Cụ Quận Ăn Tết Vui

Kính tặng linh hồn kép Sáu Phú, kép Cầu chuyên sắm vai Quan Công và Trương Phi thời tuồng Quảng Lạc

HÀ NỘI CŨ

Cụ Cố Tân nghiêng đầu ngắm cái bàn thờ tổ mà nguyền rủa một câu cho hả giận:

- Mẹ đời chứ, loan lạc chó gì mà đến nỗi con hạc thờ mất cả chân. Tai hại! Thật là tai hại!

Cố xót xa đôi hạc Tàu cổ mà bom đạn của thời đại loạn đã làm cho con thì cụt mỏ, con chỉ còn độc một chân đứng như chết trên mai rùa đen mốc mà cái đầu bé nhỏ lúc nào cũng như sợ sấm sét, co rụt lại. Cố xoay xoay chiếc đỉnh đồng hun tam khí cho ngay ngắn, rồi cong ngón tay khẽ vuốt chòm râu đề, gật gù ngâm thơ với giọng xứ Nghệ quê ngoại Cố:

“Nọ biết ông chi mặt đỏ gay

Thế mà hương khói bấy lâu nay?

Bên tê chú lái cầm dao quắm

Bên ni thày sãi bưng cái khay.

Trên án bình hương con chó đứng

Ngoài sân cò trắng…

- Ông ơi, ông hát điệu gì mà lạ thế? Ông dạy cháu hát đi.

Cố cười, bảo cháu:

- Hát hỏng gì nào! Có đi lấy sách học không?

Thằng Khánh là con trai hiếm hoi của bà Quận Ký, là cháu đích tôn của Cố. Yêu cháu vốn là cái đức quý nhất của Cố ngang với cái đức thỉnh thoảng văng tục, cũng như ngang cái đức chơi bàn thờ, đồ sứ, nhất là chơi hạc thờ, đỉnh cổ.

Cụ quý cháu đích tôn đến độ không dám để cháu học nhiều sợ rồi giỏi quá dễ ho lao, không dám để cháu ngủ một mình sợ đái dầm mà phải ngủ với vú em để thỉnh thoảng còn ti một tí, dẫu đã mười bốn tuổi, không dám cho cháu ra đường nếu không có lính tiền hô hậu ủng bằng súng liên thanh, sợ va phải vía quan ôn.

Mợ huyện Ký, bây giờ là bà Quận, đẻ ra chú Khánh ở một huyện bé nhỏ thuộc vùng Thái Bình vào một buổi chiều mùa thu. Lúc đó Cố đang nằm hút thuốc phiện, Lão Nho khi nghe gia nhân lao xao rằng bà lớn đã sinh công tử thì lão vội ngừng tiêm, bấm độn, rồi vỗ đùi đánh độp một cái: “Quý tử ra đời!”. Rồi đó, lão huyên thuyên về các hành tinh, về giờ tốt xấu, cứ nhất định về sau công tử cung quan lộc phải hanh thông gấp nghìn cụ lớn nhà.

Từ đó Cố ngày đêm mơ tưởng về tương lai đứa cháu đích tôn. Cố lại tin nữa rằng, vẫn theo lời tán róc của Nho già, lúc Công tử Khánh chui ra khỏi cửa bát nhã thì trên mái tư thất có vượng khí bay tà tà trong nắng quái chiều thu, rực rỡ như mây ngũ sắc, chẳng khác gì các đấng minh chúa lúc ra đời. Ai mà bảo rằng đó là khói bếp đang nấu cám cho lợn ăn ắt Cố nổi giận la lớn:

- Mẹ đời chứ! Cái quân phàm phu tục tử, người trần mắt thịt, biết đếch gì mà báng bổ.

Những lúc nằm hút thuốc phiện, Cố phải có công tử Khánh nằm co tròn cạnh bụng thì hút mới biết ngon. Đối diện là ông Huyện (mà bây giờ là ông Quận hay cụ Quận) đôi khi cũng nằm cạnh khay đèn để cùng điếu bố điếu con cho có vẻ tân dân chủ. Sâm banh của thần dân, nho táo của thần dân, Cố và Quận cùng hãm khói ả phiền. Cố chẳng hề quên kề cốc sâm banh vào môi cháu đích tôn, và Quận cũng chẳng hề quên âu yếm bỏ quả nho mọng nước vào mồm quý tử.

