Dì Haruko Nguyên tác : Haruko-Dịch chú : Nguyễn Nam Trân

Lời người dịch:

"Dì Haruko" chỉ là một truyện ngắn ít người để ý, nằm mất hút trong số gần hai vạn trang tác phẩm (kể cả phê bình và thư tín) trong toàn tập 36 quyển do nhà xuất bản Shinchô cho ra đời năm 1974, gom góp trọn một phần tư thế kỷ hoạt động văn học nghệ thuật vô cùng sung mãn của Mishima Yukio (1925-1970). Mới thoáng nhìn, nó chỉ là câu chuyện tình của một người đàn bà sống theo phong cách khác đời của nhà thơ nữ trữ tình và quí tộc Hy Lạp Sappho (610?-580? TCN) trên đảo Lesbos, nổi tiếng vì tình yêu của bà đối với người đồng tính. Tuy nhiên, bằng cách tiếp cận sâu sắc và độc đáo của mình, ta thấy Mishima đã mô tả được một cái gì bàng bạc nuối tiếc ẩn dấu bên trong, nó "huy hoàng pha lẫn thương đau, tựa như những âm thanh còn vang vọng xôn xao khi cánh màn nhung hạ xuống và tấn tuồng đã vãn" như chính tác giả định nghĩa. Nó còn là tiếng khóc trong hoan lạc và bi thương của những người yêu nhau muốn thoát ra khỏi sự hạn hẹp của xác thịt và giới tính trong đó mình bị đóng khung để tìm về một tình yêu trọn vẹn và giải phóng bằng cách vay mượn thân xác người khác.

Tác phẩm này đã được đăng lần đầu tiên trong tập phụ trang tiểu thuyết của tạp chí Ningen (Con Người) vào tháng 12 năm 1947, năm tác giả mới 22 tuổi. Truyện lấy bối cảnh là những ngày cuối cùng của cuộc thế chiến thứ hai (1944-45), trước khi Nhật Bản đầu hàng Đồng Minh. Không khí chiến tranh hồi tàn cuộc bao trùm lên câu chuyện như muốn đóng vai một nhân vật thứ tư bên cạnh ba người trong truyện.

Chiến tranh, cũng như dòng sông vô tình, đã cuốn theo tất cả, huống gì một nét đẹp mong manh.

Melitta: Thưa, cô nói đóa hoa hồng này đấy ạ?

Sappho: Đóa hoa đó thế nào cũng sẽ làm cháy bỏng môi ngươi.

Franz Grillparzer (1791-1872) trong nhạc kịch Sappho.

I

Biết có ai trong chúng ta còn nhớ tới Sasaki Haruko không nhỉ? Chắc phải thấy quen quen như nghe ở đâu rồi. Có thể chỉ là một ấn tượng lờ mờ nhưng cái tên ấy gợi nhớ một điều gì huy hoàng pha lẫn thương đau, tựa như những âm thanh còn vang vọng xôn xao khi cánh màn nhung hạ xuống và tấn tuồng đã vãn. Phải rồi, Haruko, cô Xuân, cái tên nghe không được kêu cho lắm của mấy người con gái thuộc một thế hệ xa xưa, thường để lại cho ta ấn tượng như thế.

Câu chuyện xảy ra khi tôi mới lên chín, lên mười thì phải. Vì người trong gia đình đem mấy tờ báo giấu đi, chủ ý không cho đọc nên tôi chỉ nhớ loáng thoáng cái tên của bà dì trẻ tuổi đã bỏ nhà ra đi biệt tích. Bốn năm năm sau, một ngày tôi mới tình cờ biết được cơ sự xảy ra. Kể từ hôm ấy cho đến suốt thời thanh niên, cái tên Haruko đối với tôi là một tượng trưng, giống như đóa hoa nở rực rỡ mà tôi có lần bắt gặp trong tập sách có tranh cây cỏ đọc được vào giờ vạn vật. Nhớ ra tưởng để rồi quên ngay nhưng cái tên đó cứ bám vào ký ức tôi chẳng chịu rời chẳng khác nào một con sâu đo lì lợm. Dần dần, nó ngưng đọng lại trong đầu tôi như một đóa hoa hồng được khắc hằn lên mặt kim thuộc và chỉ còn nằm đó để đợi tô màu.

Ngoài ra, cái tên này có khuynh hướng tự ràng buộc vào tất cả những gì gọi là kỷ niệm xấu hổ của đời tôi. Nó cũng gắn chặt với cái tính hiếu kỳ bệnh hoạn và lòng tôn sùng của tôi - không biết bắt nguồn từ đâu - đối với sự thèm khát xác thịt nữa. Như thế, cái tên Haruko này đối với tôi phải gọi là gì nhỉ, một điều húy kỵ hay một lá bùa dùng để trấn yểm cũng không chừng.

Vụ Haruko xảy ra hồi đó không có gì khác hơn là chuyện gái bỏ nhà theo trai. Thời ấy, trên những tờ báo mà mục quảng cáo kẹo làm thơm miệng Jintan và mấy món mỹ phẩm khác hãy còn chiếm gần hết cả trang, những dòng chữ như: "Tiểu thư con một bá tước cuốn gói theo bác tài" kèm thêm tấm ảnh phóng to của người con gái chụp hôm cô làm lễ tốt nghiệp chắc đã đập vào mắt người ta. Tôi không được đọc tờ báo như thế nhưng đương nhiên tấm ảnh cô bé con nhà lành ấy đã được chụp hai năm trước tính đến ngày sự việc xảy ra. Không hiểu vì cớ gì mà thiếu nữ trong bức ảnh lại xụ mặt và có dáng điệu của một người đang giận dỗi. Hay chỉ vì cô đang bị những tia nắng phản chiếu từ bãi cỏ sân trường làm chóa mắt? Dù sao, một tấm ảnh trong ngày tốt nghiệp lại được tờ báo đem ra để dẫn chứng cho mục tin "bỏ nhà theo trai" như thế đã đánh thức sự nghi ngờ trong tôi vì đã có một chi tiết trùng hợp với nó. Số là hôm lễ trao bằng tốt nghiệp, ông già tài xế chính thức của gia đình chúng tôi vì bị người ta ép uống rượu mừng quá lố, đã lăn đùng ra chết trong đêm vì tai biến mạch máu não. Ông lão này tuy không có tài sản gì nhưng cứ đến ngày Tết thường viết một tấm di chúc cho nhà chủ, mỗi năm lập đi lập lại là sẽ nhường chức lại cho một anh tài xế tập sự trẻ tuổi mà ông ta hết sức tin cậy. Gia đình tôi đã đi đến kết luận là một anh tài xế trẻ chắc phải được việc hơn ông. Dù tính khí anh ta có lẽ hãy còn hăng nhưng mướn một người trẻ như thế vẫn an toàn hơn là trông cậy vào một ông già có thể chết trên tay lái bất cứ lúc nào. Vì lý do ấy, chàng trai kia mới được phong làm tài xế chính thức của gia đình Sasaki của ông tôi.

Haruko vai em mẹ tôi. Chính ra dì là em cùng cha khác mẹ của bà. Mẹ của dì, bà ngoại sau, là vợ kế ông tôi. Tuy xuất thân từ làng son phấn nhưng cùng với năm tháng, như một thứ gỗ lên nước có vân bóng, dáng dấp của bà ấy cũng thoáng lộ chút cung cách đài các.

Hồi nhỏ Haruko mũm mĩm như cậu bé trái đào Momo Tarô trong cổ tích nên thường được gọi là em bé Momo. Đến tuổi dậy thì, da thịt săn chắc lại, tuy dì dáng gầy gầy nhưng đường nét cong cớn, thân thể tràn trề sức sống. Ai thấy cũng thương. Dì hợp với các bạn trai nhưng đặc biệt thích đi lại với đám con gái. Nói chung, dì vui vẻ với tất cả mọi người và điều đó làm cho không ai gặp dì mà không quyến luyến. Phần dì cũng không bao giờ nghĩ rằng có một ai đó lại chẳng thích mình.

