Tình Quê Hương

Trời bắt đầu sang thu, các bãi bề đã vắng ngắt, Ninh cũng rời Đồ-sơn xách va-li trở về quê cha mẹ. Trên quãng đường mười cây số từ tỉnh về nhà quê, Ninh vui thú ngồi hát nghêu ngao trên chiếc xe, mặc cho lúc nào muốn tới thì tới. Gió mát đồng thu như thổi vào tận lòng chàng trai sung sướng mãn nguyện sau khi đã làm đủ bổn phận ở nhà trường. Học trường Luật, Ninh vừa đỗ kỳ thi lên lớp buổi đầu hè và đến cuối tháng mười mới phải đi học nên chàng tha hồ rộng rãi thời giờ nghĩ chơi. Về tới nơi, khi Ninh vừa bước chân qua ngưỡng cổng căn vườn thì bỗng nhiên một cảm giác rất nhẹ, rất êm ái tới xâm chiếm tâm hồn chàng... Ninh tự thấy như chàng đã xa cách hẳn mọi việc đời, hồn như êm lại, như lắng xuống cùng cảnh vật thân yêu - và những tiếng ồn ào của đời xa cách như cũng ngừng lại sau bờ tre phất!... Đây chỉ là thế giới của tĩnh mịch, của tình yêu. Lúc đi qua căn vườn nhỏ im phắc, Ninh thấy lòng mát nhẹ hẳn đi như gặp lại một thời xưa cũ... Tiếng vài con ong bay trong nắng trưa và tiếng võng đưa kẽo kẹt hòa điệu cùng giọng hát ru em tự căn nhà ngang khe khẽ vẳng tới làm Ninh bỗng tần ngần đứng lại bỏ mũ ra,... gió thoảng mùi đất mát, Ninh đương hưởng một cảnh gì êm ái mà chàng không thể thấy được!... chàng đưa tay rứt mấy cái lá, đứng nhìn vơ vẫn: một chút gì đẹp quá vừa thoáng qua trong lòng, trong hồn! và hồn quê trong điệu ru, và tuổi thơ trong tiếng võng,... Ninh đứng lặng mãi cho tới khi một con chó con chạy loăng quăng trông thấy chàng mà không biết là con chủ mình bèn sủa lên “oăng oẳng” mấy tiếng, chàng mới lại xách va-li đi vào. Tâm hồn Ninh đa-cảm, nên lắm lúc đột nhiên bối rối vô duyên cớ, vì vậy đã nhiều bận giữa buổi học, bỗng dưng Ninh thấy trống trải, lòng như thiếu thốn một cái gì, thế là chàng lại vứt sách đâm về quê. Một ngôi nhà gỗ, một giọng chim quen hoặc vài tiếng kẽo kẹt của bụi tre gió đưa, thường cũng làm dịu được lòng chàng thắc mắc. Những lúc đó, Ninh mới hiểu tại sao nhiều người dân quê mỗi khi Tết đến cứ hay trở về làng dù là tốn kém xa xôi. Phải, trời bể châu báu cũng không lấp được chút trống rỗng trong lòng ấy, nhưng mùi một cây cà chua hắc hắc, thóang một khuôn mặt quen quen hoặc một giọng thương yêu thường đôi khi đủ mơn trớn lòng ta sung sướng đến tần ngần...

- Tình quê hương...

Ninh khẽ nói một mình. Mỗi lần nghĩ tới mối tình mơ hồ song bền chặt ấy, Ninh lại thấy hiện ra khuôn mặt của cha mẹ hiền từ, rồi những khuôn mặt của họ hàng, của người làng quen thuộc mà trong đó khuôn mặt của Nhàn, người bạn gái đã sống bên chàng tuổi nhỏ vô tư lự, người bạn mà nay lớn lên, mỗi khi đi học tỉnh về chàng cũng vẫn thường sang thăm vui chuyện.

Từ ngày rời Đồ-sơn về ở quê nhà, lòng Ninh thảnh thơi nghĩ lại cùng cảnh tĩnh mịch êm ả ; ngày ngày chàng hay sang nhà bà Đồ Trúc ở ngay bên cạnh để nói chuyện với Nhàn. Đôi bên cha mẹ thân nhau, trông hai con vui đùa quý mến nhau ngày nhỏ, đã có lần hai bà mẹ nửa đùa nửa thật hẹn sau này sẽ gả Nhàn cho Ninh - và lớn lên cũng có đôi khi nhắc tới,... nhưng sau vì nhà mình hơi sa sút, và nhất là từ ngày Ninh đỗ bằng thành chung thì bà Đồ Trúc không nói chuyện đó với bạn nữa tuy bà vẫn một lòng như trước. Còn Nhàn dần dần lớn lên trong nền nếp ngoan ngoãn, tuy bạn đi học ở tỉnh xa, nhưng nàng cũng vẫn nhớ tới luôn ; song vì tình bằng hữu quá thân nên tự thâm tâm nàng, nhiều lúc vô tình nàng đã coi Ninh như một người anh trong họ.

