Chương 8 Hẹn hò tám phút

Có vài cách khác nhau để kiếm một tấm chồng. Sau khi người phụ nữ di trú đã có một công việc ổn định, đó là việc tiếp theo mà họ phải làm. Một số cô gái phó mặc chuyện ấy cho ông mai bà mối ở quê, mặc dù làm vậy có nguy cơ phải ghép đôi với một chàng trai trẻ không có triển vọng và chưa bao giờ dám đi đâu xa khỏi gia đình. Các cô gái đã sống ở Đông Quản một thời gian thì nhờ bạn bè giới thiệu, nhưng khi gặp gỡ một người đàn ông ở thành phố, có những điều mà ta không biết về đối phương, chẳng hạn như anh ta đã có vợ con ở quê hay chưa. Cũng có cô đăng ký với các dịch vụ hẹn hò, nhưng nhiều người cảm thấy phương thức này quá “trực tiếp”. Những cô nào bạo gan nhất thì gặp gỡ với đám đàn ông trên mạng. Rủi ro của cách này đã khơi gợi cảm hứng cho một bài hát tên là “Tình QQ”, QQ là tên của dịch vụ chat (tán gẫu) phổ biến nhất trên mạng Internet Trung Quốc.

Anh chàng này tự nhận mình đẹp trai

Với trái tim lương thiện và tính tốt

Hỏi tôi năm nay bao nhiêu tuổi

Và đã từng có bao mối tình một đêm

Làm tôi sợ đến cứng người

Kỷ nguyên Internet gì thế này?

Nhanh nhanh và chào anh ta “bye bye”

Ôi! Tình QQ

Thật hay ảo, ai mà đoán được?

Không bao giờ có chuyện không để làm cả. Cuộc sống ở thành phố rất cô đơn và chia sẻ với ai đó sẽ làm nhẹ bớt gánh nặng đi phần nào. Hôn nhân là nhiệm vụ của con cái với cha mẹ; khi một công nhân di trú bước vào tuổi hai mươi, áp lực buộc phải kết hôn từ phía các bậc cha mẹ sẽ trở nên gay gắt và trực tiếp, dù là con trai hay con gái. Không ai muốn trở thành daling qingnian (đại linh thanh niên), một cụm từ có nghĩa đen là “thanh niên cứng tuổi” và được định nghĩa trong từ điển là “đàn ông hoặc đàn bà chưa kết hôn trong khoảng hai mươi tám đến ba mươi lăm tuổi”, về điểm này, thời gian biểu truyền thống của làng quê rất hợp với chủ nghĩa thực dụng ở thành thị: một người phụ nữ trẻ nên kết hôn sớm, khi giá trị của cô ta ở mức cao nhất.

Câu lạc bộ Kết bạn Đông Quản là trung tâm dịch vụ hẹn hò lớn nhất thành phố. Ban đầu được dựng lên với mục đích giúp phụ nữ tìm kiếm nửa kia của mình trong một thành phố mà khoảng 70% dân số là nữ giới, câu lạc bộ đã phát triển lên đến hơn năm nghìn thành viên. Nơi này được điều hành bởi Hội Liên hiệp Phụ nữ Trung Quốc, tổ chức quốc gia gồm một đội ngũ những phụ nữ có ý hướng tốt tin rằng nhiệm vụ của họ là “dẫn hướng cho đám đông”, mặc cho đám đông ấy có muốn sự chỉ dẫn của họ hay không. Tỷ lệ thành viên nữ trong câu lạc bộ so với nam giới là hai trên một. Những nhà tổ chức đã chỉ ra rằng tỷ lệ này tốt hơn so với tỷ lệ bốn nữ một nam hay năm nữ một nam, hoặc có thể là ba nữ hai nam của thành phố - giống như dân số Đông Quản, tỷ lệ giới tính cũng là một số liệu biến động rất lớn.

Ở Mỹ, các dịch vụ môi giới hẹn hò được cơ cấu sao cho một người lạ có thể yêu cầu hẹn hò với một thành viên đăng ký. Nhưng điều đó có vẻ bất nhã đối với hầu hết người Trung Quốc. Thay vào đó, các thành viên gặp nhau hàng chiều Chủ nhật ở trụ sở câu lạc bộ, trên tầng hai một tòa nhà văn phòng cũ kỹ, để thực hiện cái được gọi một cách tế nhị là “trao đổi thông tin”. Câu lạc bộ cũng tổ chức những buổi đi chơi cuối tuần cho thành viên của mình. Ở Trung Quốc, hẹn hò là một hoạt động tập thể.

NGƯỜI ĐÀN ÔNG BÊN CẠNH TÔI đứng dậy. “Xin chào. Số hiệu thành viên của tôi là 2740.” Nói đoạn, anh ta ngồi xuống.

Lý Phượng Bình, người phụ nữ trung niên điều hành công tác ghép đôi của câu lạc bộ, lên tiếng phản đối: “Thế thôi à? Anh phải tự giới thiệu mình nữa.”

Người đàn ông ấy lại đứng lên. “Tôi quê ở tỉnh Hồ Nam. Mới đầu tôi chỉ thi vào trường cao đẳng dạy nghề, nhưng sau đó tôi đã tự học, nên giờ tôi đã có bằng đại học.” Anh ta lại ngồi xuống.

Ba mươi người tụ tập trong phòng họp chính của câu lạc bộ trong một buổi chiều Chủ nhật mùa thu năm 2004. Không gian này tạo cảm giác như một lớp học với những bóng đèn nê ông và ghế nhựa, có lẽ để hưởng ứng, các thành viên cũng tách biệt thành từng nhóm như lũ trẻ còn đi học, nam giới ngồi thành hàng dọc các bức tường, còn phụ nữ tụ thành các nhóm nhỏ để có cảm giác an toàn.

“Tôi quê ở Quảng Đông. Tôi làm bán hàng, một nhân viên bình thường.”

“Tôi đến từ tỉnh Giang Tây. Tôi là người rất thẳng thắn.”

Một phụ nữ mặc áo len màu vàng chanh, quần jean trắng đứng lên. “Xin chào mọi người, tôi đã đến Đông Quản được một thời gian khá lâu, tôi làm ở bộ phận kinh doanh. Quê tôi ở tỉnh Hồ Nam. Tôi đến đây ngày hôm nay là để có thêm cơ hội cho bản thân.”

Hầu hết những lời giới thiệu đều ngắn gọn và ngượng ngùng bối rối. Mọi người nêu số hiệu thành viên của mình và quê, nhưng không nói tên; họ tự miêu tả mình là “bình thường.” Đàn ông là thợ điện, luật sư, phụ trách quảng cáo và công nhân dây chuyền lắp ráp; phụ nữ làm y tá, văn thư, giáo viên, nhân viên kinh doanh và cả công nhân ở dây chuyền lắp ráp. Một tỷ lệ đáng kể ở cả nam lẫn nữ đã ly dị. Thi thoảng một giọng theo trường phái tự nỗ lực vang lên, và không khí trong căn phòng trở nên im lặng, giống như một phòng thú tội.

Tôi đã trải qua rất nhiều thăng trầm. Tòi đã chịu nhiều nỗi đau. Hôm nay, tôi phải vượt qua nó.

Tôi tốt nghiệp đại học. Tôi học chuyên ngành máy tính. Tôi làm quản lý văn phòng. Mục tiêu của tôi là tìm thấy một người yêu tôi, và là người tôi có thể yêu.

“Bây giờ,” Lý Phượng Bình nói khi phần giới thiệu đã kết thúc, “mọi người có thể bước ra khỏi chỗ mình và bắt chuyện với bất cứ ai mà các bạn thích.”

Không ai nhúc nhích.

Sau một khoảnh khắc im lặng giày vò, người phụ nữ mặc áo len màu vàng chanh cất tiếng. “Tôi có một đề nghị. Trong tương lai, chúng ta nên có những cuộc gặp gỡ chuyên nghiệp hơn, để bớt đi những giây phút ngượng ngập thế này và để không lãng phí ngần ấy thời gian.”

“Phải, cần lên kế hoạch nữa,” một người đàn ông ngồi cạnh cô đồng tình. Vụ mai mối có nguy cơ biến thành một cuộc kết tội dành cho tất cả mọi người. Mỗi khi tôi quan sát người Trung Quốc tương tác với nhau theo nhóm, sâu trong tâm khảm, tôi hiểu được cuộc Cách mạng Văn hóa đã diễn ra như thế nào. Người ta sợ bị tách riêng ra, nhưng với sự đảm bảo an toàn từ tập thể, họ có thể công kích ai đó với tốc độ và sự khủng khiếp có thể khiến bạn tắc thở.

