Tiết 3 TU DƯỠNG XỬ THẾ

Có người từng hỏi tôi: “Anh cứu vãn quan hệ giữa người với người, thế anh có kẻ thù không?”.

Có, tôi cũng có kẻ thù, có một số người hận tôi đến xương tuỷ. Trên đời này, mỗi người dù vĩ đại, cao thượng đến đâu cũng có kẻ thù, đều có người không thích hay căm ghét mình.

Nhưng có người lại rất buồn về chuyện đó. “Tôi tốt với họ thế, sao họ lại không tốt với tôi, không thích tôi, thậm chí căm hận tôi”. Có người thậm chí vì thất tình mà không muốn sống nữa, điều này thật là dại dột. Bạn chết rồi, đối phương có lẽ sẽ thương xót bạn tí chút, nhưng anh ta lại có dịp tâng bốc mình: “Có người mê tôi mà đi tự tử đấy”. Bạn xem thế có đáng không?

Bạn tự hỏi mình, có phải bạn thích tất cả những người trên thế giới này không? Bạn không thể thích tất cả mọi người, vậy thì đừng bắt tất cả mọi người phải thích bạn. Có vài người không thích bạn cũng là chuyện bình thường, nếu vì chuyện đó mà sinh buồn phiền thì thật vớ vẩn.

Chúng ta sống trên đời này không thể làm vừa ý tất cả mọi người, nếu không, cứ sống mà lo sợ không vừa lòng tất cả thì cuộc đời ta có ý nghĩa gì! Mục đích quan trọng của đời người là sống cho cởi mở, sống cho thật thoải mái, tự nhiên, vui vẻ. Quan hệ giao tiếp học không phải là buộc bạn phải chịu oan ức, làm vừa lòng tất cả mọi người, huống hồ dù bạn có làm thế thì vẫn có người không thích bạn.

Tuy nói là không thể làm cho tất cả mọi người đều yêu thích ta, nhưng phải cố gắng giảm bớt kẻ thù, bớt một kẻ thù là có thêm một người bạn, không nên vì sai sót, cách thức đối xử không đúng của ta mà để mất lòng người khác. Bất luận bạn có thích hay không, tất cả mọi người xung quanh chúng ta vẫn đang tồn tại, vẫn có thể gây ảnh hưởng to lớn đến cuộc sống chúng ta. Trong thời đại ngày nay, nếu bỏ qua vấn đề này thì chúng ta sẽ thực sự không thể có được hạnh phúc của bất kì thành công nào.

Dưới đây sẽ giới thiệu cách đối nhân xử thế.

Công ty chúng tôi hợp tác làm ăn với công ty ngoại thương lâu dài, giám đốc Đồ của công ty ngoại thương có thể nói là thần tài của chúng tôi.

Một hôm ở công ty, tôi đang cố gắng khuyên giám đốc Đồ mở rộng phạm vi kinh doanh với chúng tôi, nói rã cả bọt mép mà vẫn không thuyết phục được ông ta. Tôi cực kỳ bực mình. Khi giám đốc Đồ vừa đi khỏi, tôi liền nói: “Mọi người xem, cái ông Đồ béo này mà đứng trước cửa công ty thì muỗi cũng phải nghiêng người mới có thể bay vào, cái quần soóc kia của ông ấy chắc chắn là vợ ông ta khâu lại từ hai bao tải đựng gạo”. Đúng lúc đó, ông Đồ quay lại vì quên túi. Tuy mọi người đều ra hiệu bằng mắt cho tôi nhưng tôi càng nói càng đắc ý, không hề biết rằng giám đốc Đồ đang ở đằng sau tôi. Tôi thấy mọi người không cười nữa liền quay đầu lại, bắt gặp khuôn mặt ông giám đốc Đồ đang đỏ bừng giận dữ, lúc đó tôi cảm thấy rất bối rối. Mọi người xung quanh lập tức xoa dịu: “Cái anh Đinh này, nói bậy bạ không à”. Tôi cũng vội vàng nở nụ cười xin lỗi, nói rằng mình thích trêu đùa, lúc đó ông giám đốc Đồ không nói lời nào và đi thẳng.

Sau chuyện đó, tuy tôi nhiều lần mời giám đốc Đồ đi ăn cơm, tìm cách để tạ lỗi, nhưng quan hệ không được như ban đâu, vì vậy những cuộc hợp tác làm ăn ít đi nhiều. Đó là cái giá phải trả vì nói xấu người khác.

