Chương 11 Làm Gì?

Khi các thành viên của đoàn Barsac thức dậy vào sáng ngày 18 tháng Hai và không thấy đội hộ tống cùng số phu đâu cả, thì họ lặng người đi. Việc bọn chúng đồng lòng phản bội đoàn bất ngờ đến nỗi một hồi lâu họ vẫn không chịu tin vào điều đó.

Amédée Florence đã đánh thức các bạn đồng hành. Tất cả mọi người lập tức xúm xít bên nhau, ta thán. Trước khi bàn tính chuyện tương lai, họ ngạc nhiên với cái hiện tại.

Họ đang nói chuyện ồn ào thì từ cánh rừng bên cạnh vẳng lại tiếng kêu rên. Saint-Bérain, Amédée Florence và bác sĩ Châtonnay chạy đi và nhìn thấy Tongané đang bị trói, bị bịt miệng và bị thương bên sườn trái.

Họ cởi trói cho Tongané, hồi sức, băng bó vết thương và lục vấn anh. Tongané kể hết mọi điều anh biết về những việc vừa mới xảy ra.

Cuộc chạy trốn xảy ra khoảng từ một đến hai giờ đêm. Tongané bị tiếng động lạ đánh thức, anh ngạc nhiên khi nhìn thấy bọn lính bảo vệ đang cưỡi ngựa ở cách xa trại một quãng. Dưới sự chỉ huy của trung úy Lacour và hai hạ sĩ, bọn đầy tớ đang lui cui làm việc gì đó. Tongané tò mò muốn biết nên đã trở dậy và không đề phòng gì cả, tiến thẳng tới chỗ bọn chúng... Anh không đến nơi được. Giữa đường, có hai tên đã lao vào người anh. Thoáng một cái, anh đã bị quật ngã, bị trói và bị nhét giẻ vào miệng. Khi ngã, anh còn kịp nhận thấy bọn da đen đang vác mấy bao hàng. Hai tên tấn công Tongané đã lùi ra xa khi trung úy Lacour đến bên bọn chúng và hỏi nhát gừng:

— Xong chưa?

— Rồi ạ – một tên trả lời. Tongané nhận ra gã hạ sĩ.

Im lặng. Tongané cảm thấy bọn chúng cúi xuống sờ nắn người anh.

— Chúng mày điên mất rồi, thật đấy! – viên trung úy nói – Chúng mày đã để cho một chàng trai cừ khôi biết quá nhiều sống sót. Robert, đâm cho thằng vô lại này một nhát.

Mệnh lệnh được thi hành ngay, nhưng Tongané đã kịp xoay người nên lưỡi lê chỉ xuyên qua sườn của anh thôi. Trong bóng đêm, Lacour và hai tên trợ thủ của y bị mắc lừa: lưỡi lê dính đầy máu và người dẫn đường tinh khôn thở hắt ra như thể đang từ giã cõi đời, rồi nín thở. Ba tên bỏ đi và Tongané không nghe thấy gì nữa. Lát sau, anh bị ngất.

Qua chuyện này đủ biết việc phản bội đã được trù tính và chuẩn bị từ lâu rồi.

Trước hết họ cần phải điểm lại tình hình. Họ còn một tá súng lục, bảy khẩu súng trường, trong đó sáu khẩu là súng săn với đầy đủ cơ số đạn, bảy con ngựa, ba mươi sáu con lừa, và gần một trăm năm mươi kilô hàng hóa và lương ăn trong bốn ngày. Như vậy, vũ khí và phương tiện đi lại không thiếu. Về lương ăn thì không đáng lo: như trước, họ có thể kiếm mua ở các hàng.

Họ quyết định bán lừa vì khi thiếu người điều khiển có kinh nghiệm, chúng có thể trở thành gánh nặng thật sự. Jane Mornas và Saint-Bérain đi thương lượng với dân làng. Họ được đón tiếp rất nồng nhiệt và chiếm được tình cảm của chủ làng bằng những món quà tặng. Nhờ chủ làng, mỗi con lừa bán được mười nghìn Cauri (gần ba mươi franc). Tổng số tiền này đủ đảm bảo cuộc sống cho các thành viên của đoàn và trả lương cho năm người phu khuân vác trong hai mươi ngày.

