MỘT VIỆC LÀM VÌ DANH DỰ Tác giả: HARLAN ELLISON-(Une Affaire d honneur)

Trong một phút, cái chết được dự định liều lĩnh để mong cứu vãn tình thế, đánh đổi danh dự… lạ lùng thay, nó lại làm chênh lệch cán cân công lý một cách trôi chảy, thật quả mỉa mai “Sự kiện trở nên rắc rối và oái oăm. Viên giám đốc đề lao đã phải điên đầu vì thái độ kỳ cục của anh em gã tử tù khi ông biết rõ rằng chính hắn không phải là thủ phạm và cái danh dự kia chỉ là cái danh dự của một cô gái làng chơi. Người ta và cả ông nữa, bắt buộc phải ngờ vực và suy nghĩ nhiều đến việc làm của những ai đang cầm cân công lý.

Dưới ngòi bút tài tình, súc tích của Harlan Ellison, đoạn kết câu chuyện sẽ làm bạn cảm động và hài lòng trong thán phục

CÔNG LÝ LÀ MỘT VIỆC LÀM CÓ ĐỊNH GIÁ. Nó bổ sung, sắp xếp, điều khiển và minh định được nhiều sự kiện. Một khi án nghị đã công bố, thì người ta không thể nào vãn hồi được, không thể nào chống đối lại được một cách dễ dàng. Nếu công lý nói: “Người này là một tên sát nhân, sự sinh tồn của hắn là một mối đe dọa lớn lao cho kẻ khác”, thì thế nào người đó cũng phải bị tội tử hình.

Ông Kress, viên chức giám đốc đề lao, đã tin tưởng và ý niệm ở công lý một cách đứng đắn và xác thực như vậy. Ngót 15 năm bận rộn trông coi khám đường, ông luôn sống trong nhiều trạng thái tinh thần. Công lý bao giờ cũng có lẽ phải. Ông không khi nào đặt câu hỏi để tự mình lảng tránh, nhạo báng hay trốn thoát công lý. Khi ông không thể xiêu lòng được trước những tình cảm riêng tư, ông thường viện mọi duyên cớ rất lớn lao này: vì chức nghiệp! Nhưng sự tôn trọng đó chỉ giống như một cánh hoa hồng được lồng trong băng tuyết.

Trong suốt quảng đời phục vụ chức nghiệp, ông chỉ bị khiển trách có mỗi một lần bởi một tù nhân cuồng tín. Đó là người đã giết chết hai viên cai ngục. Hắn đã đền tội bằng những viên đạn tiểu liên. Và bây giờ ông không còn muốn nghe mình bị khiển trách thêm một lần thứ hai nào nữa.

Khi người ta đem một kẻ nào đó giam vào trong xà lim - mệnh danh là cái “lồng sóc” - nơi mà những tử tội chỉ còn sống có một đêm trước khi bị hành hình, thì dĩ nhiên chắc chắn rằng kẻ đó là kẻ phạm tội.

Tuy nhiên, từ một tuần nay, ông biết chắc rằng Johnny Macklin là kẻ vô tội. Hay nếu có, thì cũng chỉ là cái tội vì danh dự, cái danh dự mà lẽ ra hắn không có điểm nào đáng chết. Thế nhưng, hắn cũng như người bị tù hãm trong cái vòng tròn của máy xay trừng phạt, luôn luôn bắt buộc phải đi mãi, không bao giờ được ngừng cho đến khi nào mõn hơi và ngã quỵ.

Johnny Macklin muốn được chết? Nếu hắn không chịu nhận sự giúp đỡ dù chỉ là ít ỏi của viên giám đốc đề lao, người đã biết rõ về cảnh ngộ hắn, thì thế nào hắn cũng sẽ phải bị buộc chặt mình vào trong ghế điện.

Hình như luôn luôn, nghĩa là đã nhiều lần, ông Kress cố gắng thừa nhận sự có tội của Johnny Macklin, cũng như sự giết người bằng ghế điện là hợp lý thì bỗng nhiên ngay vào lúc đó, lúc sau cùng này, một người con gái còn trẻ, rất trẻ đến tìm gặp ông.

Chao ơi, trông nàng sao mà ngây thơ quá! Đó là điều đầu tiên đập mạnh vào mắt Kress. Thân hình nàng giống y như kẻ tử tội. Nàng có dáng điệu của một nữ sinh trung học, rất dịu dàng, tha thướt với những đường cong tuyệt mỹ của cơ thể, với những nhịp bước vững vàng và yểu điệu của đôi chân như nhiều thiếu nữ trẻ đẹp khác.

