Chương 13

Jagienka tự tay rán đầy một nồi to mỡ gấu, ông Maćko hào hứng uống cạn lít đầu tiên, bởi đó là thứ mỡ tươi nguyên, không bị khét, lại thoảng mùi bạch chỉ thơm thơm mà cô gái vốn am hiểu các vị thuốc thảo mộc đã cho thêm vào nồi, với liều lượng thích hợp. Tinh thần ông vững hơn, ông tin rằng mình nhất định sẽ khỏe lại.

- Đây đúng là thứ tao cần. - Ông bảo. - Nếu mọi thứ trong người được bôi mỡ gấu trơn tru, biết đâu cái mảnh tên chó đẻ ấy chẳng tìm được đường tòi ra.

Mấy lít mỡ tiếp theo không còn làm ông ngon miệng như lít đầu, nhưng ông vẫn buộc mình phải uống. Jagienka cũng động viên ông:

- Rồi bác lại khỏe như thường cho mà xem. Ngày trước ông Bill ở xứ Ostrogi bị các mắt xích của bộ giáp đâm sâu vào cổ, vậy mà mỡ gấu vẫn khiến chúng tòi ra cả. Có điều khi vết thương mở miệng, phải dùng mỡ hải ly bít ngay lại.

- Thế bên cháu có mỡ hải ly không?

- Ở nhà cháu có. Còn nếu bác muốn dùng mỡ tươi thì cháu sẽ cùng anh Zbyszko đến tổ hải ly. Tim hải ly chẳng khó. Nhưng cháu xin bác nên cầu nguyện và hứa dâng lễ vật lên một vị thánh chuyên chăm lo việc chữa chạy các vết thương ấy.

- Bác cũng nghĩ tới điều đó, có điều bác không nhớ thật rõ đó là vị thánh nào. Thánh Jerzy [140] là thánh đỡ đầu giới hiệp sĩ, che chở cho các chiến sĩ khỏi gặp những điều bất ngờ, khi cần ngài mang đến cho họ lòng can đảm; người ta đồn rằng ngài thường đứng về bên chính nghĩa chống lại những kẻ thù của Chúa. Nhưng người thích đánh nhau thì hiếm khi ưa chăm sóc vết thương, việc đó có lẽ thuộc về một vị thánh khác mà ngài không muốn cản trở. Mỗi vị thánh đều có công việc và nghề nghiệp riêng trên thượng giới, điều đó ai cũng biết. Vị này không bao giờ can thiệp vào công việc vị khác, vì chuyện ấy có thể gây bất hòa, mà trên thiên giới không lẽ các thánh lại cãi cọ hay đánh đấm nhau? Hai thánh Kosma và Danian cũng vĩ đại, nhưng thường được đám y sư cầu nguyện xin cho tật bệnh trên thế gian đừng bao giờ hết - nếu không họ chẳng còn gì để kiếm ăn. Thánh Apolonia chuyên lo răng lợi và Thánh Liboriusz chuyên lo chứng sỏi nội tạng, nhưng vết thương lại chẳng phải nghề của họ. Khi nào cha tu viện trưởng đến, cha sẽ bảo bác biết vị thánh nào cần nhất cho ta, bởi không phải bất cứ thầy dòng nào cũng thông tỏ mọi bí mật thiên giới, không phải anh trọc đầu nào cũng biết rõ những chuyện ấy.

- Hay bác cứ cầu nguyện chính Đức Chúa Giêsu ấy!

- Hẳn là Đức Chúa ngài ở bên trên các thánh rồi. Nhưng làm thế e bác mang tiếng là kẻ không biết điều, như thể khi thấy cha cháu nện một gã nông nô, bác lại lên tận Kraków tâu trình với chính đức vua vậy. Đức vua sẽ bảo thế nào? Ngài sẽ phán rằng: ‘Ta là chủ của toàn vương quốc, thế mà ngươi lại đem cái chuyện vặt vãnh của một thằng nông nô đến trình ta! Ngươi không còn chỗ nào khác để kêu cầu sao? Ngươi không thể vào thành, gặp viên trấn thành hay các thuộc hạ khác của ta sao?” Chúa Giêsu là vị chúa tể coi sóc toàn thế gian - cháu hiểu chưa? Còn những chuyện nhỏ nhặt thì đã có các thánh!

- Cháu xin thưa chú thế này. - Vừa mới vào, được nghe phần cuối câu chuyện, Zbyszko liền lên tiếng. - Chú hãy cầu nguyện hoàng hậu vừa quá cố, xin bà phù hộ và hứa sẽ hành hương về Kraków viếng mộ bà. Đâu ít phép thần kỳ được thực hiện ngay trước mắt chúng ta tại nơi thiêng liêng ấy? Việc gì phải tìm đến các vị thánh xa lạ, khi nữ chúa chúng ta giỏi hơn?