Công việc mua bán ngốn hết mấy ngày và đến chiều ngày 22 tháng Hai mới xong. Tới lúc đó, vết thương của Tongané cũng đã bắt đầu kéo da non.

Sáng ngày 23 tháng Hai, họ đặt sáu chiếc ghế xếp theo hình tròn, ở giữa trải mấy tấm bản đồ. Cuộc hội ý bắt đầu.

— Tôi xin tuyên bố khai mạc phiên họp, – Barsac nói theo thói quen. – Ai muốn phát biểu?

Mọi người len lén nhìn nhau mỉm cười. Amédée Florence đáp liền:

— Chúng tôi sẽ phát biểu sau ngài, thưa ngài chủ tọa. - Tùy các vị, – Barsac đồng ý, không hề tỏ vẻ ngạc nhiên với chức vụ chủ tọa đó. – Chúng ta sẽ thảo luận tình hình. Chúng ta bị đội hộ tống bỏ rơi, song chúng ta có vũ khí, có hàng hóa để trao đổi và đang ở giữa Soudan, cách Conakry chừng một nghìn bốn trăm km. Các vị đã biết là chúng ta định đi tiếp, nhưng có lẽ tình hình mới sẽ đòi hỏi phải có những quyết định mới. Theo tôi, chúng ta cần đến một vị trí nào đó của Pháp và ở đấy sẽ bình tĩnh quyết định xem nên làm gì tiếp theo.

Mọi người đều nhất trí.

— Chúng ta phải cố gắng đến được sông Niger, – Barsac vừa xem bản đồ vừa nói. – Có nên đi qua Ouagadougou và Nadiango để đến Saye hay không? Sau khi chiếm được Tombouctou, các đơn vị tiền tiêu của quân ta tiến về phía hạ lưu của con sông. Thú thật tôi không biết bây giờ họ đã đến được Saye chưa, nhưng có thể đã đến, chắc là phải thế. Nếu như chúng ta nhận được đội hộ tống khác thì phương án này có ưu điểm là phù hợp với kế hoạch của chúng ta.

— Ý kiến rất hay, – bác sĩ Châtonnay tán thành. – Nhưng còn phải giải quyết vấn đề cụ thể hơn. Chúng ta chỉ nên quay trở lại nếu như không về hướng biển thì ít ra là về Sikasso, từ chỗ chúng ta đây đến đó có hai trăm km. Ở đấy chúng ta sẽ tìm đến những người đồng bào đã nồng nhiệt đón tiếp chúng ta. Ở đấy chúng ta sẽ quyết định xem có nên đi Bamako hay không hoặc tốt hơn là lên Ségou-Sikoro.

— Ông bác sĩ nói rất đúng, – Florence đồng tình. – Đó là giải pháp thông minh nhất.

— Tuy nhiên, tôi đề nghị các vị hãy suy nghĩ thêm chút nữa, – Barsac cất tiếng nói sau một hồi ngẫm nghĩ, – vì việc trở lại Sikasso có nghĩa là từ bỏ, dù chỉ tạm thời, cái mục đích mà tôi đã đặt ra cho bản thân mình. Nhưng, thưa các vị, nghĩa vụ là trên hết...

— Chúng tôi hiểu rõ nỗi lo của ngài, thưa ngài Barsac, – Florence cắt ngang, – song cũng có những trường hợp nghĩa vụ là sự thận trọng.