Nàng vào văn phòng của ông, nơi đó có những nét gạch vạch dài thành hình móng ngựa trên đất. Nàng ngước nhìn ông với đôi mắt hiền lành, cho thấy trọn vẹn cái gương mặt thon nhỏ lấm tấm nhiều vết tàn nhang. Bằng một giọng dịu dàng và êm ái, nàng kể:

- Thưa ông giám đốc, tôi chỉ là một cô gái làng chơi!...

Sự nghi ngờ của Kress bắt đầu từ cái hôm ông gặp người con gái ấy, từ cái hôm ông hiểu rằng pháp luật đã nghiêm khắc trong khi công lý đã làm một việc xử đoán sai lầm và cả từ cái hôm ông hiểu rõ câu chuyện đời của gã con trai không tên tuổi mà người ta gọi là Johnny Macklin kia.

Đêm nay, cũng như muôn ngàn đêm khác, vì một người con trai mới 19 tuổi. gương mặt đầy rẫy những vết tàn nhang, sắp chết vào ngày mai, ông Kress phải thân hành qua khám đường đang phủ đầy sương tuyết để nghe lời yêu cầu cuối cùng của kẻ tử tội vì lời đó không còn có thể thi hành được trong ngày mai.

Người ta gọi điện thoại đến nhà tư của ông, bảo cho ông biết là Johnny Macklin muốn gặp ông để nói với ông một lời yêu cầu sau chót. Giọng điệu người cai ngục vang nhẹ vào tai ông:

- Thưa ông giám đốc, tôi là Tauley ở “lồng sóc”, Macklin bảo rằng hắn muốn được nói với ông một lời yêu cầu cuối cùng. Hắn không nói với tôi. Hắn chỉ van nài tôi gọi ông. Ông có thể đến nghe hắn?

Ông vội bước chân xuống giường, không kịp sửa soạn gì cả. Giá như Connie, vợ ông, thức dậy… thì thế nào ông cũng phải uống một tách cà phê trước khi đi. Nhưng bà không thức, bà chỉ trở mình sang phía khác, rồi co người lại một cách tự nhiên như để chống với cái lạnh của đêm tháng giêng ở bên ngoài đang tràn vào phòng.

Ông mở tủ lấy nhanh quần áo mặc chồng thêm vào trên bộ đồ pyjama. Mang giày vừa xong, ông vội vã mở cửa bước ra sân. Ngay khi cửa mở, gió lạnh đã lùa qua làm rối bời tóc ông…

Trên đường, ông đi qua đâu, đèn chiếu cũng đều soi chỉa theo hình dáng mập mờ của ông. Những vệt sáng đó tạo thành những bóng đen chập chờn in dài trên tuyết trắng, rồi tan biến dần sau gót chân ông.

Johnny Macklin là một gã con trai giống như người Mỹ. Mặt hắn hơi tròn, có nhiều vết tàn nhang. Gò má hắn cao và lồi nhô ra. Đôi mắt hắn trong và có vẻ chân thật. Mũi hắn dẹt và miệng hắn to…

Qua cửa khám đường, Kress thấy hắn ngồi trên sàn ván và như đang sốt ruột chờ đợi ông bằng cách là cử tréo 10 đầu ngón tay vào nhau rồi lại mở ra, thắt vào. “Lồng sóc” là một gian nhà nhỏ, đặc biệt dành riêng cho những tử tội sống qua một đêm trước khi bị hành quyết. Sự di chuyển qua khám đường, trong vùng giam cầm những tử tội, đến “Lồng sóc” rất là khó khăn, Vì vậy, từ cửa ra, những bạn bè của tử tội không thể nào trông thấy được hắn trong giờ phút hắn đi vào cõi chết dù hắn có trì kéo, la gào, van vỉ hay nguyền rủa. “Lồng sóc” chỉ cách ghế điện vài bước, đó là khoảng đường “du lịch” ngắn ngủi của tử tội trong ngày cùng đời họ.