Kỳ cục là thời kỳ ở trường nữ trung học, dì bỗng đâm ra chán những bọn trai hàng phố. Mấy cậu theo ngành viên nghệ, dân buôn bán, dân lêu lổng ngoài đường phố, giới lao động. Không những chỉ bọn đó thôi đâu. Khi nghe đám bạn bè của mình khen ngợi về một ông thầy kèm trẻ, dì cũng nhíu mày. Đi dạo với chúng bạn, gặp một anh chàng trai chắc làm công ở một cửa hiệu, đang đạp xe trên đường bỗng quay ngoắc lại nhìn dì, suýt lảo đảo, Haruko chỉ có một cử chỉ khinh miệt đối với cậu ta, như thể mình đang gặp chuyện đau khổ. Điều đó tự nhiên làm thiên hạ đi đến kết luận là người tính khí hợm hĩnh như Haruko thì chỉ có thể đi thích khuôn mặt của những cậu công tử xấc láo thuộc từng lớp trên trước trong xã hội của dì. Thế nhưng, thiên hạ là đồn rằng ngay cả với các cậu đó, dì cũng chỉ giao thiệp hời hợt bề ngoài, chưa thấy cậu nào xin dì được một cái hôn.

Đột nhiên, Haruko đã bỏ nhà để theo anh tài xế! Mấy cô bạn cùng lớp náo loạn cả lên, lúc khóc lúc cười mất đến hai ba hôm. Họ hết bình tĩnh, cứ như chính mình mới là người đang trốn nhà theo trai. Nhớ có lần một người trong bọn đã kháo nhau về mảng trời xanh in bóng lên cái rìa nón lưỡi trai của anh tài xế, người từ dạo ấy đã trở thành chồng của Haruko, cũng như nụ cười không gì gợi cảm hơn với hàm răng trắng toát của anh ta dưới bóng của cái vành lưỡi trai ấy. Lúc đó chỉ thấy bên khóe môi của Haruko một thoáng ngượng ngùng, gương mặt dì cau lại và dì chỉ im lặng.

Thôi bỏ qua chuyện đó đi vậy! Chỉ biết Haruko đã về sống chung với anh tài xế.Nghe nói ngoài hai người, gia đình còn có cô em gái út mới lên tám của anh chàng. Từ đó, dì cắt đứt liên lạc với chúng tôi nhưng hình như ông ngoại đôi khi vẫn lén nhà dấm dúi chút tiền nuôi dì.

Điều làm tôi tò mò không phải là biến cố bỏ nhà ra đi của dì Haruko với tất cả những lớp lang đôi chút cải lương của nó mà là quãng đời dài và đầy những bí ẩn của dì từ đó về sau.Những lúc nhàm chán với cuộc sống quá đỗi bình thản của mình, tôi mơ ước được sống như dì cái cuộc đời đi ngoài quỹ đạo đời thường, cuộc đời gắn liền với nguy hiểm và cô đơn như một người nữ diễn viên cố giữ thăng bằng trên dây xiếc.

"Cái con nhỏ gây tai tiếng, miếng mồi ngon cho bọn nhà báo", rồi cũng bị thiên hạ quên bẵng. Không ai còn biết dì trôi dạt về đâu. Như thế, bản thân dì cũng cảm thấy mình bị con người trong quá khứ của mình bỏ rơi không nhớ tới. Lý do là cái con người trong quá khứ của dì đã cùng với ký ức của người đời biến đổi đi nhưng con người hiện tại của dì lại vẫn bị ký ức của những trang ký sự trên mặt báo chấp nê đuổi miết. Do đó, khi dì đứng trước mặt mọi người thì thiên hạ không cần biết con người hiện tại của dì mà chỉ nhớ về cái cô Haruko trong quá khứ. Hơn thế nữa, khi con người hiện tại của dì quay nhìn về con người trong quá khứ của mình một cách thiết tha, chỉ thấy con người ngày xưa ấy hoàn toàn dửng dưng trước con người hiện tại của dì.

Một lần trong quá khứ, bao nhiêu cửa miệng đã nói ra nói vào về dì, bao nhiêu lỗ tai nghe ngóng chuyện dì, bao nhiêu cặp mắt đã ngấu nghiến những hình ảnh của dì thì làm sao có thể nói là đời dì không bị những điều đó ám ảnh. Dì chỉ còn có hai cách: một là sống theo lối họ chờ đợi nơi dì, hai là sống để làm cho họ phải thất vọng. Dì không còn lối sống nào gọi là sống cho mình.

Tuy nhiên, có thể nào dì không còn một con đường khác ngoài lối sống như trước? Một cuộc sống vừa không đúng theo dự tưởng mà cũng không ra ngoài dự tưởng của thiên hạ chẳng hạn. Một cách sống khác, dữ dội, phù hợp với cá tính của dì. Đó là cái mà tôi trông đợi và ngưỡng mộ nơi dì.

Nhưng tất cả chỉ hoài công. Dần dần, tôi được biết người có cái tên Haruko trong trí tưởng tượng đó không chút nào tương xứng với bà dì Haruko của tôi ngoài đời. Bởi vì Haruko đã quay về nhà. Sau khi chồng tử trận, dì dắt theo đứa bé gái em chồng đến nương dựa ông ngoại tôi.

Ông ngoại Sasaki của tôi xưa nay vẫn có tiếng là người tính nết khác đời. Ví dụ ông ghét điện thoại, không bao giờ muốn đặt nó trong nhà. Mấy năm sau này, từ ngày bị liệt nửa người, mỗi sáng từ lúc mới mở mắt dậy, ông có thói quen phải thỏa mãn một điều mình thích. Khi thì mướn lại một người làm công đã cho nghỉ việc từ cả chục năm, khi thì bỏ cả ba ngày trời để đi tìm trong kho cái ống vố hút thuốc mình đã mua hồi năm 1902 ở Berlin, khi thì tặng không tiếc một bức tranh của nhà danh họa Vlaminck [1] để làm lành với một người bạn mà mình đã tuyệt giao mười lăm năm trước, khi thì đòi ăn cá chình giữa thời buổi chỉ có những trung tâm phân phối lương thực, và đã cho người đi lục lọi khắp Tôkyô để kiếm nó cho ra. Chỉ có thể nói ông ngoại tôi là người hết sức gàn bướng mà thôi!Một buổi sáng, ông phán: "Kêu con Haruko về cho tao!". Ngoài gia đình ruột thịt, mấy người bà con quen biết ai nấy đều lên tiếng phản đối. Thế nhưng ông ngoại tôi xưa nay hễ gia đình thân thích chống đối bao nhiêu thì ông càng thích chí, làm cho bằng được. Không biết nghe tin từ ai mà em trai ông ta ở Kyuushuu, vai ông chú của tôi, đã đánh lên bức điện tín: "Tuyệt đối không tán thành việc con Haruko quay về". Ông vui vẻ cất bức điện tín đó dưới gối để gối đầu, mỗi khi có ai tới thăm đều mở ra cho xem và mặt mày rạng rỡ. Bà ngoại tôi cười bảo chỉ trong những giây phút như thế, mới thấy ông là một ông già tốt bụng, dễ thương.

Đầu mùa hè năm 1944, để đi gặp dì Haruko, ngoại trừ cha tôi đã định cư vĩnh viễn ở Ôsaka, cả nhà gồm mẹ, tôi và cậu em út, có ghé qua thăm gia đình ông ngoại Sasaki.Sau khi chiến tranh bùng nổ không lâu, ông ngoại tôi đã dọn ra ngoại ô. Buổi chiều hôm trước khi lên đường đi thăm dì, hầu như cả đêm tôi không sao chợp được mắt. Lạ lùng thay, hình ảnh của Haruko mà tôi ôm ấp và tô chuốt bấy lâu nay không hiện ra trong đầu. Ngược lại, tôi chỉ nghĩ đến tin đồn chung quanh tính tình ác độc của bà cố ngoại tôi, ngày xưa đã từng hung dữ đến độ đem ngải cứu đốt khắp chiếc lưng trần của một cô giúp việc mà ông cố ngoại tôi tỏ ra say đắm. Đêm đó, tôi còn bị ám ảnh bởi câu chuyện ma quái, rùng rợn về một hòn đá trong ngôi nhà thừa tự của dòng họ Sasaki, xưa từng dùng làm chỗ hành hình, trước khi ngôi nhà ấy cháy rụi trong một trận động đất. Người samurai trẻ phạm tội ngoại tình đã bị xử tử, máu của anh ta bắn vọt lên trên hòn đá và từ đó nơi ấy có tiếng rên rỉ mỗi lúc đêm về.

