Kẻ trộm thành Phật Và-Con rùa vàng-
Ngày xưa có một nhà sư rất chuyên cần trong việc kệ kinh. Tu đã lâu mà không thành chánh quả, nhà sư mới bỏ chùa đi sang xứ Phật để hỏi thăm Đức Phật bao giờ công quả của mình mới đắc thành.
Dọc đường, nhà sư gặp một gã đàn ông nọ xin đi theo làm đệ tử, nhà sư mới hỏi rằng:
- Trước kia ngươi làm nghề gì mà nay muốn theo ta đi sang xứ Phật?
Gã đàn ông đáp:
- Trước kia tôi làm nghề ăn trộm, nhưng vì sợ luân hồi quả báo, nên tôi nguyện từ đây lánh dữ tìm lành, lo tu hành cho tiêu tan tội lỗi.
Nhà sư nói:
- Tu hành cốt là lòng thành, nhà ngươi đã làm việc ác, nay còn muốn tu hành sao được?
Kẻ trộm năn nỉ mãi, nhà sư cũng không cho đi theo. Cuối cùng, gã lấy da mổ bụng lấy bộ đồ lòng trao cho nhà sư và nói:
- Nếu cái thân này không được theo thầy, thì dám xin gởi bộ lòng thành để thầy mang sang trình với Đức Phật.
Nói rồi kẻ trộm gục xuống chết, nhà sư liền đem bộ đồ lòng của kẻ trộm ra đi.
Ít ngày sau, mùi hôi thúi xông lên, nhà sư không chịu được nên liệng bộ đồ lòng dưới một cội cây rồi tiếp tục cuộc hành trình. Vào lúc đó có con quạ từ trong rừng bay ra, tha bộ đồ lòng đem về đậu trên cây phướn của Đức Phật.
Ngày kia, nhà sư đến xứ Phật vào quỳ lạy Đức Phật Tổ, thì Ngài quở trách rằng:
- Người ta đã đem cả lòng thành gởi gắm cho ngươi mà ngươi không biết giữ gìn, lại đem vứt bỏ giữa đường nên ta phải sai chim quạ đem về đây.
Nhà sư liền nói:
- Hắn là một kẻ ăn trộm từng làm điều gian ác.
Phật Tổ phán rằng:
- Dầu là kẻ trộm, nhưng hắn sớm biết cải hối ăn năn nên ta đã cho hắn thành Phật, còn ngươi, lòng chưa được lành, tâm còn toan tính nọ kia, nên phải trở về lo tròn công quả, may ra mới được về cõi Phật.
Nhà sư đành trở lại chùa xưa, tiếp tục tu hành khổ hạnh.
Con rùa vàngThuở xưa kia có hai người bạn chơi nhau rất thân, hiềm vì một người thì giàu, còn một người nghèo. Người bạn giàu có cái tên là Đại Trượng Phu, còn người bạn nghèo có tên là Chí Quân Tử.
Vợ chồng Đại Trượng Phu thấy bạn nghèo thì có ý muốn giúp đỡ vốn liếng để làm ăn. Chí Quân Tử lòng dạ thẳng ngay, ngại rằng lấy tiền của bạn đem về, rủi làm ăn thất bát thì lấy đâu mà trả cho bạn, vì vậy nên từ chối việc giúp đỡ của bạn.
Nhà Đại Trượng Phu chẳng thiếu gì của quý, nhưng lại muốn có thêm của lạ nên hôm nọ lấy năm nén vàng đưa cho một người thợ bạc đặt làm một con rùa bằng vàng. Ngày kia, Chí Quân Tử đến thăm bạn, Đại Trượng Phu liền đem con rùa vàng ra khoe. Chí Quân Tử xem rồi để trong một cái dĩa, đoạn cùng bạn uống rượu đến say khướt nằm ngủ quên.
Lúc bấy giờ, con trai của Đại Trượng Phu đi học ở xa về, thấy con rùa vàng lấy đem đi chơi. Đến chừng Chí Quân Tử ra về được một lát, Đại Trượng Phu mới sực nhớ tới con rùa vàng, hỏi vợ thì vợ nói không lấy cất Đại Trượng Phu lấy làm bối rối, chẳng lẽ nghi cho người bạn tốt của mình ăn cắp con rùa vàng?
Ngày sau, Đại Trượng Phu đến nhà Chí Quân Tử chơi, nhân tiếc con rùa vàng có hỏi mát bạn rằng:
- Này anh, hôm trước anh có lấy con rùa vàng của tôi đem về để cho chị coi không?
Nghe vậy, Chí Quân Tử nghĩ thầm rằng:
“Có lẽ bạn ta nghi ta ăn cắp con rùa vàng chăng?” Nhưng chẳng lẽ bảo là không lấy thì chi cho khỏi phật lòng bạn mình, nên đành nhận là có lấy.
Đại Trượng Phu mới bảo bạn:
- Thôi được, anh cứ giữ con rùa vàng mà chơi. Tôi xin kiếu anh.
Đại Trượng Phu về rồi, vợ chồng Chí Quân Tử lấy làm lo lắng, làm sao có con rùa vàng để trả cho bạn. Vợ chồng bàn nhau bán nhà bán cửa cho ông Phú Trưởng Giả và xin làm người hầu hạ để có đủ tiền làm con rùa vàng trả cho bạn.
Ông Phú Trưởng Giả biết chuyện lấy làm động tâm, mới gọi người thợ bạc đến làm một con rùa vàng khác, trao cho vợ chồng Chí Quân Tử đem về trả cho bạn và cũng không nhận vợ chồng Chí Quân Tử làm người hầu hạ, mà chỉ cho ở nhờ.
Được ít lâu, người con trai của Đại Trượng Phu trở về nhà có đem theo con rùa vàng đã lấy độ trước, trả cho cha mẹ và nói:
- Hôm nọ, con về nhà thình lình thấy con rùa vàng để trong đĩa nên con lấy cất đây, nếu gặp phải kẻ gian thì mất luôn rồi. Vậy con xin trả lại.
Thấy vậy vợ chồng Đại Trượng Phu vô cùng ngạc nhiên. Rùa vàng nào con mình lấy đem đi chơi, rùa vàng nào bạn đem trả? Mới nghĩ ra, có lẽ người bạn nghèo sợ mình phiền trách nên làm con rùa khác để thế.
Bấy giờ, Đại Trượng Phu mới đem con rùa vàng đến nhà Chí Quân Tử để trả lại và xin lỗi bạn. Nhưng nhà đã bán rồi, vợ chồng bạn lại đến ở nhờ trong nhà ông Phú Trưởng Giả. Lập tức, Đại Trượng Phu đến gặp ông Phú Trưởng Giả trao trả con rùa vàng và xin đưa vợ chồng bạn về. Ông Phú Trưởng Giả từ chối như vầy:
- Anh có mượn rùa vàng của tôi đâu mà trả? Còn vợ chồng Chí Quân Tử, tôi có bắt buộc gì đâu mà lãnh về?
Còn Chí Quân Tử nhận mình có mắc nợ ông Phú Trưởng Giả nên không chịu về. Câu chuyện trở thành rắc rối rồi, cả ba mới đưa nhau đến cửa công nhờ phân xử.
Lẽ tự nhiên quan trên không biết xử làm sao đối với ba người ngay thật và tốt bụng này.