kính dâng thần thánh, đức Hoàng Bảy, Hoàng Mười, bà Chúa Mẫu Sơn Trang những lời cầu xin:

"Con lạy Cha con lạy Mẹ, con tấu thay cho bản thể mang danh là..."

Bản Thể quỳ rất lâu. Nắng lên hoa vàng hoa cải. Nàng thành tâm mong đợi phép lạ đến lại một lần nữa trên cái cõi nhân gian không bờ không bến. Nàng thành tâm Chúa Thánh Thần Mẫu triệu cái người đàn ông sương gió kia về lại nơi chôn có nàng. Khổng phải nàng quá say anh ấy. Nàng thấy thương hại cho kiếp đàn bà của mình và thương sự mỏng manh của số đoạn người dàn ông mà mình đã trót gửi thân xác. Nàng bảo nàng muốn trả thù đời. Thầy cúng bảo nếu muốn trả thù thì thầy cúng không thể giúp. Cô Làn bảo, trả thù đời rồi thì cô sẽ làm gì với những ước muốn ngoài cô. Nàng bảo vậy nàng không trả thù nữa mà nàng đòi nợ. Thầy cúng bảo nếu đòi nợ tiền thì hơi khó. Phải cúng xin cho người đời làm ăn tấn tới có tiền mới trả được cho cô. Mà nếu làm ăn tân tới có tiền thì những con người này sẽ quên ngay những người thủa hàn vi. Còn đòi nợ tình thì dễ hơn. Nhưng có tình thì không có tiền. Cô thích thế nào? Đòi tiền hay dòi tình? Nàng bảo nếu phải lựa chọn một trong hai điều thì thà sống nghèo mà có tình. Thế là thầy cúng xin cho nàng tình. Trước khi xin, thầy than nàng giông tích truyện nàng tiên cá. Cô Làn bảo để cháu xin Cha xin Mẹ cho cô Bản Thể. Cô phải chấp nhận sau này chú ấy có thể quên cô. Bản Thể chấp nhận. Thầy pháp sư trên Phủ Tây Hồ lắc đầu, tôi ngần này tuổi, đã làm phúc cho không biết bao nhiêu người, gặp không biết bao nhiêu câu chuyện, chưa thấy ai điên như Bản Thể. Nhưng nếu Bản Thể nói rằng không có anh ta, cô không làm được điều gì, nếu đúng như thế thì tôi sẽ cố giúp. Nhưng tôi chỉ giúp được cô trong thời hạn ngắn niên. Mà tiền cúng tôn kém lắm. Ngót ngét ngàn đô. Mà sau đó thì lại phải trả lễ. Sau đó nữa phải chịu cảnh đạm bạc cùng anh ta. Vì anh ta sinh ra để thử thách chính mình và người thân. Bản Thể vẫn khăng khăng xin.

*

Nhà sàn hôm nay có tiệc. Tiệc được làm từ một con lợn lửng ngả xuống, lá chuối xanh ngắt trải “rộng giữa sàn nhà. Rượu lá mang lên. Những chiếc cần cong vút có thể thổi sáo vi vu trong vò rượu. Toàn đàn ông Mường, tóc hơi dài, quần áo màu "bộ đội" nhàu cũ. Mưa rả rích từ mấy hôm nay. Mưa làm xanh lá nhưng làm nhàu áo quần đầu tóc. Mưa làm cho lũ sâu róm bò ra nhiều đến nỗi lũ con gái Mường thấy ngứa ngáy.

Lợn lửng được xả ra từng tảng đem nướng trên lò lửa đỏ rực. Người già cho thêm vào lò những cành gộc bạch đàn. Mùi thơm bạch đàn lẫn mùi thịt nướng tung trong không khí ẩm mốc. Thịt lợn lửng có mùi bạch đàn làm phấn khích cánh đàn ông tu thêm hàng nốc rượu vào lòng. Nhưng hồm nay họ còn có khách đặc biệt ờ thành phô' về, nên những câu chửi tục ít văng ra hơn, ăn uống cũng có vẻ ra dáng hơn.

Bản Thể ngồi thu ở một góc, trước mặt là một vun thịt nướng bốc khói nghi ngút. Nàng bốc thịt bằng tay. Đàn em là một cậu thanh niên tóc rậm râu dể lưa thưa, nói năng ầm ầm như gió bão. Đàn em cũng bốc thịt bằng tay, uống rượu rồi nói, nói rồĩ lại uống, tuồng như có bão réo lũ cuô'n. Ngồi cạnh đàn em là người đàn ông đã đưa Bản Thể lên tìm thầy cúng ngày trước.