Từ lúc về quê, bây giờ cũng như ngày nhỏ, Ninh vẫn thường sang chơi bên nhà Nhàn - dần dần sự thân mật tự nhiên trở lại. Rồi có một bữa vừa thấy Ninh tới bà Đồ Trúc đã tươi cười nói:

- “Để lấy cốm xuống thết anh Ninh mới được”... bà cười nheo cả mắt tiếp:

- Cốm của em Nhàn đấy.

Tâm thần rỗi rãi, Ninh ngồi nói chuyện và ăn rất thảnh thơi, có một lúc chàng nhận ra là bữa nay chàng ăn cơm thấy ngon hơn những bữa khác; sau khi để ý tìm xem duyên cớ vì đâu, thì chàng vui thú nghĩ ra: “Phải rồi, càng nhai kỹ thì vị của cốm càng thơm ngon”.

“Ấy, người ta vừa mang về buổi sáng nay đấy,... cốm sêu em Nhàn đấy mà’’… bà Đồ vừa nói vừa cười nhìn Ninh, như tiếc rằng sao Ninh lại chẳng là con rể mình. Nghe tin Nhàn sắp lấy chồng, Ninh hơi giật mình! chàng bâng khuâng đưa mắt nhìn Nhàn lúc đó đương ngồi khâu cạnh mẹ.

Tin Nhàn sắp lấy chồng, Ninh thấy có vẻ lạ lùng!... Nhưng sau một lát nghĩ ngợi, chàng tự nhủ thầm: “Kể ra thì chả có gì là lạ. Nhàn lớn rồi thì đi lấy chồng là phải ; có lẽ điều lạ hơn cả là chính mình, tại sao mình lại cho việc Nhàn đi lấy chồng là lạ?” Vừa lúc ấy Nhàn ngừng khâu, sẽ ngẩng đầu đưa tay vén mấy sợi tóc mai rồi yên lặng nhìn Ninh - nhưng trước nụ cười và luồng mắt như soi mói của người bạn trai, Nhàn hơi đỏ mặt cúi xuống!

Ngồi nhìn nàng yên lặng, Ninh nghĩ thằm: “Ngoan đấy chứ còn gì...” Chàng nhận thấy trong Nhàn có một vẻ gì ngoan và dịu-dàng vô cùng ; mà không phải bây giờ chàng mới nhận thấy,... tự xưa đến nay vẫn thế, lúc nào Ninh cũng thấy Nhàn thầm mang một chút gì êm ái rất dễ thương ; chàng mang máng cảm thấy rằng có lẽ vẻ ngoan ngoãn nên thơ kia là do sự dịu dàng e thẹn luôn luôn có trong cử chỉ của nàng đã vô tình tạo nên,.. nhưng Ninh chưa dám chắc. Ngồi yên lặng một lát Ninh mới cất tiếng đùa trêu cô bạn:

- Cốm sêu ngon quá cô Nhàn ạ...

Vẫn khâu, Nhàn e thẹn đáp:

- “Em chả thích thế đâu”... Nói rồi đứng dậy, mặt đỏ bừng luống cuống đi xuống nhà dưới. Ngồi nhìn theo con, bà Đồ mỉm cười rồi khẽ lắc đầu cất tiếng:

- Con bé thế thì thôi,... mới ngày nào còn bé ti... chóng thật.

Nói xong bà cúi xuống mở tráp, lấy trầu cau ra yên lặng ngồi nhai.

Trầm ngâm nghĩ ngợi, Ninh rút thuốc lá ra hút, rồi tự nói nhỏ một mình:

- Mùa cưới đã đến... Đẹp quá!

Tuy theo tân học ở tỉnh thành, thế mà Ninh cũng thấy lòng xao động khi nghe đến hai tiếng “mùa cưới”; chàng nghĩ: “Cưới mà cũng có mùa nhỉ, ước gì tục đó còn mãi”. Ưa mê tín, Ninh thích những cái kiêng khem nho nhỏ ; muốn giữ tục lệ cũ, Ninh yêu những cái Tết xưa ; Ninh thấy cái đẹp trong tục ăn giết sâu bọ ; tuy học biết những tàn phá tai hại của vi trùng, ngày đó Ninh cũng ăn quà bừa bãi và thành thực tin rằng sâu bọ vi trùng chết thực. Ninh chỉ muốn cho tục lệ trong nước có thêm vào chứ đừng vứt đi một cái gì mê tín cũ. Đã có lúc chàng có ý nghĩ: sau này khi chàng sắp chết, chàng sẽ bảo con cháu phải nhớ đốt vàng hương xuống âm phủ cho hồn chàng. Mặc khoa học, Ninh vẫn tin có thánh thần có tiên ở đời này, nhưng chỉ vì chàng chưa có diễm phúc được gặp đấy thôi!... và tin vào bói toán, vào số mệnh,... biết cả ít nho học, Ninh cho rằng chữ nho là do Tiên dạy chứ người thường không thể đặt ra được. Ninh bảo là có âm-dương, tin là lúc lấy vợ lấy chồng, nên để cho thầy bói so đôi tuổi - nhất là chàng lại thấy đó là một mê tín đẹp - Và Ninh đổ lỗi rằng biết bao nhiên người đàn bà thật đẹp mà cũng bị chồng chê đều là tại đôi tuổi xung khắc. Tâm hồn Ninh như vậy cho nên bữa nay ngồi nghĩ đến mùa cưới, lòng chàng không khỏi bỗng thấy bồi hồi xa xôi.

