Chương III SAU KHI ADONG VÀ EVA ĐÃ LÀM MẤT SỰ SỐNG: VẤN ĐỀ ĐAU KHỔ

I. BA VẤN ĐỀ

Trước khi tiếp tục kế hoạch vĩ đại của Thiên Chúa được thực hiện như thế nào, kế hoạch mà tội tổ tông đã làm gián đoạn, chúng ta hãy ngừng đây một lúc.

Tội tổ tông, với các hậu quả của nó, đặt chúng ta trước một vấn đề kinh khủng cần được nhìn thẳng vào bởi vì sớm hay muộn nó sẽ dày vò và làm khổ tâm những ai suy nghĩ, những ai chiến đấu, những tâm hồn đau khổ. Đó là vấn đề đau khổ.

Thiên Chúa tốt lành vô cùng, khôn ngoan vô cùng, phép tắc vô cùng, sao Người lại để cho có sự dữ, ác hoạ và đau khổ, trong thế giới mà chính Người đã dựng nên?

Chúng ta đặt lại vấn đề ấy cho rõ hơn như sau đây:

1) Tại sao Thiên Chúa lại còn dựng nên con người tự do, mặc dầu Người biết trước rằng con người sẽ lạm dụng cái quyền tự do ấy mà làm điều dữ?

2) Tại sao Thiên Chúa lại để có sự dữ, ác hoạ và đau khổ, trong thế gian này?

3) Tại sai Thiên Chúa lại để cho người này sung suớng hơn người nọ, kẻ này khổ sở hơn người kia?

II. CẦN CHÚ Ý TRƯỚC

Chúng ta thấy, thật là một vấn đề quan trọng cần phải được giải quyết theo ánh sáng lý trí và đức tin. Nhưng trước khi giải quyết, nhất thiết, chúng ta phải có một thái độ khiêm tốn, nghĩa là chúng ta phải đặt chúng ta ở đúng địa vị chúng ta, địa vị thụ sinh trước Đấng Tạo hoá.

a) Không có lòng khiêm nhượng căn bản ấy, một số đông đã lâm vào tội kiêu ngạo dám tố cáo Chúa, chỉ trích Chúa. Thật là quái gở. Hoặc là nhận thấy quan điểm của Chúa khác quan điểm của mình thế rồi tự cho những quan điểm của mình đúng và phê bình quan điểm của Chúa, thật là phi lý!

b) Chúng ta phải biết rằng chúng ta đâu có quyền đòi Chúa phải biện bạch với chúng ta về những sự Người đã làm hoặc sẽ làm. Ngược lại, mai sau chính chúng ta phải trả lời cho Chúa về tất cả các hành động của chúng ta.

Những lúc mà những quan điểm của chúng ta không đi đôi với những quan điểm của Chúa, trước tiên chúng ta phải cho rằng chính chúng ta sai lầm, vì trí khôn của chúng ta có giới hạn, trí khôn của Chúa thì vô biên.

Đã hẳn, trong Thiên Chúa, có những mầu nhiệm chúng ta không thể hiểu thấu được.

Theo lý, chúng ta không thể nghi ngờ rằng Thiên Chúa có thể sai lầm được.

Chúng ta phải đơn sơ suy rằng những mầu nhiệm ấy vượt tầm hiểu biết của chúng ta hoặc chúng ta giải quyết không đúng sự thật.

Một người con đâu hiểu luôn được vì lý do nào cho mình đã lấy quyết định nọ, quyết định kia. Nếu con có những thắc mắc muốn được cho giải quyết cho, thì phải khiêm nhường kính cẩn hỏi han. Nếu con muốn tranh luận tay đôi với cha, chúng ta sẽ không ngạc nhiên khi thấy người cha sẽ từ chối.

Đối với Thiên Chúa cũng vậy. Chúng ta không có quyền chất vấn Chúa. Chúng ta không có quyền đòi buộc Chúa phải cho chúng ta biết các lý do các hành động của Người.

Vậy chúng ta khiêm tốn và cung kính tìm hiểu những quan điểm của Chúa theo sức của chúng ta. Những sự chúng ta không hiểu thấu, chúng ta sẽ tin cậy vào sự khôn ngoan vô tận của Chúa.

Bây giờ chúng ta tìm giải quyết vấn đề nêu trên.

III. TẠI SAO THIÊN CHÚA LẠI DỰNG NÊN CON NGƯỜI TỰ DO MẶC DẦU NGƯỜI BIẾT TRƯỚC CON NGƯỜI SẼ LẠM DỤNG SỰ TỤ DO MÀ LÀM ĐIỀU XẤU?

a) Chúng ta phải cho Chúa có lý, vì Chúa không làm sự gì vô lý. Khi Người sáng tạo, Người có một mục đích.

