Ở Gian Nhà Phụ.
Dó là một gian nhà phụ rộng rãi, tường xếp bằng gỗ tròn không trát vữa. Cửa gian này thông với phòng ngoài. Hai chiếc giường gỗ phủ chăn xám, một bàn nhi và một ghế đẩu - tiện nghi trong buồng chỉ có thế. Bà An-tô-nhi-na An-tô-nốp-na kể cho hai em nghe rằng gian này do con trai bà, chú Va-xi-li Gan-kin, làm thêm để có chỗ yên tĩnh viết luận án phó tiến sĩ. Nhưng rồi Va-xi-li không trở thành phó tiến sĩ được vì chú đi chiến đấu, thế là gian này bỏ không.
- Các cháu có quần áo lót không? – bà im lặng một lát rồi hỏi. - Đưa bà xem nào…
Trong tay nải của Cô-xchi-a có một chiếc mũ bịt tai lót lông hươu non, một khăn mặt và một ca nhôm. Xê-va moi trong hìm ra một bộ quần áo lót dệt kim, một đôi giày trắng đi mùa hè, một khăn quàng cổ xanh.
- Tội nghiệp các cháu! – bà cụ bất giác thốt lên. – Mưa chẳng có gì mà che, gió chẳng có gì mà mặc…
- Cháu không đến nỗi tội nghiệp đâu! - mắt Xê-va lóe lên tức giận. - Ở Ca-men-ca gia đình cháu sống cũng chẳng kém gì nhà bà.
- Thế bố cháu làm gì?
- Bố cháu là kỹ sư nông học ở trạm máy kéo, - Xê-va kiêu hãnh đáp rồi khẽ nói thêm - Còn bây giờ, bố cháu là du kích đấy.
- Mẹ cháu ở đâu? – bà An-tô-nhi-na An-tô-nốp-na ngập ngừng hỏi.
- Ở Ca-men-ca ạ, - Xê-va nói nhát gừng rồi quay sang xếp lại các thứ trong hòm. Đến lúc bà cụ thở dài bước ra, cậu ta tiếp tục làu bàu: - Tất nhiên là gia đình này sống sung túc, nhưng dù sao cũng không nên kiêu ngạo mới phải. Bà cụ lại bảo mình là tội nghiệp! Trong phòng khách ở đây, đồ gỗ đều được bọc cẩn thận, lại có nhiều cây cảnh nữa… Từ dưới bếp, tớ trong thấy tất. Nhưng ở nhà tớ hồi trước cũng thế, còn sang hơn ấy chứ… Chỉ có điều là không có da gấu trải trên sàn nhà thôi, bởi vì ở U-crai-na không có gấu. - Cậu ta nhìn ra cửa sổ và tìm ngày được một thiếu sót lớn của gia đình này: - Vựa chứa cỏ khô của họ không có cỏ cậu ạ, chắc hẳn họ không có bò, vậy mà nhà tớ có những hai con bò đấy nhé. Cứ bảo người ta tội nghiệp mãi đi…
- Cả chó cũng không có, - Cô-xchi-a nói thêm. - Anh Mi-tơ-ri tớ hồi trước có hai con cơ.
- Hai con bò ấy à?
- Không, hai con chó… Con Mu-xca và con Cu-xa-trơ-ca.
Sau tất cả những sự việc xảy ra trong ngày hôm ấy, Cô-xchi-a mệt rã rời, mắt em cứ hoa lên. Em đưa tay lên giụi mắt, ngáp dài, sờ cạp quần để tin chắc rằng cái “thủ lợn” và mảnh ước hiệu – tài sản và niềm tự hào của em - vẫn còn ở đó, rồi mới cởi quần áo ngoài đi nằm. Nằm trên lớp đệm cứng, đắp tấm chăn ram ráp mà Cô-xchi-a thấy chiếc giường này xiết bao ấm áp, êm ái… Ngay lúc ấy, giấc ngủ tràn đến dập tắt mọi ý nghĩ của em. Cô-xchi-a thiếp đi…