Ngày ấy, thầy cúng chỉ cho nấng một đôi lá trầu gói cùng ít muô'i. Thầy cúng bảo đây là nèm của tộc người trên này. Nèm được bí truyền từ thời vua Hùng dựng nước. Đây là đâ't của vua Hùng, con cháu sót lại của tộc vua Hùng. Những cái nèm giả giả thật thật đã truyền đời cùng kiếp nhân gian của họ. Vậy nên người đàn ông quý trọng Bản Thể đã mách nàng lên dây. Trước khi đưa cho nàng cái nèm, thầy cúng làm phép gì đó trong gian phòng nhỏ lập loà ánh hương. Rồi dặn nàng đem về thì như thế như thế...

Nàng đã quên di. Nàng quên thực sự. Không thể tin được những lời cầu xin đã được mã hoá, đã được linh ứng.

Nàng quên.

Nhưng linh thiêng đất trời không quên.

Bản Thể thả miếng lợn lửng xuống ngắm nhìn mưa phùn. Nàng muốn lên vùng đất này để thăm lại cái nơi mà ngày ấy trong nỗi tuyệt vọng, nàng đã chạy lên như kẻ hành khất chạy xin miếng vụn bánh của trời.

Đến khi nàng đã trở thành một người khác trong cái hĩnh thức cũ, đến khỉ nàng thôi thương nhớ, thôi hận thù, thôi tất cả thì người á'y bỗng ở đâu lù lù trở về với nụ cười hiền khô. Gương mặt anh là gương mặt của người chưa hề làm hại ai dù chỉ là làm mất đi một sợi tóc của họ.

Ta đã nằm trên những ngôi mộ hàng tháng trời.

Đêm đến, những vì sao ỉâp lánh soi rõ những giọt sương ẩm ướt trên mộ. Hàng chục tinh binh ngạo nghễ trẻ trung nghiêm trang nhìn ta. Họ uôhg những giọt sương đó làm máu nuôi linh khí. Ta thương họ hơn cả chính bản thân ta. Nếu chẳng may ta có mệnh hệ gì, có thể họ sẽ tan tác thất tán khắp mọi phương. Ta lệnh cho họ rước linh hồn người đàn ông sương gió mang về dưới gô'i của người đàn bà.

Bảy tinh binh đức cao đạo trọng đã phục bảy tháng bảy ngày bảy giờ, cùng nhón tay nhấc linh hển kiêu ngạo kia bay trong không trung hỗn độn, trong cái cõi mơ lạc tận cùng, rồi thành kính đặt nó xuôhg dưữi chiếc gối ấm hơi thở lẫn nước mắt của người đàn bà. Bảy tinh binh còn đếm được cả thảy chín trăm chín muơi chín sợi tóc đang ngả dần từ màu đen sang ánh bạch kim của nàng.

Ta nói với họ rằng người đàn bà ấy là biểu tượng cho sức mạnh tình yêu nơi trần thế. Chính năng sẽ giữ cho tình yêu còn nồng ấm trên cái thế gian mê lạc này. Người đời và kể cả ta có đôi phần lạ lẫm vì sức mạnh của cái -thứ tinh thần tưởng như phù du này. Nhưng ta đã nhận ra sứ mạng của người đàn bà hầu như vẫn còn trong cái lô't của một cô gái. Đó là sứ mạng của cái vạc vàng có đòn khiêng bằng kim khí. Nàng phải chịu đau đớn, chịu tủi nhục, chịu bị ném đá, bị khinh khi. Rồi tự đứng dậy bằng mọi giá, vượt qua bao chặng đường để đến được những chôn nghiêm cung, tìm ra bằng được con đường ánh sáng, buộc kẻ khác phải đi đúng đường đạo. Nhưng nàng không thể biết đó là sứ mạng của mình.

Nhưng ta đã thấy, và vì thế mà các ngươi phải giúp ta vực người đàn bà ấy dậy. Đó ỉà sứ mệnh cửa một nguỡi như ta và là sứ mệnh của các ngươi. Nếu như các ngươi đã có được sứ mệnh của mình, thì khi ta không còn trên cõi thế, các ngươi vẫn cổ sứ mạng mà thực thi