Thực tế, những cuộc nói chuyện bình thường của chúng ta phần lớn là nói chuyện phiếm, những người có phẩm chất xấu xa thì gọi là những cuộc bình luận và phỉ báng người khác, dường như trên thế giới này mọi người đều chẳng ra gì, chỉ có anh ta là vĩ đại nhất. Hoặc dùng việc bàn luận những nhược điểm của người khác để đề cao mình, để nâng cao giá trị bản thân, loại người này khiến người khác chê cười.

Tôi tin vào một quy luật như thế này: Khi bạn đánh giá người khác thì bản thân bạn cũng bị đánh giá. Một người luôn đi bới móc nhược điểm, chỉ trích những sai lầm của người khác thì chỉ làm cho người ta cảm thấy anh ta kén chọn và khó hoà đồng, làm cho người ta cảm thấy anh ta xấu xa và chán ghét. Nếu bạn luôn cho rằng người này không được, người kia không được thì điều đó chỉ chứng tỏ rằng bạn không biết cách chung sống với mọi người, bản thân bạn có vấn đề. Người khác thường đánh giá bạn thông qua cách đối xử của bạn với mọi người.

Nếu bạn đi dự tuyển, người phụ trách tuyển dụng thường hỏi một câu là: Bạn làm việc rất tốt ở đơn vị cũ, tại sao lại muốn đến với chúng tôi? Một số người muốn nịnh bợ người phụ trách tuyển dụng liền ra sức chỉ trích đơn vị cũ: Những người ở đó khó hòa đồng, ông chủ khó tính, nghiêm khắc, ở chỗ các bạn tốt hơn nhiều. Những người nói như vậy phần lớn đều sẽ bị trượt. Nếu tôi là người phụ trách tuyển dụng, tôi sẽ nghĩ rằng: Bây giờ anh ta đang nói xấu ông chủ cũ, tương lai liệu có nói xấu mình không? Những người dự tuyển thông minh nên nói những lời tốt đẹp về đơn vị và ông chủ cũ: “Làm việc với ông ấy rất tốt, khi rời đi có một chút gì đó lưu luyến” và sau đó đưa ra một nguyên nhân khách quan như: “Đơn vị của ông thích hợp cho tôi phát huy năng lực của mình hơn”. Đây mới là cách dự phỏng vấn thông minh.

Bạn đã nghe câu chuyện một cụ già ngồi bên đường đã lần lượt tiếp chuyện những người khách lạ chưa? Đây là một trong những câu chuyện thú vị nhất.

Cụ già ngồi bên đường cái ở ngoại ô một thị trấn nhỏ, một người khách lạ đi xe đến thị trấn, nhìn thấy cụ già liền dừng xe, mở cửa bước xuống và hỏi cụ già: “Thưa cụ, xin hỏi đây là nơi nào, những người sống ở đây là những người như thế nào? Tôi đang định chuyển nhà đến sống ở đây”. Cụ già ngước lên nhìn người khách lạ một chút và hỏi lại: “Thế những người ở chỗ anh vừa rời đi là những người như thế nào?”. Người khách lạ nói: “Những người ở chỗ tôi vừa rời đi đều không ra gì cả. Chúng tôi sống ở đó chả vui vẻ gì, vì thế chúng tôi định chuyển đến đây ở”. Cụ già trả lời: “E rằng cậu sẽ phải thất vọng vì những người ở đây cũng giống như những người ở chỗ cậu thôi”.

Không lâu sau, lại có một người khách lạ hỏi cụ già về việc đó. “Đây là nơi nào? Người ở đây như thế nào? Chúng tôi đang tìm một nơi để định cư”. Cụ già lại hỏi người khách lạ: “Thế những người ở chỗ anh vừa rời đi là những người như thế nào?”. Người khách lạ này trả lời: “Ồ, họ đều là những người rất tốt, vợ con tôi sống ở đó rất vui vẻ, nhưng tôi đang tìm một nơi có nhiều cơ hội phát triển hơn so với nơi tôi vừa rời đi. Tôi cũng không muốn rời bỏ nơi đó nhưng tôi phải đi tìm tiền đề phát triển tốt đẹp hơn”. Cụ già nói: “Anh rất may mắn, anh bạn trẻ tuổi. Những người ở đây đều giống như những người ở chỗ anh, anh sẽ thích họ và họ cũng sẽ yêu quý anh”.

Nếu chúng ta đang tìm người xấu, vậy thì chúng ta sẽ thực sự gặp người xấu, nếu chúng ta đang tìm người tốt, chúng ta chắc chắn sẽ gặp người tốt. Người không biết cách sống chung với mọi người thì đi đến đâu cũng khó hoà nhập; người biết cách chung sống với mọi người thì gặp ai cũng sẽ hoà hợp được.

