Chương 12

Những tiếng súng từ một nơi nào vọng đến làm Ivanôpxki tỉnh lại. Thoạt tiên anh cho đó là tiếng súng bắn vu vơ ở một làng gần đây? Nhưng lắng tai nghe anh hiểu rằng súng nổ từ một làng khác, ở một phía khác. Đúng là tiếng nổ vọng lại từ phía họ lết tới đây hồi đêm và hướng Pivôvarốp vừa đi. Ivanôpxki lặng người vì những linh cảm không hay đã xảy ra đối với Pivôvarốp, và anh cố gắng nín thở, lắng tai nghe. Rõ ràng, bọn Đức bắn từ phía đó.

Vì không để ý nên anh đã lãng đi tiếng nổ của những phát súng đầu tiên. Anh chỉ nhận ra khi có tiếng súng trường và tiếng tiểu liên nổ liên hồi. Đúng là tiếng tiểu liên của Pivôvarốp. Bọn Đức bắn nghe khác, anh phân biệt chính xác điều đó. Ivanôpxki tựa mình vào khuỷu tay, cảm thấy ngực đau nhói đến tức thở, như có một vật gì đè nặng.

Ivanôpxki bật ho và khạc ra cục máu đã đông lại. Anh ngả người lên chiếc ghế xi măng vì chẳng còn sức nữa. Hình như lúc anh ho, ở đó đã yên ắng. Anh cố căng tai ra nghe ngóng, cũng chẳng thấy động tĩnh gì hơn.

Nén cơn xúc động, trung úy sờ soạng và tìm thấy chiếc đồng hồ bên cạnh ghế. Đồng hồ chỉ bảy giờ bốn mươi phút vậy là Pivôvarốp đã vắng mặt gần hai tiếng rưỡi. Nếu khoảng cách đến làng đó chừng một kilômét thì chắc chắn Pivôvarốp phải về rồi. Pivôvarốp đến lúc này chưa về có nghĩa là... Nghĩa là Pivôvarốp đã lọt được vào trong làng, nhưng không thể quay ra mà không bị địch phát hiện. Và cái số phận đón chờ Pivôvarốp cũng giống như cái số phận đã tiếp đón anh ngày hôm qua.

Ivanôpxki cố nhổm dậy nhìn vào cái cửa sổ con thấp thoáng của bức tường đen thẫm, anh không đủ sức lê đến đó được, và anh đành lại ngồi lên ghế. Cảm giác choáng váng như có những vòng lửa đỏ quay cuồng nhảy múa trước mắt anh. Anh sờ soạng tìm khẩu súng trường dựng ngay cạnh, sao lúc này khẩu súng nặng đến thế. Khẩu súng này giờ đây cần làm gì mới được, chẳng thể trông chờ vào một ai và cũng chẳng có một ai cạnh đây cả. Lẽ nào không có cách gì để làm nhẹ bớt số phận Pivôvarốp đang nguy khốn, nhưng anh không thể làm được một cái gì. Ivanôpxki gượng hết sức, tay men tường đi dần đến lối cửa vào nhà tắm, và anh dùng chân đẩy cửa.

Đêm đông lạnh, cũng giống như mọi đêm tháng Chạp của năm nay, gió thổi ù ù, bầu trời đục và thấp xuống không trăng sao, cả không gian chìm đắm. Tuyết trắng tươi lạnh, nhìn thấy rõ một vài dấu vết của Pivôvarốp hằn sâu in rõ trên tuyết. Dấu vết đó in dọc ven tường nhà tắm rồi rẽ vào chỗ góc ngoài.

Những làn gió mạnh làm Ivanôpxki ngột thở, anh chờ đợi đến một phút, lắng tai nghe xem có động tĩnh nào nữa không trong đêm tĩnh mịch, song không có tiếng bước chân nào, một tiếng kêu nào. Không nghe thấy gì hơn nữa. Lúc này, Ivanôpxki cũng chẳng buồn khép cửa, anh ngồi cạnh ngưỡng cửa tựa vào khung gỗ. Anh ngồi như thế đến một giờ, và có lẽ còn lâu nữa. Với tâm trạng nặng nề, trăn trở, căng thẳng anh chờ đợi và nhận ra rằng, một lát nữa, nếu Pivôvarốp không trở về thì chắc chắn Pivôvarốp sẽ chẳng bao giờ có thể trở về được nữa. Ivanôpxki không đứng dậy, anh lê tới chiếc hộp đựng đồng hồ để sau ngưỡng cửa: đã mười giờ kém mười.

