12 - Bẫy chim chơi chim

Mùa xuân đến, có mưa bụi. Mưa bụi như phấn trắng dây khắp trên trời. Trong bụi mưa, từng đàn chim nho nhỏ ríu rít bay về vườn cây trước sân. Tôi đã nhận ra những tiếng ánh ỏi khác nhau của con chim sâu và con chim khuyên.

Hạt mưa đọng đầu cành, mép chiếc lá non, trong lòng hoa đào phai, giọt sương long lanh cánh chim lướt qua. Hạt rơi xuống như sương sa. Không biết đấy là hạt sương hay bụi mưa đọng.

Tôi thích nghe tiếng hót chim vành khuyên. Vành khuyên mình nhỏ thon, vàng thẫm, chen nét lông sẫm trai lơ, nhất là đôi mắt óng ánh tình tứ trong vòng khuyên trắng ngần.

Chàng vành khuyên nhởn nhơ bay trước. Nàng náo nức lướt theo. Chàng cất tiếng hót từng hồi dài, trong suốt.

Nghe chim vành khuyên ríu rít hót đàn, biết là tết đã qua, sang xuân rồi. Tiếng chim lẫn li ti trong làn sương mưa bụi.

Tôi lẩm nhẩm:

- Đàn vành khuyên này to quá. Xuống rồi, xuống!

Sập bẫy nhà thằng Bách rồi. Tôi ra sau nhà, núp vào bên gốc cây ngái, nhìn lên cây ổi nhà Bách. Đàn chim lả tả xuống, rồi vụt xuống. Chim nhiều quá, tỏa khắp, sang cả cành cây đào già trơ trụi bên nhà tôi.

Bờ chuôm có hai cây ổi nhà Bách, cây to, lá rậm rạp. Trên một cành cao, Bách treo cái lồng bẫy. Lồng vuông, hai tầng, bốn cửa giương lên. Tầng dưới nhốt chim mồi và cả những con chim đã bị bẫy sập đưa xuống ở lẫn đấy. Tầng trên cầu bẫy đặt một mẩu chuối tiêu.

Mỗi phiên, anh em nhà Bách xách lên chợ bán một lồng chim khuyên. Bán chim được tiền, đứa nào cũng có riêng một ống tiền để dành Tết.

Tôi ngây người ra, nhìn lên cây ổi. Cái lồng bẫy nhà Bách trông hay quá. Cạnh mỗi miếng chuối, chiếc hoa hồng bụt đỏ tươi che chỗ then bẫy. Con chim khờ khạo chỉ trông thấy cái hoa. Cả chiếc lồng lơ lửng dưới vòm lá. Hoa hồng bụt gài kín nan lồng, như hoa nở tự nhiên. Như cái tổ chim giữa mùa sinh sôi đương ríu rít. Sợi thừng đay có con lăn bằng lõi cuộn chỉ đưa cả lồng bẫy lên.

Tôi vẫn nhìn lên cái lồng bẫy của thằng Bách. Lâu đến thế nào, tôi mải miết không biết, ông tôi đến đặt tay lên đầu tôi. Ông tôi cầm cái chổi xể. Ông vừa quét ra đến ngoài sân đất, mà tôi cũng không để ý. Ông tôi nhẹ nhàng hỏi:

- Cháu thích cái lồng bẫy kia hả?

Tôi biết trả lời ông thế nào. Ông tôi lại nói:

- Rồi ông làm cho.

Tôi không thể nghĩ ông tôi lại đi guốc vào bụng tôi đến như thế. Mặc dầu, bấy lâu các thứ phải làm ở giờ đan lát thủ công của lớp học, lớp bét cũng như khi đã lên lớp ba, ông tôi vẫn làm hộ. Cái hộp giấy. Đôi đũa tre. Nặn đất thó con cá, con hổ, con trâu. Tôi đoán thầy giáo cũng biết không phải tôi khéo tay đến nhường ấy. Nhưng thầy không hỏi và lần nào thầy cũng chấm cho tôi mười điểm đỏ hoe.

Rồi mấy hôm sau, ông tôi làm ngay cái lồng thật sự. Ông tôi vót nan tre. Ông tôi thổi bếp than, dùi những cột thành lồng.

Chẳng mấy lâu, đã trông thấy trước sân cái lồng con con, trên nóc giương một cái cửa bẫy.

Ông tôi treo lồng vào nóc bếp cho ám khói. Tôi cũng sốt ruột. Tôi nghĩ đến những cái thích sắp đến. Một cửa bẫy to như thế mà lại hay. Cửa to thế này, ba bốn con cùng chen vào một lúc cũng nên. Phải buộc thêm cục gỗ. Mấy con mắc một lúc cũng không nạy ra được. Tôi lo xa.

Lại nghĩ đến những vui sướng rồi ngày nào cũng bẫy được chim. Mỗi hôm, được một, được hai con, đã thích rồi. Mà cũng chỉ có thể được thế. Bởi vì trường tôi xa nhà quá, đến chiều tối tôi mới đi học về, chỉ được mỗi ngày mở bẫy có một lần. Mỗi con vành khuyên, con đực hót dài tiếng, bán được những năm xu. Tết bổ ống, có đến đồng bạc tiền bán chim. Tôi sẽ lấy tiền bán chim đi mua rượu cho ông tôi nhắm với đậu nghệ nướng chấm muối. Ôi chao!