4

Cháu nhìn thấy đám trẻ con bám theo sau cô ấy bác ạ. Cháu thấy chúng nó đói lắm. Mà không có áo quần mặc lành lặn. Cháu nhìn thâ'y khi cô ây bước vào cửa nhà bác. Còn chúng thì không dám bước vào, cứ ngồi chầu hẫu ngoài vỉa hè. Cô ấy chào cháu rồi hỏi cháu nhưng không tin 'cháu đâu. Cháu biết thế. Cháu bỗng thấy mình bước chân vào cửa nhà Mẹ. Thế là chấu hát. Cháu hát như cô bé hát. Cháu lại mứa. Lại phi cả ngựa nữa. Cháu xin mẹ cháu cho cháu thẻ bài xem cho cô ấy. Cháu đọc tên. Có một kẻ có vần tên như thế đang muôn giúp cô ấy mà cô ấy không khiến. Có một kẻ có vần tên như thế thì lại đang hại cô ấy. Cô ấy biết mà vẫn không oán không thù. Lại có một người đang theo cô ấy. Cô ấy mắc nợ tiền duyên bảy kiếp trước với người ta. Nay họ tu đã thành quả, nên cô ấy phải trả nợ kiếp. Cô â'y cũng đã tu bảy kiếp mà nên người hiền như hôm nay. Người hiền thì cũng phải bước qua các kiếp nạn. Cô â'y đang đúng vào lúc bước trong kiếp nạn. Cháu quyết phải cứu bằng được cô â'y. Cháu hát líu lo như chim. Đấy là Mẹ cháu đã mớm lời rồi. Cháu lại cười ha hả. Cô ấy bảo "cháu sẽ nhờ cô làm lễ giải hạn cho cháu". Cháu bảo "đúng dấy, Mẹ cháu đã mách bảo cháu là có một quý nhân cần phải cứu khỏi kiếp nạn to lớn cuối cùng. Qua được kiếp nạn đó, một người đàn bà tài đức sẽ trở thành quý nhân". Nên cháu đã xu ông ngay nhà bác. Cháu nhìn thấy cô ấy sẽ bước chân vào nhà bác ngày hôm đó mà.

Rồi cháu làm lễ. Lễ có nhiều lắm những đồ đẹp nhất dâng lên Cha Mẹ. Cháu lại nâ'u cháo mời đám trẻ đi theo cô ấy ăn. Cháu lại đem quần áo cô ấy sắm cho chúng. Cháu xin Cha xin Mẹ đón chúng về nơi thanh bình cho chúng được yên. Thế là cô cháu cũng được rảnh rang.

Cô cháu là người hiền tài hiếm có trong thiên hạ. Hiềm nỗi cái tình người vào thời khắc này đang thất tán. Cái sự hiền tài nằm trong tim trong óc một người đàn ông quân tử thì cháu đã không phải ra tay cứu dộ. Hiền tài nằm trong tim trong óc một người đàn bà nên cháu phải tốn công. Bác thử nghĩ mà xem, cái hiền tài nằm trong cái lốt liễu yếu đào tơ kia, nằm trong cái lô't đẹp như thế kia, thử hỏi sao cháu lại không phải tốn công? Trời phân định rạch ròi ra cái dẹp là để chúng sinh biết đã đẹp thì chớ chứa đựng quân tử. Đẹp là để cho chúng ta ngưỡng mộ, ngắm nhìn. Không phải để cho chúng ta dựa vào. Quân tử là để cho chúng ta dựa vào, không phải để cho thiên hạ chiêm ngưỡng ngắm nhìn.

Cháu kể hết chuyện này ra cho bác vì bác tin cháu. Còn cô ây thì không tin. Cô ây chỉ cầu may nơi cháu thôi. Cháu giúp cô ây xong thì sẽ làm phép để cô ấy tự nhiên không có mấy cơ hội để tìm cháu nữa. Cháu muôn cô ấy suốt đời không tin có phép lạ. Suốt đời sống yên ổn với cuộc đời thường trong cái chức phận giời đất phân định.

*

Mưa phùn đã thôi rơi. Lá xanh non mơn mởn. Đám con gái Mường thôi ngứa ngáy lầm lẫn.

Lợn lửng được nuôi quây trong chuồng một ngày rồi được thả đi rông ba ngày. Lợn lửng ãn lá mà săn thịt.

Bản Thể ở chơi với Mường một ngày, ăn cùng trai Mường một bữa thịt nướng trải trên lá chuối, uống chừng chục ngụm rượu trong vò. Đi ra giếng nước rửa tay. Bỗng nhìn thây tóc mình không còn sợi bạc. Dưới mặt nước giếng trong nàng nhìn thây mình như thủa xưa, lại còn lung linh hctn xưa.

Nàng nhìn thây một mẩu báo bị người ta xé ngang bay bay trong cái chuồng lợn trông rỗng. Gió thổi thốc làm tờ báo rơi xuống gần dính vào bãi phân lợn vẫn còn tươi.