Cố bà ngồi sập bên hút thuốc lá tổ sâu ướp hoa sói, và cũng hãm khói thuốc lá thơm bằng hương trà mạn sen như tất cả các vị mệnh phụ phu nhân khả kính khác, nhìn cảnh hạnh phúc đề huề đó tuy đã lấy làm sung sướng lắm, nhưng cũng như mọi lần, Cố bà nhổ cốt trầu vào ống nhổ, lườm Cố ông một cái mà rít lên về sự nuông chiều ấy.

- Rồi hỏng cả, ông ơi! Ông chiều cháu, bố nựng con, lớn như cái sào ấy mà không cho ăn học, còn đợi bao giờ nữa!

Ông Quận những lúc đó đang say lơ mơ không thèm để tai nghe lời mẹ mà nằm nghiền ngẫm, suy nghĩ về thời thế, về công danh sự nghiệp thăng trầm để rồi trợn mắt uống cạn cả cút sâm banh, sau khi rít tàn điếu thuốc Cố vừa tiêm với câu mời rất bạn bè: “này hút điếu nữa đi cho khỏe”; cạn cốc rượu rồi, ông Quận lại đập tay xuống sập mà ư ử ngâm một câu thơ lịch sử, bằng cái giọng một đồ nho dốt nát mà lại oán rằng mình không được mang tài ra giúp nước phò vua.

- Ai công hầu ai khanh tướng, trong trần ai ai dễ biết ai.

Cố cũng cảm khái như con, tiêm luôn điếu nữa đưa con hút, mà rằng:

- Ừ, nghe khẩu khí anh Đặng Trần Thường ấy, thế mà ngông.

Ông Quận không nghe thấy ông bố già đang làm cái việc của một ngự sử luận anh hùng sự một cách rất sành sỏi, trang nghiêm, nên không đáp, lại ư ử ngâm luôn:

- Thế chiến quốc thế xuân thu, gặp thời thế thế thời phải thế.

Cố càng cảm khái hơn, lại tiêm luôn điếu nữa mời ông Quận và cười rung cả chòm râu:

- Cái lão Ngô Thời Nhiệm đối đáp như vậy mới thật là khí khái. Ờ, gặp thời thế thế thời phải thế! Chứ, mẹ đời, cần cái đếch gì nào! Này, hút đi. Hãm đi. Cái thứ sâm banh “quả phụ Kích Cô” này thế mà có vị hơn cái thứ Mô-ét chua cứ như là dấm.

Ông Quận hút xong rồi lại hãm và trong lúc lơ mơ ông nhìn lên trần xem con mối đang ra sức đuổi dồn con nhện nhỏ vào góc lưới ở khe tường.

Đang khi ấy thì tiểu thư Rosa Yến (con gái cụ Cố Tân, em ông Quận Ký), một vị nữ lưu một thời hăng hái hoan nghênh phong trào cách mệnh đệ tam quốc tế, nhưng cũng nhiệt liệt bảo tồn việc Cố bà lên đồng Quan Tướng, Đức Thượng Ngàn, và rất phẫn nộ việc “anh huyện em” không được làm “phụ mẫu tri dân” nữa. Nhắc lại: trong khi ấy thì cô Rosa Yến mặc bộ quần áo khuê phòng rất mỏng, hai bên ngực thêu rồng phượng quấn nhau, đang đu võng nheo nhéo đọc tiểu thuyết quái đản miền rừng khiến cho Cố bà lại nhổ cốt trầu vào ống phóng mà rít lên:

- Đấy, ông đã nghe con Yến đọc truyện người ta viết chưa? Nuông chiều mãi chán vào, rồi thì hỏng hết!

Cố đã nổi giận như một cao tăng đắc đạo đang tụng kinh niệm phật mà bị bà vãi trẻ cứ đến vạch áo cà sa cù vào nách:

- Mẹ cha đời chứ, sách chỉ nói toàn nhảm nhí. Hổ đếch gì lại đến ngồi hít khói của anh già thổ mán ấy để rồi thành nghiện. Rắn đếch gì lại cuốn tròn vào đùi anh nghiện để ngóc mỏ lên đớp khói. Khói cũng không bằng thịt tươi máu sốt, nó thì vồ bỏ mẹ chứ lại còn chờ cho nằm ung dung mà thở khói vào mũi nó. Mẹ cha đời chuyện với trò.