Haruko đã đứng trước cửa đợi sẵn. Bàn tay phải đeo găng da của dì nắm cái dây xích con chó tên Schalk, một chú béc-giê Đức thuần giống, nghe đâu là dòng dõi trực tiếp gì đó của một con chó Đức nổi tiếng. Dì mặc một cái quần Tây phồng, ống rộng, màu xám, cắt theo kiểu đàn bà, bên trên là một cái áo khoác ngắn kẻ ô vuông hơi chói. Chung quanh cổ, dì đeo một chuỗi hạt cố tình làm ra vẻ xoàng xĩnh, có lẽ được làm bằng gỗ hay thứ gì đó và đem sơn trắng. Bộ lông đen tuyền của con cho Đức tương phản làm nổi bật một cách thanh lịch cái áo khoác kẻ ô kiểu Tô Cách Lan có màu sắc diêm dúa của dì. Dì nom thật trẻ, đâu ai ngờ dì đã đến ba mươi. Ngoài ra, không có chi tiết nào đáng để ý.

-Ôi chào, chị chịu khó đến chơi!

Haruko ngỏ lời với mẹ tôi. Cả hai không có vẻ gì là cảm động cả.

-Chị tới hôm nay là để giới thiệu mấy cháu với em đó!

-Mau lớn quá đi thôi. Chắc Hiro-chan [2] bây giờ đã tốt nghiệp trường Gakushuuin [3] rồi hở cháu?

-Dạ chưa. Còn hai năm nữa cơ!

Để che dấu nỗi thất vọng, tôi làm bộ như e thẹn.

-Cái cậu này ăn nói với dì như người dưng không bằng. Cứ còn nhìn dì xa lạ kiểu đó dì sẽ theo ám cháu cho coi. Chị đem mấy cháu vào trong đợi dùm một chốc đi, em còn phải đưa con gấu con này đi tản bộ một lát rồi về ngay.

Schalk chợt phóng nhanh về phía trước. Cái xích bị kéo đi siết vào găng da kêu thành tiếng. Không hiểu vì sao tôi thấy lồng ngực mình cũng đang rên siết. Haruko thì chẳng nói chẳng rằng, cứ mặc cho con chó kéo mình đi. Đến tận đầu đường, dì mới quay lại nhìn chúng tôi và nở một nụ cười. Nụ cười ấy không có vẻ gì thân mật. Nó không tươi tắn mà cũng không sáng ngời, chỉ ỉu xìu và khô khan như biểu tượng của một sắc đẹp lạnh lùng.

-Tại sao cả mười năm không gặp nhau mà dì đối xử hững hờ với con và em Akira như thế hở mẹ?

Không trả lời thẳng câu hỏi của tôi, mẹ vừa bước qua cửa vừa phát biểu qua kẽ răng một nhận xét không mấy nhã nhặn:

-Em thì là em chứ đàn bà nó quỉ quái lắm!

Tất cả chỉ là sự thất vọng.

Tôi xin bỏ qua thái độ tảng lờ của bà tôi cũng như mẹ tôi - hai người này đã lợi dụng cảnh hỗn loạn của thời chiến để chận không cho cái "sự việc xấu xa của gia đình" lọt ra bên ngoài - bởi vì nó hợp lý. Thế nhưng trong trí tưởng tượng của tôi, Haruko không thể nào cũng tảng lờ như họ được. Dì phải là hiện thân của "sự việc xấu xa" ấy. (Có lẽ không biết tự lúc nào tôi vô tình đã học theo cách nhìn của những độc giả mấy tờ báo). Haruko chính là một điềm dữ, một tai vạ cho cả gia đình. Dì tượng trưng cho một cách sống mới, nó vừa hù dọa tôi vừa làm tôi mê mẩn. Tin người ta đồn rằng không bao giờ dì hé môi nhắc đến người chồng xấu số cũng là một điều làm tôi thất vọng về dì. Bị lôi cuốn vào trong một khung cảnh mà mọi người làm bộ dửng dưng không thèm cảm động, dì đã xử sự như thể tìm cách tranh đua với họ trong sự dửng dưng để cho biết ai vô tình hơn ai. Thế nhưng cách sống của dì không hề có gì chứng tỏ dì mong manh và dễ bị tổn thương như hình ảnh con người của dì mà tôi vẫn mong đợi.

Mẹ tôi không muốn mời dì về nhà, và rồi, trong suốt một mùa hè, tôi bỏ đi ngao du với chúng bạn nên hầu như mất hẳn liên lạc với dì Haruko.

Thật ra thì trong suốt vụ hè, nếu trong lòng thất vọng về Haruko bao nhiêu thì đầu óc tôi còn bị ám ảnh gấp bội về hình ảnh Michiko, cô em chồng của dì mà tôi đã làm quen được lúc đến gặp dì lần đầu tiên. Để Michiko khỏi bị trưng dụng làm công việc nhà nước, Haruko đã nhờ cha tôi ghi danh trên hình thức cho nàng vào làm trong hãng của ông.Thế nhưng mẹ tôi lại đối xử với nàng như một cô giúp việc, ý chừng bà xem nàng chỉ là em gái của một anh tài xế. Khi nhận ra điều đó, tự nhiên tôi đâm ra ghét mẹ tôi không tả nổi, đồng thời cũng lấy làm ngạc nhiên về tình cảm đó của mình.

Michiko ăn mặc đơn sơ thanh nhã, không khỏi có chút gì quê mùa nhưng ngược lại nó làm cho nàng thêm tươi mới. Hai hàng lông mày bình lặng và tiếng cười của nàng tuy tươi vui nhưng hiền hòa.Nàng được gửi nuôi ở nhà một cặp vợ chồng người giúp việc và chưa có con. Nghe đâu họ sắp chính thức nhận nàng làm con nuôi.

Không hiểu sao tôi không thể nào quên được người con gái ấy. Tôi đã nhìn ra được là thân thể nàng đã đến độ chín tới cho dù khuôn mặt hãy con măng sữa. Trong ngôn ngữ cũng như trong thái độ, nàng có cái gì không minh bạch dễ làm người ta ơn ớn, cho dù nàng thường tỏ ra ít lời. Tuy nhiên trong cách cư xử vụng về của nàng, tôi thấy có cái gì khêu gợi.

Tiếng là làm quen được nàng nhưng mỗi khi đi đến nhà ông ngoại, tôi ít có dịp gặp. Hơn thế, nàng lại quá câm nín nên tôi không tạo ra được dịp để nói chuyện tay đôi với nhau. Và cứ như thế, cho đến khi mùa hè trôi mất hút.

Một đêm tôi bỗng choàng tỉnh giấc vì ý nghĩ Michiko đang lâm bệnh. Tôi không biết ý tưởng đó đã đến với tôi lúc đang tỉnh táo hay trong một giấc mơ nữa. Cho rằng ý nghĩ đó là điên khùng nên hôm sau tôi cũng chẳng buồn đến nhà ông ngoại để biết rõ sự thể. Thế nhưng kết quả của cái việc không chịu cất công đi kiểm chứng những gì đã xảy ra như trong cơn ác mộng về sau sẽ thể hiện qua nhiều hành động sơ thất của tôi. Ví dụ đánh rơi và làm vỡ một cái tách, định leo lấy xe điện đi trong Tôkyô thì lại nhầm lấy đường xuống Yokohama, để quên đồ đạc lại ở nhà một người bạn, rơi mất túi tiền lẻ, gọt đi gọt lại đầu bút chì mà cứ để bị gãy. Đến khi tôi cố gắng dẹp bỏ lòng tự ái để đi thăm nàng thì Michiko tỏ ra không biết gì đến mối lo âu thầm kín của tôi, cứ chăm chú vào công việc của mình và chỉ chào hỏi tôi một cách lễ phép giống như đang đứng trước một người xa lạ. Tôi làm ra mặt giận nhưng khi về đến nhà, lòng tôi lại tràn ngập hạnh phúc. Và khi nhìn mình trong gương, tôi thấy rõ ràng mình đang mang cái bản mặt ngu ngơ khờ khạo của kẻ đang yêu.

Mẹ và em trai tôi, vốn tính nhút nhát, định vào đầu thu sẽ đi sơ tán ở một vùng sâu trong núi thuộc tỉnh Y nơi nhà một người quen, bỏ mặc tôi ở lại vì lúc đó tôi phải làm nghĩa vụ lao động tại chỗ trong cơ xưởng nhà trường. Một tuần lễ trước khi dọn nhà ra đi lâu dài, mẹ và em tôi đã làm một chuyến thăm đò đường đất một vài đêm, để lại nhà cả một núi hành lý.

II

Mùa hè đã chấm dứt nhưng trời vẫn còn nắng, có khi còn gắt hơn cả những ngày nắng dịu giữa hè. Và những cánh én bay chao qua chao lại đến chóa mắt đã trở nên thưa thớt không biết tự lúc nào.

