LỜI CẢM ƠN

Những hiểu biết của chúng ta về thời kỳ Trung Cổ đã thay đổi một cách chóng mặt trong năm mươi năm trở lại đây. Mặc dù người ta đôi khi vẫn nghe thấy một nhà khoa học tự cao tự đại nói về Đêm trường Trung Cổ, nhưng những quan điểm hiện đại từ lâu đã bác bỏ sự giản lược này. Một thời kỳ vốn được cho là trì trệ, dã man và tăm tối thì nay được hiểu như một thời kỳ đổi mới mạnh mẽ: đó là thời kỳ mà tri thức được tìm kiếm và trọng vọng; nơi những trường đại học lớn ra đời, và giáo dục được thúc đẩy; nơi công nghệ có những bước nhảy vọt; nơi các quan hệ xã hội liên tục thay đổi; nơi giao thương được mở rộng giữa các quốc gia; nơi bạo lực nói chung lại thường ít dẫn đến chết chóc hơn so với ngày nay. Nếu trước đây thời kỳ Trung Cổ thường được người ta gắn với một thời điểm đen tối của chủ nghĩa địa phương hẹp hòi, định kiến tôn giáo và thảm sát trên diện rộng, thì rõ ràng những ghi nhận về thế kỷ hai mươi cũng sẽ khiến các nhà quan sát tinh ý đi đến kết luận rằng chúng ta hiện nay chẳng hề vượt trội gì so với thời kỳ đó cả.

Trong thực tế, quan niệm cho rằng thời kỳ Trung Cổ vốn đầy rẫy bạo tàn là một sự bịa đặt của thời Phục Hưng, khi mà ưu tiên hàng đầu là nhấn mạnh vào một tinh thần đổi mới, kể cả có phải trả giá bằng sự thật. Nếu một thế giới Trung Cổ tăm tối đã trở thành một quan niệm bị hiểu sai trong thời gian dài, thì lý do có thể là vì điều đó khẳng định một niềm tin đương đại vốn được ủng hộ cho rằng loài người chúng ta luôn tiến tới những thứ tốt đẹp và luôn được khai sáng hơn. Niềm tin này hoàn toàn là ảo tưởng, nhưng rất khó biến mất. Và đặc biệt khó khăn để con người trong thế giới hiện đại chấp nhận rằng thời kỳ khoa học, hiện đại của chúng ta có thể không phải là một sự tiến bộ so với thời kỳ tiền khoa học kia.

Vài lời về du hành thời gian. Trong khi dịch chuyển tức thời lượng tử thật sự đã được chứng minh trong các phòng thí nghiệm trên khắp thế giới, thì ứng dụng thực tiễn của hiện tượng này vẫn nằm ở thì tương lai. Những ý tưởng được nói đến trong cuốn sách này được bắt nguồn từ những nghiên cứu của David Deutsch, Kip Thorne, Paul Nahin và Charles Bennett cùng những người khác. Những gì xuất hiện trong cuốn sách có thể làm họ thích thú nhưng chắc chắn họ sẽ không xem xét nó một cách nghiêm túc. Đây là một cuốn tiểu thuyết: du hành thời gian vẫn chỉ hoàn toàn tồn tại trong thế giới giả tưởng.

Nhưng những miêu tả về thế giới Trung Cổ có những cơ sở chắc chắn hơn, và về điều đó thì tôi mắc nợ những công trình nghiên cứu của rất nhiều học giả. Những lỗi mắc phải trong cuốn sách, nếu có, đều là do tôi, không phải xuất phát từ họ.

Tôi cũng biết ơn Catherine Kanner đã vẽ minh họa cho cuốn sách này, và Brant Gordon với những mô phỏng kiến trúc thực hiện trên máy tính.

Cuối cùng tôi xin đặc biệt gửi lời cảm ơn đến nhà sử học Bart Vranken với những hiểu biết vô giá của ông, và sự đồng hành của ông trong suốt quá trình thám hiểm những khu di tích đổ nát, ít được biết đến ở Périgord.

Chú thích:

[1] Nguyên văn: “Beam me up, Scotty.” – câu nói quen thuộc trong bộ phim nổi tiếng Star Trek.

[2] Los Alamos là Phòng thí nghiệm Quốc gia của Hoa Kỳ tọa lạc tại tiểu bang New Mexico. Đây cũng là một trong hai phòng thí nghiệm thực hiện những nghiên cứu bí mật về thiết kế bom nguyên tử của nước này.

[3] Cách viết ngắn gọn của California Institute of Technology – Viện Công nghệ California.

[4] Nguyên văn: “Quondam phone, make me roam, to the place I belong, old Black Rocky,country byway, quondam phone, it’s on roam.” Nhái bài “Take me home, country road” củaJohn Denver.

[5] Third base: chốt ba trong môn bóng chày trong đó cầu thủ tấn công phải chạy qua chốt này trước khi về chốt nhà để ghi điểm

[6] Tiếng Anh nghĩa là “tu viện”.

[7] Nhiễm xeton (ketosis) là hiện tượng các thể xeton gia tăng quá nhiều trong máu khi con người nhịn ăn hoặc bị bỏ đói quá lâu.