2.

Một nhà doanh nghiệp Mỹ trong một lần tham gia một buổi gặp gỡ theo lời mời đã được bạn bè giới thiệu cho một nhà báo, mấy ngày trước, nhà doanh nghiệp này đã nhìn thấy tên của nhà báo này trên một tờ báo. Trước vị nhà báo diện com-lê đi giày da phong độ này, ông buông lời nịnh nọt: “Quả là đại danh trong thiên hạ, tôi đã đọc bài viết của ông trên báo, văn hay chữ tốt, đem lại nhiều điều bổ ích cho độc giả”. Nhà báo đó sau khi nghe xong quay đầu đi thẳng. Nhà doanh nghiệp ngơ ngác không hiểu gì liền đi hỏi bạn. “Ôi trời, anh tâng bốc ông ấy quá. Anh biết ông ấy viết gì không? Ông ấy chuyên viết bố cáo đó”.

Như vậy là vô ý xúc phạm và làm người khác tức giận. Trong đời mình, bạn đã từng đau đớn bởi những câu nói của người khác và sẽ mãi không quên điều đó chưa? Bạn đã từng nói gì làm người khác đau đớn và họ sẽ mãi mãi không quên chưa? Xúc phạm người khác thường là vô tình, như vậy đã đắc tội với người khác mà mình không biết.

Một lần được nghỉ, tôi về quê và ghé thăm một người bạn học. Tập tục ở quê là nếu người thân lớn tuổi hơn mình mà qua đời thì không được cắt tóc trong ba tháng để bày tỏ lòng hiếu thảo. Khi tôi đến cũng là lúc mẹ anh ta vừa mất. Chúng tôi lâu lắm không gặp nhau, nay gặp nhau thì vui lắm, tôi thấy tóc anh ta dài liền nói đùa rằng: “Tóc mày dài như thế này, như là lông chó ấy”. Các bạn học khác ngồi bên đều lườm tôi, nhưng tôi không hề chú ý, vẫn tiếp tục nói: “Bù rà bù rù, chim sẻ có thể làm tổ ở trên ấy được đấy”. Tuy anh ta biết tôi từ Thâm Quyến xa xôi về, không trách gì tôi nhưng khi các bạn học khác nói cho tôi biết rằng mẹ anh ấy qua đời, anh ấy không được cắt tóc trong ba tháng để bày tỏ lòng hiếu thảo, trong lòng tôi áy náy lắm. Mẹ người ta qua đời, họ chắc đau khổ lắm. Vậy mà tôi còn trêu chọc, tuy rằng người không biết không có tội nhưng đây quả là hành động thêm dầu vào lửa. Lời nói có phù hợp hay không phải xem thái độ của những người xung quanh và không khí xung quanh như thế nào, phải cố gắng tránh những lời nói sẽ khiến hai bên tức giận và tranh cãi, phải nhạy cảm với tình hình xung quanh, không được xúc phạm người khác một cách cố ý hoặc vô ý. Nếu không sẽ khiến bạn khó xử vô cùng.

3.

Riêng tư tức là có nhược điểm hoặc khuyết điểm không muốn cho mọi người biết, không muốn bị mọi người vạch ra. Vàng không có vàng mười, người không có người hoàn thiện. Mọi người đều là người tất nhiên cũng có một số nhược điểm và thiếu sót; tôi tin rằng trên thế giới này, nếu mỗi người đều lần lượt công khai cách nghĩ và hành động thì chẳng ai còn mặt mũi nào mà làm tiếp, quyền riêng tư cũng là quyền sống của con người. Vì vậy, tiết lộ chuyện riêng tư của người khác là việc đại kỵ trong giao tiếp.

Mỗi chúng ta đều có những vấn đề cá nhân, những vấn đề vụn vặt và tò mò. Khi cùng ăn cơm với một người bạn, anh ấy đã giới thiệu cho tôi một hộ kinh doanh cá thể ngồi cùng bàn. Sau khi hai bên hàn huyên, vô tình tôi lại hỏi đến giá nhập lô hàng gần đây nhất của anh ta. Nói xong, tôi cảm thấy hối hận. Sự cạnh tranh giữa các hộ kinh doanh cá thể rất gay gắt, phải giữ kín giá nhập. Không thể trả lời tôi, nhưng nếu không trả lời thì sẽ làm tổn thương tình cảm. Khi tôi đang không biết làm như thế nào, anh ta hỏi tôi: “Anh có thể giữ bí mật không?”. Tôi lập tức vỗ ngực đảm bảo: “Có, tôi rất biết giữ bí mật!”. Anh ta cười và nói: “Vâng, tôi cũng vậy”. Có câu trả lời đó của anh ta, tôi mới không cảm thấy bối rối.