Bất thình lình, một cô giáo tiểu học có đôi mắt đen dữ tợn đứng lên.

“Tên anh là gì?' Cô hỏi một người đàn ông đang dựa vào chiếc ghế kê sát tường.

Anh ta ngồi thẳng lên và trả lời.

“Quê anh ở tỉnh nào?” Cô lại hỏi tiếp.

“Quý Châu.”

“Tôi rất thích anh.”

Cô ngồi xuống. Tiếng vỗ tay vang lên như sấm.

Tiếp sau đó, lại là im lặng.

Người đàn ông ngồi cạnh tôi - thành viên số hiệu 2740 - đứng lên và bỏ đi. Tôi quay sang Lý Phượng Bình gợi ý rằng mọi người có thể đi lại quanh phòng. “Chúng ta có thể bật nhạc lên không?” Ai đấy lên tiếng yêu cầu. Cuối cùng, áp lực của việc bước qua cả căn phòng và bắt chuyện với một người lạ trước cặp mắt của ba mươi người khác là quá sức chịu đựng. Hầu hết các thành viên lẩn ra khỏi cuộc gặp mặt Kết bạn theo cách nhanh nhất có thể. Người đàn ông đã được cô giáo tiểu học kia chọn không có động thái gì để tiếp cận cô, còn cô giáo kia cũng vẫn ngồi yên tại chỗ, nhìn thẳng về phía trước với vẻ mặt cương quyết.

SAU BUỔI GẶP MẶT, tôi bước lại gần cô gái mặc áo len màu vàng chanh. Cô thấp hơn so với dáng người cô lúc nhìn từ phía xa - chỉ khoảng hơn một mét rưỡi - đường nét tròn trịa và đôi mắt hiếu động trên gương mặt trái xoan xinh xắn, cô thoa son bóng màu hồng và dùng một cái kẹp tóc bằng hạt cườm. Cô đã hai mươi chín tuổi và làm việc ở bộ phận kinh doanh. “Hồi trước, tôi lờ những vấn đề cá nhân của mình đi để tập trung vào công việc,” cô kể với tôi. “Nhưng giờ tôi đang nghĩ đến nó, đấy chính là lý do tại sao tôi đến đây.”

Tôi hỏi cô trông đợi gì ở một người đàn ông.

“Đối với tôi, trình độ anh ta thế nào, công việc ra sao hay anh ta kiếm được bao nhiêu tiền không quan trọng lắm,” cô nói. “Với tôi, cảm giác là thứ quan trọng nhất.”

Cô gái này chính là Ngô Xuân Minh. Sau khi gặp cô lần đầu tiên ngày hôm đó, điều tôi nhớ nhất là những gì cô đã nói với các thành viên trong câu lạc bộ - Tôi đến đây ngày hôm nay là để có thêm cơ hội cho bản thân. Chính câu nói đó, cả giọng nói của cô nữa: sắc bén như lưỡi hái, không hề hổ thẹn với chất giọng nông dân nặng trịch mà bao nhiêu năm tháng ở thành phố cũng không thể xóa nhòa đi được. Giọng cô là giọng nói đã giành chiến thắng trong các cuộc cãi vã và đi qua những công trường xây dựng, khiến đám đàn ông phải ngồi thẳng lên và để ý đến nó.

Dần dần, tôi tìm hiểu được tường tận câu chuyện của Ngô Xuân Minh - cô đã bắt đầu đi làm ở một nhà máy đồ chơi, suýt chút nữa thì bị lừa vào nhà chứa, dùng tài ăn nói của mình để giành được vị trí quản lý, rồi giàu lên nhanh chóng nhờ bán thuốc thảo dược Tây Tạng và chỗ chôn người chết. Sau khi chính phủ cấm hình thức bán hàng trực tiếp, Ngô Xuân Minh tìm được công việc làm phóng viên ở tờ Thanh tra và Kiểm dịch Trung Quốc. Tờ báo được điều hành bởi một cơ quan nhà nước phụ trách thanh tra nhập khẩu và xuất khẩu, nên bản chất công việc của cô không hề giống với bất cứ người làm báo thông thường nào. Xuân Minh quyết định viết bài về một công ty nào đó; đối tượng bị cô chọn, sợ rằng hàng hóa của mình sẽ gặp rắc rối khi qua hải quan, sẽ trả tiền cho tờ báo để đổi lấy tin tức tích cực. Giá cả của những tin tức tốt được quyết định theo kiểu co giãn, cũng giống như giá quảng cáo vậy. Hai nghìn nhân dân tệ đổi lấy một nhận xét sơ qua, trong khi một chuyên đề dài có thể tiêu phí tới năm mươi nghìn. Đây là hình thức tống tiền bằng báo chí, còn Xuân Minh hưởng hoa hồng và đã làm rất tốt. Sau đó cô làm việc hai năm ở bộ phận kinh doanh trong một công ty vật liệu xây dựng, rồi năm 2001, cô và người bạn trai đầu tiên của mình xây dựng một đường dây bán buôn vật liệu xây dựng. Dự án kinh doanh mạo hiểm này kéo dài sáu tháng, trong thời gian đó Xuân Minh đã mất hết toàn bộ khoản đầu tư một trăm nghìn nhân dân tệ - tất cả số tiền cô tiết kiệm được từ những ngày còn làm bán hàng trực tiếp, trừ đi số tiền cô đã chi ra để tân trang lại căn nhà cho gia đình. Khi tôi gặp cô, cô đã chuyển sang làm nhân viên kinh doanh ở một công ty của Thụy Điển chuyên sản xuất sơn và các vật liệu phủ ngoài khác cho các công trình.

Sự đảo lộn khốc liệt của vận may trong đời Xuân Minh phản ảnh đặc tính bùng nổ của miền Nam Trung Quốc. Nhưng có lẽ phần không thực nhất trong câu chuyện của cô chính là trong hoàn cảnh tàn khốc của thành thị ấy, cô vẫn kiên trì mong đợi một tình yêu - giống như người đàn ông kia đã từng nói: để tìm ai đó yêu tôi, người tôi có thể yêu.

—★—

Bạn trai đầu tiên của cô là lái xe ở công ty vật liệu xây dựng nơi cô làm việc. Mới đầu Xuân Minh không thích anh ta cho lắm, nhưng họ ở cạnh nhau khá nhiều và anh ta biết cách quyến rũ phụ nữ. Khi ấy cô đã hai mươi lăm tuổi, nhưng chưa ngủ với đàn ông bao giờ.

Chẳng bao lâu sau khi họ bắt đầu hẹn hò, Xuân Minh đã cảm nhận được anh ta không phải người dành cho mình. Anh ta thường xuyên vay mượn tiền của bố mẹ và không có khả năng làm việc chăm chỉ giống như cô. “Anh ta không thể làm được việc lớn và không muốn dính dấp đến những việc nhỏ nhặt.” Xuân Minh đã nói như thế. Đã hai lần khi họ cãi vã, anh ta đánh cô.

“Anh ta vung cánh tay lên thế này, tát mạnh vào mặt em,” Xuân Minh kể với tôi, khép chặt bàn tay lại, lòng bàn tay giơ lên để diễn tả. “Lần đầu tiên anh ta đánh em, em đã khóc rất nhiều. Anh ta hứa sẽ không bao giờ lặp lại hành động ấy nữa. Lần thứ hai anh ta đánh em, em không hề phản ứng gì. Em chỉ hết sức bình tĩnh. Tục ngữ có câu, gã đàn ông nào đã đánh ta một lần ắt sẽ đánh lần nữa. Giờ thì em biết câu ấy đúng rồi.” Đó là năm 2002, nhưng Xuân Minh vẫn ở với tay bạn trai kia một năm rưỡi nữa. Họ thuê chung một căn hộ ba phòng ngủ đối diện siêu thị Wal-Mart ở khu trung tâm Đông Quản.