“Mình phái Pivôvarốp đi để làm gì? Phái Pivôvarốp đi để làm gì nhỉ? - Ivanôpxki nghĩ ngợi và hối hận! - Quỉ thật, những thanh trượt tuyết nào ở đó? Cơ quan tham mưu nào? Chỉ có mình đã giết Pivôvarốp, cuối cùng rồi cũng đến lượt mình...”

Tất nhiên, thiếu Pivôvarốp anh sẽ không thể làm được gì, nhưng nếu chính anh sẽ phải chết thì cần nghĩ cách cứu Pivôvarốp. Thê mà anh lại cử Pivôvarốp làm một việc ở đấy cơ hội thoát khỏi hiểm nguy là điều hết sức mỏng manh. Bọn Đức đã có thể phục kích, bí mật dăng bẫy ngoài đồng, chắc chắn trong làng chúng sẽ tăng cường cảnh giới. Như vậy lọt qua phòng tuyến của chúng không phải dễ dàng. Nếu đêm qua anh không làm nổi điều đó, khi những tên sĩ quan tham mưu Đức còn chưa hết kinh hoàng, thì đêm nay làm sao Pivôvarôp có thể thực hiện nổi.

“Vậy phải làm gì bây giò? Làm gì?” - vẫn ngồi với tư thế co lại cạnh cửa nhà tắm, Ivanôpxki tự hỏi mình đến hàng nghìn lần.

Anh biết rõ, làm như vậy anh muốn kéo dài thời gian hy vọng vào khả năng cuối cùng là Pivôvarốp có thể sẽ về. Nhưng mọi hy vọng đã tiêu tan thực sự, trung úy tựa người vào tường, nhổm hẳn dậy đứng trên đôi chân.

Anh thử sức mình xem còn đủ khả năng làm việc nữa không. Dù rất vất vả phưng anh cũng vẫn có thể đứng vững được trên đôi chân, nhất là nếu như có điểm tì dưới cánh tay. Giờ đây thì có thể dùng bờ tường làm chỗ tì tay nhưng khi ra cánh đồng ngoài kia có lẽ phải tì tay lên báng súng. Ivanôpxki thấy khó thở và không làm sao điều khiển nổi ý nghĩ của mình. Dù vậy, cũng phải cố mà thở đã, nếu biết nhích dần, nhích dần như thế này, không phung phí sức lực...

Đã có chủ định, Ivanôpxki quay trở lại thọc tay vào bao đựng đạn lấy đạn ra. Biết không đủ sức mang nổi bao đồ, anh để lại trên ghế dài, sau đó tìm lựu đạn, dắt vào người. Không thể ở lại đây lâu hơn nữa, dù chỉ một phút, Ivanôpxki mở cửa và đi ra ngoài.

Anh lảo đảo suýt ngã nhiều lần, nhưng với sự kiên nhẫn khó giải thích nổi, anh cứ bước đi, đi được tới hai chục bước theo dấu vết còn rõ ràng của Pivôvarốp, lúc đó anh mới dừng lại. Khẩu súng cứ nặng dần, anh cố không dựa vào nó khi sắp ngã, ngay cả những phút dừng lại anh cũng không dùng súng làm điểm tựa. Anh thấy sức đã quá yếu, khó đứng vững trên đôi chân run rẩy. Anh lấy hơi nhìn lại phía sau bằng cặp mắt lạ lùng của người sức đã kiệt. Ở đó, chỗ nhà tắm, nơi họ đã sống một ngày đêm bình yên, đã tối sẫm lại, cô quạnh. Và căn cứ vào toàn bộ tình hình, anh quyết định rời bỏ nơi đó để không bao giờ quay lại nữa.

Sau lần dừng thứ hai anh đã không gượng lại được, có lẽ mới đi chừng độ hơn chục bước anh đã loạng choạng và buộc phải dừng lại vì ho. Lúc này, cơn ho là một điều tồi tệ nhất, nó làm anh nhói buốt tận bên trong cơ thể và mắt tối sẫm lại. Quả là Pivôvarốp băng không đến nỗi tồi, bên ngoài vết thương đã se lại và gây đau nhưng băng không bị tụt, máu cũng không rỉ ra nữa. Giá mà vết thương khủng khiếp này đừng đau ở bên trong thì hay hơn!