Chắc chắn Thiên Chúa đã cân nhắc, đã biết bên nào hơn. Nếu Người nhất định cứ dựng nên con người tự do mặc dầu Người biết sẽ có những hậu quả không tốt do sự tự do con Người gây ra, như thế là Người cho tốt hơn. Không, Chúa không muốn dựng nên một “người máy”, Người có đủ lý.

b) Đàng khác khi chúng ta hiểu tự do là gì? chúng ta sẽ nhìn nhận thật là một đặc ân quí hoá lắm Chúa đã ban cho loài người. Tự do một quyền chọn lựa, nhưng trước hết, tự do là một quyền chọn điều lành. Chắc chắn là với một phương diện này mà Chúa đã dựng nên con người tự do. Chúa muốn mỗi người phải chịu trách nhiệm về những hành vi của mình và như thế đáng đuợc phần phúc thiên đàng mai sau.

IV. TẠI SAO THIÊN CHÚA ĐỂ CHO CÓ SỰ DỮ, TAI HỌA VÀ ĐAU KHỔ TRONG THẾ GIAN NÀY?

Hình như sự hiện diện của tai họa và đau khổ không đi đôi với sự trọn lành của Thiên Chúa được.

Nhưng tai hoạ và đau khổ nào?

a) Nếu là những tai hoạ thiên nhiên như động đất, bão lụt… gây nên cho loài người những hậu quả tàn khốc thảm thương, các tai hoạ ấy là do sự khuyết điểm của thế giới. Chỉ có một mình Thiên Chúa là trọn lành. Tất cả cái gì ngoài Chúa mặc dầu là đã được Chúa dựng nên đều không trọn lành. Nhưng chúng ta hỏi: Tại sao Thiên Chúa lại không dựng nên một thế giới trọn lành? Lại một lần nữa, chúng ta không có quyền đòi buộc Chúa phải cho chúng ta biết mọi ý của Chúa.

Chúng ta nên suy nghĩ rằng Chúa muốn dùng những đau khổ do những tai hoạ ấy gây ra để luyện sạch linh hồn chúng ta và để nhắc cho chúng ta nhớ thế gian này là nơi tạm gởi; trời, mới là quê thật của chúng ta.

b) Nếu là những tai hoạ do loài người gây nên như chiến tranh giặc giã thì những tai hoạ ấy do loài người đã lạm dụng sự tự do Chúa ban. Nếu loài người ích kỷ tham lam không chịu nghe nhau, nếu loài người lạm dụng khoa học để giết hại nhau - ấy là lỗi về loài người chứ không phải lỗi về Thiên Chúa.

c) Nếu là những đau khổ về thân xác và tinh thần như đau yếu, bệnh tật và sự chết, những đau khổ ấy là hậu quả của tội tổ tông truyền mà ra. Chúa đã bảo trước Adong: Ngày nào người ăn trái cấm, người sẽ chết. Adong đã biết mà không tuân lệnh Chúa thì Adong và cả loài người bị phạt. Lỗi lại cũng không phải về Chúa mà còn về loài người. Thiên Chúa đã ban cho loài người vô vàn ân huệ, nhưng loài người đã từ chối!

Đàng khác sự đau khổ về thân xác và tinh thần vẫn còn có thể là một nguồn lợi thiêng liêng cho linh hồn.

d) Tất cả giải đáp kể trên sẽ yếu lắm khi con người gặp phải đau khổ nặng nề và cuối cùng chỉ có đức tin mới giải quyết được vấn đề đau khổ. Vì tất cả các thử thách – các đau khổ - một phần nào là do Thiên Chúa để cho có. Có lúc chính Chúa gởi những thánh giá ấy.

Nhưng các thử thách, những đau khổ ấy đều để mưu ích cho chúng ta. Chính những lúc này chúng ta phải dùng đến những ánh sáng đức tin của chúng ta. Chúa Kitô đã nói: “Nếu ai muốn theo Ta, hãy vác thánh giá mà theo Ta (Mt 26,24). Từ ngày Chúa đã nêu gương, đối với linh hồn anh dũng, sự đau khổ đã trở nên một nguồn sinh lực và một điều kiện để được cứu rỗi. Chúng ta chớ lẫn lộn sự lành với sở thích: có những cuộc đời tốt đẹp mặc dầu gặp nhiều đau khổ, trái lại có những cuộc đời thế gian cho là sung sướng nhưng trước mặt Chúa thì xấu xa đáng ghét.

Chúng ta cũng đừng quên tín điều: “Các thánh thông công”. Công phúc của người này sinh lợi cho người kia. Có những khổ cực các linh hồn anh dũng chịu vui lòng, hơn nữa có những linh hồn tự tìm những khổ cực để chịu mà lập công đức. Các công phúc đức ấy cũng sinh ích cho chúng ta và cho cả Giáo hội.

V. TẠI SAO TRÊN TRẦN GIAN NÀY, THIÊN CHÚA CHO NGƯỜI NẦY SUNG SƯỚNG HƠN NGƯỜI KIA, KẺ NÀY KHỔ SỞ HƠN NGƯỜI NỌ, KẺ LÀNH BỊ THIỆT THÒI, CÒN NGƯỜI GIAN ÁC LẠI ĐƯỢC THỊNH VƯỢNG?

