Chương II

Xíp nói đúng. Pháp đánh Ba-lang như mở được cửa rồi. Pháp bắt người Ba-lang dẫn đi đánh Kông-hoa. Người Ba-lang trước không chịu đi, sau phải chịu đi.

Pháp đánh Kông-hoa vừa khi mới suốt lúa xong, nhà rẫy nào cũng đầy lúa tới mái. Buổi sáng đi rẫy, bỗng nghe tiếng súng nổ. Thôi! Khổ rồi! Pháp đánh tới rồi! Súng nổ xa, rồi súng nổ gần. Súng nổ nhỏ, rồi súng nổ to. Không kịp dọn cái nhà, không kịp bắt con heo, con trâu, không kịp lấy cái áo, cái khố. Mỗi bếp[10] chỉ kịp mang một cái gùi gạo, một cái nồi, chạy lên núi Chư-lây. Mẹ Núp cõng em Núp trên lưng, lưng mẹ đã còng, thêm cái lưng em lên trên, lại còng hơn nữa. Mẹ sợ quá, không biết cầm cái gì, chỉ cầm cái bình đựng vôi ăn trầu. Mẹ kêu:

- Ơ Núp ơi, con cõng gùi gạo này đi. Gấp gấp, gấp gấp! Lần này chắc cháy cái nhà, chết con heo, mất hột lúa rồi! Giàng ơi!

Núp ở nhà rông vừa về, tay cầm cái ná, lưng đeo bó tên. Núp mang gùi gạo, bước xuống thang đi tìm Xíp:

- Xíp mang giùm cái này vô trong núi cho mẹ tôi ăn.

Xíp hỏi:

- Sao Núp không mang?

- Tôi mắc ở lại đánh Pháp đã.

Xíp kêu:

- Ố, anh Núp, không được đâu!

Nhưng Núp đã kề lưng, sang gùi gạo cho Xíp, Xíp nhìn cặp mắt Núp màu hung sẫm. Xíp biết nói gì Núp cũng không nghe nữa đâu. Xíp mang gùi gạo chạy theo lũ làng.

Mẹ Núp ra tới đầu làng, quay lại không thấy Núp đâu, vừa kêu vừa khóc:

- Ớ Núp ơi, Núp ơi!

Núp chạy đến:

- Mẹ đi đi, con gởi gùi gạo cho Xíp mang vô núi trước rồi. Con không đi đâu, con ở lại đánh Pháp thử đã. Mẹ đi trước, đánh Pháp chảy máu rồi, con đi theo sau.

Bà mẹ già suốt từ ngày Núp đi An-khê về đến nay đêm nào cũng khóc. Mẹ nói:

- Núp ơi, sao con không thương mẹ, sao con nói với mẹ không thiệt. Con đi An-khê làm chi. Ai người theo Pháp đi An-khê Pháp cho đi, ai người không theo Pháp đi An-khê Pháp bỏ tù. Con có theo Pháp đâu mà con đi An-khê.

Núp nhăn mặt:

- Mẹ ơi, con không theo Pháp đâu. Con đi coi Pháp cho biết, bữa sau đánh Pháp! Con coi nó kỹ rồi, cái súng nó, cái xe nó, cái tàu bay nó giỏi thật, nhưng con người nó cũng giống con người mình thôi, không phải ông trời. Mai mốt con bắn thử xem có chảy máu không.

Mẹ Núp kinh ngạc:

- Ố, ố, một mình con đánh nó không được đâu!

- Được, mẹ ạ. Con đánh thử trước, lũ làng bắt chước sau…

Bây giờ Pháp tới rồi đó. Núp muốn đánh thử rồi. Bà mẹ nhìn Núp. Núp đã lớn, đã cao hơn mẹ một cái đầu rồi. Mẹ biết cái miệng người già nói không được cái bụng thanh niên đâu. Mẹ biết cái trán Núp bây giờ lớn lên đã nhô ra giống y hệt cái trán cha hồi trước, ương ngạnh lắm. Mẹ chùi nước mắt đi theo lũ làng, vừa đi vừa dặn với lại:

- Đánh phải coi con đường trước, phải coi con đường sau!