Mỗi lần bước chân vào khám, Kress có thói quen thường đứng dừng lại ở ngưỡng cửa và bao giờ cũng bắt gặp Tauley, người cai ngực, đang hút thuốc. Những lúc đó, Tauley có vẻ ngập ngừng, lo ngại… rồi không nói gì, hắn dần lãng bước. Qua cái nhìn biểu lộ sự tin tưởng ở hắn của viên giám đốc, biết không có gì xảy ra, bấy giờ hắn mới yên dạ.

Kress cảm thấy mình khó chịu trước mặt người tử tội, hắn chỉ còn sống có vài giờ nữa thôi. Ông biết trước rằng những điều mà ông sắp phải nghe chỉ toàn là những dối trá. Sự thật, ông đã hiểu qua lời người em gái của Macklin, cô Beth.

Tại sao gã thanh niên đó lại tự mình muốn bị tử hình? Ông chỉ biết được có một câu trả lời: “Vì danh dự”! Vâng, chính đó là câu hỏi của danh dự, nguyên nhân cái chết của gã thanh niên trẻ tuổi này. Chính Kress, ông cũng không thể làm sao khác hơn được nếu Johnny không nhận giúp ông một chút tài liệu gì thêm.

- Này Macklin!…

Giọng ông thân mật, giây phút trang nghiêm như mọi lần giờ không còn nữa. Vả chăng, người tử tù đã biết ông từ lâu, từ cái ngày mà hắn bị bắt vào đây. Hắn biết rằng “viên giám đốc” đang có sẵn trong đầu một lời nói từ biệt để thay cho công lý…

- Thưa ông Giám đốc, xin cảm ơn ngài đã đến đây.

Rồi như nhận thấy ông Giám đốc đến đây giữa lúc này là chỉ vì hắn, hắn tiếp:

- Tôi rất lấy làm hối hận khi thấy ông đã phải rời khỏi giường ngủ giữa đêm khuya.

Kress lắc đầu, khẽ hỏi:

- Thế bây giờ, anh muốn gì, cứ nói đi?

- Này!…

Kress thở dài, ông chuẩn bị để nghe một điều khẩn khoản cuối cùng. Cái điều kỳ lạ mà ông sẽ phải ưng thuận hay không. Có lẽ luôn luôn vẫn là cái điều…

- Tôi… tôi… không hiểu tại sao ông lại muốn hỏi tôi cái điều mà chính tôi đã biết rõ và đã có nghĩ đến từ lâu?

Kress cảm thấy như có một sự căng thẳng đang ở trong người gã thanh niên đó. Sự cảm động đã cắt đứt lời nói của hắn. Một ước ao nồng nhiệt đang bốc xông lên trong người hắn, nó đang xâm chiếm gian phòng xà lim và đang đập mạnh vào trí não của viên giám đốc đề lao.

- Như ông đã biết, tôi chưa bao giờ cho họ, những người ở tòa án ấy, biết rõ tên họ thật của tôi. Tôi đã hết sức thận trọng không cho người ta chụp được ảnh tôi. Tỏi không muốn ai tìm biết cha tôi, thân quyến tôi. Có lẽ rồi trong một ngày kia, người ta sẽ tìm được danh sách một số người đã chết và chừng đó người ta hẳn muốn cứu vớt tôi… Thế nhưng mà, cho đến bây giờ…

Sự thật là tôi được sinh ra từ trong một gia đình khá giàu có đấy, ông giám đốc ạ. Nhưng xin ông đừng nên tìm hiểu gốc gác tôi mà làm chi. Đến đây từ một nơi rất xa xôi và chính tôi… tôi đã làm hỗn độn, lạc lối đoạn đường tôi đi…

Mẹ tôi mất từ khi tôi còn bé. Bà bị ung thư vú, không sao điều trị được. Cha tôi đã phải thay mẹ tôi để nuôi dưỡng chúng tôi: tôi và em Beth tôi. Đó là một công việc rất đáng buồn cười đấy, ông nhỉ?