“Lần nào em nói với anh ta rằng em muốn chia tay, anh ta cũng không trả lời, hoặc anh ta nói em chỉ đang đùa cợt với tình cảm của anh ta. Em không biết phải làm sao để bỏ anh ta được nữa,” Xuân Minh nói. “Em nói với anh ta rằng chúng ta nên chia tay, sau đó ở chỗ làm về nhà và anh ta đã ở đó rồi. Em không biết phải đi đâu.” Cầu viện đến biện pháp gián tiếp, cô viết thư cho anh ta vào cuốn nhật ký của mình: Lần này em thực sự đã quyết định rằng em phải chia tay với anh. Chúng ta không có tương lai. Mực nhòe đi trên trang giấy vì cô khóc trong khi viết. Cô để cuốn nhật ký trên bếp, nhưng nếu anh ta có đọc nó, anh ta cũng không bao giờ để lộ ra.

Nhờ một người phụ nữ khác mà vấn đề được giải quyết. Một hôm có một người đàn bà ở quê bạn trai Xuân Minh gọi điện cho cô và cho cô biết họ đang có quan hệ. Xuân Minh thở phào nhẹ nhõm, khi cô nói với bạn trai cô rằng cô đã biết về người phụ nữ kia, anh ta liền gói ghém đồ đạc rồi ra đi không một lời biện hộ. Từ đó, cô chưa có một mối quan hệ nghiêm túc nào, dù có rất nhiều mối tình. Nhiều khi như vậy cũng đã đủ với cô; trong tương lai, khi cô kiếm được tiền, Xuân Minh mơ màng, cô sẽ có một căn hộ và một chiếc ô tô, những người tình sẽ đến bất cứ lúc nào cô muốn. Những lúc khác, những mối quan hệ tạm bợ ấy lại khiến cô thêm cô đơn: “Nếu bạn chỉ có người tình,” cô nói, “cảm giác giống như bạn luôn mãi lênh đênh trên biển và không bao giờ cập bến ấy.”

—★—

KẾ TOÁN VIÊN 25 TUỔI TÌM MỘT NGƯỜI ĐÀN ÔNG QUẢNG ĐÔNG CÓ NGHỀ NGHIỆP, CÓ CĂN HỘ, BIẾT YÊU THƯƠNG VÀ CÓ Ý THỨC TRÁCH NHIỆM.

Phụ nữ muốn một người đàn ông có nghề nghiệp tốt và thu nhập ổn định. Đàn ông muốn một phụ nữ còn trẻ và khỏe mạnh. Phụ nữ muốn đàn ông phải cao trên 1,7 mét và có căn hộ riêng. Đàn ông không quan tâm đến chiều cao hay bất động sản nhưng họ thích một phụ nữ tính tình nhã nhặn hiền lành hơn. Một số phụ nữ thích đàn ông người tỉnh Quảng Đông, vì anh ta sẽ mang đến lợi ích của người có hộ khẩu bản địa, trong khi những người khác lại cảm thấy một người đàn ông địa phương sẽ là gánh nặng đối với họ. Đàn ông không quan tâm đến chuyện hộ khẩu. Phụ nữ có nhiều yêu cầu hơn đàn ông rất nhiều.

Các thành viên Câu lạc bộ Kết bạn điền thông tin cá nhân và những gì họ muốn ở người bạn của mình lên những tấm phiếu. Trên thẻ liệt kê ra nghề nghiệp và tình trạng hôn nhân của thành viên, cùng với các chi tiết cá nhân như chiều cao, cân nặng và sức khỏe. Nó cũng bao gồm cả những đặc điểm mà chỉ xuất hiện khi đăng ký một dịch vụ mai mối của Trung Quốc, chẳng hạn như thành phần chính trị, quyền sở hữu nhà, và sức khỏe cũng như tình hình tài chính của các thành viên trong gia đình. Thành phần chính trị thể hiện một người có phải đảng viên Cộng sản hay không, ít thành viên có được vị trí cao như thế nên hầu hết đều chỉ đơn giản điền vào “quần chúng”. Tấm thẻ cũng đề cập đến vấn đề một người có phải nuôi dưỡng cha mẹ già hay các em hay không - những người không có gánh nặng ấy phải gắng sức lắm mới chỉ ra được rằng cha mẹ họ vẫn khỏe hoặc anh chị em họ đều đã trưởng thành.

Dán phía sau mỗi tấm thẻ là một bức ảnh. Phụ nữ mặc váy ren và đi giày cao gót làm dáng trong công viên hoặc ngồi trên những tảng đá lớn giữa hồ nhân tạo, trông như những nàng tiểu thư chờ được giải cứu; đàn ông thì mặc bộ com lê đứng trên triền đồi. Cả đàn ông và đàn bà đều chụp ảnh trước những khu căn hộ cao cấp mà chắc chắn là hầu như tất cả bọn họ không sống ở trong đó. Rất nhiều bức được chụp trong những tiệm ảnh ven đường, người chụp cố làm ra vẻ tự nhiên khi đứng trên một đoạn Vạn Lý Trường Thành giả hoặc bên dưới một cây phong giả hay bên cạnh một hàng rào mà tôi chưa từng thấy ở Trung Quốc. Một người đàn ông có ghi sở thích là khiêu vũ chụp một kiểu tạo dáng đang nhảy điệu disco trên nền một bức tranh quảng cáo vẽ cảnh thành phố của hãng McDonald’s. Những tấm thẻ này được đóng thành các tập có thể tháo ra tùy theo giới tính và năm sinh. NỮ 78, NAM 77. Một tỷ lệ kha khá NỮ 71 và NỮ 72 đã ly dị và có một con. Những cô gái già nhất được xếp chung trong một tiêu đề lạnh lùng: NỮ TRÊN BỐN MƯƠI.

Hầu hết thành viên câu lạc bộ đều không tìm kiếm tình yêu. Họ không khao khát chờ mong những cuộc đi dạo trên bãi biển hay những chuyến đi bằng khinh khí cầu, mối quan tâm hàng đầu của họ rất thực tế. MẠNH DẠN, DÁM NGHĨ DÁM LÀM. CÓ HOÀN CẢNH TÀI CHÍNH TỐT. CÓ CÔNG VIỆC VÀ THU NHẬP ỔN ĐỊNH. CÓ THỂ CHỊU KHÓ CHỊU KHỔ. Phụ nữ có ám ảnh đặc biệt với chiều cao: giống như ở chợ việc làm, vóc người là một dấu hiệu của chất lượng - một đảm bảo rằng người đàn ông đó khỏe mạnh, chắc chắn và may mắn. Mặc dù rất nhiều phụ nữ khăng khăng yêu cầu người đàn ông ít nhất phải cao trên mét bảy, cũng có một số ít chấp nhận mức một mét sáu lăm. Không ai muốn hẹn hò với một người đàn ông chỉ cao mét sáu cả.

Trên cái kẹp cũng chỉ ra những lý do mà mối quan hệ trước đó đã trở nên tồi tệ. TÌM MỘT NGƯỜI 28 ĐẾN 34 TUỔl, TÍNH TÌNH CỞI MỞ, KHÔNG ĐÁNH BẠC. TÌM MỘT NGƯỜI CÓ GIÁO DỤC, KHÔNG NGHIỆN RƯỢU VÀ ĐÀN BÀ. Thỉnh thoảng có một người phụ nữ dũng cảm đã tung hê tất cả: TÌM NGƯỜI TỪ 35 ĐẾN 45 TUỔI, PHẦN CÒN LẠI TÙY THEO SỐ PHẬN. Rất nhiều phụ nữ nhắc đến quyền sở hữu căn hộ như điều kiện tiên quyết của một cuộc hẹn hò. Đó là tính cách phổ biến của người Trung Quốc, nhiều khi rất thích liệt kê các bất động sản của mình ra, giống như mẩu quảng cáo trên một tờ tạp chí cho phụ nữ nông thôn này:

NAM GIỚI 27 TUỔI... ĐÃ LY DỊ, TÍNH TÌNH CỞI MỞ, THOẢI MÁI... SỞ HỮU MỘT CĂN NHÀ NGÓI NĂM BUỒNG NGỦ CÓ ĐỒ NỘI THẤT, CÁC ĐỒ GIA DỤNG HIỆN ĐẠI VÀ MỘT CHIẾC XE MÁY, ĐANG TÌM MỘT PHỤ NỮ LÀM BẠN ĐỜI.

Mối bận tâm với bất động sản không phải vì hám lợi như vẻ bề ngoài của nó thể hiện. Giống như chiều cao, quyền sở hữu căn hộ là dấu hiệu chứng tỏ rằng người đàn ông ấy có thể là chỗ dựa dẫm vào. “Phụ nữ không đòi hỏi những người rất giàu có,” một người đàn ông tên là Đường Ngạo, điều hành một trung tâm mai mối trong thành phố giải thích với tôi. “Họ chỉ muốn có sự đảm bảo nào đó.”