Anh mong càng đi nhanh chừng nào càng tốt, bây giờ căn cứ trú ẩn cũ là chỉ số tốc độ của anh. Vừa đứng trên đôi chân tạm vững và cất bước anh đã buộc phải dừng lại tới ba, bốn lần, sau mỗi lần như vậy anh ngoái nhìn lại xem đã đi xa nhà tắm được bao nhiêu. Thật trớ trêu, nó vẫn cứ hiện ra xam xám trong bóng tối, chưa nhòa mất trong đêm. Có lẽ anh lê đi được chừng một giờ trước khi bóng đêm nuốt chửng lấy vị trí anh làm chuẩn.

Xung quanh Ivanôpxki là gió, tuyết, là cánh đồng. Trung úy đoán chừng đã đi được nửa đường, và giờ đây không thể quay lại được nữa vì chẳng còn đâu hơi sức. Anh cũng chẳng ngoái lại sau, chẳng có gì hơn, mọi điều tốt hoặc xấu đều đón chờ anh phía trước.

Ngã liền hai lần, anh không đứng lên ngay được, đành nằm một lúc trên tuyết cố chịu đựng vết thương đang hành hạ. Một lần khác không may ngã, lưng nện xuống chỗ tuyết sâu hoắm làm anh bất tỉnh. Có lẽ lâu anh mới tỉnh, anh nằm nguyên như thế trên tuyết một lúc, cảm thấy rõ quả lựu đạn tròn tròn vẫn bên sưòn. Nhưng dù thế nào cũng phải cố nhổm dậy, ngồi lên và rồi lại gắng đứng dậy, thử đi vài bước đầu khó khăn nhất.

Anh cố không nghĩ đến một cái gì, thậm chí anh cũng chẳng quan sát gì nhiều, chỉ có mặt tuyết là anh không rời mắt, vì trên tuyết in rõ dấu vết của Pivôvarốp anh đang lần theo lối đó. Ivanôpxki sợ nhất là đi trệch khỏi dấu vết này.

Rất dễ dàng đi trệch hướng khi cơn đau thắt từng lúc ập tới làm tối sầm mắt lại. Những lúc như thế anh dừng lại chống khẩu súng trường xuống đất và đợi cho cơn đau giảm đi. Gió cũng gây phiền toái cho anh rất nhiều, anh không thể nhìn xa và nước mắt cứ bị trào ra. Đôi khi gió mạnh đẩy Ivanôpxki lảo đảo suýt làm anh khuỵu xuống, anh cưỡng lại gió, cưỡng lại cơn đau như xé cơ thể một cách quyết liệt. Chắc chắn anh sẽ không gặp được Pivôvarốp, không bao giờ nhìn thấy người chiến sĩ đó, song anh vẫn cứ phải đi theo con đường vô cùng nguy hiểm đó - con đường chính anh đã cử Pivôvarôp đến. Đương nhiên, anh đã liều mình quá nhiều trong cuộc chiến đấu này, quá nhiều người đã bị hy sinh vì lỗi lầm của anh. Nhưng sự liều mình lần này khác hẳn với tất cả những sự mạo hiểm khác, anh là người cuối cùng, vì vậy anh buộc phải tiến hành đến cùng. Và nếu cái trò chơi khó nhọc đầy nguy hiểm với cái chết anh đã không bảo vệ được nhiều người thì anh cũng không được phép bảo vệ cả chính mình - chỉ có cái đó mới biện hộ cho quyền chỉ huy của anh khi hạ lệnh cho người khác. Trong chiến tranh anh không muốn thừa nhận một cái quyền khác. Trường hợp xấu nhất xảy ra, trước khi chính mình chết, anh cần phải tìm cho ra và tin chắc rằng, khi trái tim Pivôvarốp còn đập, anh ta sẽ không nằm lại ở một nơi nào đó trên cánh đồng này.

Ivanôpxki cứ đi, đi mãi, đau đớn, mệt mỏi, thỉnh thoảng anh dừng lại tựa vào khẩu súng trương dài nặng nề của Pivôvarôp. Đôi lúc mệt quá anh khuỵu xuống ngồi phệt trên tuyết, ra sức thở. Lại phải khổ sở lắm mới đứng lên được. Lần sau anh không dám ngồi, mà đứng tì vào báng súng để thở. Cứ bốn, năm bước anh lại dừng lại. Anh như người hụt hơi.