Vừa nghe qua những câu tâm tình đó, ông Kress bỗng hồi nhớ lại những lời của cô Beth đã nói với ông:

“Tôi là một cô gái làng chơi, một con đĩ. Anh tôi muốn che chở tôi… Vì nhiều lý lẽ đã khiến tôi không dám nói gì về anh ấy. Người ta đã giam cầm tôi như một kẻ sát nhân… Người ta sẽ điều tra. Nhưng đó không phải là điều duy nhất khiến tôi không khai gì trong hồ sơ. Khi anh ấy xông vào phòng chúng tôi giữa lúc bất ngờ đó, anh ấy thấy tôi… anh ấy thấy chúng tôi, thì anh ấy trở nên điên dại đấy, ngài giám đốc ạ… Anh ấy không hiểu - vẫn luôn luôn không hiểu tại sao tôi lại có một cuộc sống như vậy. Anh ấy giết chết người kia là để mong cứu vãn danh giá và tuổi trẻ của tôi, vì thế mà anh ấy sẽ bị giết trên ghế điện… Và anh ấy đã để cho ông… Vì thế mà tôi không nói. Ước vọng của anh ấy là chỉ muốn chết vì tôi, chứ không phải vì một lẽ nào khác. Anh ấy không muốn người ta biết rõ tên tôi… Và, anh ấy cũng không muốn trốn tránh gì cả. Tôi là một cô gái làng chơi, một con đĩ… Ông có thể để cho anh ấy chết vì một người con gái như tôi chăng?… ”

Bên cạnh Kress, người con trai nói tiếp:

- Ông đừng nên tưởng tượng và cho rằng tôi than vãn như vậy là vì tôi quá tiếc rẻ cái tuổi trẻ của tôi. Nó không đúng vào trường hợp này đâu. Cha tôi làm tất cả những gì mà ông có thể làm được, không từ một việc gì. Nhưng ông không hiểu rõ gì về những tâm lý trẻ thơ… Beth đã chống đối lại ông và người cha khốn khổ đó không thể nào giữ được chân con. Cuối cùng, Beth lại bỏ nhà trốn đi… Cha tôi đã phải nhờ nhiều thám tử tư lùng kiếm nó khắp nơi…

Người tử tội ngừng nói, rồi khẽ đưa bàn tay lên môi tỏ vẻ xúc động.

Qua cử chỉ đó của gã tử tù, ông Kress chú ý nhận thấy được một vết sẹo nhỏ ở cạnh môi trên của hắn. Chứng cớ này đã tố cáo gốc gác hắn. Ngày trước chắc chắn Johnny Macklin đã từng là một tên thổi kèn. Dấu vết của miệng kèn còn in rõ trên môi hắn… Kress có cảm giác rằng gã tử tù đã trả lời về những câu hỏi trong hồ sơ trước kia chỉ là những câu giả dối:

Một gã thanh niên 19 tuổi, chưa bao giờ quen biết nạn nhân, đã đâm vào tim kẻ ấy bằng một cái giũa móng tay… Tội trạng quá rõ ràng. Nhiều nhân chứng có mặt - hơn 40 người - từ những phòng bên cạnh trong gian nhà hộp đêm ấy đã đổ xô đến. Họ nhìn thấy chỉ có Johnny Macklin còn đang nằm đè trên xác chết, ngoài ra trong phòng không còn một ai khác. Và rồi, gã thanh niẻn ấy đã không ngần ngại thú nhận cả tội trạng…

“Không, thưa ngài giám đốc! Anh tôi chỉ cố ý che chở cho tôi thôi, thế nhưng vô tình đã phải phạm tội sát nhân. Người ta sẽ không đem buộc anh vào ghế diện nếu như người ta biết tại sao…”

- Ba tôi được tin rằng Beth đã đến đây, trong thành phố này, cho nên ba tôi đã cố làm hết mọi cách mà ông có thể để mong đem em tôi trở về. Nhưng em tôi lại không muốn về. (Hắn cố gắng gượng giọng, nhưng cứ mất dần tiết điệu, cái tiết điệu của tuổi trẻ). Beth và tôi, chúng tôi rất yêu thương nhau. Đối với tôi, Beth là người tôi mến nhất trong gia đình, hơn cả ba tôi nữa. Tôi đến đây để tìm Beth và tôi đã thành công. Tôi biết được địa chỉ Beth. Tôi đã khuyên Beth nên trở về. Nhưng Beth tỏ ra rất hài lòng và quyến luyến nơi đây… Beth bảo rằng Beth đã gặp được một nhân vật rất tốt mà trong đời Beth, lần đầu tiên Beth được trở thành một người hữu dụng… Beth không còn là một kẻ mới chập chững nữa, Beth sắp trở nên một người.. Tôi tin Beth và dự định sẽ trở về một mình. Nhưng trước ngày tôi khởi hành, Beth lại mời tôi đến phiên hộp đêm ấy. Và tôi đã nhận lời…

“Tôi tin rằng anh ấy đã đặt tôi vào một chỗ rất cao trong thâm tâm anh ấy, trong lòng quý mến của anh ấy. Tôi làm tất cả những gì mà tôi thích… tôi không hổ thẹn gì cả… Tôi có quyền tự do của tôi, tôi tự điều khiển lấy tôi… Nhưng nếu để cho anh ấy chết vì một lẽ vô lý thì thử hỏi có đúng không?”