Tất cả những thành viên câu lạc bộ Kết bạn nói chuyện với tôi đều bất mãn với câu lạc bộ ở điểm nào đó. Các thành viên nam đều vô giáo dục và ở tầng lớp thấp, họ nói với tôi như thế. Đôi khi, những người đàn ông có vợ muốn tìm một mối quan hệ bất chính len vào bằng giấy tờ giả. Ban điều hành câu lạc bộ là “một đám bà nội gia,” Xuân Minh bảo. Nhưng mỗi lần tôi đến câu lạc bộ, thì vài thành viên câu lạc bộ vẫn ở đó, họ đang lần tìm trong tập NỮ 78 hoặc NAM 71.

—★—

Khi vươn lên trong thế giới này, Xuân Minh đã bỏ lại rất nhiều người phía sau mình. Bạn bè từ những ngày đầu ở dây chuyền sản xuất của cô đã về quê kết hôn, sinh con đẻ cái. Hầu như tất cả các nhà máy có điều kiện tốt hơn đều không nhận phụ nữ trên hai lăm tuổi làm công nhân bình thường, những phụ nữ lớn tuổi hơn thường đến làm việc ở những nhà máy nghèo nàn hoặc làm các công việc của người giúp việc như dọn dẹp nhà cửa. Đối với phụ nữ di trú, kết giao để vươn lên tầng lớp cao hơn là một phương cách để sinh tồn - cách tốt nhât để ở lại thành phố một khi tuổi trẻ đã qua đi.

Bạn bè của Xuân Minh, những người phụ nữ tuổi cuối hăm đầu băm, đều đã sống sót qua sự đào thải hàng loạt này. Hầu hết bọn họ, đều đến từ nông thôn giống cô, cũng có một số ít lớn lên ở thành phố và đi học đại học. Họ thường điều hành các nhà máy gia công một bộ phận rất nhỏ của cả một dây chuyền cung ứng khổng lồ kéo dài từ Đông Quản ra thế giới. Một phụ nữ cùng chồng sản xuất đinh tán kim loại để trang trí các túi xách, một cặp đôi khác lại sản xuất keo dùng để dính chặt gót vào phần trên của chiếc giày. Một phụ nữ hai mươi sáu tuổi đang điều hành một nhà máy sản xuất đế giày, còn một người khác chuyên về sàn gỗ, thêm một người nữa bán vật liệu xây dựng nhưng đang cân nhắc đến chuyện chuyển sang bán buôn đồ lót. Đối với Xuân Minh, mạng lưới những người bạn này chính là gia đình. Trong những chuyến công tác bán hàng, cô thường xuất hiện ở căn hộ của một người bạn mà không hề báo trước và ở lại trong mấy ngày liền; quần áo thay ra và kem đánh răng thừa của cô rải khắp cả vùng đồng bằng sông Châu Giang. Một lần khi tôi gặp Xuân Minh ở Thâm Quyến, đã năm ngày rồi cô không về nhà, nhưng trên người chỉ mang theo một cái xắc nhỏ đủ chứa một thỏi son và chiếc điện thoại di động.

Thời gian trôi đối với những người như Xuân Minh chẳng khác gì nhìn vào một trong đám ảo ảnh thị giác hiện lên hai sự vật cùng một lúc. Ở thành phố, họ có vẻ như thuộc giai cấp trung lưu. Họ sở hữu căn hộ và xe hơi, hoặc đã lên kế hoạch mua chúng sớm. Họ tham gia các buổi tập lái xe và có những kỳ nghỉ, họ đi cắt sửa móng tay và ăn kiêng, đi học nhảy điệu Latin. Lúc nào họ cũng biết về nhà hàng thịt nướng Brazil mới nhất hoặc chỗ nào bán sữa chua ngon nhất. Vào những lúc khác, làng quê dường như đã gắn chặt vào ADN của họ và không thể xóa đi nổi. Căn hộ của những người này có thể được trang trí nội thất một cách trang nhã thẩm mỹ, nhưng trong buồng tắm thì luôn luôn có bệ xí xổm. Kiến thức y tế của họ là những tri thức dân gian học từ bà nội: để hồi phục sức khỏe sau cơn ốm họ hầm gà với sâm, khi thời tiết mát hơn, họ ăn canh phổi lợn để tránh mắc phải bệnh về đường hô hấp. Họ vẫn vượt qua những khoảng cách xa bằng xe buýt và tàu hỏa, hầu như chưa ai trong số họ từng lên máy bay. Truyền thống là thứ đầu tiên trong tâm trí những người này khi họ trở về nhà trong dịp Tết, che lấp khoảng cách họ đã đi trong nhiều năm.

XUÂN MINH HIẾM KHI NÓI VỀ những ngày đầu của cô ở nhà máy. Tôi không nghĩ rằng cô thấy xấu hổ vì nó, nói một cách chính xác - đúng hơn là cô gái từng làm việc ở dây chuyền lắp ráp đồ chơi, cô gái từng viết nhật ký và khó khăn vật vã học tiếng Quảng Đông, thuộc lòng cả mười ba quy tắc đạo đức của Benjamin Franklin, đã khác xa con người cô hiện nay trở thành. Cô vẫn làm việc không mệt mỏi để nâng tầm bản thân mình lên. Trên giá sách trong căn hộ cô ở hầu như toàn bộ là những cuốn sách dạng self-help (tự nỗ lực, dùng nguồn lực tự thân để hoàn thành mục tiêu): Một trăm câu chuyện thành công và Chín chìa khóa lãnh đạo dẫn đến thành công của Mary Kay cùng một loạt sách về nghi thức xã giao với tên sách bằng tiếng Anh như Tone và Crass. (Trong tất cả các cách viết nhầm chữ class[24], đây là cách tệ nhất.) Trên tường phòng khách là một tấm ảnh lớn rất đẹp chụp Xuân Minh, môi tô son hồng bóng nhoáng và cặp tóc đính đá quý trên tóc. Căn hộ là hình ảnh phản chiếu của tính cách cô - cẩn thận tinh tế, không ngừng tự xem xét nội tâm.

Mọi thứ đều là cơ hội học tập. Từ những bộ phim truyền hình dài tập Hàn Quốc, Xuân Minh học được rằng phải cầm nĩa bằng tay phải và thìa trong tay trái, nhưng nĩa lại ở tay trái khi có dao ở tay phải. Cũng ở trên phim truyền hình Hàn Quốc, cô đã nhìn thấy những hộp nhựa Tupperware đựng thức ăn lần đầu tiên. Một lần tôi đưa cho cô DVD của bộ phim Roman Holiday[25] - cô đã hỏi xin tôi vài bộ phim Mỹ - và qua những sản phẩm giải trí của Hollywood cô đã đúc kết được một bài học đạo đức của những người theo chủ nghĩa Mác. “Nhà báo nghèo có thể kiếm được rất nhiều tiền nhờ câu chuyện về công chúa,” cô tổng kết lại cốt truyện với tôi. “Khi anh ta từ bỏ cơ hội để kiếm một khoản tiền lớn, giá trị đạo đức của anh ta tăng lên.” Cô không biết Audrey Hepburn là ai, nhưng dứt khoát nói rằng bà “không đẹp bằng Julia Roberts.”

Xuân Minh không bao giờ ngừng quan sát, ở một góc độ nào đó, cô cũng đang ghi chép về tôi theo cách mà tôi ghi chép về cô vậy. Lần đầu tiên chúng tôi hẹn gặp nhau, cô chọn địa điểm - Nhà hàng Cà phê phương Tây kiểu châu Âu - và gọi đúng những thứ tôi gọi, mì spaghetti Bologne. Cô để ý thấy tôi thường uống bia trong bữa tối, thế rồi một hôm cô bảo rằng mình đã tự tập uống riêng và giờ cô có thể uống một cốc với tôi. Cô hỏi tôi sao tôi lại thích món bíp tết của mình, đàn ông nước nào chu đáo nhất, rồi cả các bà mẹ người Mỹ nuôi dạy con mình thế nào nữa. Cô liên tục thử nghiệm một phiên bản mới của chính mình: nhuộm tóc, hoặc làm xoăn, hoặc ép thẳng. Quần áo cô lúc nào cũng rất hợp, tôi chưa bao giờ thấy cô mặc một bộ hai lần cả.