Rồi Cố nghển lên ngắm vợ ngắm con mà làm cái việc giáo huấn của người chồng, người cha kiểu mẫu, tự biết mình sắp bị mọc sừng vì lũ cung văn, rằng con gái đẹp của mình, ở cái quận gớm ghiếc này, đang sửa soạn chờ được hiếp, bởi vì hễ lần nào ông Quận về thuật lại những vụ dâm tình chiến quốc ấy cho cả nhà nghe thì chính cô Rosa yến đã long lanh mắt và đỏ bừng hai má mà lắng nghe kỹ hơn ai hết. Cố đã nói như cụ Khổng giảng cho chư tử nghe về kinh Lễ và kinh Nhạc:

- Đó nọ, bà có trông quần áo nó không. Gấu quần thì có đăng ten thủy ba sóng gợn như ở gấu áo cẩm bào của đại thần, mà lại cả ngực áo nó nữa kia, cái gì mà lại thêu rồng thêu phượng hả! Bà há chẳng biết rằng long ly qui phượng là tứ linh, bốn giống thiêng chỉ dùng để thêu vẽ vào áo vua quan, cùng là các đồ nghi trượng triều đình, cung lăng chùa đền thần thánh. Vậy mà đàn bà con gái ngày nay nó đã thêu vẽ cả rồng phượng vào bộ ngực. Thế thì quá lắm, thế thì mạt kiếp đến nơi rồi.

Cố rên lên như là những ngày loạn tản cư thiếu thuốc. Nhưng trước pho kinh Lễ kinh Nhạc của ông bố, cô Rosa Yến chỉ mỉm cười mà tê mê nghĩ đến những câu chuyện lý thú về hãm hiếp của ông Quận anh thường kể mỗi khi đi kinh lý về để rồi lại tê mê nhìn xuống con rồng con phượng quấn nhau ở ngực và bộ bi-da-ma lụa mỏng của mình; còn Cố bà thì cũng đưa mắt liếc con gái một cách biểu đồng tình để rồi thở khói thuốc lá ướp hoa nhài hoa lý mà nhớ đến mấy gã cung văn trẻ tuổi…

Ông Quận thì vẫn còn nghiền ngẫm, suy nghĩ rất sâu cay về thế sự, về công danh sự nghiệp thăng trầm với mấy câu thơ đối đáp của Đặng Trần Thường, Ngô Thời Nhiệm mà chẳng thèm để tai nghe ông bố giảng kinh.

Nhưng Cố ông coi như là “anh Huyện nó, anh Cử nó” đã tỏ thái độ phục Cố bằng cách kính nhi viễn chi mà nằm yên lặng, chứ như mọi khi, muốn tỏ ra một người con hiếu, một ông quan đức độ, gương mẫu, thì ông Huyện, hay ông Quận, đã đập chát xuống giường mà quát:

- Thôi, bố ơi, bố hút đi. Cũ lắm rồi. Không chịu được! Bố ơi là bố!

Còn công tử Khánh lúc đó đã ngà ngà say khói thuốc phiện mà ông nội và bố đã thở mãi vào mũi nó, đồng thời mặt nó cũng đỏ bừng lên vì sâm banh do ông Quận kề mãi cốc vào mồm. Thế là đứa trẻ đã được huấn luyện hẳn hoi để đủ tư cách làm một tay đãng tử con nòi cháu giống. Công tử Khánh lao đao ngồi dậy, tiến đến võng cô Rosa Yến đang nằm lơ mơ nghĩ đến những vụ ái tình thú vị. Công tử Khánh, quả thực đã đủ tư cách làm một tay công tử tuy mới mười bốn tuổi đầu cười khanh khách đưa tay ôm lấy ngực cô, nắm vuốt hai đầu rồng thêu chỉ óng vàng.

Rosa Yến ôm đầu cháu cũng cười rung rúc, như là một vị tiểu thư rất hài lòng trong tay một kẻ đàn ông đã hăm hở hại cả một đoạn đời phong nhụy của mình.

Ấy thế, rồi thì Tết. Tết ở một cái quận buồn tênh, chung quanh là cánh đồng chiêm mông mênh nước, đây đó dăm ba đồi đất trụi, lũy tre vàng úa xác xơ và những thôn xóm nghèo nàn, còm cõi của Tề dân.