Có lúc anh tưởng mình ít ra đã đi được ba kilômét, và anh ngờ Pivôvarốp đã phán đoán sai khoảng cách từ chỗ trú quân đến làng này. Khó tin được từ vị trí trú quân của họ đến làng này chỉ có hai kilômét. Tiếc là anh đã không mang theo đồng hồ nên không biết được thời gian. Anh cảm nhận qua những dấu hiệu khó thấy rõ, anh đoán làng cách đây không xa nữa, và có lẽ anh đang ở phía ngoài làng. Tuy nhiên vết tích Pivôvarốp để lại cứ kéo dài mãi, ngày càng dài đường như không chấm hết ở cánh đồng này. Người chiến sĩ đang một mình ở một chỗ nào đó mà khó đoán được, tuy vậy Ivanôpxki vẫn chuẩn bị tới cả trường hợp xấu nhất. Nhưng cũng có thể là, cũng như anh ngày hôm qua, Pivôvarôp bị truy kích và bị thương, rồi ẩn náu ở một nơi nào ngoài cánh đồng.

Chỉ chút nữa Ivanôpxki bò không theo dấu vết cũ Pivôvarốp, vì những vết chân trên tuyết cứ kéo dài mãi mà phía trước lại chưa nhìn rõ. Nhưng anh bỗng nhận ra qua bóng đêm lờ mờ phía đám cỏ dại mọc giữa tuyết có một chuyển động không rõ ràng, dường như có vật gì đó động đậy. Thoạt đầu anh không nhìn về phía đó mà chỉ đưa mắt dò tìm trên tuyết, nhưng rồi anh dừng lại, trong đám cỏ dại có một cái gì động đậy thật. Yên tĩnh, hầu như không có một tiếng động, một vật gì phất phơ trước gió như một tờ giấy, và cũng không thể hiểu tờ giấy ở đâu lại hiện ra đây. Anh không theo vết của Pivôvarốp nữa và cố không rời mắt khỏi đám cỏ lồng bồng không xa. Lê chân trong tuyết sâu, anh tiến dần đến đó.

Từ xa Ivanôpxki bỗng nhận ra một vật trắng lờ mờ nhô cao trong cỏ dại - một thây người nằm, đôi ủng đen ngập trong tuyết. Anh dừng lại. Trong đầu anh đang mung lung, nỗi băn khoăn lạ lùng không rõ rệt: ai có thể đến nằm ở đây, trên cánh đồng ban đêm? Trong lúc giá lạnh và tuyết rơi? Không hiểu sao Ivanôpxki không dám thừa nhận rằng mình đã nhận ra Pivôvarốp, có lẽ nhìn thấy người chiến sĩ của mình trong tư thế này chỉ là điều hoàn toàn phi lý, dường như đó chỉ là một người ngẫu nhiên nào khác anh bắt gặp - một con người xa lạ. Nhưng không thể nào khác được, đó vẫn là Pivôvarôp, người chiến sĩ cuối cùng của anh, Pivôvarốp thân yêu của anh. Pivôvarôp nằm đó, cứng đờ, chiếc áo choàng rách bươm, tóc cắt ngắn, trên đầu không có mũ, chân duỗi thẳng. Mãi sau Ivanôpxki mới nhận ra tuyết xung quanh đã bị nhiều vết giày xéo nát, và rải rác có nhiều vỏ đạn súng tiểu liên.

Ivanôpxki tập tễnh lê đến đám cỏ dại thì buột tay rơi súng và ngã xuống cạnh người chiến sĩ. Anh ôm đầu Pivôvarốp bằng những ngón tay lạnh buốt, anh cố nhấc đầu lên, nhưng đầu người chiến sĩ đã bị tuyết phủ, rõ ràng đã mất hết dấu hiệu của sự sống, chỉ còn là một cái đầu cứng đờ của một người không giống một tí nào với Pivôvarốp của anh. Ivanôpxki nhìn thi thể người chiến sĩ, chiếc áo choàng dính đầy máu rách bươm, áo bông đẫm máu đông cứng lại trên cơ thể. Chắc Pivôvarốp bị một loạt súng bắn rất gần. Tuyết dưới người và bên cạnh Pivôvarốp cũng dính máu, những mảng tuyết đen thẫm, xù xì, đông cứng.