Từ trường về nhà, khi đang đứng đợi chuyến tàu chợ trên sân ga, tôi nhận ra hai cánh én, có lẽ hai cánh én cuối mùa về chậm.Phía bên kia đường sắt và con lộ chạy song song với nó, có một căn nhà xây bằng đá với mái hiên. Chim én hay về làm tổ dưới mái. Hai con chim ấy lao mình vun vút theo những đường bay táo bạo như đang chơi trò xiếc, nhiều khi xoẹt qua xoẹt lại tưởng chừng sắp chạm vào nhau. Hết duỗi cánh ra lại cụp cánh vào, cả hai như không cần biết trời đất nằm ở chỗ nào. Tôi cảm thấy tâm hồn đơn sơ và trong sáng của đôi chim én đó đã ghi khắc như một ấn tượng vô cùng mãnh liệt trong trái tim mình.

Lúc đó tôi mười chín. Còn Michiko, nàng có lẽ độ mười tám. Mỗi khi nghĩ đến chuyện tuổi tác, tôi có cảm tưởng có ai đó đang bắt gặp mình làm một chuyện quấy và điều đó thường làm tôi đỏ mặt. Đèo theo mớ tuổi phải tội như thế này đối với tôi là điều đáng xấu hổ như đi ngoài đường mà đeo dính theo cái chổi trên mông. Tôi ý thức được rõ ràng mình đang chờ đợi điều gì chứ. Thế nhưng vì tôi là người duy nhất có thể đóng vai cố vấn cho chính mình và cũng vì tôi chỉ có dúm tuổi như thế, tôi cảm thấy thiếu tự tin. Tựa một con mèo đuổi theo chính cái đuôi của chính nó, tôi cũng đang chạy vòng vòng.

Dường như hai con én đã dạy cho tôi bài học về cách sống nhẹ nhàng thanh thoát. Nếu như tôi có được đôi mắt với hàng mi dài của người con gái ấy thay vì đôi mắt của tôi bây giờ, tôi mong ước sẽ được quan sát hướng bay của chúng thêm một lần nữa. Rõ ràng là chúng chỉ mới thoáng cho tôi có thấy có một nửa bài học.

Nhà có khách hiếm đến chơi. Đó là dì Haruko tình cờ ghé qua và vì nhà vắng, dì ngồi đợi xem có ai về...Nhưng tôi không thấy bóng dì ở chỗ mà chị giúp việc chỉ cho tôi. Trên chiếc ghế mây đầu hành lang tắm trong ánh nắng phản chiếu từ phía ngoài vào, tôi thấy ai để ơ hờ một món đồ màu xanh đang đan dở chừng với những mẩu hình trang trí thật tinh tế.

Trong mọi căn phòng trong nhà, chỗ nào cũng bừa, đầy nhóc những món đồ phải dọn đi sơ tán vào hôm sau. Đằng sau cái đống đồ chất tối thui, tôi thấy những cánh cửa sổ sáng sủa của căn nhà kế bên nhô ra. Có tiếng đàn bà cười từ phía đó vọng tới, một tiếng cười tôi chưa từng được nghe bao giờ. Không hiểu sao tôi có cảm tưởng nghe được cả những tiếng đàn ông nữa.

Tôi vội vàng đi qua dãy nhà ngang bên cạnh bằng một hành lang lát chiếu nhưng bỗng nhiên đứng khựng lại khi thấy có một người đàn bà, tay kẹp một điếu thuốc, mặc một cái quần rộng lùng bùng, đang chống tay tựa vào thành cửa sổ của dãy nhà ấy, nhìn ngoái lại phía tôi với một cái nhìn sắc cạnh. Màu xanh của cây lá bên ngoài có phản chiếu trên khuôn mặt của người đàn bà ấy thực đấy, thế nhưng tôi thấy màu xanh đó như đọng lại, lấp lánh khắp khuôn mặt, quét lên đó một vẻ diễm lệ. Trước khi nhận ra người đó là dì Haruko, tôi bất chợt liên tưởng đến một câu nói lạ lùng mà một người bạn đã thốt ra trong giờ nghỉ giải lao hôm nay: "Hình như vợ của mấy người thủy thủ lúc nào cũng trát phấn tô son một cách khác thường". Khi nghe người bạn nhận xét như thế, tôi đã thả lỏng cho trí tưởng tượng của mình suy nghĩ lan man về những điều dâm đãng và tồi bại nhất...Tôi có hơi loạng quạng nhưng cố nhíu mắt nhìn thẳng khuôn mặt của Haruko như nhìn người mới gặp lần đầu, và như thế lấy lại được bình tĩnh.

-Sao? Mới về đấy à?

Haruko lên tiếng, vẫn cái giọng thờ ơ như người đang ở đâu đâu.

Tôi cố gắng bằng mọi cách nghĩ rằng kẻ đối diện với khuôn mặt trang điểm như bôi như trát ấy là "bà dì" của mình chứ không phải thiếu phụ mang cái tên Haruko. Làm như thế để khỏi sợ bà ta khám phá ra cái trẻ con của tôi. Bởi vì "bà dì" là một loại người sẵn sàng nhìn đứa cháu dưới cái tuổi cho là tương xứng với nó mà chẳng thèm đặt vấn đề.

Tôi đứng lại để giải thích dài dòng với dì là mẹ và em trai tôi đang đi thăm dò chỗ sắp sửa dọn xuống để đi sơ tán và hy vọng rằng họ thế nào cũng trở về nhà trước tối nay. Dì Haruko, lúc đó đang ngồi lên trên thành cửa sổ bỗng nói một câu lửng lơ không ăn nhập vào đâu:

-Hầm tránh bom của nhà này rộng ghê nghe!

-Ồ không! Hầm để cho người núp nằm ở chỗ khác cơ! Cái hầm này chỉ để chứa đồ đạc lúc cần thôi. Hầm này chắc chả được việc gì!

Trong ánh nắng chiều còn le lói đủ để nhận ra tôi, hai người phụ việc làm việc cho chi nhánh hãng của cha tôi trên Tokyô ra hiệu chào. Họ có nhiệm vụ phá ngôi nhà con trước mặt dãy nhà ngang này một quãng, xưa vẫn dùng làm trà thất nay đã đổ nát vì thiếu chăm sóc. Thế rồi, họ còn phải đào một cái hầm trú ẩn đơn sơ hình vuông ở vị trí khu vườn nhỏ cạnh nó. Tuy nhiên hai người này rất lười, mới khuân được hòn đá để đặt làm mốc trên đường là đã nghỉ mệt mất cả tiếng đồng hồ và khi trời mới nhỏ một giọt mưa là họ đã cuốn gói ra về.

Tôi xưa giờ vẫn không thích cái anh người cao cao mặc một manh áo dùng khi tập chạy bộ, hay tỏ ra vẻ mình làm việc giỏi, mới mười chín tuổi bằng tôi thôi mà cứ làm như cái gì cũng biết. Từ khi nghe cô giúp việc kể lại là anh ta đã nói xấu tôi trước mặt cô về sự non nớt trong lãnh vực ái tình của tôi thì tôi ghét cay ghét đắng anh ta. Ở cái tuổi của tôi mà bị coi là còn con nít thì không có gì là sỉ nhục hơn. Vì vậy khi anh ta tiến gần đến mấy cái chấn song của cánh cửa sổ nhô ra và nói chuyện với Haruko bằng một cái giọng thân mật và xem như tôi không có mặt thì tôi tức đến ná thở:

-Tụi tui đã đào sâu thêm được năm tấc nữa rồi, cô có thuốc lá cho một điếu!

Nhưng cái làm tôi ngạc nhiên hơn nữa là thái độ của bà dì. Haruko quì bên thành cửa sổ, một tay nắm lấy chấn song và trả lời:

- Thế thì cho một điếu nhưng phải chịu lấy điếu thuốc tôi đang hút dở chừng nghe. Như hồi nãy vậy, chìa môi ra hứng nó đi!

-Cô kỳ quá, điếu thuốc còn đang cháy kìa!

Anh chàng phụ việc vừa nói như vậy nhưng thân hình chắc nịch và gọn ghẽ của anh ta run lên như có một làn sóng ham muốn không kìm hãm nổi đang lướt qua. Đực người ra như một con chó, anh ta thèm thuồng đón nhận điếu thuốc cháy đỏ từ bên trên đưa xuống. Tôi có cảm tưởng mình đang chứng kiến một cảnh tượng làm mắt bị chói lòa nên mới quay sang chỗ khác.

-Sao, có thích không? Bằng lòng chưa?