Trước ngày Tết, người dân ở Quận này đã làm đủ bổn phận đối với bậc phụ mẫu vì dân mà phải ngày đêm lo lắng, một nắng hai sương như ông Quận Ký.

Ông bà Quận, Cố ông, Cố bà đã bằng lòng, tỏ lời ban khen dân sự ở đây còn biết ơn hơn cái lũ dân ngày trước ở Bắc Ninh, hồi “anh huyện nó” còn lãnh mệnh triều đình chăn dắt chúng. Dân gì mà bạc như vôi, quan nào đến cũng gặp toàn xương xẩu.

- Tết buồn bỏ mẹ, thôi thôi, tôi về Hà Nội chơi xuân đây. Không thể nào chịu được. Cứ như là đày ở Thượng du ấy.

Rosa Yến tiểu thư kêu như vậy. Bà Quận đã toan cự cô em, nhưng rồi cũng nhận rằng cô em kêu là phải, vì pháo mừng xuân chẳng thấy, chỉ toàn liên thanh nổ như khua mẹt đuổi gấu ăn trăng. Cố bà Cố ông đã định mắng Rosa là hư hỏng, ngựa quen đường cũ, vụ án hai thằng trai trẻ đâm nhau chết đứt vì tranh đoạt cô vẫn còn vang Hà Nội, bây giờ dẫn mặt về làm gì cho thiên hạ chửi. Nhưng rồi cả hai Cố đều yên lặng đồng tình rằng không thể ăn Tết ở cái xó quê mùa này được nữa.

Song tất cả những lời ca thán cũng không có hiệu quả bằng một cái nhăn mặt của công tử Khánh, chiều ngày mồng một Tết.

- Tết mà chú chẳng được đi xem hát, xi nê! Chán lắm, chú buồn. Chú đi đây!

Chữ “đi” mỗi lần ở miệng công tử thốt ra là một lần khiến cho ông Quận, nhất là Cố ông, phải hết hồn. Ờ, chú dỗi, nhất định chú đi thì chết hết. Công tử bỏ cơm khiến cả nhà cuống quít. Sau nửa ngày thì thầm bàn tán, cụ Cố, ông Quận, đều vô kế khả thi, không biết làm thế nào cho công tử vui với Tết.

Sau cùng, ông Quận gọi lính hầu vào vấn kế.

Một anh lính già, vốn là chú Cai cơ đắc lực của ông Huyện, bây giờ là mưu sĩ của ông Quận chau mày nghĩ một phút, hãm một điếu thuốc lào, rồi cười ha hả:

- Bẩm quan, có kế rồi, cách đây ba hôm, có bắt được mấy thằng lái thuốc lào ở làng Cồi, dự định sang sông. Chúng vẫn bị giam dưới lô cốt. Tra khảo, biết rằng chúng xưa kia có nghề hát chèo, xuân thu vẫn đi hát đám. Đêm qua, con lắng nghe thấy chúng nó hát với nhau, hay lắm. Bây giờ cho gọi chúng nó lên, bắt đóng trò cho chú Khánh khỏi vòi, thế là thượng sách.

Ông Quận, cố Ông gật gù:

- Ừ, anh làm cách nào cho chú lại chịu ăn, và cười được, ta sẽ thưởng riêng con lợn đem về cho vợ con ăn Tết.

Lính già liền thi hành diệu kế. Bọn lái thuốc lào được đòi lên tư thất, và ông Quận bảo làm trò. Họ run sợ, chối rằng không hề biết hát chèo. Ông Quận truyền không hát chèo thì hát tuồng hay cải lương Sài Gòn cũng được. Họ nhăn nhó, lại chối từ. Lính già đưa mắt nhìn ông Quận, rồi nhìn cây súng ở tay lão. Ông Quận gật đầu. Lính già bắn luôn ba phát chỉ thiên. Bọn lái thuốc lào đành nhận làm trò vậy.

Rồi lệnh truyền ra. Bọn lính đi lấy tre, cót, lá gồi, lá chuối, dựng thành cái rạp trước công đường và treo đèn kết hoa, bắc hai dãy ghế.

Lính mang trống ở chòi canh xuống làm trống hát, lại đem kèn đồng ra thổi trợ vui.