Bọn Đức đã làm gì Pivôvarốp? Chúng đã giở trò gì? Nỗi băn khoăn ấy nguôi dần đi. Chúng làm gì thì mọi việc đã rõ ràng. Bọn Đức đuổi kịp Pivôvarốp và bắn thẳng vào anh. Cũng có thể chúng bắn anh bị thương và anh nằm trên tuyết trong đám cỏ dại này. Lúc này trên chiếc áo khoác bông của anh chỉ thấy những sợi bông trắng lỗ chỗ lòi ra. Túi quần của người chiến sĩ đều bị lộn trái, chiếc áo varơi tuột hết cúc, ngực đẫm máu và tuyết bám đầy. Không thấy khẩu tiểu liên đâu cả, có lẽ bọn Đức đã lấy mất.

Hiểu rằng mọi việc đã kết thúc và chẳng cần phải đi đâu nữa, Ivanôpxki như kiệt sức, ngồi xuống lặng im, buông thõng tay trên tuyết. Xác người chiến sĩ nằm bên cạnh. Trung úy thấy tâm hồn mình trống trải lạ thường, trong đầu anh lúc này chẳng có một mong muốn gì, và cũng chẳng có một ý nghĩ nào rõ ràng. Chỉ có trong đáy lòng anh lửa hờn căm đang âm ỉ bốc cháy gần như hung dữ. Ngọn lửa hờn căm đó cháy đỏ, mỗi lúc càng tăng lên. Anh chưa tìm ra một hướng cụ thể để chống lại kẻ nào đó, sự bực giận rất con người của trung úy đã tiêu tan mau chóng trước cái kết cục không thành này của Pivôvarốp. Lúc này, Ivanôpxki hiểu ra rằng Pivôvarốp không còn sống nữa, Pivôvarốp không còn vượt qua vòng vây để về với đồng đội. Người chiến sĩ đã hy sinh trên cánh đồng giữa hai cái làng chưa từng biết và sẽ không có một ai báo cho cấp chỉ huy biết về sự hy sinh của họ, về cơ quan tham mưu quan Đức ở đây. Chẳng có một ai có thể làm được gì cho Bộ tham mưu ta vì đồng đội ở quá xa, những chiến sĩ đã hy sinh sẽ không bao giờ làm được việc đó nữa. Anh chẳng còn biết làm gì hơn ngoài việc ngồi cạnh người chiến sĩ và đợi chờ cho đến khi giá rét và vết thương nặng dần tước đi những dấu vết cuối cùng của sự sống. Cái đó cũng có sức hấp dẫn đối với anh vì nó làm cho anh thoát khỏi cuộc chiến đấu đã kiệt sức với bọn Đức, thoát khỏi những đau đớn với chính mình. Để kết thúc nhanh nên rút chốt an toàn của lựu đạn chống tăng và thả chốt hãm ra... Tiếng nổ dữ dội của nó sẽ làm xác anh tan ra từng mảnh, bắn tứ tung ra mọi phía đầy tuyết, và chỗ lựu đạn nổ sẽ đào thành một cái hố nhỏ. Cái hố đó sẽ thành nấm mồ của họ. Nếu sự sống của anh còn lai rai mãi và nếu cảm thấy không chịu đựng được nữa thì rõ ràng đành phải làm như vậy. Chẳng còn cách nào khác. Tổ quốc và nhân dân hãy tha thứ cho anh, anh không thể làm gì hơn được, số phận may mắn đã không mỉm cười với anh, anh đã lâm vào một cảnh huống bi đát nhất trong chiến tranh mà ngay cả sau này cũng không dễ gì gặp lại.

Có lẽ, anh sắp lạnh cứng trong giá buốt và sẽ vĩnh viễn nằm lại bên người bạn đã hy sinh của mình, nếu không có những âm thanh lạ bất chợt dội lại. Trời lặng gió. Trong anh rõ ràng thính giác là giác quan dẻo dai nhất vẫn thao thức cho đến giới hạn cuối cùng của sự sống. Giờ đây cũng chính thính giác làm anh liên hệ được với thế giới xung quanh. Ban đầu Ivanôpxki nghĩ đó chỉ là do anh tưởng tượng ra, nhưng cố gắng nghe anh không còn nghi ngờ nữa, đúng là tiếng ầm ĩ của đoàn ôtô nào đó. Anh nhớ lại đêm qua trên cánh đồng anh đã bắt gặp con đường ôtô dẫn vào làng, con đường đó lúc này ở phía nào, anh không có một khái niệm nào cả. Song con đường đó tất phải nằm gần đây thôi. Trong màn đêm xanh xám nghe có tiếng ô tô chạy. Ivanôpxki ngẩng đầu lên, cố sức nghe ngóng tiếng ì ì của động cơ. Âm thanh của nó vẫn còn ở khá xa.