— Còn phải tranh luận, – Barsac phản đối, – xem cái nào đúng trong trường hợp nào. Đội hộ tống của chúng ta, quả thật đã đào ngũ, nhưng nếu tưởng tượng ra những mối nguy hiểm đe dọa chúng ta thì chỉ tổ uổng công mà thôi. Các vị hãy nghĩ coi, đội hộ tống giả đó, thay vì bỏ trốn có thể dễ dàng tiêu diệt hết chúng ta! Nhưng nó đã không làm! Hơn nữa, nó còn để lại cho chúng ta lương thực, vũ khí, đạn dược, ngựa, và một số hàng hóa. Hành động như thế không đáng sợ lắm đâu.

— Nhưng còn Tongané,– bác sĩ Châtonnay nhẹ nhàng phản đối.

— Tongané là người da đen, – Barsac đáp lại, – mà đối với một số người thì mạng sống của dân da đen không đáng gì cả.

— Ngài Barsac nói rất đúng, – Florence xen vào, – vâng, quả thực bọn chúng đã nhẹ tay đối với chúng ta. Đúng là cho đến giờ phút này bọn chúng chưa muốn giết chúng ta. Tôi nói: đến giờ phút này thôi bởi vì kẻ thù giấu mặt của chúng ta có thể sẽ sử dụng những đòn tấn công hiệu quả hơn nếu chúng ta cứ tiếp tục đi theo hướng mà chúng không thích. Vết thương của Tongané cho thấy những kẻ khó chịu với chúng ta đang ra tay trừng trị.

— Đúng đấy, – ông bác sĩ ủng hộ.

Tất cả đều lặng thinh. Barsac đang cân nhắc.

— Tôi nghiêng về ý kiến của bác sĩ Châtonnay, – ông nói, – và tán thành trở lại Sikasso, với cái đích cuối cùng là Ségou-Sikoro.

— Xin lỗi ngài chủ tọa, – Amédée Florence cắt ngang. – Nếu ngài cho phép, tôi xin có một nhận xét thế này: Chúng ta thông qua quyết định mà không hỏi ý kiến của cô Mornas và ông Saint-Bérain.

Ý kiến nhận xét rất có cơ sở. Jane Mornas và SaintBérain đã im lặng lắng nghe tranh luận, không tham gia phát biểu gì cả.

— Ông Florence nói đúng, – Barsac thừa nhận và hướng về phía Jane Mornas. – Tôi đề nghị tiểu thư cho biết ý kiến.

— Xin cám ơn ngài, – Jane Mornas bình tĩnh trả lời, nhưng chúng tôi không có quyền tham dự vào cuộc thảo luận không liên quan đến mình.

— Không liên quan tới các bạn? Sao thế hả tiểu thư? Hình như tất cả chúng ta đang bước chung dưới một ngọn cờ cơ mà.

— Hoàn toàn không, thưa ngài Barsac, – Jane Mornas trả lời. – Nếu vì hoàn cảnh mà các ngài từ bỏ mục đích của mình thì chúng tôi vẫn có ý định tiếp tục con đường của chúng tôi.

— Các bạn vẫn quyết tâm đến Gao?

— Hơn bất cứ lúc nào.

— Đi một mình? Không cần hộ tống?

— Chúng tôi đã không dự định đến đó cùng với đội hộ tống.

— Không có cả phu khuân vác nữa à?

— Chúng tôi sẽ tìm phu khuân vác khác. Nếu như không được thì sẽ đi một mình.

— Bất chấp cả sự thù địch mà chúng ta chưa rõ nguyên nhân, song nó rành rành ra đó hay sao?

— Bất chấp, vả lại tôi có cảm tưởng là nó nhằm chống lại các ngài cơ.

— Làm sao mà biết được điều ấy khi chúng ta đi cùng đường với nhau? Dù sao đi nữa tôi vẫn cứ lo rằng kẻ thù bí ẩn của chúng tôi sẽ tấn công vào chính các bạn nếu các bạn cứ đi một mình tới Niger.

— Nếu vậy, chúng tôi sẽ không sợ nó.

— Nhưng đó là sự điên rồ! – Barsac kêu lên. – Chúng tôi sẽ không để cho tiểu thư hành động nông nổi như thế chỉ cốt để thỏa mãn tính đỏng đảnh của tiểu thư.

