Ông trạng lấy rùa

Giáp Hải là một nho sĩ nghèo và rất chăm học. Ngày nọ, chàng nho sĩ qua đò gặp lúc vợ chồng người chèo đò bắt được một con rùa định đem làm thịt. Động lòng nhân ái, Giáp Hải lấy một quan tiền trao cho vợ chồng người chèo đò và nói:

- Hai bác hãy để con rùa cho tôi, tôi xin bù lại bằng tiền.

Vợ chồng người chèo đò ưng thuận ngay. Giáp Hải đem rùa về nhà nuôi chớ không ăn thịt.

Từ đó, sau mỗi lần đi học về, Giáp Hải đều thấy nhà cửa ngăn nắp sạch sẽ, lại có cả mâm cơm dọn sẵn. Giáp Hải lấy làm lạ lắm, trong lòng phân vân nghi hoặc.

Một hôm giả đi học, rồi chàng quay trở về đứng trước cửa rình xem. Được một lát, Giáp Hải nhìn thấy một thiếu nữ xinh đẹp tuyệt vời trong mai rùa chui ra làm các công việc hàng ngày. Thoạt đầu Giáp Hải ngỡ rằng yêu quái hiện hình, nhưng dần dần Giáp Hải không tin như vậy. Yêu tinh đâu có hiền hậu dễ thương như cô gái trong mai rùa?

Lập tâm sẵn, Giáp Hải đột ngột bước vào nhà lấy cái mai rùa giấu đi. Chừng thiếu nữ quay lại thấy Giáp Hải thì mặt biến sắc, muốn chạy trốn mà không biết trốn vào đâu vì cái mai rùa bị giấu mất rồi. Giáp Hải liền hỏi:

- Nàng là ai sao lại ở trong cái mai rùa?

Nàng ấy đáp:

- Thiếp là công chúa ở Thủy cung, nhân đội lấy lốt rùa lên trần ngoạn cảnh, chẳng may lọt vào tay vợ chồng người chèo đò, rồi nhờ chàng đến cứu kịp. Cảm ơn ấy, ngày ngày thiếp dọn dẹp trong nhà hầu hạ cơm nước để trả nghĩa cho chàng.

Giáp Hải hỏi:

- Có lẽ là duyên tiền định, vậy nàng cùng ta nên kết nghĩa Châu Trần.

Nàng ấy đáp:

- Kẻ ở Thủy cung người ở trần thế làm sao kết nên duyên? Nếu chàng đã muốn xin hãy xuống tận Thủy cung cầu xin với cha mẹ thiếp.

Nói rồi nàng đưa chàng tới bờ sông, làm phép rẽ nước mà đi. Khi xuống tới Thủy cung, Giáp Hải được Thủy Long Vương thuận tình gả công chúa nhưng buộc chàng phải nán lại ít lâu học hành với một ông thầy đồ danh tiếng, đến khoa thi sẽ cho về.

Ngày khoa thi mở, Giáp Hải được đưa về thi đỗ Trạng nguyên và làm đám cưới thật linh đình.

Người ta thường gọi Giáp Hải là “ông trạng lấy rùa” cũng vì thế.