- Hà! Nếu tao biết hoàng hậu là nữ thánh chuyên chữa các vết thương thì đã đành một lẽ.

- Cứ cho là bà không chuyên trị vết thương đi nữa, thì chẳng một ông thánh vớ vẩn nào dám chỉ trích hoàng hậu - nếu cả gan, ắt bị chính Chúa Giêsu quở cho ngay, bởi bà đâu phải một thánh nữ bình thường, bà là hoàng hậu của Ba Lan kia mà…

- Người đã đưa cả một dân tộc ngoại đạo về với tín ngưỡng Ki-tô! Mày nói phải lắm! - Ông Maćko thốt lên. - Chắc hoàng hậu được ban chỗ cao sang trong hội đồng nước Chúa, và hẳn không một kẻ gia nhân nào của Chúa dám lên tiếng chống lại bà. Tao sẽ làm như mày khuyên, cốt sao được khỏi.

Lời khuyên của chàng cũng làm vừa lòng Jagienka, cô không thể không thán phục sự thông thái của Zbyszko. Ngay chiều hôm ấy, ông Maćko long trọng thề nguyện, và từ đó ông hăm hở hơn trong việc uống mỡ gấu, chỉ trông cho mau lành. Nhưng một tuần sau, ông bắt đầu mất hy vọng. Ông than phiền là mỡ làm ông bị sôi bụng, làm nổi một thứ gì giống như cái nhọt bên cạnh xương sườn. Mười ngày sau cái nhọt càng to hơn, đỏ và đau, ông yếu đi trông thấy. Và khi cơn sốt kéo tới hành hạ thì ông lại sẵn sàng chờ chết.

Một đêm kia, đột nhiên ông đánh thức Zbyszko.

- Đốt đuốc lên mau! - Ông bảo. - Có chuyện gì đó đang xảy ra với tao, không rõ lành hay dữ!

Zbyszko vội choàng dậy, không kịp đánh lửa, mà chàng cố sức thổi vào bếp lửa đang còn ngún ở phòng bên, châm một chiếc đóm thông đẫm nhựa rồi quay vào phòng.

- Chú làm sao thế?

- Làm sao nữa! Cái nhọt vỡ rồi, chắc bên trong là mảnh tên. Tao đã sờ được nó đây, nhưng không tài nào rút ra nổi! Trong bụng như thể có gì đang kêu và sôi sùng sục ấy!…

- Mảnh tên đấy! Chẳng gì khác đâu! Chú cố túm chặt lấy nó, lôi mạnh ra!

Ông Maćko vật vã, rít lên vì đau, nhưng vẫn cố thọc mấy ngón tay vào thật sâu, cho đến khi tóm được vật rắn kia, rốt cuộc ông giật một cái thật mạnh, lôi tuột nó ra.

- Ối! Lạy Chúa Giêsu!

- Được chưa, chú? - Zbyszko vội hỏi.

- Được rồi. Tao vã cả mồ hôi lạnh đây này. Nhưng được rồi, mày trông này!

Nói đoạn, ông chìa cho Zbyszko xem một mảnh tên dài, nhọn sắc, bị gãy rời khỏi đầu mũi tên rèn kém, găm sâu vào cơ thể đã mấy tháng nay.

- Tạ ơn Đức Chúa và hoàng hậu Jadwiga! Giờ thì nhất định chú sẽ khỏe lại thôi!

- Có thể lắm, tao thấy nhẹ cả người, nhưng đau quá thể. - Ông Maćko vừa nói vừa cố nặn cái nhọt, máu trộn mủ ròng ròng tuôn ra. - Cốt sao bớt thứ quỷ quái này trong người, chắc bệnh tình sẽ lui. Jagienka bảo bây giờ phải lấy mỡ hải ly bôi vào để bịt miệng.

- Ngay ngày mai chúng cháu sẽ đi kiếm hải ly.

Sáng hôm sau thấy đỡ hơn nhiều, ông Maćko ngủ mãi đến gần trưa, khi tỉnh dậy ông gọi gia nhân đòi ăn. Nhưng ông không tài nào ngửi món mỡ gấu nữa. Thay vì thế, gia nhân đập vào chảo cho ông tới hai chục trứng, bởi vốn thận trọng, Jagienka chưa dám cho ông ăn nhiều hơn. Ông hăng hái xơi sạch món trứng tráng cùng nửa ổ bánh mì, uống hết một nồi bia, rồi bảo gia nhân mời ông Zych tới gặp, bởi ông thấy vui sướng quá đỗi.

