MÙA XANH CỦA ĐỜI

Khi bước vào bất cứ ngôi nhà nào, dễ dàng bắt gặp một hình ảnh quen thuộc được chủ nhân treo ở vị trí dễ nhìn thấy nhất: quyển lịch. Nơi ấy, thời gian lặng lẽ đi qua. Thời gian gõ nhịp mỗi ngày. Như một lẽ tự nhiên. Tự nhiên như mỗi ngày xé đi một tờ lịch. Có khác chăng, ngày Chủ nhật, tờ lịch được in màu đỏ. Vậy thôi. Chẳng có gì phải bận tâm.

Từ lúc lần đầu tiên biết xé tờ lịch mỗi ngày đến khi sắp từ giã cõi trần, có một lần, dù cũng lặp lại thói quen ấy nhưng trong lòng cảm xúc đã khác. Tự nhiên, ta nhìn thấy ngoài kia trời xanh hơn, nắng tươi hơn. Tự nhiên, ta sờ tay lên ngực thấy nhịp đập trái tim khỏe khoắn hơn. Khoảnh khắc nào diệu kỳ đến thế? Tôi dám quả quyết rằng, bất kỳ ai cũng có chung cảm giác ấy, đó là lúc đưa tay chạm vào tờ lịch cuối cùng. Chần chừ một chốc, ngẫm nghĩ một lúc, thời gian năm cũ lướt nhanh qua óc. Đã hết một năm rồi ư? Nhanh quá. Chỉ một chớp mắt.

Nghĩ thế, rồi nhẹ nhàng xé đi tờ lịch cuối cùng.

Ngày đầu tiên trong 365 ngày của năm mới hiện ra. Mùa xanh của đời mở ra. Một chặng đường dài mở ra. Tất cả lại bắt đầu. Bắt đầu một hành trình của kiếp người đang vẫy gọi. Ngày đầu tiên trong một năm, lúc ấy nghĩ gì? Cầu trời khấn Phật, năm mới mọi việc mới hơn, hanh thông hơn, thuận lợi hơn.

Đã ngoài 50, mà vẫn còn suy nghĩ trong trẻo thế ư?

Vẫn thế.

Mỗi ngày, đi giữa dòng đời tấp nập, có lúc gặp những gương mặt xa lạ, dù họ tỏ ra thân thiện, hiền từ nhưng tôi vẫn e ngại, nghi ngờ; không dám vồn vập tay bắt mặt mừng, sẻ chia những cảm nghĩ thầm kín, dù lúc ấy rất cần một lời dỗ dành, an ủi. Biết đâu gai nhọn đang ẩn giấu trong cái bắt tay thân thiện? Biết đâu những Lý Thông, Bùi Kiệm, Sở Khanh... đang đeo mặt nạ của Lục Vân Tiên, Thạch Sanh? Sự nghi ngại ấy cũng là lẽ thường tình, bởi cuộc sống có quá nhiều bi kịch do lòng tin đặt nhầm chỗ.

Mà thật lạ, với gương mặt trẻ thơ dù chỉ gặp lần thứ nhất trong đời, ngay lập tức trong lòng tôi đã dậy lên một niềm tin cậy. Mọi điều nghi ngại đều tan biến đi, chỉ còn lại tình người từ ánh mắt nhìn trong veo, từ tiếng cười vô tư, từ giọng nói hồn nhiên như mưa nguồn đầu mùa gió mới... Cảm giác thân thiện ấy, chắc chắn trong đời, ai cũng đã gặp.

Khi nhìn đứa trẻ, ai không nghĩ đến mầm xanh mới nhú? Với tình cảm tự nhiên, ai lại không muốn mở rộng vòng tay bảo bọc, vỗ về? Có đôi lúc nửa đêm bàng hoàng thức dậy, trong lòng sực nhớ và âu lo điều gì, nếu lúc ấy nhìn gương mặt trẻ em, tự nhiên nhiều người cảm thấy chính mình như đang được che chở. Trẻ thơ kỳ lạ lắm, khi nhắm mắt ngủ, gương mặt ấy đẹp tựa thiên thần. Gương mặt thanh thản ấy khiến ta xấu hổ nếu buông tiếng thở dài mỏi mệt, bỏ cuộc trên chặng đường gian nan sắp tới.

Có những lúc chính trẻ em đã hướng thiện người lớn. Ta sẽ cảm thấy ngại ngùng nếu phải đối thoại, trò chuyện với trẻ em bằng những ngôn từ phù phép, xảo trá. Do đó, giữ cho mầm non thánh thiện ấy không phải bầm dập trước cuồng phong bão táp của đời sống, chính là trách nhiệm của người lớn.