༺༒༻

Núp ngồi trong nhà rông chờ. Mặt trời vàng ngọn cây xoài trước làng, rồi vàng dần đến thân, đến gốc cây. Súng nổ ít. Hay Pháp đi đường khác rồi? Núp đi ra suối Thi-om coi thử. Đang đi, dừng lại, nghe có mùi khét. Con cọp? Nghe hòn đá nhỏ kêu lắc cắc. Lạnh trong lưng. Không phải con cọp. Thằng Pháp rồi! Mùi thằng Pháp cũng khét như mùi con cọp, khi đi An-khê Núp biết một lần rồi. Núp lùi lại một bước. Tự nhiên Núp muốn chạy. Ngó quanh ngó quất, không có cái bụi, không có cây to. Bốn phía toàn tranh. Phải có cái cây, cái bụi, hòn đá của mình nó giúp mình mới đánh được. Núp vụt chạy một mạch về làng. Ra sau cây xoài, ngồi xuống, lên ná, sẵn sàng. Pháp tới một đứa, hai đứa, ba bốn đứa, một chục đứa. Núp ngó kỹ. Chúng nó không thấy Núp. Con mắt nó ngó nhà, ngó cửa, ngó cây, ngó rừng, lấc láo, cái gì cũng lạ, nó sợ… Núp định bắn. Nhưng tự nhiên, tay Núp hạ ná xuống. Sực nhớ lời Ghíp: nó có chảy máu không? Bắn nó không chết, mình làm sao chạy được?

Chúng nó đi vào nhà rông hết rồi. Một chặp lâu, nghe loảng choảng, loảng choảng trong nhà rông. Nó đập ghè rượu. Nó đập cái gì nữa, đổ lung tung, rầm rầm. Núp muốn chạy ngay vào nhà rông. Nhưng, một thằng Pháp đã thò đầu ra cửa nhà rông, nhìn qua nhìn lại. Nó bước ra. Nó đi lại cây xoài, thẳng tới chỗ Núp. Gần rồi. Núp nhìn nó chăm chăm. Hai bên mang tai nóng lên từ khi nào. Thằng Pháp không thấy gì. Nó đi nghênh ngang, ngực nó có lông, một túm đen, dày. Mắt nó màu xanh lét. Tóc hung. Nó như một con thú. Núp sực nhớ khi đi bắn con cọp, thằng Pháp giống y con cọp. Con cọp tới gần rồi. Một bước nữa thì nó thấy Núp. Cái mũi súng của nó hỉnh lên, đánh hơi. Núp chỉ còn thấy cái bụng nó.

Pựt!

Núp bắn rồi!

Mũi tên trúng phập vào giữa bụng thằng Pháp. Nó đứng sững lại. Khẩu súng rớt. Nó ngã ngửa ra. Nó kêu, giống y con trâu bị đâm. Bọn Pháp trong nhà chạy ra đông quá, đếm không hết. Núp muốn chạy rồi. Nhưng con mắt còn muốn coi. Có máu không? Núp dòm một cái: thằng Pháp nằm ngửa, mũi tên cắm giữa bụng. Bụng nó trắng như một con ếch. Không có máu. Sao he? Sao không có máu?

Một thằng khác tới, cầm mũi tên rút ra. A! Từ cái bụng trắng, một dòng máu đỏ chảy ra, rồi nhiều máu, nhiều máu nữa chảy ra, rất mạnh, chảy tràn hết cái bụng, chảy thấm xuống đất làng Kông-hoa. Núp vụt chạy, Pháp hô:

- Văn xê! Văn xê![11]

Moóc-chi-ê đuổi theo. Nổ bên trái, đùng! Nổ bên phải, đùng! Nổ sau lưng. Đạn muốn chạy theo Núp, kêu chít chít. Nhưng Núp chạy vô trong rừng rồi. Núp chạy luồn qua luồn lại trong rừng. Đạn không biết luồn, chỉ chạy thẳng, bị cây chắn lại hết. Đạn nổ trên cành cây, lá đổ rào rào trên lưng Núp.

… Nhưng, súng im dần, rồi không nổ nữa. Trời tối xuống rồi. Con chim đi ngủ, thằng Pháp còn ở trong làng. Núp đi vô núi, tìm lũ làng. Đi miết không gặp. Đi phía tay phải, không có. Đi phía tay trái, cũng không có. Có khi nghe “sột”… tưởng lũ làng, nhưng lại nghe “béo… éo!” biết con cọp. Có khi mệt quá, gục đầu vào gốc cây, để cho lá cỏ lạnh nó xoa vào mặt, ngủ thiếp đi. Nhưng lại giật mình, tỉnh dậy. Không được. Ngủ ở đây, con cọp ăn mất. Con cọp ăn không ai nói cho Ghíp, Nhong, cho lũ làng biết thằng Pháp cũng chảy máu, cũng chết, không phải ông trời. Đi suốt một đêm trong rừng. Khi mừng thằng Pháp cũng chảy máu, khi tức nó lấy hết lúa rồi, khi thương mẹ chắc khóc nhiều lắm, khi nghĩ mai Liêu không biết chạy đi đâu rồi… Đến sáng còn đi, hết sương còn đi. Đi tới chỗ nước suối không biết tên. Bỗng thấy cái lá trên ngọn suối lắc qua lắc lại. Có người! Có bốn, năm đứa con nít. Thôi, đúng lũ làng rồi! Lũ làng thấy Núp, bỏ chạy. Núp bắc tay lên miệng kêu:

- Không chạy nữa, không chạy nữa! Núp đây mà, không phải Pháp đâu!