Zbyszko bèn phái một trong hai gia nhân người Thổ được hiệp sĩ Zawisza tặng đi mời ông Zych. Người hàng xóm nhảy ngay lên ngựa, đến thăm vào buổi quá trưa, đúng lúc hai trẻ đã rủ nhau đến hồ Odstajane săn hải ly. Thoạt tiên, hai ông cười đùa hát xướng vui vẻ bên cốc mật ong, rồi tiếp đến bắt đầu trò chuyện về lũ trẻ, người nào cũng ca ngợi con cháu mình.

- Thằng Zbyszko thật là trang hảo hán! - Ông Maćko nói. - Trên đời không đứa nào khác được như nó đâu. Vừa can trường, nhanh nhẹn như linh miêu, lại vừa khéo léo. Bác biết chứ? Khi người ta dẫn nó ra pháp trường ở Kraków, đám thanh nữ đứng trong các cửa sổ thét hết cả lên, như thể bị ai lấy dùi đâm vậy, mà đó toàn là các tiểu thư lá ngọc cành vàng, toàn con hiệp sĩ với trấn thành suốt lượt, chứ không phải con nhà thường dân đâu, chưa kể đám thị dân xinh đẹp nữa.

- Ừ, dẫu chúng có là con viên trấn thành, lại xinh đẹp chăng nữa, cũng chẳng thể giỏi hơn con Jagienka nhà tôi được. - Ông Zych trang Zgorzelice nói.

- Tôi cũng có nói là giỏi hơn cháu nó đâu! Không tìm đâu ra một thiếu nữ đáng yêu hơn Jagienka!

- Tôi cũng đâu có chê gì cháu Zbyszko. Nó lên được cả dây nỏ không cần đến tay quay kia mà!

- Một mình đâm chết gấu nữa chứ! Bác thấy nhát chém của nó rồi chứ? Bổ đôi cả đầu lẫn chân trước.

- Đầu thì nó chém bổ đôi thật đấy, nhưng chẳng phải một mình nó đương đầu với con gấu đâu, có Jagienka giúp nó!

- Giúp ư?… Có thấy nó nói gì với tôi đâu!

- Bởi nó đã hứa với con bé… Con bé xấu hổ vì đêm hôm ấy đi vào rừng. Cháu nó kể thật hết với tôi mọi chuyện. Đứa khác thì hẳn đã bịa chuyện rồi, nhưng nó không giấu giếm. Nói thật tình, tôi cũng chẳng vui đâu, ai biết đâu được… Tôi đã toan mắng nó, nhưng cháu nó bảo thế này: “Nếu con không biết tự giữ thân thì cha cũng chẳng tài nào giữ con được. Nhưng cha đừng lo, anh Zbyszko cũng hiểu thế là nào danh dự hiệp sĩ!”

- Chứ sao! Hôm nay chúng cũng cùng đi với nhau đấy thôi.

- Nhưng chúng sẽ về trước tối. Đêm hôm là tệ hại nhất, bởi trời tối thì con gái không thấy xấu hổ.

Ông Maćko ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi nói như tự nhủ:

- Dẫu sao chúng nó cũng thích gặp nhau…

- Ha, giá như thằng bé nhà bác chưa hứa hôn với cô khác…

- Thì bác biết đấy, chuyện đó chỉ là theo phong tục hiệp sĩ thôi mà… Nếu một gã trai không có nữ chúa trái tim thì sẽ bị kẻ khác cho là kém cỏi… Quả thực, cháu nó thề sẽ cướp mấy ngù lông công trên chóp mũ, nó đã thề trên danh dự hiệp sĩ như thế. Nó cũng phải trừng trị thằng Lichtenstein bằng được! Nhưng những lời thề khác thì cha tu viện trưởng có thể giải bỏ cho nó…

- Ngày một ngày hai, cha tu viện trưởng sẽ tới đây thôi…

- Bác nghĩ thế a? - Ông Maćko hỏi, rồi ông nói tiếp. - Vả lại, nghĩ cho cùng, chuyện hứa hôn nói làm gì nữa, ông Jurand đã hứa gả cho người khác hay định dâng con bé cho Chúa thì tôi không rõ, nhưng ông ấy đã nói thẳng là không gả cho Zbyszko.

- Thế tôi đã bảo bác rằng cha tu viện trưởng yêu Jagienka như con đẻ chưa nhỉ? - Ông Zych hỏi. - Mới đây, cha bảo cháu thế này: “Họ hàng thì cha có họ hàng xa, nhưng con sẽ được phần hơn họ đấy!”