- Mùa cưới...

Bất giác Ninh mơ màng nhắc khẽ,... rồi thẫn thờ chàng đưa đầu ngón tay chấm mấy hột cơm rơi ra mặt chiếu. Cứ mỗi lần nghe tin một cô gái đi lấy chồng là Ninh lại thấy tiếc như chính mình mất một cái gì, tuy phần đông Ninh không quen họ mà cũng không yêu. Bữa nay cũng vậy, nghe nói Nhàn sắp đi lấy chồng, Ninh thấy lòng khẽ buồn, như khi đứng trước một cây cỗ thụ đương bị chặt đi.

Từ ngày biết Nhàn sắp đi lấy chồng, Ninh hay sang cùng Nhàn thân mật trò chuyện. Ninh không coi Nhàn như mọi khi nữa, và vì để ý, nên chàng thấy “em Nhàn nhu mì của anh”

- như Ninh vẫn gọi mấy năm trước - đã lớn, đã đẹp. Rồi lắm lúc chàng nhìn Nhàn rầu rầu như sắp thấy một chút tuổi nhỏ của chính chàng đi mất.

Hai người vẫn thường cùng nhau ôn lại tuổi nhỏ, song câu chuyện cũng điểm hương bâng khuâng của chia rẽ nay mai.. Nhưng sao càng nghĩ đến chia rẽ thì Ninh càng thấy quyến luyến... Có lẽ chỉ tại lòng chàng thường yêu những nỗi buồn nhẹ nhẹ “nó tăng đời ta thêm phần thi vị.”

Trời đã về tháng mười, một buổi sáng dậy sớm. Ninh lững thững đi ra vườn... Chim liếu-tiếu đương kêu ran trong gió lạnh.. Qua hàng dậu thưa, Ninh thấy bên kia có bóng Nhàn thấp thoáng, chàng liền vui thú đi sang... Nhưng khi gần tới nơi thì tự nhiên Ninh đứng lại mỉm cười tự hỏi:

- Sao ta lại đi vội thế này... Hay là ta yêu rồi...

Ninh lắc đầu cười lên tiếng rồi lại vừa đi vừa nói: “Vô lý! vò lý!’’ Chàng vẫn chỉ nhận đó là tình thân ái đối với bạn, người bạn của tuổi nhỏ, chứ chàng không dám nghĩ ngợi sâu hơn bao giờ vì chính chàng cũng hơi sợ bắt được mình tự dối trá.

Còn Nhàn, sắp về nhà chồng mà sao nàng, không thấy vui thích mà chỉ thấy buồn thương xa xôi không duyên cớ! Nhàn không hiểu vì đâu, nàng mang máng cho là tại sắp phải xa những người thân yêu, xa quê cũ, vì thế nàng hay quyến luyến thơ thẩn trong căn vườn một mình; đôi khi nàng lại chợt lo sợ khi nghĩ đến tương lai, khi nghĩ đến sắp đi sống bên một người chồng mà nàng không quen biết,.. như những lúc có Ninh ở bên cạnh, tự nhiên nàng cảm thấy lòng như êm dịu lại ngay... Trong mắt người bạn mà nàng có thể tin cậy được, Nhàn đã thấy bao an ủi.

Sáng nay cũng thế, đương băn khoăn thơ thẩn trong vườn thì nàng thấy bóng Ninh đi sang. - Mừng mừng, nàng đi xuống bờ ao...

Lúc Ninh đến bên hỏi:

- Cô làm gì thế cô Nhàn?

Giả vờ như chưa trông thấy bạn, Nhàn ngẩng lên nhìn Ninh rồi mỉm cười nói:

- “À anh... Anh sang từ bao giờ mà em không biết...” Rồi ngoảnh đi nàng nghiêng đầu mỉm cười đáp sẽ:

- Em nghịch nước...

Uốn cái lá làm gáo, Nhàn ngồi xuống, bé dại tươi tỉnh múc nước đổ lên tay chơi. Cạnh làn nước ít của ao thu phản chiếu ánh mặt trời mới lên, Ninh thấy cô bạn đẹp. Quần khẽ kéo lên để hở bụng chân tròn muốt ngâm trong nước mát

buổi sáng, như mộl nàng tiên ngây thơ. Nhàn lẳng lặng múc nước đỗ lên tay để xem những giọt nước trong như pha-lê chảy qua kẻ ngón rơi trên mặt ao khẽ gợn. Trong tĩnh mịch của căn vườn lúc sớm mai, Ninh chỉ nghe thấy tiếng những giọt nước kêu vui vẻ trên mặt nước ao trong.. và những vỏ ốc cùng sỏi vụn lại lạo xạo kêu dưới bước chân mỗi lần Nhàn đổi chỗ làm mặt nước đánh vòng lan rộng Ninh đứng yên lặng, rồi tự nhiên chàng nhớ lại ngày nhỏ thường hay cùng Nhàn ra bờ ao nghịch nước.