Tuy nhiên, mỗi ngày đi qua có phải lúc nào cũng nghe vọng về tiếng hát cười đùa hồn nhiên vô tư của trẻ nhỏ? Không. Nhưng than ôi, các em khản giọng cầu cứu nhưng nàng Tiên, ông Bụt có xuất hiện kịp thời? Những tiếng kêu thương ấy, chỉ hằn vết căm thù trong trí óc non nớt khó phai. Thử hỏi, đứa trẻ ấy sau này lớn lên sẽ lấy gì làm hành trang tu dưỡng tâm hồn?

Khi người lớn chúng ta thể hiện sự khát vọng về một ngày mai tươi đẹp, về một thế giới các màu da chung sống hòa bình thì có lẽ, việc làm trước nhất vẫn chính là chăm lo, bảo vệ trẻ em. Mà nói đến trẻ em, không thể quên những nhu cầu rất đỗi “tầm thường” như chúng phải được ăn no, được ngủ ngon, được đến trường... Nhưng vì sao có đứa trẻ từ lúc lọt lòng mẹ đã bị tước đoạt những nhu cầu ấy? Đừng nhìn đâu xa, có lúc nào trong tất bật công việc kiếm sống mỗi ngày, chúng ta nhín lại một ít thời gian cho con em mình? Vui chơi, lắng nghe lời tâm sự, san sẻ buồn vui mỗi ngày với chúng có phải là điều quá khó khăn?

Tôi nghĩ, ngay từ thuở lọt lòng, mỗi đứa trẻ là một biểu tượng sống động nhất về hình ảnh Thiên đàng dưới trần thế.

Thiên đàng ấy, mỗi người có một ước mơ.

Ngày xửa ngày xưa, đọc một truyện ngắn của nhà văn Võ Hồng, đến nay, mỗi lần nhớ, lại cảm động. Ngày đầu năm, người cha đã cho treo trên tường một kỷ niệm của gia đình: “Đó là bức ảnh chụp mộ má. Ba ngày sau khi chôn cất má xong, ba đặt thợ xây mộ. Khi mộ hoàn thành, ba đưa chị em ra thăm... Ba chị em đều mặc áo tang. Màu trắng của áo quần tang nổi lên nền đen của ngọn núi đàng sau”. Với phong tục Á Đông, ngày đầu năm nhắc đến tang ma là điều xúi quẩy. Chẳng phải đâu, người cha trầm ngâm bảo, bức ảnh ấy nhằm nhắc nhở các con “khi có điều gì đáng giận nhau thì hãy nhìn vào trước khi giận”, để nhớ lại các con “đều chịu chung cảnh mồ côi má từ thuở thơ ngây đó cho đến suốt đời. Cả ba đều khổ. Hãy thương yêu nhau”.

Hãy thương yêu nhau, “thông điệp” ấy nào của riêng ai. Chưa bao giờ, lòng yêu thương đang dần trở thành một thứ xa xỉ như hiện nay. Có quá nhiều thông tin cho thấy cái ác đang lấn lướt, như sóng dữ vồ ập lên đời sống khốn khổ, quá nhiều bất trắc... Trên đường phố, chỉ cần một cú va quẹt, một cái nhìn thiếu thiện cảm, một câu nói nghe không lọt tai, là có thể giết nhau dễ dàng như lật bàn tay. Đâu rồi lời dạy của mẹ từ mỗi nếp nhà: “Lên xe nhường chỗ bạn ngồi/ Nhường nơi bạn dựa, nhường lời bạn trao” ? Đâu rồi, “Thương người như thể thương thân ”? Có những câu hỏi, ai cũng hỏi mà chẳng thể trả lời.

Chà, sao lẩn thẩn thế?

Ai đời, ngày đầu năm không ước mơ điều gì to tát hơn mà chỉ quanh quẩn trong vài câu tục ngữ, ca dao xưa như trái đất. Sao không ước mơ “hiện đại” hơn? Chẳng hạn, năm mới sẽ giàu hơn, “sành điệu” hơn, “đẳng cấp” hơn? Đúng quá. Hãy tự chúc trong ngày đầu năm niềm ước mơ ấy. Vừa vụt miệng nói xong, bỗng từ trong trí nhớ, di ngôn của cụ Nguyễn Hiến Lê vọng đến: “ Khi nghèo phải tận lực chiến đấu với cảnh nghèo vì phải đủ ăn mới giữ được sự độc lập tư cách của mình. Nhưng khi đã đủ ăn rồi thì đừng nên làm giàu, phải để thì giờ làm những việc hữu ích mà không vì danh vì lợi. Giá trị của ta ở chỗ làm được nhiều việc như thế hay không ”.

Có thể, lấy câu nói này làm lời chúc mừng năm mới, được không?