- Chính nhờ nơi hộp đêm ấy, tôi mới biết được Mac-Hale, người mà tôi đã giết. Hắn đã uống quá nhiều và sỉ vả Beth đến thậm tệ. Tôi đi ngang qua hắn… Thấy thế, hắn lôi bừa Beth vào phòng riêng… Tôi nghe tiếng hai người co kéo nhau… Hắn giằng lấy Beth quá mạnh…

“Tôi yêu cầu Mac-Hale nên bĩnh tĩnh khi anh tôi đến đây. Tôi mong rằng anh tôi sẽ có được một cái vui để mà dự vào cuộc tiếp đãi tốt đẹp này trước khi lên đường về quê. Nhưng tôi không ngờ Mac-Haie lại uống quá nhiều trong lúc đó. Hắn muốn tôi phải ở đây ngủ với hắn trọn đêm nhưng hắn lại không kiên nhẫn chờ tôi. Hắn không muốn tôi yên… Tôi đã yêu cầu hắn nên kiên nhẫn chờ cho Buddy đi về đã, nhưng hắn không nghe…’’

- Tôi tưởng chừng như điên hẳn lên, đầu óc tôi quay cuồng…

“Ngay lúc đó, Buddy chợt bước nhanh vào. Anh chộp vội chiếc giũa móng tay to tướng đang để trên bàn viết…’’

- Tôi nhảy vội vào và nắm chặt thắt lưng hắn. Beth nhanh miệng bảo tôi đừng nên can dự vào chuyện riêng của nàng, vì Beth cho rằng tôi không biết gì cả. Nhưng thật ra, tôi biết rất rõ. Đúng ngay vào lúc tôi nhặt cái… vật ấy, cái vật mà tôi đã dùng… Tôi trở nên cương quyết… Ý nghĩ duy nhất của tôi lúc ấy là muốn lăng mạ em tôi. Tôi bỗng như điên khùng, giận dữ… Thế rồi, tôi đã…

“Anh ấy không muốn kể tất cả những sự thật vào trong lời khai vì anh ấy không muốn cho tôi bị liên can vào chuyện đó. Anh ấy đẩy tôi vào một căn buồng tắm nhỏ bên cạnh và khi người ta đổ xô ra gian phòng vừa có án mạng, tôi bèn lén tháp tùng theo giữa họ. Anh ấy bảo tôi cứ để mặc cho anh ấy kể hoặc khai gì tùy nơi anh ấy muốn. Tôi như là một kẻ ngu dại… Tôi tưởng rằng để cho anh ấy làm như vậy là cứu thoát được danh dự tôi, cái danh dự mà lẽ ra nó không đáng có… Thưa ngài giám đốc, ngài có thể… có thể cứu được anh ấy không?...”

Trong khi những lời lẽ đó về qua cân não, về qua trí nhớ của Kress, mắt ông không lúc nào rời khỏi gã tử tù trẻ tuổi đang ở trước mặt ông. Người anh và cả người em nữa, họ đã làm những việc rất là ngu dại. Nàng chỉ nghĩ đến riêng nàng, vô tình để cho anh nàng phải dấn thân vào cõi chết, để rồi không được gì cả. Nàng sẽ không thể nào sống yên ổn được với những ray rứt và hối hận trong lòng.

Làm sao cứu được sinh mạng người thanh niên tử tội này?

Kress không tìm ra một sáng kiến nào. Chính ông, ông cũng không hiểu hắn muốn gì. Pháp đình đã tuyên bố bản án. Nhưng đó chưa phải là một trường hợp bất khả kháng. Việc này, công lý cần phải quyết định lại. không thể nào giết được người thanh niên đó vì lẽ ấy. Hắn có tội, nhưng không đến đổi phải tử hình. Chính Kress, ông cũng không thể nào nhìn nhận người thanh niên này phải tội như thế. Nhưng muốn vén màn bí mật lên để được khơi mào công lý, thì ít ra đó phải là nhiệm vụ của giới hữu quyền cao cấp ở trên…

- Này Macklin, tại sao anh vẫn khư khư không chịu tiết lộ gì về tên họ thật của em anh? Ừ, anh ngu ngốc lắm đấy, Johnny ạ! Ít ra, anh cũng nên cho biết em anh tên gì mới phải chứ?