... Và mùi bờ ao lành lạnh hơi bùn mát nhạt sao mà khêu gợi bao nhiêu là kỷ niệm xa xôi ngày nhỏ, những ngày vui đùa quá xa mà nay lòng chàng chẳng thể nhớ rõ lại được.

Một lúc sau hai người đi trong vườn nói chuyện. Tới một gốc khế cành rủ thấp, Nhàn đứng lại rứt mấy bông hoa đó đặt trong lòng bàn tay xòe ra cho Ninh xem rồi nói:

- Hoa khế đẹp không anh?

- Đẹp lắm..

... Và không biết nói gì nữa hai người nhìn nhau yên lặng!.. không có gì, nhưng tự nhiên má Nhàn ửng hồng, mắt chớp nhanh nàng ngượng ngập nói:

- Ngày xưa em với anh hay đếm những quả khế con anh nhỉ.. anh còn nhớ không?

Tuy Ninh không nhớ, nhưng vẻ vắng tĩnh của căn vườn rậm làm Ninh say sưa tưởng đến những cảnh yêu đương thầm kín, rung động chàng đáp:

- Tôi quên sao được...

Và rồi không hiểu vì đâu, tự nhiên trí Ninh nhớ lại vài kỷ niệm chung không đâu về ngày nhỏ xa cũ. Mắt không chớp, Ninh nhìn Nhàn nói:

- Tôi còn nhớ có bận Nhàn trèo lên cây khế rồi không xuống được,... hình như tôi phải đỡ Nhàn xuống ấy..

“Phải rồi”... Nhàn đáp rồi cười như sung sướng rằng sao Ninh còn nhớ rõ thế! nàng tưởng chỉ có mình nàng ở thôn quê, mình nàng nhớ những cái không đâu ấy thôi! Tuy chẳng có gì, nhưng những kỷ niệm êm đềm ấy của tuổi thơ bỗng dưng làm náo động xê xích cả tâm hồn nàng... và không cầm được nước mắt, nàng mím môi chớp mau khẽ ngoảnh đi...

Thấy vẻ mặt Nhàn đổi khác mau chóng, Ninh lo sợ hỏi “Nhàn làm sao thế”. Sau một lát im lìm, nàng đưa mắt bâng khuâng nhìn quanh vườn, rồi mới nói:

- Em cứ tưởng chả bao giờ anh nhớ đến cô em quê mùa của anh nữa.

Giọng Nhàn, Ninh nghe như đầy oán trách làm lòng chàng rung động tiếc thương!.. Mà chàng cũng lấy làm lạ rằng sao chàng còn nhớ lại được ít kỷ niệm đã phai ấy!.. Có phải vì hoa khế sắc tím hồng nhắc nhớ xa xưa hay chỉ vì tia mắt Nhàn, tia mắt ướt buồn của Nhàn đã làm nẩy lại nơi tim chàng tiếng đàn của thời thơ ấu.

“Hay là Nhàn yêu ta” Ninh nghĩ thế nên tự nhiên chàng ngoảnh nhìn vào mặt Nhàn - nhưng Nhàn đã phảng phất cười buồn nhìn đi mơ màng như còn mải theo một giấc mộng mờ cũ. Trong yên lặng, hai người cùng mơ màng thả trí theo ý nghĩ riêng của mình và cùng thoang thoảng tưởng đến chia rẽ nay mai. Sau dịp cười ngắn ngủi, một giọt lệ còn long lanh trong mắt Nhàn như hạt sương buổi sớm khiến nàng đẹp quá, cái đẹp mộc mạc đượm buồn... và hoa khế lấm lấm đỏ lại rụng rời dính trên tóc nàng mỗi lần nàng đưa tay rứt một chiếc lá.

Đứng ở đây phút này, Ninh thấy lòng buồn vời vợi, một nỗi bưồn xa vắng!... Sao mỗi khi trông một người con gái ủ dột là Ninh lại thấy nao nao yêu thương? Anh không hiểu đó là nỗi mến tiếc, tình yêu hay chỉ là tình quê hương một ít quê hương mà Nhàn sắp mang theo vào một cuộc đời khác. Không biết nói gì nhưng để khỏi thấy lòng bối rối nghĩ ngợi, Ninh bảo:

- Độ này tôi thấy Nhàn đẹp ra Nhàn ạ, có lẽ tại Nhàn sung sướng sắp về nhà chồng nay mai...

Bâng khuâng, Nhàn đáp:

- Anh nói làm gì đến chồng con, anh! Em có sung sướng gì đâu... Em sắp lấy một người mà em không quen, tính nết chưa hiểu...