Bốn năm người chạy ra:

- Ô! Anh Núp, anh Núp thiệt! Lũ làng ơi, thiệt anh Núp về rồi đây nè!

- Bà mí[12] ơi! Bà mí ơi! Thôi, không khóc nữa! Anh Núp về rồi, đây nè!

- Ô, anh Núp ơi, nghe súng nổ nhiều sợ không còn anh Núp nữa, khóc Núp sưng con mắt rồi đấy!

Lũ làng xúm lại vây quanh.

Núp cười nhìn mọi người, nhìn mẹ:

- Mẹ ạ, lũ làng ạ, tôi bắn chảy máu một thằng Pháp rồi. Pháp không phải ông trời. Pháp đánh cũng được.

Lũ thanh niên nhao nhao lại hỏi. Chỉ có Ghíp đứng sau thở dài:

- Miệng anh Núp nói có thiệt không?

Lũ thanh niên quay lại nhìn Ghíp. Bok Pa già, cái đầu sói, bok lấy hai tay đẩy thanh niên ra hai bên, đi đến gần Núp, để tay lên vai nói:

- Anh Núp xưa nay không biết nói sai. Bây giờ im lặng để anh Núp nói nghe.

Ghíp lẩn ra sau một cây to, đứng một mình. Ghíp nghe ồn ào rất lâu, rồi sau cùng bok Pa nói:

- Núp làm như thế trúng cái bụng tôi lắm. Nhưng bây giờ Pháp chết người, Pháp thù Kông-hoa hung rồi, phải đi, đi xa nữa lũ làng ạ.

Núp nói:

- Tôi không muốn đi, tôi muốn cứ về ở Kông-hoa, Pháp tới, tôi, lũ thanh niên đánh nữa.

Ghíp mở tròn con mắt trắng dờn. Không, Ghíp cũng không muốn đi. Ghíp muốn trở về làng Kông-hoa, ở đó có thứ tre lồ ô mỏng vỏ làm đờn tơ-rưng rất tốt, ở đó Ghíp hay thổi kèn đing-nam bên bờ suối Thi-om, Ghíp muốn như anh Núp…

༺༒༻

Cả làng kéo nhau đi năm ngày trong núi. Ban ngày đi, ban đêm Núp rủ lũ thanh niên lên ngồi trên hòn đá, coi chừng con cọp, con voi cho bà già, ông già, con nít, phụ nữ ngủ. Bok Pa đêm nào cũng tới chỗ Núp. Bây giờ Núp phải nghe lời bok rồi. Trở về Kông-hoa không được, mình còn yếu, Pháp trả thù thì chết cả làng. Núp hỏi:

- Phải đi xa, đi đâu bây giờ hở bok?

- Núp ạ. Ba-lang, Kông-ma, Đê-ta, Nga-gió, Hà-ro… bây giờ chịu về đi xâu cho Pháp hết rồi. Quanh hòn núi Chư-lây này, chỉ còn Kông-ka, Hà-nừng, Kông-lê xưa nay Pháp chưa tới. Kông-hoa mình phải lên làm làng ở gần đó, dựa vào ba làng đó mới sống được.

Bok Pa mới chết vợ, còn một đứa con nhỏ, phải cõng trên lưng. Bok nói:

- Núp à, bây giờ bụng tôi đúng như bụng Núp, tới chỗ mới tôi cũng làm ná, Pháp tới nữa thì phải bắn. Nhưng con tôi nhỏ quá, chắc tôi bắn không được. Núp muốn tôi làm gì. Núp nói tôi biết, tôi đi làm ngay.

- Bây giờ phải nói cho lũ thanh niên chịu làm ná. Bok già chắc nói lỗ tai người nào cũng muốn nghe theo.

Bok Pa cõng con đi nói ngay.

Núp đứng một mình, suy nghĩ liên miên. Nhất định phải đánh Pháp, đánh được… Con suối chảy rì rào dưới chân Núp, chỗ tối đen, chỗ loang loáng sáng. Trong bụng Núp bây giờ cũng như thế. Núp đứng nhìn suối suốt đêm không ngủ…

Làng mới làm lên bên bờ một con suối, cách làng Kông-ka nửa ngày đường, ở yên ổn được một năm.

[10] Mỗi bếp là một gia đình.

[11] Tiến lên! Tiến lên! (Avancez! Avancez!)

[12] Mí: mẹ.