Chúng ta phải thú nhận rằng phương diện này của vấn đề thật là nan giải cho người không có đức tin.

Chỉ có đức tin Công giáo mới đem ánh sáng hoàn toàn cho chúng ta về vấn đề này.

Vấn đề sự dữ, ác hoạ và đau khổ nhìn theo phương diện này cũng không đủ để kết án Chúa, ngược lại nó đòi hỏi phải có một Thiên Chúa công bằng và nhân từ sẽ thưởng phạt hoàn toàn ở đời sau. Nếu chết là hết, thì những bất công, những chênh lệch trên trần gian này, sự phân phối hạnh phúc và đau khổ không đồng đều sẽ là những lý do mạnh cho chúng ta trách móc Chúa. Nhưng không, chết không phải là hết. Người Công giáo tin có cuộc đời mai sau. Công bình tuyệt đối không có ở trần gian này, chính vì thế mà phải có cuộc đời sau. Thiên Chúa sẽ thưởng phạt mỗi người tuỳ theo công nghiệp và tội ác của họ.

Vì vậy chúng ta chưa hiểu được hoàn toàn tại sao Chúa để cho người này sung sướng hơn người nọ, kẻ này khổ sở hơn kẻ kia ở trần gian này. Chúa muốn chúng ta tin có Thiên Chúa và Người là Đấng chí công, là Đấng yêu thương mọi người.

Bệnh tật cũng là một ân huệ.

Ignace de Loyola là một sĩ quan trẻ tuổi rất háo danh, hay nóng giận, nhưng có tài chỉ huy. Một hôm ông cầm binh đánh giặc chẳng may ông bị thương gãy chân. Trong lúc điều dưỡng trên giường bệnh, ông đọc tiểu thuyết cho giải khuây. Người ta cũng đưa cho ông ta những sách hạnh các thánh và sách cuộc đời Chúa Cứu Thế. Lần đầu ông cầm quyển sách đạo ông lấy làm ngại ngùng, nhưng không có sách nào khác nữa buộc lòng ông ta phải xem. Đọc xong mấy cuốn ông khám phá ra được những ý tưởng mới hẳn, mà ông chưa từng biết: lòng khiêm tốn mạnh hơn lòng thù oán, lòng sốt sắng chinh phục các linh hồn.

Rồi với một tâm hồn cao thượng sẵn có, ông tự bảo: “Sao tôi lại không làm những sự mà thánh Phanxicô và thánh Đôminicô đã làm?”. Ignace nhất định theo gương hai đấng thánh trên và ông đã trở nên một vị thánh lớn.

VI. THAY LỜI KẾT

Mỗi người đều biết chuyện ông Job, một người công chính, đã mất hết của cải, nhưng đã bằng lòng chấp nhận thử thách, ông nói: “Thiên Chúa đã ban cho tôi, Thiên Chúa đã lấy lại, ngợi khen Thiên Chúa”.

Cựu ước chẳng những ghi lại chuyện ông Job, mà còn bàn luận về vấn đề đau khổ trình bày dưới hình thức một cuộc đối thoại giữa ông Job và các bạn hữu của ông Job bị thử thách.

Các bạn ông Job cho rằng đau khổ là những hình phạt Chúa giáng trên người tội lỗi. Nhưng Job tin rằng mình vô tội, nên Job tìm sự giải thích đích thực của đau khổ nhưng không gặp.

Cuối sách, Thiên Chúa hiện ra và đối thoại với Job.

Chúng ta không thể kết luận hơn bằng đoạn sách sau đây về vấn đề đau khổ:

“ Giữa cơn bão táp, Thiên Chúa trả lời cùng Job và phán:

“Ai là kẻ làm lu mờ kế hoạch của Ta bằng những lời vô ý thức?

“Ta sẽ hỏi ngươi và ngươi hãy dạy Ta. Khi Ta đặt nền móng trái đất, thì ngươi ở đâu? Nếu ngươi thông minh hãy nói đi. Ai đã đặt khuôn khổ kích thước của trái đất? Người biết không?

“Từ khi ngươi ra đời, ngươi có điều khiển buổi sáng không? Ngươi có xuống tận cùng nguồn mạch biển cả không?

“Ngươi có bước đi dưới đáy của vực sâu không? Ngươi hãy nói đi… Có phải ngươi làm cho mặt trời mọc không? Có phải ngươi nuôi các chim trời không?”.

Job trả lời cùng Chúa:

“Con biết Chúa toàn năng, Chúa có thể làm mọi sự.

“Vâng, con đã ăn nói dại dột về những sự kỳ diệu vượt quá trí khôn con và con chẳng biết.

“Vì vậy con xin hối hận ăn năn” (Sách Job đoạn 38).