Haruko hỏi anh ta bằng một giọng mơn trớn làm tôi liên tưởng đến mùi thơm nồng nàn của hoa dành dành, nó rõ ràng từng chữ đến nỗi người ta không thể không nghe dù đang bịt cả hai tai.

Tôi trốn chạy về phòng, thừ người suy nghĩ, khoảng nửa tiếng đồng hồ sau, khi xuống lại chỗ cũ thì thấy Haruko vẫn ngồi thẫn thờ đan áo trên chiếc ghế mây dưới hàng hiên như lúc nảy. Điều mà tôi phải thừ người suy nghĩ suốt nửa tiếng đồng hồ đó chỉ là tìm cho ra cái cớ mình nghe lọt tai để có thể xuống dưới nhà tìm lại dì thôi. Đó là điều vẫn xảy ra cho tôi ở vào cái tuổi này khi phải tập trung suy nghĩ về điều gì. Những lúc chú tâm nhìn khuôn mặt một người đàn bà hay chiêm nghiệm về con người thật của mình, tôi đều cảm thấy một nỗi khiếp sợ dâng lên trong cơ thể. Cách thức của tôi là phải làm sao để tìm ra cho được hình dáng của một "thằng tôi đang phản tỉnh" rồi cuối cùng mới có thể an tâm để bắt đầu xử lý vấn đề của mình. Nhưng cái giờ đây đang từ từ siết chặt tôi lại chỉ gây ra một sự đau đớn đầy khoái cảm. Bởi vì dù Haruko có thái độ hững hờ đối với tôi trong lời ăn tiếng nói và hành động nhưng ở chỗ sâu thẳm nào đó, dì đang đi tìm ở nơi tôi một cái gì mà chính dì cũng không biết. Tôi cảm thấy mình đã khám phá ra điều đó. Thế nhưng lúc ấy tình cảm này bất chợt biến dạng và khơi gợi trong tôi hình ảnh xấu xa của quang cảnh tôi vừa chứng kiến mới đây. Phải rồi, nó cũng không khác gì những tin đồn không tốt hồi xưa khi Haruko bỏ nhà ra đi, nguyên nhân từng gây xôn xao cho đám nữ sinh cùng lớp. Phần tôi thì chỉ cần nghe tới cái tên Haruko thôi, đã thấy đủ để mơ tưởng đến một cái gọi là "hạ cấp mà kiêu kỳ", nó không khác gì hình ảnh một con thú lưỡi khát đến khô bỏng, hổn hển băng qua cánh đồng dưới cơn nắng lửa, tóm lại, đó là một đam mê tôi chưa từng nếm.

YÙ tưởng này làm tôi đưa mắt nhìn trộm Haruko với chút oán trách, đó là cách bày tỏ sự không vừa ý cố hữu của tôi giống như hôm dì tìm cách hỏi để đoán biết tuổi tác tôi. Cùng một lúc, tôi nhớ rõ mồn một từng chữ câu dì nói lúc đó: "Cứ còn nhìn dì xa lạ kiểu đó, dì sẽ theo ám cháu cho coi".

-Hình như chiến tranh sẽ kết thúc nội mùa thu này thôi. Mấy người bạn của cháu nghĩ rằng nội các Koiso [4] muốn điều đình để có hòa bình. Đầu hàng hay không, quyết định nhanh đi cho người ta nhờ!

-Thế à? Cháu ghét chiến tranh sao?

Tưởng là Haruko sắp gợi lại kỷ niệm người chồng đã bỏ mình ngoài chiến trường nên tôi cảm thấy mắt mình bỗng long lanh. Thế nhưng sự chờ đợi này là không tưởng và nó chỉ làm cho tôi mất tự tin. Không hiểu sao tôi đâm ra sợ hãi nếu Haruko kể lại chuyện về người chồng quá cố của dì, cho nên vừa hồi hộp vừa trả lời nhanh như lấp liếm:

-Không, nhưng mà chúng mình giờ đã đến đường cùng rồi.

Thực ra lòng tôi thì không nghĩ đến đường cùng thế kẹt gì cả. Chỉ vì mỗi khi đứng trước mặt Haruko, trong tôi bỗng bùng lên một xung động ngọt ngào xúi dục tôi phải chứng tỏ cho dì thấy mình cũng là một kẻ sa đọa như ai.

Trong lúc chuyện trò như thế, chưa có lần nào tôi hỏi thăm dì về tin tức của Michiko. Tôi nghĩ việc hỏi thăm như thế không thể chấp nhận được. Và tôi cũng không hiểu tại sao chưa bao giờ dì Haruko đả động đến nàng nữa.

Việc không một lần mở miệng nhắc đến cái tên Michiko, phải chăng là dấu hiệu của tình yêu, một thằng tôi khác ở trong người chế riễu tôi như thế. Như một thiếu niên không muốn cho người khác xem những vần thơ vụng về mình viết ra vì sợ họ chê cười, tôi cũng e ngại tất cả mọi người, chứ không phải Michiko, khám phá ra tình yêu của tôi đối với nàng. Sự cao ngạo này làm tôi càng thêm mê tín, nghĩ rằng chỉ cần tôi thốt ra một lần cái tên của Michiko thôi thì sẽ làm cho mọi người đâm ra nghi ngờ tôi có tình ý gì. Nhưng tôi đâu ngờ rằng chính vì tránh nói tới tên nàng mà tôi đã khơi dậy thêm nhiều hoài nghi hơn nữa.

Hoàng hôn buông xuống khu vườn. Mẹ và em tôi vẫn chưa thấy về. Chị giúp việc báo cho biết nước tắm đã chuẩn bị xong. Haruko được mời, bèn vào tắm trước.

Lúc đó đột nhiên tôi bỗng ngồi đứng không yên, đầu óc cứ bị ám ảnh bởi những gì đang xảy ra trong buồng tắm. Trí tưởng tượng của tôi không rời cả hình ảnh của tấm cửa kính đẫm ướt mà hơi nước đọng đang chảy xuống thành dòng. Tấm ván cọ chắc hãy còn khô và gan bàn chân của Haruko sẽ cảm thấy mùa thu đang đến khi tiếp xúc với những thanh gỗ bách hinoki lát trên đó. Dưới ánh sáng yếu ớt của gian phòng tắm, thân thể của người đàn bà ấy đang bị từng mảng bóng tối phủ lên như dấu vết của những nỗi buồn và tư lự. Tôi nghe cả tiếng mở nắp bồn nước nóng và tiếng nước bắt đầu xối. Chắc nàng phải quì gối xuống để tưới những gáo nước nóng bỏng ấy từ bờ vai nên một luồng chảy óng ánh lờ mờ sẽ tiếp tục len xuống giữa hai vai, qua đồi ngực rồi sau cùng trôi về vùng tối tăm lẩn khuất nhất...

Tiếng muỗi vo ve bên tai kéo tôi về thực tại. Trên thành chiếc ghế mây tôi đang ngồi, có một cái gì đang rung rinh nhè nhẹ. Đó là một con bướm đêm thật to với những điểm xanh lục và đỏ in rải rác trên đôi cánh trắng. Tôi có cảm tưởng nó mang theo cái mùi bệnh hoạn của những đóa hoa úa nẫu. Khi tôi đưa tay ra nắm lấy cái kim đan màu bạc lấp lánh mà dì Haruko bỏ lại bên cạnh để đuổi nó đi thì, vụt một cái, con bướm đêm bay lên và chạm cả vào khuôn mặt tôi. Trong tay tôi chỉ còn cây kim đan màu trắng bạc và nhọn hoắc.

Mỗi khi thấy một người đàn bà đẹp đan áo và nhìn công trình khéo léo đang thành hình, tôi lúc nào cũng có một cảm xúc lạ lùng. Cảm tưởng đó là của một người đang được ai gián tiếp vuốt ve một cách hững hờ nhưng thành thạo.

Bàn tay tôi ghi nhận cái chất lạnh của chiếc kim đan với tất cả khoái cảm. Và bây giờ tôi mới nhận ra rằng mình đã cầm cái vũ khí đáng yêu này với ý định ngấm ngầm là dùng nó để đâm xuyên qua thân thể của con bướm kia.

-Mẹ cháu vẫn chưa về à?

