Ông tổ làm da ở Việt Nam và-Lộc Giác chơn nhơn

Vào thời nhà Mạc (năm 1852) ở Trúc Lâm tổng Phan Xá, tỉnh Hải Dương có ông Nguyễn Thới Trung, thuộc phái văn quan, được vua Mạc Đăng Dung cử theo phái đoàn đem lễ vật sang cống hiến ở Yên Kinh.

Lúc qua Hoàng Châu, một thắng cảnh của nước Tàu, ông Nguyễn Thới Trung thấy dân chúng địa phương lấy da thú vật đem thuộc rồi làm giày da thú đem thuộc rồi làm giày dép mà mang. Ông rất hoan hỉ xin với người Tàu học nghề đó, người Tàu muốn giữ bí mật nhà nghề nên nhất định không dạy.

Không nản chí, đợi cống hiến lễ vật xong, bận trở về ông cải dạng làm người Tàu, trà trộn sống chung với họ. Ở Hoàng Châu được một năm, ông đã thông thạo nghề thuộc da. Bấy giờ ông vội vã về nước, đem nghề thuộc da dạy nghười làng Trúc Lâm.

Ban đầu không ai tin ông thành công, dần dần ông cố công thuộc thành những tấm da tốt, rắn chắc, không có mùi hôi. Ông còn dạy người ta cách thức đóng giày. Chẳng bao lâu, dân chúng ở các làng kế cận được phái đến học nghề rất đông. Vài năm sau, cả nước đều biết tiếng. Riêng làng Trúc Lâm, nhờ nghề thuộc da mà trở nên giàu có, ông Nguyễn Thới Trung được mọi người tôn làm ông Tổ nghề thuộc da ở Việt Nam. Sau khi ông chết, dân chúng lập đền thờ ở làng Trúc Lâm, hằng năm có làm lễ tế rất trọng thể.

Sách Hội Chân biên chép lại:

Ở tỉnh Cao Bằng, có anh tiều phu rất hiền hậu mà cũng rất nghèo. Anh ta có bà mẹ tuổi đã cao. Một hôm mẹ tỏ ý thèm sữa nai.

Nhưng làm sao tìm được bây giờ? Đi vào rừng, vì lẽ thấy anh là nai chạy trốn mất. Anh bèn đứng trên non cao mà khóc.

Bỗng, hiện ra một ông lão quắc thước. Ông lão nói với anh:

- Muốn tìm được sữa nai thì phải mang lốt da nai này vào mình.

Nói xong, ông lão trao cho anh miếng da nai. Nhờ vậy, anh đến gần nai dễ dàng, vắt sữa rất nhiều về cho mẹ uống.

Vài hôm sau, ông lão nọ đến tìm anh, có ý muốn thâu nhận anh làm đệ tử.

Sau khi mẹ mất, anh bỏ nhà lên núi biệt tích luôn.

Nhiều năm sau đó, đứa con trai của anh lên non hái củi tình cờ gặp con nai to lớn. Nai ấy lại gần mà nói với nó:

- Cha bây giờ tu tiên đắc đạo hóa ra nai, không hoàn y cốt người được nữa. Cha cho con nguyên bộ sừng này. Con lấy dây buộc nó lại rồi kéo theo sau. Đi tới nơi mà sừng bị vướng không kéo nữa được, con dừng chân tại đó, khai phá lập nghiệp thì ắt được sung túc hiển vinh.

Dứt lời, con nai lớn nọ húc đầu vào gốc cây, ghim sừng bỏ lại, rồi biến mất.

Đứa con thi hành đúng lời cha, nhờ vậy mà trở nên - giàu có.