- Đó là một tên như muôn ngàn tên khác, không có gì đáng kể cả đâu, ông ạ!

- Tôi xin nhắc lại: chính anh là một kẻ ngu si!

Gã tử tù quay mặt trông về phía cánh cửa sổ phủ khung bằng lưới sắt và chăm chú nhìn ra bên ngoài, mắt luôn theo dõi bức màn đêm đen tối và màu sáng nhòe nhoẹt của tuyết sương… Sau cùng giọng hắn buồn rầu:

- Không phải vì lẽ đó mà tôi yêu cầu ông đến đây đâu, ông giám đốc ạ!

- Thật tôi không ngờ thế! Có phải anh muốn nhờ tôi một đặc ân?

Người mà Beth gọi là Buddy và người mà Kress biết qua cái tên Johnny, cứ luôn cắn nhẩm bàn tay, ra chiều xúc động. Hắn quay đầu lại không nhìn ra ngoài nữa. Đôi mắt đầy lệ, hắn ngắm nghía đôi tay rồi giọng điệu trở nên nặng nề:

- Thưa ông giám đốc, ông có thể sẽ không hỏi tôi nữa nếu ông biết một vài điều… Ông chưa bao giờ có cái thử thách của lương tâm và ông chỉ nói: “Tôi là một người vô khả năng”. Tôi, tôi chưa bao giờ làm bất cứ những gì mà nó không có giá trị, những gì mà nó không được chứng minh thích đáng… Tôi luôn có của cải và tiền bạc mà tôi muốn… trên chủ điểm là chỉ biết làm. Sau một thời gian nào đó, tôi sẽ thực hiện được nó một cách tự nhiên và rồi tôi sẽ quen đi…

Có lẽ ông không tin như thế? Vâng, thật ra tôi chưa bao giờ làm… Ồ!… Tôi đã muốn… đã muốn được trở thành một công chức… trong các sở. Nhưng điều đó vẫn chưa có kết quả gì. Thật rõ ràng tôi không là gì cả, không có giá trị gì cả và cũng chưa thực hiện được gì cả. Chao ôi…

Kress cảm thấy như có cả một sự khó chịu lẫn phiền muộn đang nảy nở trong lòng hắn. Hắn chỉ biết nói say sưa, nói với một giọng điệu chuẩn xác mà chính hắn cũng không thể nào tin được…

Lòng thương yêu chân thật của gã tử tù ấy chỉ là một trò chơi bé nhỏ. Hắn muốn chết để mong cứu vãn danh giá em hắn và tất cả những gì đã mất…

- Johnny, anh hãy để cho tôi gọi ông chánh án đến đây nhé! Chính ông ấy đã nghe anh giải bày. Một hồ sơ mới sẽ đúng sự thật hơn. Người ta có thể nhờ anh mà được…

- Không, thưa ông. Tôi không muốn thế. Tôi có lý của tôi. Tôi thuật lại cho ông nghe những điều mà tôi vừa kể trên kia là cốt để yêu cầu ở ông một đặc ân… Nhưng nếu ông đem lập lại những lời tôi đã nói cho người khác nghe, thì tôi sẽ chối cải và ông sẽ trở thành một kẻ nói khoác.

Kress bối rối. Ý niệm về công lý của ông từ phút giây này trở nên trang trọng vô cùng. Ông như đang đóng vai trò của một mục sư, một giáo sĩ rửa tội.

- Johnny, tôi có thể làm gì cho anh?

Gương mặt của gã tử tù dần dần tươi lại, cái tươi trẻ của một thiếu niên 19 tuổi.

- Thưa ông giám đốc, tôi đã nói với ông rằng tôi chưa bao giờ làm được gì cả, chưa thực hiện được gì cả… Chao ôi, lời nói của tôi! Chính tôi, tôi cũng không thể nói được rằng tôi là một người! Cho nên trước khi chết, tôi muốn mình được trở thành một con người… Vâng, tôi muốn được hiểu rõ một người đàn bà trước khi từ giã cõi đời…

Kress giật nẩy mình, khẽ cau nét mặt. Một lời van cầu rất lạ lùng, rất sai quy tắc.