Trước khi tôi đến Đông Quản, hầu hết người Trung Quốc mà tôi quen đều thuộc về tầng lớp được giáo dục đầy đủ, và họ cảm nhận một cách sắc sảo những khác biệt giữa chúng tôi. Họ muốn biết xem tôi nghĩ mình là người Mỹ hay người Trung Quốc, họ luôn ngạc nhiên, thậm chí còn không hài lòng khi nhận ra tôi không thể đọc tiếng Trung Quốc một cách thông thạo, hoặc tôi hẹn hò với những người đàn ông Mỹ. Họ thuyết giáo với tôi về dân chủ và cuộc chiến tranh Iraq, cũng như sự bất lực của báo chí nước ngoài trong việc tìm hiểu Trung Quốc. Đất nước của họ đã trải qua 150 năm lệ thuộc vào phương Tây, đoạn lịch sử rắc rối này lúc nào cũng nổi lên giữa chúng tôi bất cứ khi nào chúng tôi nói chuyện. Đó là thế giới của ông nội tôi, của tất cả họ hàng gia đình tôi, thế giới mà nhiều người Trung Quốc vẫn còn sống trong ấy.

Xuân Minh và bạn bè cô không hề quan tâm chút nào đến chuyện đó. Họ không quan tâm đến chuyện tiếng Trung của tôi thật tồi tệ và tôi không biết tên của những nhà văn Trung Quốc nổi tiếng, họ không bao giờ hỏi xem quan điểm của tôi về dân chủ như thế nào. Họ sinh ra trong hoàn cảnh thiếu nhiều điều kiện thuận lợi nhưng đồng thời cũng không có cả gánh nặng của đất nước đè lên những người được giáo dục đầy đủ, đặc biệt là đàn ông. Khi tôi gặp một trong những người bạn nam của Xuân Minh, những mối ưu tư này thường nổi rõ lên bề mặt. Có lần, một người bạn làm bác sĩ phẫu thuật của cô, tên anh ta là A Cường, hỏi tôi làm gì, tôi bảo anh ta mình đang viết một cuốn sách về những người phụ nữ di trú.

“Nanfengchuang (Nam phương song - cửa sổ phương Nam) có rất nhiều bài về vấn đề đó,” anh nhắc đến một tờ tạp chí tin tức của Trung Quốc. “Cô chỉ cần dùng lại các bài viết của họ và tiết kiệm cho mình được vô khối thời gian.”

Xuân Minh cười phá lên. “Những người khác nhau có cách nhìn của riêng họ,” cô nói. “Có thể chị ấy nhìn sự việc theo cách khác những người khác, đó mới là điều mà chị ấy muốn viết.”

Tôi cảm thấy mình muốn đứng phắt dậy và cổ vũ cô.

Xuân Minh quay sang phía tôi. “Đúng vậy không?”

“Đúng thế.”

A Cường vẫn khăng khăng. “Cô nên viết về những vấn đề của hiến pháp Trung Quốc,” anh ta nói với tôi. “Chúng ta có một hiến pháp tốt đẹp đến thế, nhưng khi xuống đến cơ quan chính quyền cấp thấp nhất, những công chức đã làm trái nó.”

“Điều đó quá xa vời với những gì chị ấy đang viết!” Xuân Minh cáu kỉnh thốt lên. Cô lấy điện thoại di động ra và bắt đầu đọc tin nhắn, một dấu hiệu cho thấy cuộc đối thoại đã kết thúc.

Xuân Minh hiểu tôi một cách bản năng. Theo một ý nghĩa nào đó, cô cũng đang có những dự định giống với tôi: quan sát cuộc đời từ một góc nhìn khác và viết câu chuyện của riêng mình. Cô đã cất giữ tất cả những cuốn nhật ký từng viết từ khi rời nhà ra đi. “Một ngày nào đó, nếu tôi có tiền của, tôi sẽ viết,” cô nói với tôi. “Tôi sẽ chỉ viết về những thứ đơn giản nhất, bình dị nhất thôi.”

—★—

Một buổi tối Chủ nhật tháng Mười hai năm 2004, Xuân Minh mời tôi đến một nhà hàng Hồ Nam cùng các bạn cô: một y tá tên là A Ninh, có nước da rất trắng và chất giọng kim hấp dẫn, còn có hai chàng trai trẻ làm quản lý trong một nhà máy. Xuân Minh trông rất sành điệu trong chiếc áo len đen và quần kẻ ca rô ống rộng, cô mang một chiếc túi Fendi nhái. Hai người đàn ông mặc áo bảo hộ lao động của nhà máy.

Ngay khi tôi vừa ngồi xuống, một trong hai người đàn ông trẻ tuổi quay sang tôi hỏi. “Theo ý chị thì đâu là sự khác biệt giữa Kerry và Bush?”

“Anh ta đang cố làm chị nói ra chị bầu cho ai đấy,” Xuân Minh nói.

“Tôi bầu cho Kerry,” tôi miễn cưỡng nói. Tôi không thực sự muốn cuộc nói chuyện đi theo chiều hướng này.

“Chị có nghĩ Trung Quốc đã sẵn sàng cho dân chủ không?” Anh ta hỏi. Anh ta không nghĩ như vậy. “Nếu chúng tôi có thể bầu cử,” anh ta nói tiếp, “tôi sẽ bầu cho Tưởng Giới Thạch. Tôi nghĩ ông ta là một nhà lãnh đạo giỏi.” Tiếp sau đó là: “Chị cảm thấy mình Trung Quốc hơn hay Mỹ hơn không?”

Ba chai bia Thanh Đảo xuất hiện trên bàn ăn. Người đối thoại với tôi tỏ ra thích thú rõ rệt: điều duy nhất hay hơn dồn ép tôi với chính trị là dồn ép tôi với cả bia lẫn chính trị. “Tối nay phải say đấy nhé,” anh ta tuyên bố.

Xuân Minh lên tiếng giải vây cho tôi. “Tôi nghĩ cứ ép uổng nhau uống thì thật ngu ngốc,” cô nói.

A Ninh nhanh chóng đổi chủ đề câu chuyện. Cô vừa mới đăng ký tham gia một lớp nhảy hiện đại ở câu lạc bộ sức khỏe.

“Tôi cũng muốn học nhảy!” Xuân Minh nói. “Tôi muốn học điệu cha cha cha.”

“Tôi muốn học yoga,” A Ninh lại nói.

Nói đoạn, cô quay sang tôi. “Chị có biết pha đồ uống không?”

“Đồ uống loại gì?” Tôi hỏi.

“Kiểu như cocktail ấy,” cô nói.

Tôi nói mình chỉ biết vài loại cơ bản.

“Tôi thực sự muốn học cách pha chế đồ uống,” A Ninh nói. “Thậm chí tôi sẽ làm việc không công ở một quán bar chỉ để học thôi.”

“Vừa mới rồi tôi đi dự tiệc với khách hàng ở một khách sạn,” Xuân Minh nói. “Có nhiều người nước ngoài ở đấy lắm, và chúng tôi uống rượu ngâm lạnh trong ly. Tôi cầm ly rượu ở phần trên, nhưng có người bảo tôi rằng ta phải cầm nó ở dưới chân.” Đôi mắt cô mở to, theo cách chúng vẫn thế khi cô ngạc nhiên hay hứng thú về điều gì đó. “Thật là nhiều quy tắc! Nhưng học các thứ ấy cũng hay, vì trong đời thế nào chẳng có lúc ta phải tham gia các bữa tiệc kiểu thế chứ.”

Chàng trai trẻ cố gắng trở lại cuộc nói chuyện bằng cách hỏi Xuân Minh làm việc gì. “Công ty tôi là công ty có vốn đầu tư nước ngoài,” cô nhạt giọng nói. Tôi không nghĩ cả hai người đàn ông nói thêm tiếng nào suốt nửa sau của bữa ăn. Sau khi ăn xong, Xuân Minh và A Ninh đẩy cả hai người bọn họ vào một chiếc taxi. Họ sống ở một khu vực xa trung tâm thành phố, điều này có nghĩa là phải ngồi xe mất một tiếng mới về đến nhà.

Chúng tôi bắt một chiếc taxi khác để đến xem một câu lạc bộ sức khỏe có tổ chức lớp dạy yoga. Xuân Minh ngả người ra sau ghế và thở hắt ra một tiếng. Anh chàng đó là người cùng quê Hồ Nam với cô, Xuân Minh kể với tôi, anh ta được một người bạn muốn ghép đôi cho họ giới thiệu. Anh chàng này đã gọi điện cho cô buổi chiều hôm đó và nói anh ta chỉ ở thành phố một ngày. “Anh ta cùng huyện với tôi, nếu không tôi đã chẳng mời anh ta đi ăn tối,” cô nói.