Nhàn ngừng lại, mắt vẫn nhìn ra xa xa, rồi vô cớ mơ màng mỉm cười một mình như một người sung sướng. Đứng trông đôi mày Nhàn đưa lên và cặp mắt, nhất là cặp mắt, Ninh nhận thấy hình như có một điều gì buồn thương giấu giếm trong lòng bạn cũ. Bỗng dưng Nhàn chớp luôn mấy cái rồi cất tiếng chậm rãi nói:

- “Đứng đây, có anh bên cạnh, em lại nhớ đến ngày nhỏ... Giá em cứ được sống gần anh như ngày nhỏ... mãi”. Rồi nàng kể cho Ninh nghe những nỗi lo lắng của nàng, sắp mang giao phó cả hạnh phúc cùng tương lai vào tay một người xa lạ.

Nghe Nhàn nói, Ninh thấy buồn thương cô bạn sắp đi vào cuộc đời mới, và buồn cho cả chính mình. Lúc ấy Ninh mới cảm thấy như chỉ riêng chàng mới có thể hiểu, và có thể mang hạnh phúc lại cho người bạn cũ. Lúc sắp mất, Ninh mới thấy quyến luyến người mình đang sống gần ngót hai chục năm trời. Ninh nhìn Nhàn yên lặng. Lòng chàng đang phân vân, chàng thấy yêu, thấy tiếc, nhưng bối rối chàng bảo:

- Ta đi về đi.

Cả ngày hôm đó Ninh thẫn thờ nghĩ ngợi... “Có nên ngỏ tình yêu không?” Ninh luôn miệng tự hỏi thế, vì chàng thấy hình như Nhàn yêu chàng thì phải, chứ không thì khi nào nàng lại đi kể nỗi lòng lo ngại về tương lai chồng con cho chàng nghe làm gì!... Nhưng Ninh cũng vẫn bán nghi “biết đâu mình chẳng tưởng lầm. Nhàn chẳng chỉ yêu mình như một người bạn thân mến cũ,... hoặc như một người anh!’’

Buổi tối đó Ninh vẫn còn băn khoăn nghĩ ngợi, rồi trong một phút không ngờ, tự nhiên Ninh thấy mình đương bước sang nhà Nhàn làm chàng phải đứng lại tự thú:

- Có lẽ ta yêu rồi.

Tới sân, Ninh thấy Nhàn đương ngồi đan ở dưới nhà ngang để coi thợ gặt xay lúa giã gạo. Nhà này bằng tranh, vách đất sơ sài, có một tấm vách mỏng chạy từ phía trong ra đến giữa nền, chia căn nhà làm đôi - Một bên là bếp, còn một bên để cối xay lúa, cối giã gạo.

Lúc ấy bên bếp đương đỏ rực lửa đốt cơm thợ gặt, còn bên này thì dân thợ đương ca hát giữa tiếng xay lúa rầm rầm, điểm thêm vào đó đã có tiếng cán chầy giã xuống cối cùng cót két mỗi khi chầy đưa lên không khí nồng khói cùng ánh lửa tưng bừng. Ở ngoài, mưa tháng mười vẫn đương lấm tấm rơi lạnh lẽo, Ninh bước nhanh vào trong nhà, hai tay xoa vào nhau xuýt xoa kêu lạnh..

- “Anh ngồi đây, rồi em cho ăn khoai nướng, ngon lắm..’’ Nhàn vừa nói vừa đưa tay kéo một chiếc ghế để bên cạnh tươi cười chỉ cho Ninh. Trong hơi lạnh của gió lùa, hai người ngồi xuýt-xoa nói chuyện vui thích, tiếng lửa đốt nồi cơm cháy sáng rực vẫn tí tách điểm vui cùng phản chiếu làm má Nhàn ửng hồng và mắt thêm long lanh. Câu chuyện vẫn giòn giã, nhưng có một lúc Nhàn yên lặng nhìn ánh lửa rồi nói:

- Trông lửa thế này em lại nhớ đến ngày Tết nấu bánh chưng anh ạ...

- “Nhàn bảo gì cơ? Ninh vừa hỏi vừa phải ghé đầu lại gần Nhàn để nghe. Và nhiều lúc hai người phải ghé mặt lại gần nhau nghe bạn nói, vì tiếng cối xay, cối giã cùng tiếng ca hát cười nói của đám thợ gặt quá ồn ào át vang cả gian bếp thoảng khói mùi cơm mới!.. Có một lúc câu chuyện quay về vấn đề vợ con - Nhàn tươi cười nói:

- Chắc anh Ninh kén vợ lắm đấy nhỉ?

- Sao Nhàn lại bảo thế?

- Vì anh vừa là điền chủ này, lại vừa học trường luật nữa này.

- Và là “văn-sĩ” nữa chứ. Ninh đùa cười tiếp.

- Thế à, ít nữa em quên mất đấy. Anh thì chắc phải những cô vừa đỗ đạt lại vừa đẹp thì anh mới ưng ý được nhỉ.

Ninh vội mở to mắt cười giả bộ sợ hãi đáp:

- Thôi, tôi không dám ạ!

Ngừng một giây, Ninh chậm rãi tiếp “có lẽ lấy một cô gái quê mùa tôi còn ưng hơn”.

- Tại sao thế anh?

- Các cô đỗ đạt thì chắc là biết rất ít về việc nội trợ cơm nước,... thế mà tôi lại thích ăn ngon và tham ăn, Nhàn ạ, thế mới chết chứ.