Nhiều lần chính ông cũng đã phải từ chối những lời yêu cầu tương tự như thế của nhiều tử tội khác trong cái xà lim này: họ cũng khao khát tình yêu như Johnny Macklin, kể cả những người đã có vợ…

- Không, không thể được đâu, Johnny ạ!

Tauley, người cai ngục, thấy hai người còn đang tiếp tục câu chuyện, hắn liền nhẹ gót lảng vào trong căn phòng bên cạnh, châm thêm một điếu thuốc…

Một ý nghĩ táo bạo chợt thoáng qua trong óc viên giám đốc đề lao, một ý nghĩ mà ông tin chắc rằng nó có rất nhiều hậu quả rủi may, kinh khủng và ghê gớm… Nhưng dù sao ông cũng thử thực hành, thử nhận lời xin của gả tử tù.

- Được rồi, ta bằng lòng đấy, Johnny ạ! Tôi sẽ đi tìm cho anh một người đàn bà. Nhưng xin nói trước với anh rằng vào giờ này, chỉ có thể tìm cho anh được một người ăn sương mà thôi. Một cô gái đứng đắn không bao giờ chịu đem thân đến khám đường. Hẳn anh đã biết rõ cái hạng người mà tôi sắp dẫn đến anh?

“Thưa ông giám đốc, đây là địa chỉ của tôi. Nếu cần, xin ông cứ đến hoặc điện thoại, số… ”

- Vâng, thưa ông giám đốc, tôi biết rõ lắm. Xin miễn kẻ đó là một người đàn bà… tôi không đòi hỏi gì hơn.

Kress quay người, bước ra khỏi khám. Gã tử tù nói với theo:

- Xin cảm ơn ông trước, rất nhiều…

Vẫn đi, không cần quay đầu lại, ông Kress nhẹ giọng trả lời:

- Anh đừng nên cảm ơn tôi.. đừng nên gì cả!

Khi xe qua khỏi đường cái, Kress thấy cần nói với nàng một vài điều. Nàng ngồi trên băng phụ ở phía sau, vẻ thản nhiên.

- Cô… Beth… Kindridge…

Kress chỉ biết được tên thật của nàng trước đây nửa giờ khi nàng nhận lời mời của ông… Beth Kindridge, Buddy Kindridge, Johnny Macklin… Chao ơi, thật là lộn xộn, rắc rối biết bao nhiêu! Họ có liên hệ gì với nhau?

- Hắn đã trách cứ cô?

Nàng lắc đầu, im lặng, mày cau lại, buồn thảm hơn bao giờ. Sau khi đã lẩm nhẩm vài câu nhạt nhẽo vô vị, nàng lại lắc đầu im lặng. Khi xe chở hai người qua ngang một cánh đồng gần cạnh đề lao, nàng chợt nhìn ra chung quanh rồi bỗng nhiên khẽ nói:

- Xin đừng nên dối gạt. Tôi biết hắn muốn gì. Hắn chỉ cần biết tôi trong chốc lát. Và bây giờ tôi đã hiểu tôi đang ở đâu và sẽ đến đàu.

Ông Kress trông thấy đôi mắt nàng đang ngó thẳng về phía trước ông. Nàng chăm chú nhìn ra ngoài những cánh đồng đang chìm lỉm trong bóng đêm, những cánh đồng không đem lại cho chủ chút ích lợi nào vì những phần dơ bẩn của thành phố gần đó đã làm chúng không sinh sản được gì. Nàng bỗng nói, nói mãi… làm ông Kress cảm thấy gần như khó chịu

- Tôi rất là điên dại mà nhận rằng Buddy đã giết hắn. Tôi hành động như thế vì tôi hơn là vì Buddy… Buddy đã nghĩ gì về tôi? Tôi có đáng… Thật thế, tôi không đáng là gì cả, không ra gì cả…

Kress nhớ anh nàng cũng đã từng tuyên bố những lời lẽ khó hiểu như thế!...

Nàng lại đưa mắt nhìn ra đồng cỏ bao la qua khung cửa kính của chiếc xe. Và tự bấy giờ, nàng không hề mở miệng nói gì thêm, kể cả khi xe vào tận ngõ khám đường.

Khi Kress đưa nàng vào trong gian “lồng sóc” thì Johnny đang mơ ngủ. Hắn nằm dài ngữa mặt lên trần, một tay gối đầu, một tay duỗi ra ngoài thành giường.