Hai Cố, ông bà Quận, cô Rosa Yến xúm lại dỗ được công tử Khánh ăn hết ba thìa yến, mặc áo gấm, quần lụa bạch, đeo đủ năm lá dấu của Mẫu vào năm chiếc khuy vàng, rồi cả nhà xúm lại, tranh nhau công kênh công tử Khánh ra ngoài rạp, đặt chú ngồi vào chiếc ghế chính giữa cao nhất, bọc gấm hồng.

Công tử Khánh chờ mãi sốt ruột toan dỗi đi vào, vì chưa thấy có trò vè gì vui cả, chỉ nhức đầu vì tiếng kèn đồng của mấy anh lính thổi điệu kèn trận pha lẫn điệu kèn già lam. Công tử nguẩy một cái, đứng lên. Hai Cố, ông bà Quận sợ quá. Một mặt cố dỗ chú, một mặt sai lính quát giục bọn phường chèo.

Ngay lúc đó, mấy anh lái bước ra, anh thì bôi son vào mặt đỏ như nồi đất mơi nung, anh thì bôi nhọ nồi như tướng cướp, râu ria thì toàn bằng lá chuối tước nhỏ, quần áo thì vẫn là quần áo cộc nâu rách tả tơi như quân hành khất.

Công tử Khánh bĩu môi, lại nguẩy một cái, đứng lên. Cố ông, ông Quận sợ quá, dỗ công tử, rồi quay ra quát mắng lũ hát chèo:

- Râu ria, quần áo gì bẩn thỉu thế. Mũ mãng, áo bào áo giáp của chúng mày đâu, ông cho lính đưa về lấy.

Bọn lái thuốc lào nhăn nhó, kêu loạn lạc mấy năm nay, chúng đã hết thời xưng vương, phong tướng, thì làm gì còn những đồ phong kiến ấy.

Công tử Khánh lại nguây nguẩy bảo:

- Chán chán là ý! Chú chả chơi với các người nữa. Chú đi đây.

Không còn hồn vía, Cố ông nhìn Quận ông. Quận ông nhìn anh lính già mưu sĩ. Mưu sĩ chau mày một phút:

- Muốn có mũ mãng, cân đai, mã giáp, chẳng khó gì. Cố và quan tha tội chết, con mới dám thưa.

Khi đã được phép thưa rồi, mưu sĩ liền ghé tai Cố, tai quan nói nhỏ.

Thoạt nghe, Cố ông toát mồ hôi trán, lắc đầu lia lịa:

- Chết nỗi, chết nỗi, áo bào hia mũ của ba vị thành hoàng, dân nó gửi. Mai kia xây dựng lại đình, dân nó xin về trả thánh. Nay đem ra làm trò, ngài quật chết. Không thể được. Thằng này bàn láo, quân vô đạo mạt kiếp!

Công tử Khánh đã nghe lỏm thấy, bèn giẫy nẩy lên:

- Cũng được, lấy áo thành hoàng làng mà mặc ra trò cho chú xem. Chú thích thế. Mau lên!

Cố ông, ông Quận sợ hãi nhìn nhau. Công tử Khánh lại nguẩy vai toan dỗi, và đòi “đi”.

Ông Quận đành bảo lính già:

- Chú thích, cứ làm theo ý chú. Tội vạ đâu tao chịu.

Cố ông, lúc đó, trước mệnh lệnh của ông con quý và ông cháu đích tôn, đành chỉ thở dài một cách bất lực như tất cả những ông già đáng kính.

Sau đấy, trống phách nổi lên. Bọn lái thuốc lào xin hiến tích chèo “Vườn đào kết nghĩa”.

Quan Vân Trường mặt đỏ, mắt xếch, râu dài (râu mượn của tượng Đức ông bên chùa) mặc hoàng bào, vác thanh long đao (cũng mượn của Thành hoàng) cưỡi ngựa xích thố (mượn ngựa thờ của đình làng). Ngựa có bánh xe ở bốn chân, có nhạc đồng ở cổ, được đẩy ra kêu nhong nhong. Hán Thọ Đình Hầu vểnh râu, múa long đao, ngồi trên mình ngựa thờ cao như thật, trông oai phong lẫm lẫm. Tiếp, Trương dực Đức mặt đen râu xồm, cũng mặc mũ áo của thần làng, cũng cưỡi ngựa thờ múa sà mâu, phóng ngựa ra. Lưu Bị thì mặt trắng đội tạm mũ tế, mặc tạm áo tế cũ bạc mà xưa kia, chưa cách mạng, quan viên chức sắc trong làng vẫn mặc để tế thần, nên cọi bộ rất là Lưu Bị, nghĩa là rất lành hiền.