[8] Nguyên văn: Quondam phone makes me roam

[9] Bọt lượng tử.

[10] Nguyên văn: International Technology Corporation.

[11] Một qubit, hay bit lượng tử, là một đơn vị của thông tin lượng tử. Thông tin đó miêu tả một hệ cơ học lượng tử có 2 trạng thái cơ bản, thường được kí hiệu |0⟩ và |1⟩ (đọc là két 0 và két 1). Một trạng thái qubit thuần túy, theo nguyên lý chồng chập, là một tổ hợp tuyến tính của hai trạng thái cơ bản trên. Điều này khác với bit của thông tin cổ điển, chỉ nhận một trong hai giá trị 0 và 1.

[12] Chỉ dấu khảo cổ bao gồm chỉ dấu mùa màng, chỉ dấu đất và chỉ dấu băng giá. Những chỉ dấu này giúp quan sát đặc trưng khảo cổ, những đặc điểm tự nhiên và những gì xảy ra gần đây từ trên máy bay hoặc từ một địa điểm cao trên mặt đất mà từ dưới mặt đất không nhìn thấy được.

[13] Nhân vật quỷ thần trong văn học dân gian Đức, xuất hiện lần đầu trong huyền thoại Faust.

[14] Luân canh trên ba cánh đồng là kỹ thuật canh tác nổi tiếng trong thời kì Trung Cổ. Diện tích đất canh tác sẽ được chia ra làm ba cánh đồng. Vào mùa thu hằng năm, cánh đồng thứ nhất sẽ trồng lúa mì, lúa mạch cho mùa đông; cánh đồng thứ hai trồng các loại đậu, đỗ; cánh đồng thứ ba được để trống, Cánh đồng thứ ba sẽ được “nghỉ” để tăng dưỡng chất trong đất. Việc canh tác tại ⅔ cánh đồng sẽ được luân phiên sau mỗi năm.

[15] Nguyên văn: Broadsword – Loại kiếm to bản thường được sử dụng vào thời Trung cổ ở Châu Âu.

[16] Tiếng Occitan là một ngôn ngữ thuộc nhóm Rô man, là hậu thân của tiếng Latin bình dân được cả cư dân bản địa ở miền Nam nước Pháp và một số nơi sử dụng sau khi đế chế La Mã sụp đổ.

[17] Giống ngựa kéo có nguồn gốc ở phía Tây nước Pháp, nổi tiếng về sức mạnh và sự nghe lời.

[18] Theo cách phân chia hai giai đoạn của những nước nói tiếng Rô man, thời kỳ Trung Cổ chia thành High Middle Ages (Thời kỳ Trung cổ thịnh vượng) và Low Middle Ages (Thời kỳ Trung cổ suy thoái). Còn theo cách phân chia hiện đại của những nước nói tiếng Anh, thời kỳ Trung cổ chia làm ba giai đoạn Sơ kỳ (Early), Trung kỳ (High) và Hậu kỳ (Late).

[19] Yale Arts and Architecture – Tòa nhà Nghệ thuật và Kiến trúc Yale.

[20] Nguyên văn: HELP ME.

[21] Nguyên văn: PLS CHK THIS CHARGE.

[22] Viết tắt của Before Present – một khái niệm trong địa chất học và một ngành khoa học khác để xác định thời điểm một sự kiện xảy ra. Vì thời điểm “hiện tại” luôn thay đổi nên người ta chọn 1/1/1950 làm cột mốc hiện tại để tính toán niên đại của sự kiện

[23] John Wheeler, nhà khoa học đưa ra khái niệm bọt lượng tử.

[24] Đường cong thời gian đóng.

[25] Electron Magnetic Resonance – Cộng hưởng từ electron.

[26] Nguyên văn: Gentle – từ này cũng có nghĩa là lịch thiệp.

[27] Nguyên văn: squire – một từ để chỉ các hiệp sĩ tập sự thời Trung Cổ.

[28] Nguyên văn: Gentle man, gentle woman.

[29] Đồng tiền của Pháp thời Trung Cổ.

[30] Triết gia thời La Mã.

[31] Tiếng Latin: “Lạy Cha chúng con người ngự trên thiên đường/ Vinh danh là tên Cha/ Vương quốc của Cha đã xuất hiện/ Ý nguyện của Cha sẽ được thực hiện.”

[32] Tiếng Latin: “Trao cho chúng con/ Lương thực hằng ngày/ Và tha thứ cho những hành động mạo phạm của chúng con.”

[33] Edgar Allan Poe (1809-1849) – nhà văn, nhà thơ nổi tiếng người Mỹ. Trong số các tác phẩm của mình, Edgar Allan Poe còn nổi tiếng với các truyện kinh dị, một trong số đó là Mặt nạ của tử thần đỏ.

[34] Tiếng Pháp: Lại đây!

[35] Tiếng Pháp: Thật duyên dáng.

[36] Tiếng Pháp: Đúng thế.

[37] Tiếng Pháp: Không.

[38] Tiếng Latin: Lại đây, lại đây!

[39] Tiếng Latin: Nước. Đưa nước cho tôi.

[40] Nữ nhân vật hoạt hình nổi tiếng của Mỹ.