Dì Haruko quẹo qua góc hành lang, tiến về phía tôi và hỏi bằng một giọng còn mượt mà hơn sau khi đã tắm xong. Tôi vội vàng đặt cây kim đan trở lại trên bàn và quay mặt lại. Haruko đang mặc chiếc yukata có lẽ chị giúp việc đã sửa soạn sẵn trong phòng tắm cho mẹ tôi. Thoạt nhìn thấy cảnh đó, tôi bỗng lặng người. Lúc này không còn là mùa nóng để mặc yukata nữa, nếu Haruko dùng nó làm áo ngủ, chẳng lẽ dì có ý định ở lại qua đêm chăng? Tuy nhiên cái làm tôi lặng người nhất quyết không phải là câu hỏi vừa đến trong đầu lúc đó. Lý do chỉ là nội cái việc dì mặc chiếc áo của mẹ tôi đã đủ để làm tôi run sợ. Phải gọi nó là một cảm giác đạo đức khiến ta buồn nôn, nó giống như nỗi đau đớn thật sự và không tài nào thoát được mà trẻ con thường thấy trong những giấc mơ.

Haruko hoàn toàn không biết về sự bối rối của tôi, ở trong phòng tắm bước ra, cả người dì còn đang thơm ngát mùi hương của một thân cây đang thời hoa mãn khai dưới ánh nắng chói chang của mặt trời chiều. Dì ngồi trên cái ghế đối diện với tôi, bắt đầu châm một điếu thuốc lá bằng lửa ở đầu vòng hương dùng để xua muỗi. Một ánh lửa đỏ lóe lên trong mắt dì làm thấy rõ hai hàng mi dài thanh tú. Tôi nhìn không chớp mắt. Khoảng tối sâu thẳm bao trùm chung quanh hai người từ từ đưa tôi trở về tìm lại được niềm hạnh phúc ngọt ngào mà tôi mới cảm nhận được trước đó không lâu. Rồi bỗng nhiên tôi lại thấy mình như muốn phá lên cười vì đã tìm lại được sự bình thản trong lòng.

Buồn cười làm sao là cái tình cảm gọi là bình thản ấy cũng giống như sự đau đớn không chịu nổi vừa xảy ra trước đó có vài mươi giây đều đến từ chiếc áo tắm yukata. Bây giờ chính tấm áo ấy đang cứu vớt tôi ra khỏi sự bấn loạn, nó như bảo với tôi rằng: "Thôi cứ yên trí, bây giờ có làm gì đi nữa thì cũng không còn phải lo sợ mình đang đi trên một con đường tình cảm lầm lạc". Nếu như sự đau đớn của một khoảnh khắc trước đây đã đánh thức, qua hình ảnh tấm yukata, cái phần vững chắc và bình thường nhất của lòng tôi, thì nó là gì nếu không phải chính là sự che chở âm thầm của mẹ tôi, người có lẽ hiện nay đang ngồi đong đưa theo chuyến tàu.

Trong bửa cơm tối mà hai dì cháu dùng trong phòng ăn và cũng như trong những giờ phút dài tiếp theo sau đó, dưới tấm màn đặc biệt che ánh đèn dùng vào giờ giới nghiêm, tôi đã có thể đối đáp với Haruko với tất cả sự chân thành và tự phát. Mãi đến mười giờ đêm mà mẹ và em tôi vẫn chưa về. Dì Haruko ở lại qua đêm trong phòng khách dưới tầng trệt.

Tôi lên phòng mình trên gác hai, chui vào trong chiếc màn trắng che muỗi treo trên giường. Không lăn ra nằm ngay, tôi vẫn theo thói quen ngồi bên giường, ngắm nghía một cách vô vị những đồ vật vây chung quanh mình trong căn phòng tối đằng sau lớp màn. Vừa lúc đó ngay trên nóc nhà có tiếng động cơ của một máy bay tuần phòng gầm lên. Tôi có cảm tưởng ở bầu trời trên đó, vầng trăng phải sáng biết bao nhiêu. Tôi thèm ngáp đến gần sái quai hàm.

Khi một ngày chấm hết nhưng không thực sự hoàn tất, lưu lại cho ta cảm giác hãy còn có gì thiêu thiếu, người ta thường buông mình vào giấc ngủ say nhờ sự ù lì của một con thú được lười lĩnh trong ấm cúng. Ta sẽ ngủ thật nồng và dù có ai nhẹ nhàng quay nắm đấm mở cửa cũng không đủ để làm rộn. Thế mà trong hoàn cảnh đó, tôi bỗng choàng mình thức dậy. Trăng đã xế và bóng tối tràn ngập gian phòng.

-Ai đấy?

Tôi lên tiếng hỏi. Không có trả lời.

Tôi bật ngọn đèn ở đầu nằm đặc biệt dành trong giờ giới nghiêm nhưng chỉ thấy một bóng trắng mơ hồ phía ngoài cửa.

-Mẹ đấy hở mẹ? Có gì thế?

Cái bóng đó tiến lại gần và tôi nhận ra rõ ràng là tấm yukata của mẹ tôi.

-Mẹ phải không? Sao vậy?

Khi tôi đang nghĩ rằng ai đó đang đứng sát bên cạnh tôi và đang cố gắng để khỏi bật ra một tiếng cười khỏi cổ họng thì tấm màn chắn muỗi đã được giật mạnh ra và ai kia đã vào ngồi trên đầu giường phía trong màn rồi.Lúng túng mãi tôi mới đưa được ngọn đèn lên soi. Trước mắt tôi là khuôn mặt tô đậm và bóng loáng như mặt của những cô vợ mấy chàng thủy thủ.

-Mẹ với chẳng mẹ, cái chú bé nhút nhát này! Hiroshi mấy tuổi rồi hở?

Tôi chợt hiểu ra. Tuy nghĩ là mình đã đoán ra nhưng trong một khoảnh khắc vẫn lơ ngơ thấy như không phải chuyện liên can tới mình. Bất giác, một cái rùng mình êm ái truyền lan khắp thân thể.

Phân nửa thân hình của Haruko đã ở trên mặt giường. Tôi ngửi thấy cái mùi chua ngòm của cái giường trộn lẫn vào mùi hương của khuôn mặt trát phấn thành một cái mùi giống như mùi gia súc. Trong ánh sáng nhờ nhờ của gian phòng, giữa đôi môi mấp máy, hai hàng răng trắng đẹp tràn trề sức sống ánh lên.

Tôi lại rùng mình thêm một lần nữa và hồi hộp đến nổi không cầm vững được cây đèn. Thêm nữa, ngón út của bàn tay đang đỡ cây đèn run rẩy như một con giun đất và tôi nghĩ thầm không biết nó có gây ra tiếng động lập cập khi phải chạm vào những ngón khác.

Thế nhưng sự kích động vừa đến với tôi đã biến thành một sự chán ghét cũng mạnh mẽ chẳng kém gì nó khi tôi nhác thấy tấm yukata của mẹ. Đó là một sự chán ghét mãnh liệt mà tôi không thể nào nhịn nổi. Rồi thì sự kích động kỳ lạ kia không biết từ đâu lại hiện ra quấy phá lần nữa. Tiếp đến là tình cảm chán ghét lại trở về làm se sắt con tim.

Tôi cảm thấy ngột ngạt, không còn làm chủ được ý chí. Tôi nhớ lúc đó mình đã nói hầu như lạc giọng một câu như sau, và phải mất một đỗi lâu nó mới thành lời:

-Không được. Đừng mặc cái áo yukata của mẹ! Không được mặc cái áo này!

-Muốn cởi nó ra hở? Để dì cởi ra cho Hiroshi nghe!

Dì Haruko lặp đi lặp lại cho tôi hiểu một cách ngắn gọn lạ lùng. Giọng nói khó thể nào quên của một người đàn bà từng trải và biết yêu chiều. Không có một chút gì cợt nhả trong đó.

Vừa dứt lời - không biết Haruko đã tháo thắt lưng từ lúc nào? dì hơi vươn nhẹ người và tôi thấy tấm yukata của mẹ từ từ trượt xuống khỏi bờ vai tròn lẳn.