Câu khôi hài của Ninh làm cả hai cùng cười!... rồi Ninh tiếp:

- Hơn nữa, các bà ấy lại hay làm bộ ra dáng ta giỏi đây ; thế mà hễ chồng có nói động đến một tí là các bà ấy nhảy lên, hét lên rằng “Anh không có quyền nói tôi, tôi không phải là nô-lệ, tôi không phải là con ở của nhà anh”.

Nhàn vui cười ngờ vực nói:

- Thế à... nhưng sao chưa lấy vợ mà anh đã biết rõ thế,... anh cứ nói xấu phụ-nữ chứ khi nào..

Câu chuyện đương vui thì vừa lúc ấy một người thợ gặt đem ra mấy củ khoai mới nướng thơm phức - Nhàn liền mời Ninh:

- Mời nhà “ăn sĩ” xơi.

Ninh vừa cười vừa cầm củ khoai nhưng vội xuýt xoa luôn luôn chuyển tay này sang tay khác vì nóng, làm Nhàn ngồi nhìn vui thích - Và cả hai người cùng nhìn nhau cười vui thú... Gió ở ngoài vẫn lạnh khẽ thổi vào.

Một lát sau thì bọn thợ gặt đã sang bếp ngồi ăn cơm nóng tỏa khói cùng húp canh xùm xụp ngon lành để mình Ninh và Nhàn ngồi lại. Không có tiếng ồn ào, sao tự nhiên hai người cùng thấy ngượng nghịu, và không biết nói gì, Nhàn cúi xuống đan ; cho tới lúc Ninh ăn khoai xong, Nhàn mới ngửng lên đưa chiếc mùi-soa:

- Anh lau tạm cái khăn này...

Từ chiếc mùi-soa nho nhỏ của Nhàn tỏa ra một mùi thơm ấm áp, một mùi thơm rất “đàn bà” làm cho Ninh bỗng thấy rạo rực, một chút gì mê say cháy bốc lên óc, mơ màng Ninh đưa mắt nhìn Nhàn đang ngoan ngoãn yên lặng ngồi đan, chàng nghĩ: “Giá có người vợ ngoan thế này cũng thích đấy nhỉ”. Vừa lúc ấy Nhàn ngẩng lên ; thấy Ninh đương nhìn mình, nàng e thẹn nói như cốt để che ngượng - ‘‘Chắc anh Ninh kén vợ lắm đấy nhỉ...

Ninh nghe Nhàn nói câu này là lượt thứ hai với một giọng không bông đùa nữa, và trong mắt nàng, Ninh nhận thấy có một gì khác, một vẻ gì làm lòng chàng xao xuyến. Mắt chớp mau, Ninh vội đáp:

- Có lẽ!

Nói xong, Ninh nhìn Nhàn mỉm cười vì chàng tin là Nhàn cũng yêu chàng. Nhàn yên lặng nhìn lại Ninh ; nhưng thấy Nhàn yên lặng nhìn lại mình một cách không e thẹn nên Ninh lại chưa dám chắc hẳn đó đã là tình yêu - và tính nhút nhát xui nên cẩn thận nên bỗng nhiên luồng mắt Ninh luống cuống rời mắt Nhàn. Trong yên lặng, Ninh băn khoăn với ý nghĩ: “Có nên nói không?” Rồi một lát sau bỗng nhiên chàng nói nhỏ:

- Nhưng mà thôi...

“Nhưng mà thôi gì cơ anh?” Lạ lùng Nhàn hỏi lại làm Ninh chống chế đáp:

- À,... tôi định xin Nhàn cái mùi-xoa này để giữ làm kỷ niệm... nhưng tôi sợ Nhàn không cho.

Như phảng phất cười mà cũng như phảng phất buồn, Nhàn chớp mau nói:

- Kỷ niệm làm gì anh... Kỷ niệm trong lòng chưa đủ sao?

Nhàn vừa nói vừa cúi xuống đan tiếp. Ninh nghe trong lòng sung sướng nhưng vẫn chưa dám chắc hẳn đó là tình yêu hay chỉ là tình thân mến, chàng hỏi lại:

-Nhàn vừa nói gì tôi chưa hiểu

Thấy Nhàn yên lặng, Ninh tiếp:

- Hay mai tôi đưa một chiếc mùi-soa. Nhàn thêu vào đó cho tôi một chữ N nhá, một chữ N thật đẹp, để tôi giữ làm kỷ niệm.

Ngừng một giây, Ninh nói tiếp giọng nhỏ hẳn lại:

- Kỷ niệm suốt đời.

Ngừng đan, Nhàn ngẩng lên mỉm miệng chớp nhanh nhìn Ninh khẽ gật. Nét mặt nàng như đau đớn.

Yên lặng trở về giữa hai người, tự nhiên họ không nói chuyện vui gì với nhau được nữa.

Gió lạnh vẫn nhẹ đưa vào mùi thơm của rơm, của lúa chín... Và tất cả hương nồng của ngày mùa đêm nay đương như vang dậy trong mùi rơm mới pha lẫn hương tình trong lòng Ninh.

