Người chết trả nợ cũ Và-Tham thì thâm

Xóm nọ, có ông Lý Trước Minh tánh tình rộng rãi, hay thương xót kẻ bần hàn. Ngày này qua ngày khác, ông thường giúp một kẻ nghèo nọ, nào gạo, nào tiền...

Một bữa, tên nọ tới lạy ông và nói:

- Đời tôi mang ơn ông nhiều quá rồi. Nay nhờ ông một lần chót. Xin ông cho tôi vay một tạ đậu xanh để làm vốn. Sau này tôi hứa sẽ trả đủ.

Ông Lý Trước Minh đồng ý. Rồi tên nọ đi đâu mất hơn một năm.

Một hôm qua chùa đọc sách; giữa trưa nằm chiêm bao thấy tên đó hiện về rằng: “Bấy lâu nay tôi thiếu nợ ông một tạ đậu xanh, bây giờ tôi phải trả lại”.

Ông Lý Trước Minh nói:

- Chú thiếu của tôi nhiều quá rồi, lấy đâu mà trả cho đủ? Mấy năm nay chú đi đâu? Tôi miễn nợ cho chú.

Tên nọ lộ vẻ âu sầu, rồi biến mất.

Hôm sau, người nhà tới báo cho ông hay rằng đêm qua con lừa cái đã đẻ được một con lừa nhỏ, mập mạp lắm. Ông Lý Trước Minh sanh nghi, đoán rằng tên nọ đầu thai để trả ơn mình.

Về nhà, ông thử kêu con lừa bằng tên kẻ thiếu nợ. Con lừa ngoan ngoãn chạy lại. Lớn lên, cưỡi con lừa đi đâu chơi cũng được thiên hạ trầm trồ đòi mua, nhưng ông chưa kịp ra giá thì luôn có người nhà đến kêu ông về.

Năm sau, con lừa đó bị con ngựa của ông cắn gãy chân. Thật may, có ông thầy thuốc tới xin trị bệnh.

Thầy thuốc nói:

- Chừng con lừa mạnh, bán được bao nhiêu tiền, tôi chia đôi với ông, chịu không?

Ít tháng sau, con lừa mạnh trở lại, đem bán được một nghìn tám trăm. Chia ra phân nửa tiền, ông Lý Trước Minh đem về, sực nhớ thì rõ đúng giá một tạ đậu xanh của anh nghèo vay lúc trước.

Tham thì thâm

Hồi xưa, có một đứa bé chăn trâu nọ mồ côi mẹ, không ai nhớ tên gì, chỉ biết tánh tình nó hiền hậu.

Từ sáng tới chiều, nó dãi nắng dầm mưa để chăn trâu. Vậy mà khi về tới nhà nó vẫn bị mẹ ghẻ và mấy đứa em cùng cha khác mẹ xúm lại rầy la.

Trưa hôm nọ, đói bụng quá, nó lén đến lùm chuối gần nấm mồ hoang, thò tay bẻ mấy trái chuối chín bói. Vừa lúc ấy, một con quỷ dạ xoa hiện ra thét lớn:

- Nghèo đói thì ráng chịu, không được ăn cắp. Phen này tao tha tội cho. Đừng tái phạm.

Nó khiếp hãi chạy miết xuống bờ ruộng, than thở số phận với Trời:

- Thiên hạ giàu, phận tôi sao nghèo quá vậy ông? Ông hóa phép tạo vạn vật muôn loài, sao ông không hóa phép giúp tôi chút ít tiền bạc để sống qua ngày?

Bỗng nhiên nó thấy một tia nắng nhễu xuống giữa bãi cỏ, vàng hườm. Chạy lại coi thì rõ ràng một đống tiền vàng. Nó mừng quá, định ra chợ mua quần áo mới.

Dọc đường, gặp bà lão đói rách đứng ngửa tay xin.

Suy nghĩ hồi lâu, nó cho bà đồng tiền nọ rồi trở về nằm ngủ trên bãi cỏ. Bụng đói áo rách nhưng nó vui với việc thiện khi nãy.

Bỗng nhiên, nó nghe đôi trâu vừa lội vừa giãy giụa đùng đùng dưới ao. Coi lại thì giống như cảnh chiêm bao: Mặt nước vàng hườm, nắng chói xuống đỏ ối như sắp đọng lại. Nó đuổi đôi trâu lên bờ. Ngạc nhiên làm sao, mỗi sợi lông trâu có dính theo tòn ten một đồng tiền vàng. Nó gỡ một hai đồng, còn dư lại bao nhiêu thì giấu lại dưới đáy ao.

Nhờ vậy, nó trở nên mập mạp vì đủ cơm đủ áo hơn trước. Hễ hết tiền thì xuống ao mò lên vài đồng. Bà mẹ ghẻ và mấy đứa em ghẻ của nó lần hồi sanh nghi, thay phiên nhau rình rập. Chừng biết vàng nọ ở đáy ao, họ sắm một miệng chài thật lớn, chờ đêm đến là xúm ra kéo trộm hết vàng dưới ao lên.

Họ vãi chài xuống, kéo thử thấy quá nặng, mừng rỡ, hì hà hì hục suốt đêm, chừng hừng đông mới đem chài lên được. Dòm lại thì hỡi ôi, toàn là bùn sình dơ dáy.

Trời nào có giúp kẻ gian ác, phụ kẻ hiền lương bao giờ?