Bản Thể với tay ra chuồng lợn nhặt mẩu báo. Nàng liếc những con chữ. Thấy có tâm sự của một nhà vãn nổi tiếng.

Bản Thể nhớ và chép nguyên văn câu chuyện trong tiềm thức của mình như sau:

"Tôi không nghĩ đây là kỷ niệm dầu đời, càng không phải là rung động đầu tiên hay mối tình đầu. Nhưng nó cứ ám ảnh tôi và là một trong những hình ảnh làm nên cảm hứng sáng tác của tôi trong nhiều cốt truyện.

Năm ấy, tôi mới học lớp năm. Chiến tranh cũng lan rộng ra miền Bấc. Đế quốc Mỹ điên cuồng ném bom phá huỷ cuộc sống của hàng triệu hàng triệu người. Chúng tôi là những đứa trẻ sống ở Hà Nội, vì thế mà phải đi sơ tán tránh bom. Cuộc sống nơi sơ tán trên vùng đâ't có nhiều đồi cọ thật gian khó, nhưng cũng thật nhiều chuyện cảm động.

Hoàng cùng trại sơ tán và học cùng lớp trường làng với tôi. Cậu người gầy gồ ốm yếu. Học cũng không giỏi như tôi. Được cái Hoàng là một cậu bé hiền lành và hay quan tâm đến bạn bề. Tôi cũng hưởng sự quan tâm đó như một lẽ đương nhiên, như nhiều bạn gái cùng lớp khác. Nhưng rồi tôi nhận ra Hoàng quan tâm nhiều đến tôi hơn cả.

Buổi sáng hôm đó trời khá lạnh. Tôi mới ô'm dậy. Người xanh xao lắm. Nhưng thực ra là tôi đói. Nằm ốm mà chỉ mơ thấy mình đang cắn một cái bánh bao to tướng như bầu trời. Bữa sáng của chúng tôi thường là một phần tư góc cái bánh bao không nhân, cứng ngắc. Hoàng gọi tôi ra sau lớp, mặt đỏ bừng, lúng túng:

- Tớ... tớ phần cậu cái này...

Hoàng thò tay vào túi quẩn. Bất chợt một củ khoai lang bọc giấy vở ướt nhẹp rơi ra từ ống chân quần của cậu. Hoàng biến sắc mặt cúi xuống nhặt. Tôi phì cười:

- Ôi, túi quần của cậu bị rách to thì phải.

Hoàng càng luông cuống hơn. Cậu giúi củ khoai nóng hổi vào tay tôi rồi chạy vụt vào lớp.

Tôi không nhớ mình đã ăn củ khoai đó như thế nào. Nhưng trí óc non nớt của tồi khi đó đã mãi mãi ghi nhớ hình ảnh một cậu con trai mặt đỏ bừng, với củ khoai nóng hổi rơi ra từ ống chân quần. Rồi cùng với năm tháng, cậu con trai đó đã lớn dần thành một chàng trai...

Hình ảnh này dã đi vào các tác phẩm của tôi, ấm áp hơn những món quà lớn lao khác trong đời sau này tôi được nhận.

Bây giờ tôi không biết Hoàng ở đâu, có hạnh phúc không? Thậm chí có còn sông trên cõi đời này?

Nếu Hoàng ở đâu đó mà đọc được những dòng viết này, hãy coi như là món quà muộn màng mà tôi dành tặng cho anh..."

Đọc xong những dòng chữ này, Bản Thể bỗng nhận ra mình đã bước sang kiếp thứ hai ngay trong cõi mà nàng đang sống. Nàng hớn hở ra chào trai Mường đang mải uống rượu cần, gái Mường đang nhìn trộm nàng qua những cái kẽ lá. Nàng bảo đàn em lên xe nổ máy về thành phố.

*

Tôi kể ông nghe về xuất xứ của bài thơ đó là vì tim tôi suốt đời nặng lòng với những gì mà bài thơ mang lại. Nếu không có bài thơ trong trẻo dường ấy, có lẽ chúng tôi đã xa nhau.

Tôi chỉ biết nói vậy với ông.

Tôi chính là người đàn bà chiều chiều giặt sống áo bên bờ sông Thiên Đức. Chồng tôi nói sau này về cõi sẽ đặt tôi nằm cạnh anh ấy trên bãi đất cạnh bờ sông.

Chắc ông chưa biết tồi sống vui vẻ là nhờ lời hẹn ước đó?

-Thái Hà, 7.3.2006-