Bão lụt năm Thìn Và-Ông thần xã Đình Lập
Ngày 16 tháng Ba âm lịch năm Giáp Thìn nhằm ngày 1 tháng 5 dương lịch (1904), một trận bão nổi lên phá hại toàn cõi Nam Kỳ. Riêng hai tỉnh Mỹ Tho và Gò Công là chịu thiệt hại nặng nhất.
Ông Huỳnh Ngọc Liêng soạn một bài thơ nhắc nhở lại và ai điếu những người bị nạn. Sau đây xin trích vài đoạn:
Mỹ Tho trận bão thình lình.
Cờ trời xui khiến dân tình xót xa.
Giáp Thìn nhằm tiết tháng Ba.
Sớm mai mười sáu trời đà mưa dông.
Tưởng là phong vũ bất đồng.
Chỗ này thì có, nơi không đâu chừng...
Dè đâu là trận bão! Tháng Ba mà có bão thì thật là kỳ.
Trên bờ sập hết cả nhà.
Dưới sông xà lúp chìm đà lăn chiêng.
Ghe bầu, ghe cửa ngả nghiêng.
Ghe chài đò dọc cũng khiêng lên bờ.
Kẻ thời mất vợ bơ vơ,
Người thì con chết ngẩn ngơ đi tìm.
Mấy người bị bão ghe chìm.
Trong lưng không có một chiêm theo mình.
Sáng ngày mười bảy bình minh,
Mấy người bị nạn đi xin mà xài...
Đây là sự hư hao tại chợ Mỹ Tho:
Trận này thiệt bão quá to,
Làm cho dân sự Mỹ Tho nghèo nàn.
Mấy cây dây thép ngã ngang,
Tòa bố tòa án vôi tàn ngói bay
Lò heo, lò gạch, tiệm may,
Bị dông sập tốc ngói bay còn sườn.
Cồn Rồng mấy cái nhà thương,
Để nuôi cùi ở sập tường tan hoang.
Ghe dừa, ghe chuối, ghe thơm,
Cũng đều trôi hết phải ôm chịu nghèo.
Bang Chạnh thiệt quả vận xiêu,
Nhà lầu mà sập hiếm nghèo lắm thay.
Quan phó nghĩ lại cũng may,
Bão rồi lầu sập sự may dị kỳ.
Đi hầu nào có hay chi,
Bồi liền lật đật chạy đi kêu về.
Ngoài đường phố, phong cảnh thiệt hỗn loạn:
Bão rồi sáng ngó ra đường,
Người đi như thể Tần Dương hội đàm.
Người ta xúm xít ngoài vàm,
Kẻ giành vớt vải người ham vớt dù.
Nồi ơ chén tộ mái lu,
Con nít nó vác, bang bù nó khiêng.
Ở đồng quê, tai nạn cũng không kém, nhứt là ở Cái Bè, Gò Công:
Dâu xoài rụng hết còn chi,
Trầu cây thuốc lá bầm thì nát tan.
Miếu, chùa ngói tốc tan hoang,
Xoài me trốc gốc té ngang hư nhà.
Còn mấy vựa lúa phú gia,
Nước vô linh láng mộng mà đơm lên.
Miệt Gò Công, thiệt hại nhân mạng nhiều hơn hết, hơn 5.000 người:
Vừa đi vừa ngó các đồng,
Trâu heo bò ngựa tràn đồng sình trương.
Tử thi xem thấy thảm thương,
Thây trôi như củi đào mương tấp vào.
Nhiều thây kéo bỏ xuống hào,
Dân làng lấp đất, người nào chẳng ghê.
Bốn làng mé biển dựa kề,
Nước dưng trôi chết chẳng hề còn đâu.
Xảy về tới chợ Cát Khâu,
Vào nhà nghe nói thảm sầu lắm thay.
Chị em mạng bạc chẳng may,
Chết trôi mười một, vớt nay một người.
Ông thần xã Đình LậpThời Bắc thuộc, nhiều lần dân chúng nổi lên chống ngoại xâm. Vào khoảng thế kỷ thứ X, quan châu nọ khởi nghĩa thất bại, vợ và con chạy thất lạc.
Đứa con lớn lên học võ nghệ tinh thông để báo thù cha. Đang đi trên núi, thình lình gặp con Long Mã. Long Mã hiến cho cái càn khôn quyện, đeo vào cổ thì ra trận bá chiến bá thắng.
Quân Tàu đại bại liên tiếp mấy trận, tập trung binh mã để đối phó. Rủi thay, đứa con nọ bị bao vây, chạy dài. Quân Tàu đuổi theo kịp, chém đứt đầu, cái càn khôn quyện văng ra ngoài.
Một tên quân lượm cái càn khôn quyện chạy đem về nhà của bà mẹ để làm chứng báo tin buồn.
Trong khi đứa con đứt đầu té xuống, thần Long Mã hiện lên, lượm cái đầu đặt lại vào cổ của đồ đệ mình mà nói:
- Con chưa chết đâu. Con hãy mau mau chạy về. Dọc đường gặp ba người đầu tiên thì con hỏi: “Tôi còn sống hay chết”. Nếu họ nhìn sắc diện của con rồi nói rằng con còn sống thì tánh mạng của con chưa đến nỗi nào.
Đứa con vâng lời. Trước tiên, gặp một ông lão. Hỏi thì ông trả lời: Đừng hỏi bậy. Anh còn sống nhăn chớ chết hồi nào.
Gặp một người thứ nhì, người ấy đáp:
- Nhứt định anh còn sống. Nếu chết thì làm sao mở miệng nói chuyện được.
Đứa con nọ mừng quýnh, chạy về nhà, gặp mẹ. Hỏi thì bà mẹ khóc lóc mà nói:
- Con chết thiệt rồi. Con đừng hiện hồn về nhát mẹ. Nếu con còn sống thì cái càn khôn quyện còn đeo trong cổ. Đằng này, nó đẫm máu, có người lượm được đem về cho mẹ đây.
Dứt lời đứa con thất sắc, tay chân bủn rủn, té xuống chết.
Dân chúng trong nước thương tiếc vị nhân tài trẻ tuổi ấy. Làng Đình Lập (tỉnh Móng Cái) hằng năm tổ chức cúng tế.
Có người nói rằng tích trên đây là tích ông Nùng Trí Cao đánh nhà Tống, về sau ông phải bại trận mà chết oan uổng.