Nhưng lúc Ninh từ giã ra về thì Nhàn nhìn Ninh rồi nói khẽ như một điều thầm kín:

- Thôi, anh chả phải đưa mùi-soa nữa, để em thêu tặng anh một chiếc.

Trong giọng nói đó Ninh nhận thấy một nỗi gì vô cùng êm ái ; cảm động Ninh đáp khẽ: “Cảm ơn Nhàn” ; mắt Nhàn ngượng ngùng luống cuống vội rời mắt Ninh... nhưng cặp mắt đó đêm nay như đã thổ lộ biết bao lời thầm kín yêu đương của một mối tình đầy hứa hẹn.

“Ta có nên ngỏ tình nữa không?” Cả ngày hôm sau Ninh tự hỏi thế: “Ngỏ tình bây gìờ biết đâu chả muộn, có lẽ chỉ làm rối hạnh phúc của Nhàn khi về nhà chồng.” Nhưng bỏ thì cũng tiếc.

“Muốn ra sao thì ra” Ninh nghĩ thế ; khi tối đến, chàng lại tới rủ Nhàn đi quanh sân nói chuyện chơi ; nhưng tối nay Ninh ít nói như không có lòng nói chuyện vui. Trăng mờ lạnh lẽo sau mây, lúc hai người về đứng dưới giàn hoa thiên-lý thì đêm đã lạnh ; nhiều lúc cả hai đều không biết nói gì như còn mải theo những giấc mộng riêng..

Ninh muốn ngỏ tình, mà vẫn chưa dám!... Vẫn như cứ có một sức gì nó chặn lại!... Cho đến lúc thấy sương lạnh xuống đã ướt cả hai vai mà Nhàn vẫn đứng yên lặng như chờ đợi, chàng mới đánh bạo cất tiếng khẽ gọi:

- Nhàn l

Nhàn nhìn Ninh hỏi:

- Gì anh...

Lúc đó Ninh lại thấy mất hết can đảm nên chàng nói:

- Tôi sắp phải đi Hà-nội Nhàn ạ,... sắp phải đi học rồi.

- Bao giờ anh đi?

Giọng cảm động Ninh đáp:

- Tôi chưa định, nhưng chắc là sắp phải xa Nhàn.

Thẫn thờ Nhàn nói:

- Phải xa em!... Ai bắt anh phải xa em!

Trong lòng xao xuyến, Ninh đưa mắt nhìn quanh, chàng định ngỏ lời... Ngay lúc đó có tiếng gà gáy xa xa làm Ninh cất tiếng:

- Khuya rồi đấy, Nhàn ạ...

Tính nhút nhát cứ thắng, chàng cứ lùi lại trước giây quyết liệt khó khăn cuối cùng và vẫn tự nhủ: “Lát nữa cũng được!” Sau một lúc lâu, Nhàn nói:

- Thôi đêm khuya rồi, anh về đi ngủ đi...

Thấy sắp mất cái buổi đẹp đẽ này, bối rối không biết làm thế nào, Ninh vọi rút chiếc nhẫn ở tay ra:

- À, tôi có cái này tặng Nhàn để giữ làm kỷ niệm... sau này khi nào Nhàn trông thấy nó thì nhớ đến tôi một tí”... Ninh vừa nói vừa cầm lấy tay Nhàn luồn chiếc nhẫn vào ngón tay tròn muốt. Ninh như say. Cảm động, Nhàn nhìn xuống nói sẽ, giọng run run:

- Bao giờ em chả nhớ anh.

Ngón tay nàng run run trong tay Ninh. Một luồng gió lạnh thổi qua làm cả hai chợt rùng mình. - Ninh gọi khẽ:

- Em Nhàn!

Đầu hơi nghiêng, Nhàn yên lặng ngước nhìn lên... Dưới trăng mờ hai người nhìn nhau yên lặng ; Ninh đọc rõ thấy trong mắt bạn một lời gì không nói được, Ninh định hôn Nhàn, chàng tin chắc là Nhàn sẽ để yên, nhưng thoáng ý nghĩ là chiếc hôn này có thể thay đổi cả cuộc đời hai người, và biết chắc là Nhàn yêu mình rồi nên tự nhiên. Ninh lại không muốn đi quá nữa, chàng khẽ bỏ tay Nhàn ra nói lảng:

- Tự nhiên tôi nhớ lại ngày xưa tôi vẫn hay gọi Nhàn là “Em Nhàn”, Nhàn nhỉ...

Ngừng một giây, Ninh nói tiếp:

- Nhưng sao độ này tôi thấy buồn buồn thế nào ấy, Nhàn ạ.

Như vừa ra khỏi cơn mê, Nhàn nhíu mày đáp:

- Sao em cũng thế anh ạ... Nhiều lúc em thấy buồn vô duyên cớ.

Nhàn nói xong khẽ ngoảnh đi. Dưới bóng của giàn hoa thiên lý, Ninh thoáng thấy như có một ánh gì long lanh trong khóe mắt bạn, chàng không dám tìm biết rõ đó là giọt lệ hay chỉ là ánh trăng! Gió lạnh thoảng thổi qua.

