Chương Hai - Cục Vàng.
Sáng hôm sau, khi Xê-va vừa đi làm, Cô-xchi-a bảo bà An-tô-nhi-na An-tô-nốp-na:
- Bà ơi, bà cho cháu mượn vài thứ. Ba-lô này, một cái hộp này… Cái túi con nữa, bà ạ… Bà khẽ chứ để Ca-chi-a khỏi thức dậy, bà nhé.
Em nói nghiêm túc đến nỗi bà An-tô-nhi-na An-tô-nốp-na vốn đã hết sức quý trọng em, liền vội vã lấy các thứ theo yêu cầu của em.
- Cháu đi đâu thế? Hình như mọi thứ thực phảm bà đã mua đủ cho cả tháng rồi, - bà hỏi khi đã sửa soạn xong.
- Lúc về cháu khắc nói cho bà biết, - Cô-xchi-a hứa.
Em ra bến xe điện, lepo lên một toa chưa có ai và bình yên đi tới quảng trường Lê-nin là nơi chỉ cách mục tiêu em định đến vài bước chân. Cửa hàng treo tấm biển xanh vừa mở cửa. Một bà cụ cao lớn giao một dúm vàng rời, vỏn vẹn có vài hạt màu vàng sẫm. Người thu nhận, một phụ nữ trẻ tuổi ngồi trong buồng kính, ném lên đĩa cân những mảnh kim loại nhỏ xíu có trọng lượng khác nhau.
- Đúng hai gam cụ ạ, - chị thờ ơ nói.
- Vâng, - bà cụ bằng lòng, đưa mắt nhìn Cô-xchi-a như sợ em cướp mất những hạt vàng bất hạnh ấy.
- Em cần gì? - người thu nhận hỏi.
- Chị gọi giúp ông cửa hàng trưởng.
Em biết quyền hạn của em, biết rằng người giao nộp vàng là một người quan trọng.
Không ai dám gặng hỏi em là ai, từ đâu tới, nhặt được vàng ở đâu, và tất cả mọi người đều phải kính trọng em. Chị nhân viên thu nhận hiểu rằng người khách mới đến này có lý do để nói chuyện bằng một giọng chững chạc như vậy.
- Ô-xíp Pan-tê-lê-ê-vích, có người hỏi đồng chí! - chị gọi.
Trong buồng kính xuất hiện một người to béo, người đó nhìn Cô-xchi-a, nhưng có vẻ như không trông thấy gì cả.
- Ai hỏi đấy?
- Cháu, - Cô-xchi-a phật ý. – Có sô cô la không ạ?
- Cậu cần bao nhiêu pút? - Cửa hàng trưởng hỏi với giọng giễu cợt, mắt vẫn tiếp tục tìm kiếm người khách ở đâu đó trong cửa hàng.
- Cháu lấy hai cân, - Cô-xchi-a trả lời. – Cháu cần ca cao nữa, loại để uống ấy… Cả mỡ động vậy… Bột tấm…
- Ca cao không có… thứ ấy không cần cho những người khai thác vàng. Cả sô cô la cũng chỉ để trưng bày ở quầy thôi.
- Không cần là thế nào? Cháu sẽ khiếu nại lên “Công ty cung cấp thực phẩm cho người giao nộp vàng”!
- Cậu mang gì đến mà dám ra lệnh ở đây thế hả! - cửa hàng trưởng nổi khùng, bây giờ ông ra đã nhìn kỹ người khách đòi hỏi quá sá này.
- Bác nói gì vậy! – Cô-xchi-a cáu lên. - Tất nhiên cháu không đến tay không rồi. – Em đặt cái “thủ lợn” lên bệ đá hoa bên cạnh chiếc cân.
Sự việc đó lập tức làm thay đổi thái độ của cửa hàng trưởng.
- Chà-à! – ông ta xem xét cục vàng thiên nhiên và nói, giọng kéo dài ra. - Đẹp thật! Bao nhiêu là ánh lấp lánh! Vàng mười đây mà. – Ông ta cười: - Giống hệt như cái đầu con lợn ấy nhỉ, có cả hai tai kìa, - rồi ông ta lấy lọ a xít.
- Gượm đã, cháu không giao nộp đâu, nếu không có ca cao, - Cô-xchi-a ngăn ông ta lại.
- Một nửa tiếng đồng hồ nữa tôi sẽ chở từ trạm trung tâm tới. Gần đây thôi.
- Nếu thế… - Cô-xchi-a rắn rỏi nói. - Nếu thế thì bác nhận đi.
Cửa hàng trưởng rỏ một giọt a-xít lên cục vàng, thấy rõ đó quả thật là vàng nguyên chất, rồi ném cục vàng lên đĩa cân. “Thủ lợn” chạm vào đĩa cân bằng ngà kêu đánh cục một tiếng, và trong tim Cô-xchi-a cũng có một tiếng vang gì đó đáp lại: em yêu quý cục vàng ngộ nghĩnh, em mơ ước sẽ biến nó thành quần áo, thành đồng hồ đeo tay, xe đạp… Nhưng em quyết tâm làm điều em đang làm, và em làm đến cùng điều em đã quyết tâm.
