Con cá nược
Thuở xưa, ở thị trấn nọ có người đàn bà sống bằng nghề bắt mối các ghe hàng từ phương xa đến. Lắm người phải sạt nghiệp vì giọng lưỡi đường mật gian giảo của bà.
Một hôm, hay tin có chuyến ghe hàng đến, bà lập tức đi tìm chủ ghe. Để tỏ lòng hiếu khách, bà mời chủ ghe lên nhà ăn cơm cho vui. Tàn buổi cơm, bà nói:
- Trong nhà tôi có vài món đồ quý. Là bạn thân thiết, tôi đem ra cho bác xem thử.
Của quý giá ấy là một nải chuối và một con rùa đúc bằng vàng ròng rất tinh xảo.
Người chủ ghe không ngớt khen ngợi, thích thú những món ấy. Bà ta trả lời:
- Tôi không thể nào bán chúng được. Anh chịu phiền.
Đêm đó, bà ta sai người lẻn đem nải chuối và con rùa vàng giấu dưới ghe của người khách nọ. Chừng hừng sáng, bà tri hô:
- Mấy món đồ quý trong nhà tôi mất hết rồi. Chắc chắn là mấy người dưới ghe này ăn cắp của tôi.
Chủ ghe cãi lại. Bà ta mời làng xã tới làm chứng. Hai bên cam đoan như vầy:
- Nếu bà ta khai gian thì tất cả tài sản của bà sẽ bị chủ ghe tịch thâu.
- Nếu chủ ghe nọ ăn cắp thiệt thì bà ta tịch thâu tất cả ghe hàng nọ, bắt chủ ghe làm tôi tớ.
Sau khi khám xét dưới ghe, chủ ghe chưng hửng vì mình không ăn cắp mà cớ sao mấy món đồ kia nằm trong ghe mình. Anh chủ ghe vô cùng tức giận khi biết mình mắc mưu bà nọ, đành chịu cảnh phá sản và làm tôi tớ cho bà ta.
Sau khi suy nghĩ kỹ, anh ta bèn lén gởi như cho người vợ rằng: “Tôi bây giờ nghèo khổ, bị bắt làm tôi tớ cho người ta. Mình phải sắm chiếc ghe khác, mua đầy hàng hóa, trương buồm tới đây làm như vầy, như vầy...” Nhận được bức thư, người vợ làm đúng lời, sắm ghe chở hàng đem theo một người thợ bạc có mang sẵn ống bễ, than lò. Anh thợ này giả dạng làm bạn chèo ghe.
Chừng đến chợ, bà “đầu nậu” gian tham ăn quen thói cũ xuống ghe làm giá rồi mời khách lên nhà ăn cơm, đem con rùa và nải chuối bằng vàng ra khoe khoang. Đêm đến, bà ta cho người đem hai món đồ quý đó giấu dưới ghe của khách. Nhưng chủ ghe đã hay trước nên cứ giữ im lặng.
Chờ kẻ kia lên bờ, dưới này người thợ bạc thổi ống bễ lên, nấu chảy nải chuối và con rùa lại thành vàng nén. Xong xuôi anh ta thảy hết đồ nghề xuống nước để phi tang.
Sáng hôm sau, bà “đầu nậu” tri hô, mời bà chủ ghe làm cam kết, đặt ra mấy điều kiện như trước.
Chừng làng xã khám xét dưới ghe thì ô hô! Tuyệt nhiên không thấy nải chuối và con rùa nọ. Bà đầu nậu thua cuộc, phải đi theo làm đầy tớ cho bà chủ ghe, tất cả tài sản đều bị tịch thâu chở đi.
Người vợ vô cùng mừng rỡ, được tái hợp cùng chồng. Dọc đường, bà “đầu nậu” nọ tức mình vì thua trí người khác nên nhảy xuống biển mà tự vận. Trước khi chết, bà ta ráng trồi lên hụp xuống để nhìn những của cải của mình bị tịch thâu, chở trong ghe. Bà ta hóa ra con cá nược.
Ngày nay, trên các sông cái, ngoài biển, chúng ta thường thấy loài cá này có vú như người đàn bà, lặn hụp bên cạnh các ghe xuồng, lâu lâu thở dài, hú lên như oán giận, tiếc của.