Chợt Ninh hít mạnh nói:

- Thơm quá Nhàn nhỉ...

- Hương thiên lý đấy anh ạ.

Nhàn đáp khẽ rồi ngửng nhìn lên. Dưới bóng giàn hoa, hai người im lìm trông mặt trăng lưỡi liềm lạnh lẽo ẩn sau đám lá nhỏ! Làn hương quen cũ, làn hương vẫn ủ ấp quanh đôi trẻ từ thuở nhỏ thơ ngây mà hai người vẫn thường nhật nhặt hoa chơi dưới lá xanh - sao đêm nay có một thấm thía lạ lùng. Trong yên lặng, Ninh như nhớ lại tất cả những chiều xưa, những buổi chiều mát mà Nhàn hái hoa xuống từng chùm để cho mẹ nấu canh giò. Thực làn hương kia đã ấp ủ lòng chàng từ ngày còn thơ như vẫn quấn quít bên căn nhà gỗ cũ của bạn quê hương mãi mãi. Trên giàn hoa, mây mờ vẫn bay qua đều đều - cho tới lúc một đám mây tới che lấp mảnh trăng thì hai người mới cùng ngoảnh xuống... bốn mắt thoáng gặp nhau trong bóng tối mờ... gió lạnh qua..! Nhàn đưa tay vuốt mấy sợi tóc mai chậm chạp như nói tiếp:

- Hương thiên lý thoang thoảng nhưng mà thấm thía.

- “Đúng thế...” lại ngửa mặt nhìn lên Ninh trả lời như trong một giấc mộng.

Hôm sau Ninh đi Hà-nội sớm.

Sau này, mặc dầu ở đâu Ninh cũng trồng một giàn thiên lý dây leo quấn quít mà những cành hoa nhỏ tỏa ra mùi hương nhẹ nhàng vương vấn như mối tình quê hương.

VÀI LỜI NÓI THÊM

Từ ngày tập Hoa Vông Vang này xuất bản lần đầu tiên (1) tới nay, tôi thấy đã lắm bận trong khi nói chuyện, nhiều bạn cứ vô tình gọi là “Hoa Vông Vàng”. Trước sự sai lầm tuy nhỏ mọn đó tôi cũng thấy cần phải nói là thứ hoa mà tập truyện này mang tên không phải là hoa Vông mầu vàng như nhiều bạn lầm tưởng, mà là hoa của một thứ cây tên là cây Vông-Vang: còn thứ hoa Vông-Vang này mầu gì đó lại là truyện khác, chỉ biết trong các lời ca tình-tứ của dân nơi đồng ruộng đã có câu: “Cây Vông-Vang bông vàng như nghệ”.

Hằng năm, cứ về dạo cuối xuân sang hạ, mà có khi tới cả mùa thu, nếu bạn đi chơi về vùng quê, bạn có thấy những bông hoa lớn bằng hoa râm-bụt nở vàng tươi lẫn trong bờ cây bụi cỏ thì đúng là Hoa Vông-Vang đó. Cây Vông-Vang thường chỉ cao tới độ ngang lưng, các cô gái cắt cỏ lành mạnh hồng hào và thường mang những bông hoa lớn mầu vàng óng ánh rất dịu trong nắng sớm. Hoa Vông-Vang rất đẹp, tuy nhiên cánh hoa cũng rất mỏng manh, chỉ một làn gió mạnh cũng đủ làm cho cánh yếu rập nát bơ sờ.

Nếu bạn thấy hoa, bạn hãy nên để mặc cho hoa phơ phất giữa cây cỏ thiên-nhiên, như vậy thì hoa rất đẹp, chứ nếu vì mến hoa mà bạn vội hái để định đem về thì thực là một điều đáng tiếc: hoa Vông-Vang chỉ ưa cuộc sống giữa tự-do và hoang dại - điều mà tự đáy tâm hồn ai nấy chúng ta đều mơ ước - chứ nằm ở trong tay bạn thì chỉ một giờ thôi cũng đủ cho cả hoa lá kia phải héo rũ!...

Lại cũng có những bạn có nhiều thắc mắc trong sự tìm hiểu nên tôi đã từng nghe những câu hỏi như:

- Hoa Vông-Vang là hoa gì hở anh?

hoặc:

- Này anh, hoa Vông-Vang có nở lại thực không hay là anh bịa đặt ra đấy,... văn-sĩ các anh là hay tán dóc lắm...

Thường lần nào tôi cũng chỉ mỉm cười rồi tìm cách nói lảng sang chuyện khác - tự thâm tâm tôi, tôi nghĩ các bạn chẳng cần biết tới những điều đó làm gì - vì sự thực hoa Vông-Vang có nở lại hay không thì có nghĩa lý gì đâu đối với văn chương.

(Tôi có ý nói rằng những điều viết trong văn-chương không nhất thiết phải là sự thực mà chỉ cần viết sao cho các điều đó có vẻ thực là đủ.

Vì chính những sự thực ở đời nhiều khi lại có vẻ không thực).

Đ. T.

Chú thích:

[1] Năm 1945 – do nhà Đời Nay xuất bản