“Anh ta thật trẻ con!” A Ninh lên tiếng.

“Anh ta không chấp nhận được,” Xuân Minh đồng tình. “Anh ta chẳng biết nói cái gì. Và lại còn nhỏ hơn tôi ba tuổi nữa chứ.”

Tôi không nói gì hết - lúc đó tôi cảm thấy hơi tiếc cho chàng trai kia. Đồng thời tôi cũng nhận ra rằng tôi vừa mới lần đầu tiên tham gia một cuộc hẹn hò sắp đặt kiểu Trung Quốc.

Ở CÂU LẠC BỘ SỨC KHỎE, lớp dạy nhảy đã kết thúc, lớp yoga chỉ có hai buổi một tuần và không có huấn luyện viên nào ở đó. A Ninh bỗng nhiên nhận ra chúng tôi đang ở gần câu lạc bộ Kết bạn. “Không hiểu tối nay có hoạt động gì không nhỉ. Đi xem nào!” Chúng tôi đi dọc xuống phố và lên cầu thang để vào câu lạc bộ. Phòng chính vắng hiu vắng hắt: không có hoạt động kết bạn nào tối nay cả. Xuân Minh và A Ninh ngồi xuống và bắt đầu lật qua những gáy bìa của các thành viên nam trong câu lạc bộ. “Có bao nhiêu là phụ nữ đẹp, vậy mà hãy nhìn đám đàn ông này đi!” Xuân Minh thốt lên.

Cô lật rất nhanh. “Tôi nhìn ảnh trước,” cô nói. “Chị không thể chỉ nhìn ảnh mà bảo người nào tốt ở điểm nào. Nhưng ảnh rất hữu ích để lọc ra những người thực sự tệ hại.” Cô chỉ vào một người đàn ông béo lùn với gương mặt khắc khổ bất hạnh, đứng bên cạnh một hàng rào giả. “Chỉ có những người ở tầng lớp thấp nhất mới vẫn còn chụp ảnh trong hiệu. Cái kiểu như vậy tôi làm từ mười năm trước rồi! Chụp ảnh trong công viên hay ở khung cảnh thiên nhiên đẹp hơn nhiều.”

Có vẻ như A Ninh đã hẹn hò với một tỷ lệ đáng kể các thành viên nam trong câu lạc bộ. Cô chỉ cho tôi tấm ảnh một người đàn ông dựa lưng vào cái cây. “Anh ta trông có vẻ cao ráo, nhưng thực ra không phải vậy đâu. Chẳng qua chỉ vì anh ta đứng bên cạnh cái cây này thôi.”

Cô lật qua một tấm ảnh khác. “Thằng cha này trông mặt thì có vẻ tử tế, nhưng thực ra anh ta chẳng tốt đẹp gì đâu.”

Lật. “Ông này bốn mươi tám tuổi rồi. Tôi bảo ông ta: kể cả cháu chấp nhận được chú thì bố mẹ cháu cũng không chịu đâu.”

Lật. “Người này có vấn đề tâm lý đấy. “

A Ninh vừa mới ly dị nên rất hăng hái tìm bạn trai. Cô đã hẹn hò với hơn hai mươi người đàn ông trong câu lạc bộ và có lần còn đi tới bốn cuộc hẹn hò do người khác sắp xếp trong cùng một ngày. “Tôi gặp một gã nói gã ta sống rất hạnh phúc trong căn phòng tám mét vuông đi thuê,” A Ninh kể với tôi. “Tôi nói: Ồ, thật hả? Anh sống hạnh phúc trong căn phòng tám mét vuông của anh à?” Một cuộc hẹn được sắp xếp với một thầy giáo cũng thất bại nặng nề. “Khi anh ta nhai xong kẹo cao su, anh ta nghịch nó trên mấy ngón tay. Tôi không thể chấp nhận nổi. Người này là một thầy giáo! Anh ta dạy lũ trẻ con cơ mà!”

“Mỗi lần sau khi gặp một gã như thế,” A Ninh thốt lên, “Tôi thấy mình muốn khóc.”

“Sau khi gặp một tên như thế,” Xuân Minh nói, “Tôi thấy buồn nôn.” Cô nhặt một tấm bìa lên - NỮ 74 - cho tôi xem ảnh của cô. Một tấm ảnh đen trắng theo kiểu hơi mờ mờ rất tinh tế chụp Xuân Minh trông rất nữ tính với mái tóc tỉa - có lẽ là quá tinh tế, vì chỉ có hai người đàn ông gọi điện cho cô sau khi xem ảnh. Điều kiện ban đầu cô đặt ra cho bạn đời của mình là: TỬ TẾ, TRUNG THỰC, HÀI HƯỚC, CÓ CĂN HỘ. Cô là người duy nhất tôi thấy có nhắc đến tính hài hước.

“Căn hộ không phải là yêu cầu tuyệt đối,” cô nói. “Chúng tôi có thể mua chung một căn hộ. Tôi chỉ có ý rằng tôi sẽ thích hơn nếu anh ta có một căn hộ.” Nhưng cô tuyệt đối không hẹn hò với ai thấp hơn một mét bảy, vì một người đàn ông thấp không đem lại cho cô cảm giác an toàn.

SAU KHI CHÚNG TÔI RỜI CÂU LẠC BỘ, A Ninh kể chi tiết hơn về người đàn ông mắc bệnh tâm thần. “Tôi hẹn hò với gã ta một lần và gã kể với tôi mình đã phải vào viện hai tuần vì có xu hướng tự tử,” cô nói. “Đầu tiên tôi có cảm giác mình nên giúp gã, vì tôi là một y tá. Nhưng sau đó tôi quyết định mình không nên dính vào chuyện này.”

Người đàn ông đó vẫn tiếp tục gửi tin nhắn vào điện thoại di động của cô những lúc rảnh rỗi. “Tôi thực sự không hiểu tại sao một người mắc bệnh tâm thần lại có thể là giám đốc tài chính của một khách sạn năm sao được,” A Ninh nói.

“Gã nói dối cậu đấy, thế thôi,” Xuân Minh nói.

Chúng tôi đi vào tiệm sữa chua đá TCBY, ở đây Xuân Minh băn khoăn mãi rồi cuối cùng mới quyết định gọi một món mứt trộn sữa chua đá với bánh kem việt quất. Cô chỉ cho A Ninh rằng, người đang có kinh không được ăn thứ gì lạnh, vì vậy bạn cô đã gọi một cốc sữa dâu nóng. Nó có màu hồng của hóa chất, trông giống như chất thải công nghiệp vậy.

Chuyến thăm câu lạc bộ Kết bạn cũng không phải vô ích. Cuối tuần này có một hoạt động mới gọi là Hẹn hò Tám phút, A Ninh giải thích những gì cô đã nghe được về kiểu hẹn hò cấp tốc này. Xuân Minh rất hứng thú tham gia. Cô thích thử nghiệm những thứ mới và là người lạc quan từ trong bản tính. Những phẩm chất ấy đã giúp cô trụ vững ở Đông Quản, cho dù chúng là điều may mà cũng không may khi hẹn hò.

“Vấn đề là,” A Ninh nói, “đôi khi tám phút cũng là quá lâu.”

—★—

Cuộc sống trong thành phố thay đổi những gì người phụ nữ trẻ đến từ nông thôn mong đợi ở hôn nhân. Những cuộc điều tra cho thấy di trú khiến phụ nữ nông thôn có nhiều khả năng tự gặp người chồng của mình hơn, kết hôn muộn hơn, muốn có ít con hơn, sinh nở trong bệnh viện, tìm kiếm sự bình đẳng trong hôn nhân, và coi ly dị như một lựa chọn có thể chấp nhận được. Hơn 60% phụ nữ di trú trong một cuộc điều tra đã chỉ ra cả “xây dựng một gia đình hạnh phúc” và “có đồng bạn trong nỗ lực xây dựng sự nghiệp” là mục đích của hôn nhân, trong khi ít hơn 10% chọn “có ai đó để dựa dẫm trong đời”.