Đầu mùa hạ, tôi bắt đầu treo cái lồng bẫy lên cây hồng bì. Những chiếc nan lồng đã bắt bồ hóng đen như cái que bờ rào. Tôi kiếm được chiếc thừng đay cũ néo cửi. Tôi buộc lồng vào thừng rồi leo lên một cành hồng bì kín đáo dưới một túm lá. Cũng đủ mọi thứ, chẳng kém lồng của thằng Bách ở cây ổi bên kia. Hoa hồng bụt đỏ tươi, cạnh cái cầu sập đặt mẩu chuối. Ngăn dưới, hai con mồi đực, chốc chốc cất tiếng hót vui tai. Tưởng như tận ngõ ngoài cũng nghe những tiếng hót rủ rê ấy.

Trường Yên Phụ tôi học cách nhà sáu, bảy cây số. Cả ngày thấp thỏm. Chiều tan học, chạy một mạch về thật nhanh. Ngẩng lên, thấy cái lồng bẫy trên cây vẫn nguyên như thế. Chiếc lồng bốn cửa của Bách ở cây ổi bên kia, nghe tiếng chim lúc rúc, loạt xoạt nhiều nhiều. Chắc hôm nay nó phải được mở cửa bẫy đến mấy lượt. Mình bì thế nào được với anh em nhà Bách. Chúng nó không phải đi học, chúng nó ở nhà dệt cửi quay tơ cả ngày.

Hôm sau, vẫn thế. Mấy hôm sau nữa, cũng chẳng bẫy được con nào. Hoa hồng bụt, hoa mới. Thay chuối khác. Vẫn chẳng được sập cửa một lần. Có hôm chủ nhật, tôi tha thẩn rình dưới gốc. Đàn chim vành khuyên đương bay giữa trời nắng trong. Chim nghe tiếng con mồi gọi hay chim trông thấy ánh hóa đỏ rồi, cả đàn tỏa xuống khắp các cây trong sân, trong vườn quanh ao. Các cửa bẫy bên lồng của Bách sập tanh tách. Tiếng con chim mắc bẫy lồng lộn, đập cánh sàn sạt vào nan lồng. Tôi tưởng tượng con chim mắc bẫy, đôi mắt trong vành khuyên trắng vừa lơ láo, nhớn nhác, vừa khiếp sợ.

Có con vành khuyên đậu xuống cây hồng bì nhà tôi. Hồi hộp quá. Nhưng chẳng một mống nào truyền sang cành hồng bì treo cái lồng bẫy của tôi. Rồi chim lại bay đi. Mấy con bị mắc bẫy đương kêu choe chóe bên lồng của Bách, đã khiến chim biết sợ.

Ông tôi gật gù:

- Có nhẽ cái lồng bẫy nhà mình phải vía.

Không biết “phải vía” là thế nào. Nhưng chắc cũng như những chuyện đen đủi tựa như ra ngõ gặp gái, như nghe tiếng kêu con cú nửa đêm, con quạ sáng sớm, con chim lợn chập tối, những điềm xấu ra sao đấy.

Trời mưa to. Trận mưa đầu mùa hạ, nước đổ xuống giữa trưa như trút. Tôi ngồi trong lớp trông ra, sốt ruột quá. Những con chim mồi trong lồng treo cây, ướt bết lông đến chết mất. Tôi lại lo giá có con chim mắc bẫy, phải trận mưa tàn hại thế này, xong rồi lại nắng, chim không chết mưa cũng chết nắng mất.

Tôi chạy vội về.

Tôi bối rối hạ cái lồng bẫy trên cành hồng bì. Con chim mồi đã nằm chết chỏng gọng, ướt tóp lại bằng hạt mít. Cái cửa bẫy sập. Không biết chim lạ đã vào rồi chim lại lách hay nước mưa đánh sập then cửa xuống. Bởi vì chẳng được con chim nào.

Tôi không phải tay bẫy chim, câu cá không sát, con rô ron cũng chẳng cắn mồi tôi. Dạo trước, tôi đặt cái bẫy cánh cung ở bờ ao. Chiều nào cũng nghe tiếng hót chích chòe. Mà chích chòe không giẫm vào chòng lọng bẫy cò ke của tôi bao giờ.

Tôi thôi bẫy chim. Cái lồng bẫy, rồi ông tôi bẻ đun bếp. Ngày phiên chợ, có khi tôi xách hộ lồng chim cho thằng Bách. Chợ chim phiên nào cũng đông. Con vẹt rất hỗn, cứ ỉa toèn toẹt. Con yểng hỏi: Ai đấy? Ai đấy! Người ta xúm lại chọn lồng họa mi, lồng khiếu. Trẻ con thích chơi chim ri, sáo mỏ ngà, chim vành khuyên. Tôi mua đôi ri sừng. Chim ri sừng, ri đá chỉ ăn thóc, dễ nuôi.

Những khi trời mưa bụi, nghe ánh ỏi tiếng đàn chim vành khuyên bay qua, vẫn khắc khoải. Tưởng như dễ bẫy, mình sẽ bẫy được, thế mà chưa khi nào bẫy được nổi một con.