Quan Công thét một tiếng rất oai. Trương Phi thét ba tiếng rung trời. Lưu Bị không có ngựa, đứng lũn cũn dưới chân ngựa của hai em, nên không quát một tiếng nào.

Công tử Khánh bật cười to, vỗ tay bôm bốp. Lúc bấy giờ hai Cố, ông bà Quận thấy chú không đòi đi nữa, đã vui cười rồi, mới được hoàn hồn hú vía. Cô Rosa Yến cũng cười suýt chết ngất đi vì thấy Quan Vân Trường thét to đến nỗi rơi cả chòm râu ban nãy dán vội xuống chân ngựa gỗ. Công tử Khánh đã cười rồi, hai Cố và ông bà Quận mới dám cười theo, như vua U vương sung sướng khi đã sai đốt ụ lửa đánh lừa các nước chư hầu để cầu cho Bao Tự cười một tiếng.

Quan Vũ, Trương Phi xuống ngựa cùng Lưu Bị hát, rồi vái nhau, cắt máu ăn thề. Bọn lái thuốc lào hát khá hay, thỉnh thoảng quên lại đứng ngẩn mặt nhìn nhau rồi bịa một cách rất ngây ngô. Nhưng chính vì cái ngây ngô đó mà công tử đã luôn luôn vỗ tay khen, Cố ông đã bò ra đùi Cố bà để úp mặt xuống cười đến nổi cả cơn ho suyễn. Ông bà Quận, Rosa Yến cũng cười lăn cười lộn cười ôm chặt lấy nhau như những con người ấy xưa nay chỉ có một việc là ăn chơi và cười rỡn trước bất cứ trò gì diễn ra trước mắt.

Thốt nhiên, Công tử Khánh im bặt không vỗ tay không cười nữa. Chú ngồi thừ ra. Hai Cố, ông bà Quận, Rosa Yến lại phải một cơn kinh hồn bạt vía, đang cười sặc sụa bỗng không ai bảo ai mà cùng ngừng cả lại. Ai nấy hoảng hốt như là một tai nạn ghê gớm sắp xảy ra. Mọi người cung kính, sợ sệt, rón rén lại gần công tử. Cố ông cầm tay công tử, rồi sờ trán, Cố ông run giọng nói thì thào:

- Chú nóng đây mà!

Ông Quận tái xanh mặt mũi:

- Sao? Sao? Chú ươn à?

Cố bà cũng thì thầm:

- Hay là… đức thành hoàng ngài phạt?...

Cố ông liền vụt nhớ ngay đến pho kinh Nhạc, kinh Lễ mồ hôi càng toát mãi ra, khiến chân tay run bần bật, bèn nghĩ rằng muốn trấn át cơn sợ hãi này ắt phải vào ngay phòng hút thuốc phiện mới xong.

Cố bà vội ra ngay điện thờ ở góc vườn, đốt hương khấn vái.

Cô Rosa Yến thì vội chạy về phòng riêng để thay quần lót, vì cô đã cười đau bụng đái đến nỗi tái phạm cái việc thuở sơ sinh làm ướt cả nôi cả tã.

Còn bà Quận cứ đứng ngẩn ra để chờ nghe chú đòi “đi”.

Nhưng công tử Khánh bỗng quắc mắt lên, ra lệnh cho ông bố, giọng oai nghiêm như giọng ông huyện và ông Quận quát dân lành:

- Chú thích cưỡi ngựa nhong nhong kia. Mau lên! Mau lên!

Bà Quận kinh hãi, ông Quận sợ chú giục hai lần, vội ẵm ngay công tử Khánh lên yên ngựa thờ mà Hán Thọ Đình Hầu Quan Vũ vừa mới cưỡi.

Ngồi trên ngựa rồi, công tử Khánh lại truyền:

- Chú thích cái gậy có con rắn đồng kia. Mau lên!