- Bốn mươi ba! - chị nhân viên thu nhận vui vẻ nói.
- Trời ơi, sao có những người may mắn thế nhỉ! – bà cụ già kêu lên.
- Bác viết giấy biên nhận đi, - Cô-xchi-a nói với ông cửa hàng trưởng. – Và cho người đi lấy ca cao nữa. Không có ca cao cháu không về đâu.
Ai giao nộp nhiều thì người đó là một người lớn, ngay cả khi vóc dáng hoàn toàn chẳng cao lớn chút nào; người giao nộp nhiều sẽ được trọng vọng và kính nể. Cô-xchi-a đưa cho ông cửa hàng trường chiếc ba lô, cái hộp, cái túi rồi ngồi xuống cạnh cửa sổ, tin chắc rằng các nhân viên bán hàng sẽ tận tình làm mọi việc. Ở cửa hàng đã có nhiều khách, nhưng Cô-xchi-a vẫn là nhân vật chủ yếu. Những người khai thác vàng nhìn em với vẻ tò mò. Em là ai, em ở đâu tới thế nhỉ? Em nhặt được ở đâu cục vàng tuyệt vời kia? Tại sao em lại mua những thứ mà người khác không mua? Nhưng luật lệ của những người khai thác vàng rất khắt khe – không được hỏi một người lạ về chuyện người đó khai thác vàng ở đâu, lượm được vàng ở đâu, nhất là không được hỏi một người nghiêm nghị như cậu thiếu niên đang cau mày kia.
- Đồng chí giao nộp vàng, hàng đã xuất xong. Ca cao cũng đã có đây, đồng chí hãy uống cho thoải mái! - Rồi ông cửa hàng trưởng đặt lên quầy một ba lô đầy chặt. – Đây là giấy biên nhận, đây là phần thanh toán. Xin cứ việc kiểm tra tùy ý: chính xác hoàn toàn đấy…
- Không cần đâu ạ, - Cô-xchi-a từ chối với thái độ hào phóng, - về nhà cháu xem cũng được.
- Bao nhiêu vàng chúng tôi cũng thấy ít, bao nhiêu hàng chúng tôi cũng xin có, mời cậu cứ đến luôn cho! – ông cửa hàng trường đùa.
Một ông già bé nhỏ, mặc chiếc áo lông rách và có mấy chiếc răng vàng, giậm chân xuống đất.
- Cháu tốt lắm, đứng đắn lắm! – ông kêu lên. – Cháu có muốn ta nhận cháu làm con ta không? Chỉ có điều là ta yêu cầu cái gì, phải cho ta ăn đấy nhé. Ta mặc vừa cái gì, phải cho ta mặc đấy nhé.
Mọi người cười ầm lên, cả bà cụ giao nộp hai gam vàng cũng cười. Những người giao nộp vàng cho rằng ông già bé nhỏ rất khéo chọn con trai, rồi họ giúp Cô-xchi-a khoác ba lô lên vai.
Mặt trời đã chói chang, trên vỉa hè khá ướt át. Chân đi đôi ủng dạ, Cô-xchi-a bước trên đường phố. Em nghĩ chuyện riêng tư của em, và kể cũng khó nói em đang nghĩ tới chuyện gì. Chỉ có một điều rõ ràng là em không hối tiếc về việc em đã làm. Em đã chia tay với món tài sản duy nhất của em và tim em chỉ thắt lại trong có một giâu lát ngắn ngủi, nhưng bây giờ trái tim em lại trở nên rộng rãi hơn trước - ở đó vô cùng thanh thản và tươi sáng.
Em đã đổi cục vàng lấy cái gì vậy? Có thể có người sẽ nói: lấy những cái chẳng có giá trị gì cả! Nhưng những lời ngu xuẩn, không đúng đắn chỉ khiến Cô-xchi-a phải bật cười. Trong cái “chẳng có giá trị gì” ấy có cả sức khoẻ của Ca-chi-a, có cả cuộc sống trọn vẹn ở sau hàng cột, có thể có cả những cỗ máy Bu-sơ bổ sung thêm, cả niềm vinh quang của đội xung kích, và cả… Chia tay với cục vàng, em lập tức trở nên giàu có hơn, giàu có hơn nhiều so với trước. Anh Mi-sa bảo trên đời này có những thứ quý hơn vàng, đúng thật. Vì bạn mình, vì đội mình, Cô-xchi-a đã chia tay với cục vàng và nhờ vậy, em đã có thêm một giây phút quý giá nữa, có lẽ đây là giây phút tốt đẹp nhất và vui sướng nhất.