III

Tôi vẫn còn nhớ ấn tượng về quang cảnh đường phố buổi sáng hôm sau khi tôi đi trên đường đến trường. Nó sáng sủa, trống vắng và cô quạnh. Hàng cây viền hai bên đường lấp lánh trong ánh nắng mai. Hình ảnh trống trải của những chòm cây và nhà cửa phù hợp với cái không khí trong vắt của mùa thu. Cái trống trải thấy qua những ngôi nhà đã được lệnh cưỡng bách phải phá giở bớt cho thoáng đi để sơ tán. Mấy người đàn bà, dù mới sáng tinh mơ như thế này, đã đến thụ huấn về phòng không ở vùng kế cận nhà ga. Họ vui vẻ chuyền tay nhau những cái xô nước trong vắt, đầy đến sóng sánh. Một bản tin truyền thanh buổi sáng đang phát ra với âm lượng chói tai nhất. Không có một dấu vết gì của nhục cảm in lại ở đâu đây. Nó chỉ là một cảnh sắc bình dị, thanh thản như người ta vẫn thấy ở trong sách giáo khoa cho các trò tiểu học. Thật đúng như thế, khi còn nhỏ, tôi vẫn thức giấc trở dậy với đầu óc không có gì trong sáng hơn, giống như cảnh sắc của buổi sáng hôm nay.Và ấn tượng về con đường đi đến trường của tôi mỗi buổi mai cũng sáng sủa, được thu vén ngăn nắp như một căn phòng in rõ nét trong đầu của một chú học trò tiểu học. Lá trên cành cây trong công viên cũng đang thì thầm với làn gió nhẹ. Và tôi không thể cầm lòng để không dừng chân trước cánh cửa sổ lau chùi bóng loáng của một cửa tiệm bán súng bắn bằng hơi ép...

Xin nhắc lại, ấn tượng tôi có là sự cô quạnh. Tôi có thể bày tỏ lòng cảm ơn, một cách miễn cưỡng, mà không sợ người nhận lời tôi cảm ơn mỉm cười một cách vờ khiêm tốn. Bởi vì tôi muốn cảm ơn chính tôi chứ không phải cảm ơn dì Haruko.

Nói là nói như vậy, chứ mấy hôm sau khi mẹ tôi dọn nhà để đi sơ tán, Haruko lại đến nhà ngủ lại một lần nữa. Đêm đó còn nồng nhiệt hơn cả đêm hôm trước.

Thế nhưng tôi bỗng bị đánh thức bởi một tiếng gọi xa vắng: "Mitchan...." [5]. Giọng nói đó muốn cho tôi hiểu rằng chính tôi là người mang cái tên Michiko. Tôi không biết làm sao để miêu tả sự bối rối của mình bởi vì Haruko chỉ lên tiếng gọi Michiko chứ không gọi cái tên của người chồng yêu dấu nay đã quá cố. Dù sao, khi nghe tiếng gọi thiết tha như thế, tôi thử trả lời dì qua màn lệ như chính tôi là Michiko. Tiếng gọi của dì nghe như tiếng của một người đàn bà đã vượt qua bao nhiêu cánh đồng tịch mịch trong màn đêm để đến nơi đây. Hình như trong những câu chuyện có màu sắc tôn giáo thời trung cổ, người ta thường kể về những kẻ đợi chờ tiếng gọi của người yêu vọng về từ một cõi u linh nào đó. Nó giống như âm hưởng tiếng tru của loài thú trước nỗi bi thương của cuộc đời. Tôi cảm thấy từ trong đáy cổ họng của mình phát ra những cái nấc nghẹn như tiếng kêu quàng quạc của ngỗng trời. Thế rồi, tôi nhận ra nụ cười vui hiền hòa của Michiko đang trôi nổi lềnh bềnh trên đôi môi tôi như một ảo ảnh.

Tôi nghĩ lúc đó mình chưa hoàn toàn tỉnh táo hẳn. Tuy vậy lúc đó tôi cũng không tin tưởng hoàn toàn mình không phải là Michiko. Thế nhưng tôi không hiểu tại sao khi trở thành Michiko, tại sao tôi lại như thèm trả lời cái tiếng gọi buồn vọng từ xa đến thế. Tôi mới nâng cây đèn lên để nhìn cho rõ.

-Mit-chan...Mit-chan ơi!

Cái tiếng gọi như nấc nghẹn đó là của dì Haruko. Tôi thấy mình đang soi nhìn một cảnh tượng mình không được phép. Đó là cảm giác "tội lỗi" không thể nào không có lúc người ta đi tìm lạc thú, đó cũng là cảm giác làm lộ ra một cái gì người ta cất giấu mà khi muốn có lạc thú thì tuyệt đối không được nhìn thấy. Trong trường hợp này, vật ấy là khuôn mặt của Haruko. Răng của nàng cắn chặt, đôi mắt lim dim như một bức tượng Phật Bà, trên trán lộ ra những đường gân căng phồng. Những giọt lệ đọng lấp lánh bên khóe mắt, làm ướt mấy lọn tóc.

-Dì sao thế?

Tôi không thể nào nhìn lâu thêm nữa. Tôi lay người dì để đánh thức. Như thể vừa được cứu thoát ra một giấc mộng ghê tởm, nàng nhìn tôi gượng cười với khuôn mặt xinh đẹp của người vừa tỉnh giấc.

-Mình mới nằm thấy một cơn ác mộng. Hãi hùng quá!

Dì chỉ nói nói bằng một giọng đủ buồn như những người vừa nằm thấy một cơn mộng dữ chứ không có gì khác. Rốt cuộc, tôi cũng chẳng hỏi dì tại sao trong cơn mơ, dì đã nói mớ tên của Michiko. Thật ra, trong tôi lúc đó có hai tình cảm phức tạp đang giao nhau: một mặt, nếu tôi có ghen thì tôi chỉ bực mình với chính mình bởi vì tôi đã đóng vai nhân vật Michiko, mặt khác, ngược lại, nếu tôi từ chối không đóng vai Michiko thì điều đó có nghĩa là tôi đang yêu nàng và đã hết yêu Haruko.

Những lời dì Haruko thốt ra giữa cơn mơ tối qua đó làm tôi nhớ lại Michiko, người con gái mà tôi có hơi bỏ quên. Vì là ngày chủ nhật, tôi và dì Haruko chậm rãi ngồi ăn sáng. Chỗ dì ngồi có ánh mặt trời rọi xuống và tôi bắt gặp mình đang đưa mắt quan sát một cách xoi mói, cố ý tìm cho ra một nếp nhăn trên trán, ở khóe mắt, bên bờ môi, trên cổ của dì. Tôi có cái khoái cảm khi nghĩ rằng cái nhìn của mình chất chứa tất cả sự tàn nhẫn của một người đàn ông từng trải. Thế nhưng, cho dù cố tình tìm ra cho được, tôi không bắt gặp một nếp nhăn nào. Một cơn giận hung bạo bùng lên trong tôi. Phải chi tìm ra được một nếp nhăn thì tôi đã tha thứ cho dì rồi! Nhưng tôi không hiểu tha thứ đây là tha thứ cái gì!

-Kìa, làm gì mà nhìn người ta chầm chập vậy hở?

Dì vừa đặt câu hỏi vừa phất tay như làm động tác đuổi ruồi.

-Đâu, có nhìn gì đâu!

Tôi nở một nụ cười khinh khỉnh như để tự trào và nhận ra rằng cái thằng mình chỉ mới là một gã thanh niên vừa mười chín tuổi. Lúc đó, trong tôi một niềm vui bệnh hoạn bỗng dâng tràn.

Lần gặp gỡ thứ ba, mọi việc không còn êm thắm. "Không phải nó. Không phải cái thân xác này!", tôi tự nhủ, thấy mình đang lạc hướng như chàng thanh niên trong truyện Decameron, tưởng mình chui được vào giường của cô gái trẻ, nào ngờ vớ phải bà mẹ của cô ta. Cái nỗi buồn có tính động vật đáng lẽ bao giờ cũng xảy ra sau cuộc vui bây giờ lại đến trước. Hẳn là cái bản mặt của tôi lúc đó cũng xanh rớt và buồn thiu như gương mặt của một người làm từ thiện đang đi bố thí.

Chắc Haruko cũng dự đoán có điều gì đây nên dì bắt đầu kiếm chuyện với tôi một cách hạ cấp. Trong cơn giận dữ, tôi suýt nói toạc cho dì hay những gì tôi đã nghe dì thổ lộ lúc nằm mơ. Tôi bỏ mặc cho dì đi về mà không hẹn rõ ngày giờ cho cuộc gặp gỡ lần tới. Tôi lặng lẽ nhìn bóng dì bước ra khỏi cửa. Lúc đó khu vườn đã chìm trong một thứ ánh sáng một ngày thu trông như hơi khói nước nóng. Không phải tôi không yêu Haruko nhưng thử hỏi làm sao tôi có thể lại bắt đầu yêu "Haruko-này" cho được? Đuổi nàng ra khỏi nhà tôi, phải chăng tôi đã để cho nàng hoàn toàn tự do để có thể sống cuộc đời cô đơn và nguy hiểm của một người làm xiếc dạo.Hay là, khi vừa có được tia mắt nhìn quỉ quái của người thủy thủ nhờ khoái lạc dạy cho mà biết, tôi đã bắt đầu đứng ngồi không yên, bởi vì tôi sẽ tìm cách chạy đi tìm khoái lạc khi thuyền vừa cập vào một hải cảng nào biết hứa hẹn điều đó với tôi.