Trong xã hội truyền thống, một phụ nữ trẻ sẽ sống với gia đình nhà chồng sau khi cô kết hôn và phục tùng các quy tắc của mẹ chồng. Cô sẽ sinh con trong gia đình nhà bố mẹ chồng, tượng trưng cho quyền sở hữu của gia đình chồng với đứa bé. Nhưng sự di trú đã giải phóng thế hệ trẻ hơn khỏi những nghĩa vụ ấy: các cặp vợ chồng ở thành phố thường tự chi trả cho đám cưới của mình, một phụ nữ di trú thường sẽ tạm trở về nhà mình khi sắp sinh nở hơn là nhà của gia đình chồng cô.

Trong một thời gian dài, các học giả tin rằng phần lớn phụ nữ di trú cuối cùng cũng trở về làng quê của mình để kết hôn, sinh con đẻ cái và làm việc trên đồng ruộng. Rất nhiều người di trú trong những năm 1980 và 1990 đã đi theo con đường này, nhưng vận mệnh của lớp người di trú mới hơn đang thay đổi. Nhiều phụ nữ trẻ đang kết hôn với những người di trú khác và xây dựng gia đình ở những thành phố thu dưỡng họ. Nếu họ có trở về tỉnh nhà, họ thường chuyển đến một thành phố cấp tỉnh hơn là trở về ngôi làng nơi họ sinh ra. Và hôn nhân không nhất thiết đánh dấu sự chấm dứt cuộc đời di trú: các cặp vợ chồng trẻ thường trở về quê làm đám cưới rồi lại cùng nhau ra đi.

Thời gian ở chung với Xuân Minh và các bạn cô đã thuyết phục tôi rằng hiểu biết từ trước đến nay - hầu hết phụ nữ di trú cuối cùng cũng trở về với đồng ruộng - là sai sót. Mọi người trong nhóm họ đều đã xa quê nhiều năm, sự thực rõ ràng là họ sẽ không bao giờ trở về đó. Nhưng vì việc đổi hộ khẩu rất rắc rối và đắt đỏ, nên họ cũng không được coi là cư dân Đông Quản. Các học giả nghiên cứu những người di trú trở về thực hiện điều tra ở các làng quê nông thôn, nơi họ chỉ có thể kết luận rằng, một người giống như Xuân Minh đang tạm thời vắng nhà. Họ không thể thấy rằng cô đã định cư ở một nơi nào đó khác.

—★—

Xuân Minh đã có hai cuộc hẹn hò ở câu lạc bộ Kết bạn. Lần đầu tiên, một người đàn ông đi taxi từ phía bên kia thành phố Đông Quản tới. Cô đi xuống để gặp anh ta trên vỉa hè bên ngoài khu căn hộ của mình. Họ nhìn nhau một lúc lâu.

“Chào em,” anh ta nói.

“Chào anh,” cô đáp.

“Anh thấy em thật xinh đẹp,” anh ta nói.

“Chỉ là bạn thôi nhé,” cô nói. Chiếc taxi vẫn chưa đi, vậy là người đàn ông trở lại trong xe và đi mất hút.

Cuộc hẹn thứ hai diễn ra ở một nhà hàng sữa đậu nành gần căn hộ của Xuân Minh. Người đàn ông bị lạc và đến muộn nửa tiếng, vì vậy cô bắt đầu ăn một mình. Đã chín giờ sáng. Khi đối tượng hẹn hò của Xuân Minh xuất hiện, anh ta lấy làm khó chịu vì Xuân Minh đã bắt đầu ăn mà không có anh ta. Anh ta cố giành quyền ra lệnh và gọi cho cô một bát xúp, nhưng cô đã từ chối.

“Anh ta gọi xúp nóng và sữa đậu nành lạnh,” Xuân Minh kể với tôi. “Chị có tưởng tượng được không? Một chất lỏng nóng và một chất lỏng lạnh: đấy là bữa sáng của anh ta đấy.”

Sau màn dinh dưỡng bằng chất lỏng, tay kia đề nghị họ đi dạo cùng nhau. “Chín giờ sáng và anh ta muốn đi dạo bộ!”

Xuân Minh bảo anh ta rằng cô phải làm mấy việc, nhưng tay kia không hiểu ẩn ý. “Cứ chỉ là bạn thôi đã nhé,” Xuân Minh nói. Cuối cùng anh ta cũng hiểu ra. Sau vụ đó Xuân Minh đã bỏ cuộc ở câu lạc bộ Kết bạn. Cô đặt niềm tin nhiều hơn vào chuyện gặp gỡ qua mạng Internet, phương thức mà cô tin rằng sẽ đưa đến những người đàn ông ở tầng lớp cao hơn.

Một hôm khi tôi đến thăm căn hộ của cô, Xuân Minh cho tôi xem dịch vụ chat QQ hoạt động như thế nào. Khi bạn vào mạng, bạn có thể kéo xuống một danh sách tất cả những người đang trên mạng trong lúc đó, chọn ra những đặc điểm như quê ở tỉnh nào, hộ khẩu thành phố nào, tuổi tác và giới tính. Cô cảnh báo tôi rằng người ta nói rất nhiều về sex. “Có những thứ chúng tôi không thể nói trong thế giới thực,” cô giải thích, “vì vậy chúng tôi nói chúng ra ở trên mạng.”

Cô lên mạng được vài phút thì có một người đàn ông tiếp cận. Anh ta là bạn của một người bạn và đã được giới thiệu cho cô như một người có tiềm năng làm bạn trai.

Anh đang làm việc à?

Phải, còn em?

Không, em ở nhà.

Em ở đâu?

Đối phương là một nhân viên quy hoạch đô thị ở Đông Quản, quê ở tỉnh Sơn Đông. Anh ta hai mươi bảy tuổi, nhỏ hơn Xuân Minh ba tuổi, tuy vậy cô đã nói dối là cô hai mươi lăm tuổi. Cuộc trò chuyện nhanh chóng tiến tới bước bật webcam lên để hai người có thể nhìn thấy nhau. Chàng trai trẻ trông có vẻ nghiêm túc và đậm người, đeo kính.

Xin lỗi, anh hơi xấu xí. Em có sợ không?

Xuân Minh quay sang phía tôi. “Có vẻ anh ta là người thành thật.”

Không hề, cô nói. Em nghĩ anh ổn mà.

Em kết hôn chưa? Em có bạn trai không?

Không.

À, vậy là em hơi thủ cựu đúng không?

Không, em không thủ cựu, nhưng em thuộc típ người truyền thống

Về cái gì?

Cô dựa người vào ghế, nhìn tôi, lẩm bẩm tự nói một mình. “Về cái gì?”

Chàng trai đã hết kiên nhẫn. Sex? Cuộc đối thoại thường ngắc ngứ ở chỗ cô, anh chàng kia gõ nhanh hơn Xuân Minh rất nhiều. Những người được giáo dục biết cách gõ máy tính, còn Xuân Minh thì chỉ được học một ít ở trường chính quy.

Không, không phải về sex. Cô viết. Kỳ thực, em lên mạng là để tìm một người bạn trai.

Tại sao mục đích cứ phải là hôn nhân?

Không nhất thiết phải thế. Gặp gỡ bạn bè cũng tốt.

Em có thể chấp nhận đến mức nào? Anh ta hỏi cô có làm tình với một người đàn ông chỉ là bạn bè bình thường thôi không, Xuân Minh giải thích cho tôi.

Bao giờ chúng ta có thể gặp nhau nhỉ? Sau giờ làm việc thì anh rảnh.

“Ồ không!” Cô rú lên. “Anh ta muốn gặp em!”

Tối hôm ấy, Xuân Minh gặp anh chàng đó. Sau đó cô kể với tôi rằng anh ta có vẻ là người tốt và có một công việc tốt. Nhưng anh ta rất xấu trai, bụng phệ và có một nốt ruồi ở ngay dưới mũi. Mấy tháng sau đó, cô cứ trượt qua trượt lại giữa những quan điểm mâu thuẫn. Anh ta rất xấu trai. Anh ta đi học ở trường danh tiếng. Anh ta trưởng thành hơn so với tuổi. Anh ta rất xấu trai. Cô đã cùng anh chàng đó đi mua một chiếc sofa cho căn hộ của anh ta. Cô ngủ với anh ta một lần, nhưng không thể khiến mình bắt đầu một mối quan hệ thực sự với đối phương. “Hầu hết các cuộc hôn nhân của người Trung Quốc đều không dựa trên tình yêu,” cô nói. “Có lẽ em cũng sẽ có một cuộc hôn nhân như thế. Nhưng em chỉ chưa sẵn sàng để thỏa hiệp với nó thôi.”