Nghe vậy, ông Maćko đưa mắt lo ngại, thậm chí nghi ngờ nhìn ông Zych, mãi sau mới nói:

- Chẳng lẽ bác định gây đau khổ cho chúng tôi sao?

- Tôi sẽ cho Jagienka ấp Moczydoly. - Ông Zych đáp tránh đi.

- Cho ngay à?

- Cho ngay. Đứa khác tôi chẳng cho đâu, nhưng nó thì cho.

- Dẫu sao một nửa Bogdaniec cũng là của Zbyszko. Nếu Chúa cho được mạnh chân khỏe tay, tôi sẽ chăm lo thật cừ cho bác xem. Mà xem ra bác cũng mến thằng Zbyszko đấy nhỉ?

Nghe thấy thế, ông Zych hấp háy mắt, trả lời:

- Tệ nhất là Jagienka, hễ ai nhắc đến tên Zbyszko là nó lại quay phắt mặt vào tường.

- Thế khi nhắc đến tên kẻ khác?

- Nghe nhắc đến kẻ khác, nó xì một tiếng, hỏi: “Để làm gì?”

- Đấy, bác thấy chưa! Lạy Chúa lòng lành! Ở cạnh một cô gái thế này, thằng Zbyszko sẽ quên cô kia đi thôi. Tôi già rồi, ấy thế mà tôi cũng dễ quên như chơi… Bác uống thêm ít mật nữa nhé!

- Uống chứ.

- A, mà cha tu viện trưởng… Cha quả là người thông tuệ! Bác biết đấy, trong các tu viện trưởng cũng có người không tu. Như cha, tuy không ngồi chốn tu hành, nhưng vẫn là cố đạo, mà đã là cố đạo thì bao giờ cũng giỏi xoay xở hơn người thường, bởi đã biết đọc biết viết, lại được gần gũi Đức Chúa Thánh Thần. Bác định cho con gái trang Moczydoly là chí phải. Tôi cũng vậy. Chỉ mong Chúa Giêsu ban cho sức khỏe, tôi sẽ xui tá điền từ bỏ lão Wilk trang Brzozowa sang với tôi. Tôi sẽ giao cho mỗi người một khoảnh [141] đất tốt - Bogdaniec đâu thiếu đất. Sau lễ Thiên Chúa giáng sinh, họ sẽ chào lão Wilk để sang với tôi. Chẳng lẽ họ không được quyền làm thế? Dần dần, tôi sẽ xây dựng cả thành lũy trang Bogdaniec, cả một pháo đài đàng hoàng bằng cọc gỗ sồi, có hào sâu bao bọc… Cứ để Zbyszko với Jagienka cùng nhau đi săn… Chẳng mấy chốc nữa tuyết sẽ rơi… Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén, rồi thằng bé sẽ quên cô gái kia thôi. Cứ để chúng đi với nhau. Mà nói vòng vo dài dòng làm gì nhỉ? Bác có đồng ý gả con Jagienka cho nó không?

- Gả chứ. Thì từ trước chúng ta chẳng đã vui mừng vì hai đứa vừa đôi phải lứa đấy sao. Ấp Moczydoly và trang Bogdaniec sẽ thuộc về cháu chắt hai ta.

- Mưa đá! - Ông Maćko phấn chấn hét lên. - Nếu Chúa ban cho thì cháu chắt sẽ đầy đàn đầy lũ, sẽ nhiều như mưa đá! Cha tu viện trưởng tha hồ rửa tội cho chúng, lũ cháu chắt chúng ta…

- Nếu cha còn chờ được! - Ông Zych cũng vui vẻ thốt lên. - Quả thực, đã lâu tôi chưa thấy bác vui đến thế!…

- Tôi vui lắm!… Mảnh tên đã tòi ra! Còn về thằng Zbyszko thì bác đừng lo. Hôm qua, lúc cháu Jagienka lên ngựa ấy mà… Bác biết không… Gió thổi mạnh… Sau, tôi mới hỏi thằng Zbyszko: “Mày thấy chứ?” Còn nó thì tình xuân bừng bừng trỗi dậy. Tôi mới nghĩ trước kia chúng nó ít trò chuyện, còn bây giờ hễ đi với nhau, đứa nọ cứ ngoái cổ nhìn đứa kia, trò chuyện huyên thuyên suốt.. Trò chuyện!… Bác uống nữa đi!

- Uống chứ…

- Vì sức khỏe Zbyszko và Jagienka!