Kress đã hết sức dè dặt và cẩn thận không muốn cho ai nhìn thấy ông đưa người đàn bà ấy vào đây, vào cái đề lao này. Ông đã giả vờ đưa nàng về nhà riêng của ông, rồi trước khi dìu nàng băng qua sân khám đường, ông đã phải cho nàng và ông mỗi người khoác thêm một vông áo choàng ngoài. Chỉ có một mình Tauley đứng gác nhìn thấy. Kress hết lòng tin hắn. Vừa mới bước vào ngưỡng cửa đề lao, Kress đã ra dấu cho Tauley cút đi. Xong ông cùng nàng bước lên hành lang… Nàng dừng lại một giây, má áp vào tường, đôi mắt nhắm nghiền hình như vừa mất đi cả nghị lực… song nàng cũng cố gắng bước đi. Nàng luôn luôn còn có được cái dáng điệu của một nữ sinh trung học. Hai người dừng lại trước cửa xà lim. Họ nghe tiếng thở của gã tử tù rất ngắn. Nàng nói khẽ:

- Dáng hắn còn trẻ quả!

Kress trả lời:

- Thế mà tôi cứ ngỡ rằng hắn đã già!

Ông cho chìa vào ổ khóa, khẽ xoay, cửa mở. Ông đẩy nhanh nàng vào rồi khóa ngay lại, khẽ gọi gã tử tù:

- Này Macklin, dậy đi! Đây là người con gái.

Xong, ông liền xoay người bước ra rất nhanh.

Ông để bàn tay trên quả đấm của cánh cửa lớn bên ngoài, lặng lẽ chờ đợi. Bỗng ông chợt nghe tiếng la của người con gái, ông vội ngẩng đầu lên. Nàng lại la nữa, to thêm… Rồi tiếp theo là những tiếng khóc, những tiếng nấc nở, những tiếng nấc nở của cả hai người.

Kress nhanh chân chạy vội vào trước cửa xà lim, người con gái hoảng hốt như một kẻ bị loạn thần kinh. Nàng gục đầu vào chấn song, nấc nở:

- Ông..., giám đốc, xin ngài hãy cho tôi ra…

Kress lấy chìa cho vào ổ khóa... Nàng lướt qua ông một cách vội vàng. Ông chợt nhìn thấy trên má nàng có năm vết tím bầm và một vết máu còn đang rỉ chảy. Đó là những vết thương mà Macklin đánh phải. Nàng thoát chạy dọc theo hàng lang, vượt ngang cánh cửa và băng mình qua vuông sân đầy tuyết lạnh.

Kress vẫn còn nghe tiếng khóc của nàng vọng lại…

Gã tử tù trẻ tuổi gục đầu trên thành giường, hai tay ôm lấy đầu. Lệ hắn đầm đìa rỏ giọt qua kẽ hở ở đôi bàn tay. Mồm hắn luôn lập lại những lời nức nở chua chát này:

- Trời ơi! Chúa ơi! Beth!… Trời ơi! Chúa ơi! Beth!… Beth!…

Đôi mắt viên giám đốc già khẽ chớp nhanh. Ông phải chịu trách nhiệm này. Ông không hiểu gì nữa, dù là ông có lý… làm sao có thể chịu đựng được cái trọng lượng bi đát này trong lương tâm ông? Ông sắp diệt tiêu cái danh dự mà Johnny Macklin đã hy sinh, qua cái chết của hắn? Chốc lát nữa đây, Johnny sẽ được cứu sống?… Câu hỏi về danh dự sẽ không còn đặt ra nữa?

Hình dáng thiểu não, đớn đau và mệt nhọc của Johnny, lòng ông se thắt: “Chao ơi, tôi thật là một kẻ nhố nhăng! Đã có hằng bao nhiêu người đã khóc than khi rời khỏi đây, nơi cái xà lim này để đi vào cõi chết… Ấy thế mà tôi, tôi không bao giờ có khóc, có khóc một tiếng nào!… Chao ơi!.”

Thế rồi, trong giây phút, ông không ngần ngại chộp lấy ngay ống dây nói treo trên tường hành lang, quay vội số… Ông nói nhanh:

- A-lô! Vâng, tôi là Kress, giám đốc đề lao “lồng sóc” xin yêu cầu được nói chuyện với ông chánh án, xin yêu cầu…

(Une Affaire d'honneur)