Sự kiện bất ngờ này đã làm đảo lộn cái suy nghĩ đang ổn định của anh, một sự khao khát mới trái ngược hẳn đang nảy sinh trong ý thức anh. Anh không nghĩ miên man về nỗi bất hạnh nữa và cảnh giác trước nỗi tuyệt vọng đầy phẫn nộ đang cố tạo thành mục đích - một mục đích cuối cùng của đòi anh. Bây giờ, chà, nếu như cái đó xảy ra trước đây khi anh còn có sức lực!...

Sợ bị chậm, Ivanôpxki rờ rẫm trong tuyết và chống tay đỡ cái chân bị thương cố đứng lên. Lúc đầu anh nhổm lên bằng đầu gối, rồi thử đứng thẳng lên. Nhưng vì không giữ nổi thăng bằng, anh ngã, vai giúi xuống tuyết. Anh rên khẽ vì nhói đau ỏ ngực. Nằm yên đến mười phút, anh nghiến chặt răng cố nín thở rồi bắt đầu đứng lên một lần nữa. Lần thứ ba anh mới thực hiện nổi ý định. Cuối cùng anh đã đứng nổi trên đôi chân run run lảo đảo, nhưng dù sao vẫn không ngã. Anh quên cầm theo khẩu súng cách anh hơi xa, cạnh chân Pivôvarôp, nhưng đến phút này anh chưa dám tin được rằng, anh cúi xuống nhặt khẩu súng mà lại không ngã lần nữa. Suy nghĩ kỹ càng, anh không dám liều cúi xuống vì sợ bị ngã, anh cố lấy sức lê trên tuyết.

Tuy dùng hết sức giữ thăng bằng để đứng vững trên đôi chân, nhưng gió gây khó khăn cho anh, và gió thổi mỗi lúc một mạnh, thốc vào ngực anh làm anh không chịu nổi. Anh lại ngã, lần này có lẽ cách chỗ Pivôvarốp nằm đến ba chục bước. Anh định nhổm dậy ngay nhưng không nổi. Nén cơn đau nhức phía sườn phải, anh nằm và tự nhủ: đừng vội, phải biết chờ đợi, không được phung phí dù chỉ là một chút cái sức tàn lụi của mình. Nhưng lòng mong muốn đến nhanh tới đường ôtô đã ngự trị toàn bộ tâm hồn anh, đến nỗi lý trí đối với anh chỉ là một thứ quân sự tồi, giờ thì tình cảm mạnh hơn lý trí, mạnh hơn mọi lý lẽ của lý trí.

Thế là anh lại đứng dậy, chống cả chân lẫn tay để cố nhổm lên, sau đó quỳ gối rồi bằng nỗ lực tột bực, anh cố dướn thẳng người lên. Cái khó nhất là đứng vững được trên đôi chân sắp bước đi bước đầu tiên. Cũng do cái quán tính vốn có trong người đã làm tăng thêm sức lực, và anh đã đi được bước đầu tiên tương đối dễ dàng. Nhưng chỉ vài bước anh đã phải chậm lại, chuệnh choạng nghiêng ngả và cuối cùng bị ngã xuống, tay duỗi thẳng tê dại vì giá lạnh.

Sau lần ngã này anh buộc phải dừng lại càng nhiều hơn, đôi lúc anh cảm thấy không sao đứng lên nổi nữa, thỉnh thoảng anh như mê đi, không còn tỉnh táo và anh lẩm bẩm: mình đang ở đâu nhỉ? Nhưng anh vẫn còn biết rõ: anh cần phải đến đâu, không bao giờ được phép quên hướng đi, và trong lúc mê man anh vẫn nhớ rất rõ mục đích cuối cùng cuộc sống của mình.