Dĩ nhiên dì ở trong tư thế cầu xin và tôi là người ra lệnh. Tôi bực mình vì Ha ruko không hiểu rằng được cầu xin không làm tôi khổ tâm hơn là phải đóng vai người ra lệnh. Sai khiến một người đàn bà hơn tôi những mười tuổi không làm tôi vui mừng hay hãnh diện hơn, ngược lại, khiến cho tôi có tình cảm bị hạ nhục. Tất cả những chuyện này dì ấy không chịu hiểu cho.

-Thế thì dì biết làm sao bây giờ?

Lúc đó Haruko đã đặt một câu hỏi với nụ cười mệt mỏi và yêu chiều, như hôm đầu tiên chúng tôi gặp nhau nhau. Đến bây giờ tôi vẫn nghĩ khuôn mặt của dì đẹp nhất là lúc đó.

Tôi bảo chỉ cần dàn xếp cho tôi gặp Michiko.

-Được để dì lo việc ấy cho. Có khó gì đâu!

Dì đã chấp nhận một cách quá dễ dàng làm tôi ngờ rằng dì đã đoán biết trước việc tôi nhờ.

-Dì có hẹn với cô ấy ngày mai ra phố để mua món quà cưới tặng một người bạn gái. Hiroshi cứ đến, rồi mình đi cùng nhé!

Kiểu nói âu yếm như thế chỉ có thể thốt ra từ miệng của một người đàn bà cho anh con trai mà nàng đã đoạt mất cái đêm đầu đời. Nói cách khác, đó là cái cử chỉ có thể dùng để xoa dịu đi những gì thù địch hoặc oán hờn.

Ngày hôm đó, từ hừng đông, đã có những giọt mưa óng ánh rơi xuống như quang cảnh một ngày sơ hạ. Buổi sáng như thế khơi gợi trong ta nỗi hồi hộp mong ngóng, mong manh như hình ảnh của chiếc dù đàn bà làm bằng lụa mỏng.

Đi bên cạnh một người đàn bà đẹp mà thôi thì người đàn ông tỏa ra sự tin cậy, còn như đi bên cạnh một lần hai người đàn bà thì chỉ đáng tức cười. Để làm ra vẻ hai nàng là chị em trong nhà, tôi đã cố tình mặc bộ đồng phục, lại đội cả nón dùng cho đồng phục của nhà trường nữa. Không mang ủng cao để ra ngoài đường, đối với tôi hồi đó là một sự kiêu hãnh ngấm ngầm.

Lúc tôi đang chờ đợi hai người ở ga S., thì đã thấy từ trên sân ga nơi chuyến tàu điện ngoại ô đáp xuống, có một chiếc dù nhàn nhạt màu quả mơ tiến lại gần. Hai người cầm chung chiếc dù, và dù trời mưa không lớn lắm và (quên mất tôi đứng ở một góc đâu đó), họ có vẻ chụm đầu vào nhau, sát đến nỗi hai gò má hầu như chạm phải. Hai mái tóc cũng kề gần, nhìn kỹ tôi mới phân biệt được là tóc của ai.

Không một thoáng ghen tuông, tôi còn bị mê hoặc trước cảnh đó, quên luôn cả việc đây là lần đầu tiên tôi có hẹn với Michiko. Rõ ràng tôi đang có một ấn tượng giống như là khoái cảm đến với mình.

Cứ dán sát vào với nhau như thế, họ không thể nào cùng nắm được một chiếc dù cả.Khi họ càng tiến lại gần, tôi nhận ra bàn tay nhợt nhạt của Haruko đang giữ cái cán dù màu ngọc mã não. Vì ướt đẫm nước mưa, nó gợi cho tôi một vẻ quyến rũ lạnh lẽo. Cách hai khuôn mặt chập lại với nhau dưới ánh sáng nhàn nhạt màu quả mơ làm tôi liên tưởng đến một lẵng trái cây đầy ắp và ngon lành.

Khi hai người nhìn ra tôi, họ mỉm cười. Tôi ngạc nhiên khi nhận ra nụ cười của họ cũng giống nhau. Khi chào tôi, nếu là một cô gái hay e thẹn thì đã phải đỏ mặt, thế nhưng như một người mắc chứng bần huyết, không thấy có một sắc hồng nào tô lên má của Michiko, và chắc nhờ đó mà tôi mới phân biệt được nụ cười của họ. Hôm nay, Haruko không trang điểm lòe loẹt kiểu vợ thủy thủ, trông trẻ và đẹp ngoài sức tưởng tượng. Trong khi đó, Michiko trang điểm rất kín đáo chẳng khác nào một đóa hồng mùa đông nên càng làm lộ ra nàng có cái nét đẹp mong manh bệnh hoạn của một người mắc chứng bần huyết. Đó là một vẻ đẹp yếu đuối mà ta có thể nghĩ rằng nó làm tôn nét đẹp của Haruko.

Trong chuyến tàu điện đi về trung tâm thành phố, tôi ngồi cùng một ghế bên cạnh Michiko mà trong lòng một nỗi buồn nặng trĩu từ đâu vào xâm chiếm, nó như là chứng cứ tình yêu của tôi đối với nàng. Tôi chán nản như đang thấy những hạt cát chảy tuôn qua kẽ ngón tay mình. Trong lúc đó thì Michiko bắt đầu nói chuyện một cách chậm rãi đến mức khó chịu. Thế nhưng trong cung cách chậm rãi của nàng, tôi thấy có cái gì như luyến tiếc.

-Cô bạn em đó anh, con gái nhà giàu, gia đình tản cư về vùng Chigasaki. Cô ấy vui tính lắm, vui đến lạ luôn! Lúc anh chồng chưa cưới sáng sớm đến thăm cổ, cổ cứ mặc nguyên quần áo ngủ rồi hai người dắt nhau ra ngoài bãi biển chơi trò đấu vật sumô với nhau. Vậy mà anh chồng chưa cưới coi bộ lại thích cái tính tự nhiên của cổ. Còn một tuần nữa họ làm đám cưới.

Tôi lấy làm bằng lòng vì Michiko tỏ ra nàng đúng là một cô con gái khi có quan tâm đến những chuyện cưới hỏi. Thế nhưng dù nói thế nào đi nữa, cái cách thân mật hai người đi chung một cây dù lúc nãy, tôi thấy nó như là một hành động thách đố của nàng và nó khiến tôi không khỏi chột dạ. Để làm ngược lại, trên đường về, tôi mới bảo cây dù của tôi khá rộng, có chui vào đi chung với tôi không thì nàng hỏi lại thế anh định đưa em đi đâu.

-Michiko chưa tới nhà tôi chơi lần nào, phải không? Trên đường về, nhớ ghé qua cho biết nhé!

-Đi với chị hai thì em mới đi!

Đây không phải là một công thức nàng có sẵn trên đầu môi, làm như nó giống như là sự đòi hỏi một quyền lợi đương nhiên của mình.

Chúng tôi đi về phía khu Ginza nhưng hôm ấy là một ngày mưa nên số khách bộ hành hiếm hoi đi mua sắm ngoài ba đứa chúng tôi chỉ có dăm người lính trẻ, điệu bộ nhà quê với cặp má còn đỏ ửng. Khi đi ngang hai chị em đang che chung chiếc dù, họ cứ nhìn chòng chọc một cách thèm thuồng như khi họ tìm ra được mấy chú lính ma mới, đối tượng cho họ ăn hiếp.

Vào mùa thu năm 1944, trên đại lộ Ginza, những cửa hiệu lớn đã bắt đầu chuẩn bị sơ tán và trong những khung cửa kính trưng bày hàng hóa chỉ còn độc những độc bình thật to để chưng hoa được dùng vào việc che lấp khoảng trống. Chúng nhiều đến nỗi thấy như đang chiếm đóng cả đường phố. Cảnh đó tạo nên một bầu không khí xa lạ và vô tình khác thường. Như để phô trương sự hào nhoáng vô nghĩa một lần cuối trước khi những trận không kích bắt đầu, những cửa hiệu buôn danh tiếng bán đồng hồ, nữ trang, đồ cổ, đồ sứ và những cửa hàng bách hóa c