—★—

Đông Quản không chỉ là một nơi cho các phụ nữ trẻ thay đổi vận mệnh. Những phụ nữ lớn tuổi hơn cũng xem thành phố này như là một nơi để xác định lại mình. Một hôm nọ tôi ghé thăm một trung tâm dịch vụ hẹn hò tên là Công ty hoạch định số phận Thành phố Đông Quản. Câu lạc bộ nhỏ hơn câu lạc bộ Kết bạn và tự nhận là có chọn lọc hơn. Thành viên buộc phải tốt nghiệp cao đẳng nghề hoặc kiếm được ít nhất hai nghìn nhân dân tệ một tháng. Tôi gặp giám đốc điều hành của công ty và hai nữ trợ lý của anh ta, một trải nghiệm không thể chịu nổi bao gồm việc cả ba người bọn họ liên tục nói tranh nhau trong khi điện thoại di động của cả ba thì không ngừng rung chuông. Một trong hai trợ lý trẻ và nói năng thỏ thẻ; người kia, Hạng Dương, là một phụ nữ trung niên to lớn đường bệ, gương mặt đỏ và cái mũ da với những chiếc lông trông có vẻ đậm chất gây hấn. Cả hai phụ nữ đều độc thân, và có vẻ như họ làm việc ở công ty này một phần là để tăng triển vọng hôn nhân của mình lên.

Tay giám đốc điều hành có kế hoạch xây dựng những văn phòng kết đôi ở khắp thành phố dựa trên mô hình nhượng quyền (franchise). Nhưng từ danh thiếp của anh ta, tôi nhận ra rằng anh ta cũng đang chơi trò đặt cược nhiều cửa.

QUY HOẠCH TỔNG HỢP

KINH DOANH DU LỊCH

QUY HOẠCH BẤT ĐỘNG SẢN

GIA SƯ VÀ QUẢN GIA

ĐẠI LÝ CẤP PHÉP

THIẾT KẾ SÁNG TẠO

ĐÀO TẠO NGHỆ THUẬT

CÔNG TY MARKETING

ĐẠI LÝ BẤT ĐỘNG SẢN

KIỂM TRA TÀI SẢN THƯỜNG NIÊN

CIS INPUT

NGHI LỄ VÀ KỶ NIỆM

SĂN ĐẦU NGƯỜI

TƯ VẤN LUẬT

TÀI CHÍNH KẾ TOÁN

TƯ VẤN QUẢN LÝ

KẾ HOẠCH ĐÁM CƯỚI

TRUNG TÂM GIỚI THIỆU VIỆC LÀM

THÁM TỬ DÂN SỰ

KIỂM TOÁN THUẾ

Khi chúng tôi đang nói chuyện, một người đàn bà tuổi trung niên từ ngoài phố bước vào để hỏi về dịch vụ của câu lạc bộ. Chị ta có gương mặt dài khá đẹp, trên mình mặc một chiếc áo khoác đen nhã nhặn cùng chiếc quần rất hợp. Hạng Dương đề nghị đưa cả hai chúng tôi xuống phố để xem các trung tâm hoạt động của câu lạc bộ. Lúc rời khỏi văn phòng, tôi để ý thấy cửa sổ phía trước của nó dán đầy những mẩu thông tin nhà đất.

Tên người đàn bà trung niên kia là Tôn Thúy Bình, quê chị ở tỉnh An Huy. Chị đã bị tạm thôi việc ở một cửa hàng bách hóa, rồi sau đó ly dị chồng khi phát hiện ra anh ta đang ngoại tình. Bạn bè ở Đông Quản thúc giục chị lên thành phố - chị đã ở đây được hai mươi ngày rồi.

“Chị rất dũng cảm,” tôi nói với chị Tôn. Tôi hết sức sửng sốt khi biết một người đàn bà cả đời bị đảo lộn bởi một kẻ phá hoại tổ ấm đã lựa chọn đến Đông Quản, thành phố nổi tiếng với số lượng gái bao và gái ở các quán karaoke.

“Cô nên viết về cuộc sống của những người phụ nữ trung niên nữa,” Hạng Dương khuyên tôi. “Mọi thứ đều rất khó khăn với chúng tôi. Tôi vừa mới gặp chị Tôn, và chỉ biết một phần câu chuyện của chị ấy. Nhưng tôi biết chị ấy đã phải chịu đựng nỗi đau.”

Hạng Dương vẫn nói khi tôi nhận ra chị Tôn đang khóc. Chị đứng đờ đẫn giữa vỉa hè và ngoảnh mặt đi nên chúng tôi không nhìn rõ gương mặt chị. Sự biểu lộ cảm xúc của những người Trung Quốc luôn làm tôi thấy bất ngờ: người ta tự kiềm chế bản thân một cách hoàn hảo cho đến khoảnh khắc họ bắt đầu khóc nấc lên ngoài đường phố giữa ban ngày ban mặt. Chị Tôn lục lọi mãi trong túi xách, tôi đưa cho chị một cái khăn giấy. “Hãy dành cho mình một chút thời gian,” tôi ấp úng nói nhỏ một câu an ủi chung chung. “Cứ từ tốn chấp nhận sự việc.”

Chúng tôi tiếp tục bước đi. Hạng Dương im lặng một cách thiếu tự nhiên, nhưng giờ chị ta lại bắt đầu nói tiếp như thể chị Tôn thậm chí còn không hiện hữu ở đó vậy. “Chị Tôn thuộc thế hệ sinh vào những năm 60,” chị ta nói. “Chị ấy ưa nhìn, cao ráo, lại có năng lực. Nhưng xã hội lại bảo với chị ấy rằng nó không cần chị ấy. Chị ấy từng có thời là một cô gái xinh đẹp, nhưng giờ chị ấy đã đến độ tuổi nhất định. Chị ấy không thể tránh có tóc bạc. Chị ấy không thể giấu đi những nếp nhăn.”

Chị ta tiếp tục cảm hứng diễn thuyết của mình, đem chị Tôn ra làm vật hy sinh ngay trước mắt chúng tôi. Tôi hết sức bất nhẫn với sự nhẫn tâm của chị ta, nhưng khi tôi lén liếc nhìn chị Tôn, tôi thấy chị đang lặng lẽ gật đầu đồng tình. “Rất nhiều bạn bè ở tuổi tôi đang làm thủ tục ly dị,” chị Tôn nói.

“Đáng lẽ chuyện ấy phải xảy ra sớm hơn mới đúng!” Hạng Dương bất thình lình thốt lên.

“Đây là giai đoạn người đàn ông bắt đầu thoải mái hơn về mặt tài chính, và có rất nhiều hoạt động dành cho anh ta,” chị Tôn tiếp tục. “Anh ta đến khách sạn, ở đó có các cô gái trẻ. Anh ta đến phòng tắm hơi, ở đó có các cô gái trẻ. Rồi anh ta vào tiệm cắt tóc, ở đó cũng có các cô gái trẻ nốt.”

“Trong xã hội ngày nay, tình hình tài chính của đàn ông đang dần cải thiện nhưng đạo đức của họ thì ngày một tệ đi,” Hạng Dương đồng tình. “Chúng ta phải dẫn hướng cho xã hội giúp đỡ những phụ nữ tuổi trung niên như chị Tôn đây.”

Chúng tôi đến trung tâm hoạt động, ở đây có máy tập thể dục, bàn chơi mạt chược, và một phòng đọc sách. Hạng Dương vẫn tiếp tục cơn hứng nói không ngừng nghỉ của chị ta. “Đây là khoảng thời gian cực kỳ quyết định,” chị ta nói. “Nếu chị Tôn không hồi phục bây giờ, có thể chị ấy sẽ giống như đám rong biển, cứ lênh đênh mãi trên biển thôi.”

Tôi không trả lời chị ta - tôi bắt đầu có ý tưởng khá hay về lý do tại sao chị ta vẫn còn độc thân. Tôi sẽ thích ở bên cạnh chị Tôn lâu hơn, nếu không có những lời giải thích bình luận ấy; thật không thể nào chịu nổi khi nhìn một phụ nữ khóc trong khi một người khác so sánh chị ta với rong biển. Chị Tôn cho tôi số điện thoại di động của chị ở Đông Quản để chúng tôi có thể hẹn gặp nhau vào một ngày khác. Khi trở về căn hộ c