Jane Mornas thoáng dao động, rồi nàng buồn rầu nói lại:

— Tiếc thay, đó không phải là tính đỏng đảnh, đó là bổn phận.

Barsac, bác sĩ Châtonnay và Amédée Florence nhìn Jane Mornas với vẻ chăm chú và ngạc nhiên.

Jane Mornas lại cất tiếng nói:

— Xin các ngài hãy thứ lỗi cho tôi, tôi đã lừa dối các ngài. Ông Saint-Bérain đã nói tên thật của mình cho các ngài biết, ông ấy đúng là người Pháp, như các ngài. Tôi thì lại tự giới thiệu với các ngài dưới một cái tên giả và dân tộc khác. Tôi là người Anh, tên là Jane Buxton, con gái của huân tước Buxton, em gái của đại úy George Buxton. Hài cốt người anh bất hạnh của tôi được chôn ở Koubo. Tôi cần phải đến đó và chỉ có ở đó tôi mới có thể hoàn tất cái công việc mà tôi đã dự định.

Lúc ấy Jane Buxton – tên của nàng được phục hồi từ đây – đã kể về tấn thảm kịch ở Koubo, về những lời buộc tội George Buxton, về cái chết của người anh, về nỗi xấu hổ và tuyệt vọng của huân tước Glenor. Nàng kể rằng nàng muốn khôi phục danh dự của anh trai, gột rửa vết nhơ đã làm hoen ố thanh danh gia đình và đem lại sự yên tĩnh cho ông cụ đang phải sống trong cô đơn, sầu thảm.

Tất cả thính giả đều xúc động sâu sắc. Họ khâm phục người thiếu nữ mà không một mối nguy hiểm nào có thể ngăn cản được nhiệt tình cao cả này của nàng.

— Cô Buxton, – Amédée Florence nói khá gay gắt khi nàng vừa dứt lời, – cho phép tôi được trách mắng cô.

— Trách mắng tôi? – Jane ngạc nhiên, không ngờ câu chuyện của mình lại dẫn đến kết cục hoàn toàn khác như thế.

— Vâng, trách mắng và trách mắng thậm tệ nữa kia! Cô có ý nghĩ lạ lùng và xấu xa biết bao về người Pháp nói chung và về Amédée Florence này nói riêng!

— Ông muốn nói gì, ông Florence? – Jane Buxton lúng túng nói khẽ.

— Còn nói gì nữa! – Anh phóng viên phẫn nộ. – Cô tưởng Amédée Florence sẽ cho phép cô dạo chơi chốc lát ở Koubo mà không có anh ta đi theo đấy phỏng?

— Ồ, ông Florence! – Jane không tán thành với vẻ cảm động.

— Hay ho nhỉ? – Amédée Florence tiếp tục, vẫn chưa nguôi giận. – Ích kỷ ơi là ích kỷ!

— Tôi không thấy... – Jane mỉm cười định nói.

— Để tôi nói nốt, – Florence nghiêm mặt cắt ngang, – Cô quên rằng tôi là nhà báo, là một phóng viên. Thế cô có biết ông chủ bút của tôi sẽ nói với tôi những gì không khi ông ấy biết rằng tôi đã bỏ lỡ thiên phóng sự giật gân về vụ án Buxton? Hở! Ông ta sẽ nói với tôi: “Anh bạn Florence tầm thường ạ, anh chỉ là một con lừa mà thôi!”. Và ông ta sẽ tống cổ tôi ra cửa ngay tức khắc. Nhưng tôi lại quý chỗ làm việc của mình. Vậy nên tôi sẽ đi cùng cô.

— Ồ, ông Florence! – Jane lại lặp lại, nàng vô cùng cảm động.

Nàng bắt tay con người khả ái và dũng cảm, rồi hai giọt lệ lớn trào ra từ đôi mắt nàng.

— Còn tôi, cô Buxton, cô sẽ nhận cả tôi nữa chứ? – Bác sĩ Châtonnay bỗng hỏi.