Trương Phi vội vã đưa ngay cây bát sà mâu cho chú, bụng nghĩ thầm “Con nhà thánh vật, ông chỉ mong cho thành hoàng vật mày chết tươi”.

Công tử Khánh múa sà mâu, vỗ đầu ngựa quát ngựa đi. Ông Quận ra hiệu. Tức thì Quan Vân Trường, Trương Dực Đức cùng đẩy ngựa thờ đi quanh đủ ba vòng chiếu giải làm sân khấu. Công tử cười ngặt nghẽo:

- Ba anh hát đi nào. Ta đóng vai vua nhé. Hát đi, kẻo ta đâm chết.

Ông Quận đưa mắt. Tức thì Quan Công, Trương Phi, Lưu Bị lại nghêu ngao hét hò.

Chú cười sằng sặc. Bỗng nhiên, chú sa sầm mặt, rẫy đành đạch trên mình ngựa gỗ.

- Chú không thích nữa đâu! Chú “đi” đây. Ông bà Quận cuống quít, đứng dưới chân ngựa thờ nói với lên, như khi lễ thánh:

- Thế chú thích gì chú cứ truyền.

Công tử Khánh càng rẫy đành đạch, cầm ngược cây bát sà mâu như sắp tự đâm vào cuống họng. Ông bà Quận không còn hồn vía, kêu van mãi:

- Chú thích gì nào? gì cũng xin làm theo ý chú.

Công tử Khánh trỏ ngay vào mặt hai anh lái thuốc truyền rằng:

- Chú thích cắt đầu hai thằng này. Cái thằng mặt đỏ cái thằng mặt đen. Chú thích thế. Còn cái thằng mặt trắng thì ba bị lắm, chú tha cho. Mau lên! Chú thích! Chú thích! Mau lên! Chú đi bây giờ nhá!

Ông bà Quận luống cuống chân tay, ríu cả lưỡi, càng van xin, công tử Khánh càng rẫy đành đạch và càng dí mãi mũi sà mâu vào cuống họng.

Lính già mưu sĩ rón rén tiến gần ông Quận, mặt lạnh như đồng nói:

- Thì thí ngay đi! Chú đã thích, quan chớ nên trái ý. Tôi e cái tang huyết mạch đến nơi rồi đó.

Ông Quận cau mày lại, mím chặt môi rồi khẽ gật đầu. Lệnh xuống cho nghỉ hát. Trong đêm đầu xuân đó, giữa tiếng vòi nũng nịu “Chú thích! Chú thích! Chú đi đây này!” chợt xen vào hai tiếng súng nổ ở ngoài cổng quận làm ngừng bặt tiếng côn trùng trên bãi cỏ xanh.

Người ta đã lấy đầu Quan Vân Trường, Trương Dực Đức vì cái tội đã dám theo Việt Minh nửa đêm đột kích vào đồn quận.

Và cũng đêm xuân đó, Cố ông lại hút thuốc phiện hãm sâm banh, trên cánh tay có cháu đích tôn yêu quý nằm nhai những chùm nho mọng nước. Ông Quận thì nằm nhắm mắt, lặng yên suy nghĩ về công danh sự nghiệp thăng trầm. Dưới chân ông, anh mưu sĩ già tiêm xong điếu thuốc hộp đồng, dâng lên ông Quận, cười nhạt nói:

- Bẩm, tôi xem tử vi chú thì sao Vũ khúc đóng vào cung mệnh. Tôi đoán rằng tiền kiếp đích thực chú Khánh nhà ta là Quan Vân Trường hay Trương Phi đời Hán bên Tàu. Cho nên khi xem đóng trò tôi thấy chú biến sắc luôn. Có lẽ linh hồn Quan Công hay Trương Phi đã nhập vào, đòi chém hai anh lái thuốc, để trừng phạt cái tội người trần tục đã dám trá hình hai bậc thánh.

Ông Quận vẫn nhắm mắt lặng im. Duy Cố ông, cho lời tán ấy là có lý, bèn hưởng ứng bằng một chuỗi ho suyễn vì ban nãy đã cười nhiều nôn cả ruột, và tiếp cơn ho suyễn bằng cả một cốc cúp sâm banh “quả phụ Kích-Cô” hãm sâm Cao ly mà cố cứ khen là thuốc trường sinh bất tử.

(Đăng Phổ thông, số 4 và 5/1952)