Phần lớn, những sai lầm trong lời nói của mọi người đều do thiếu suy nghĩ hoặc không biết mà ra. Bóc trần hành vi của người khác chính là một hành động thiếu suy nghĩ hoặc do không biết.

Tôi ghét nhất là loại người ăn không ngồi rồi, lấy việc vạch trần khuyết điểm của người khác, tò mò việc riêng tư của người khác làm cái vui. Người ta lấy nhau mấy năm chưa sinh con, họ liền bình luận người này liệu có phải thiếu sinh lý; người ta có mấy người bạn gái, quan hệ bình thường, nhưng họ liền rêu rao khắp nơi là người ta thích làm loạn. Loại người này trong thế giới hiện thực đã mất đi những điều tốt đẹp mà sống cuộc sống dung tục.

Trong cuộc sống hiện thực, thích tò mò chuyện của người khác không chỉ làm cho mọi người căm ghét mà bản thân cũng thường bị chịu thiệt. Một số công ty lớn ở Thâm Quyến mấy tháng lại thay thư ký một lần bởi vì giám đốc không muốn họ hiểu quá nhiều về ông. Ví dụ, các công ty lớn mỗi năm mua vào hàng vạn tấn đường, mỗi kilogam giám đốc tăng giá lên một hào thì cũng kiếm được một số tiền khá. Nếu bạn nắm được khá nhiều bí mật của ông ta, đó chính là một sự uy hiếp đối với ông ta, ông ta tất nhiên sẽ tìm cách để sa thải bạn. Cho nên, bạn không những không được tò mò chuyện của ông ấy cho dù là ông ấy muốn nói với bạn, bạn phải hết sức tránh để tương lai không bị nghi ngờ. Ví dụ: Các công ty tư nhân thường có sổ đen, nếu nhân viên nào cứ thích tìm hiểu vấn đề này thì chẳng lâu sau sẽ bị sa thải.

Trong cuộc sống có thể gặp những người thích làm thầy của người khác. Bọn họ luôn thích nói cái này không thích hợp, cái kia thiếu lửa, dường như cái gì họ cũng giỏi, cái gì cũng biết tường tận. Sự tự phụ này lại chính là biểu hiện gián tiếp của tâm lý tự ti. Sở dĩ, bọn họ muốn phô ra bộ mặt hiểu biết là bởi vì họ sợ bị người khác khinh thường, mục đích khiến họ khoe khoang đánh bóng mình là vì họ muốn nâng cao địa vị của họ. Nhưng làm như vậy chỉ khiến họ gặp nhiều khó khăn và không thể giải quyết nổi, đồng thời còn bị người khác căm ghét. Lý do rất đơn giản, bạn không tin vào năng lực làm tốt công việc của người khác, người khác cũng không coi năng lực của bạn ra gì.

Sau khi tốt nghiệp đại học, tôi được phân đi dạy học. Một lần, có một học sinh mang đến một đề bài và hỏi một giáo viên có tuổi, khi người giáo viên này đang suy nghĩ, để tỏ ra mình trẻ tuổi thông minh, phản ứng nhanh, tôi liền cầm lấy đề bài và nói: “Cái này đơn giản, một đề bài như thế này sao không giải được”. Nhưng khi tôi ngồi giải, tôi cũng không thể giải ra. Quả là thảm hại. Chuyện này khiến tôi nhận thức sâu sắc rằng: khiêm tốn mới có thể học tập tốt, vỏ quýt dày có móng tay nhọn, chúng ta hiểu mọi điều cũng chả có gì siêu cả, càng không được luôn muốn làm thầy người khác. Một người có tài - đó là chuyện rất đáng khâm phục, nếu có thể bổ sung thêm sự khiêm tốn thì người đó luôn đáng để khâm phục.

Ở nơi sâu thẳm trong tiềm thức của bất kì ai cũng là sự mạnh mẽ hiếu thắng, tự phụ chính là một trong những bản tính của con người. Nhưng sự thể hiện, sự khoe khoang của bạn luôn làm tổn thương người khác. Vì vậy khiêm tốn cũng chính là biện pháp có hiệu quả để bạn được mọi người yêu quý trong giao tiếp.