— Ông ư, ông bác sĩ?

— Tất nhiên là tôi. Một chuyến đi như thế không thể thiếu người thầy thuốc được. Một khi các bạn đã cất bước đến chỗ mà người ta có thể băm vằm các bạn ra thành từng mảnh thì tôi phải có mặt ở đó để khâu chúng lại.

— Ồ, ông bác sĩ! – Jane lặp lại.

Nhưng nàng xúc động biết bao khi nghe giọng nói đầy vẻ giận dữ của Barsac.

— Thế còn tôi? Tôi không thấy người nào có ý định hỏi ý kiến của tôi cả là sao?

Barsac nổi xung bởi vì ông cũng muốn nhập đoàn với cô Buxton. Ông đã định nhất cử lưỡng tiện vì đường đi của cô gái hầu như trùng với đường đi của ông và sự xốc nổi trong hành động đã được biện minh bằng mục đích cao cả. Florence và bác sĩ Châtonnay đã phỗng tay trên sáng kiến đó của ông, những việc như thế thường rất khó chịu.

— Tôi không nói ông Florence, – ông Barsac tiếp tục. – Ông ấy là người tự do. Nhưng còn ông, ông bác sĩ, ông là thành viên chính thức của đoàn thị sát mà tôi là trưởng đoàn. Thế ra ông muốn đào ngũ phải không?

— Xin ngài hãy tin rằng, thưa ngài Barsac... – ông bác sĩ nói khẽ, ông chưa hề nghĩ đến khía cạnh này của vấn đề.

— Chẳng lẽ ông có quyền quyết định chúng ta sẽ đi đâu sao? Và việc của ông là dạy cho tôi một bài học đấy à?

— Xin ngài hãy tin, ngài Barsac ạ... – ông bác sĩ đáng thương định nói chen vào.

— Không, ông bác sĩ ạ, không, tôi không cho phép, – Barsac phản đối, giọng của ông càng trở nên gay gắt. – Và các vị hãy nhớ cho: tôi, thủ trưởng đầy trọng trách của chuyến đi đến Niger, không tán thành dự án của các vị. Trái lại, nếu thấy rằng người dẫn đường độc nhất còn lại với chúng ta là do cô Buxton thuê và thuộc quyền sử dụng của cô ấy, nếu thấy rằng chúng ta không thể chuyện trò với thổ dân trong điều kiện không có sự giúp đỡ của cô Buxton và ông Saint-Bérain – những người duy nhất trong chúng ta có thể nói được tiếng Bambara, thì tôi muốn, tôi định, tôi ra lệnh...

Giọng của Barsac vang động, ông khéo léo dừng lại một chút rồi kết thúc bằng một giọng rất đỗi bình thường.

—...tất cả chúng ta sẽ đi Niger, ngang qua Koubo.

— Sao cơ, thưa ngài Barsac? – Jane nói khẽ, sợ mình hiểu nhầm.

— Thế đấy, cô Buxton ạ, – Barsac cắt ngang. – Để hai bạn phải quyết định đi với chúng tôi đến cùng.

— Ồ, ngài Barsac! – Jane thì thầm và òa lên khóc nức nở.

— Đó chỉ là một cuộc dạo chơi thôi mà, – Florence thốt lên, – vì chúng ta đã có lương ăn!

— Đủ cho những năm ngày! – bác sĩ Châtonnay nói như thể đủ cho cả sáu tháng.

— Chỉ đủ cho bốn ngày thôi, – Barsac sửa lại – nhưng chúng ta sẽ mua thêm.

— Vả lại, còn săn bắn nữa, – ông bác sĩ gợi ý.

— Câu cá nữa! – Saint-Bérain bổ sung.

— Và các loại hoa quả mà chúng tôi biết được không đến nỗi nào, – ông bác sĩ quả quyết.

— Tôi có biết các loại củ như khoai lang, khoai mỡ, - Tongané xen vào.

— Tôi có thể làm bơ từ cây carite, – Malik cố nói át tiếng anh ta.