Thế nhưng, sau lần ngã này, anh hiểu rõ anh không thể cố đứng lên được nữa. Anh đã mất đi bao nhiêu sức lực cho những lần đứng dậy như thế, trong khi đó sức anh đã ngày càng vơi đi. Anh cứ nằm thế mãi trên tuyết buốt giá như dứt thịt, có lẽ anh cứ nằm thế mãi chờ có dịp sẽ trỗi dậy. Nhưng sau cùng anh hiểu ra không thể thế được, trời lạnh cóng và tuyết buốt giá sẽ làm anh không đủ sức đứng lên. Và thế là anh lại dùng khuỷu tay và đầu gối sục vào lớp tuyết mịn và mềm mại bò đi.

Bò như thế không bao lâu anh nhận ra rằng, bò cũng chẳng dễ dàng gì, có lẽ còn khó hơn là kéo lê đôi chân, cuối cùng trung úy thở hắt ra và ngã sấp. Đó là cuộc đấu tranh dai dẳng, mù quáng với tuyết. Cuộc đấu tranh này có ưu việt hơn đi bộ, nghĩa là chẳng phải đứng trên đôi chân để giữ lại một chút sức lực đã tàn nữa. Và anh đã cào tuyết, kéo người đi, anh lặng đi trong tuyết, rồi tay lại cào tiếp trong những lúc phổi còn đủ không khí để thở. Suốt quãng bò của anh một cuộc đào bới điên cuồng trong tuyết, và có những khoảng thời gian dài mê man bất tỉnh, ý thức của anh dù sao cũng không bị gián đoạn lâu, nó đã là mục đích mạnh mẽ trong những giây phút cuối cùng của anh và bắt ý chí riêng phải phục tùng cái thân hình đã kiệt sức.

Ngực anh bị nén chặt vì ho, nhưng anh không thể không hít thở, không thể không ho, anh lo sợ cơn đau ập đến sẽ làm anh không chịu đựng nổi. Có một lần cơn ho đã làm anh bị chấn động mạnh đến nỗi anh ngạt thở, ngã đập đầu xuống tuyết. Chật vật lắm anh mới lại bật ho được, anh cảm thấy ngay cái vị mặn nóng ở môi. Anh khạc ra và nhìn thấy rõ máu in trên mặt tuyết. Lau môi bằng ống tay áo khoác đã bết máu, anh lại khạc, máu vẫn tiếp tục ra. Một dòng máu thẫm từ từ chảy từ cằm xuống tuyết anh nằm nghiêng, hoàn toàn kiệt sức. Trong tình trạng mê man anh có cảm giác mình đang dần dần ròi bỏ cuộc sống.

Song nếu cứ nằm mãi như thế anh lại sợ cái chết sẽ đến gần, mặc dù anh biết rằng rồi đến một lúc nào đó điều ấy tất sẽ xảy ra. Nhưng lúc này một câu hỏi đang choán hết tâm trí anh: con đường nằm phía nào? Anh phải kịp đến đấy trước khi cái chết đuổi kịp anh. Toàn bộ cuộc chiến đấu của anh trên cánh đồng này, thực chất là cuộc chạy đua với cái chết: ai sẽ đuổi kịp ai. Hình như lúc này cái chết đã đuổi kịp anh, bám sát gót và đợi lúc đánh gục hắn.

Không! Kệ thây cái chết, mặc xác máu, mong sao máu chưa tuôn ra hết. Anh cảm thấy trong anh còn lại một cái gì đó, nếu như không phải là sức lực thì có lẽ chỉ là sự quyết tâm. Anh nằm nguyên thế đến nửa giờ, nuốt tuyết để cầm máu. Hàm cứng lại vì lạnh nhưng môi đã mất vị mằn mặn, anh lại tiếp tục bò đi, lúc bò lúc dừng, lôi theo quả lựu đạn duy nhất ở thắt lưng.

Từ trong bóng tối mờ mờ những cây bạch dương xám hiện ra trước mắt anh, anh hiểu đó là con đường và rốt cuộc anh đã bò được tới con đường đó. Hầu như suốt đêm thần kinh căng thẳng quá sức, giờ bỗng nhiên trùng lại, mắt anh đục ngầu. Anh nằm, úp khuôn ngực đã bị bắn thủng xuống tuyết lạnh trong một cái rãnh do anh bới, và anh thỉu đi, mê man.