Chương 2 Hai vị ký giả Golombek và Valenta

Theo cách nói của giới báo chí, những ngày như hôm nay là ngày đói bài khi không có gì, hoàn toàn không có gì xảy ra, không có sự kiện chính trị nào và thậm chí cũng chẳng hề có căng thẳng nào ở châu Âu; nhưng chính vào những ngày như vậy thì bản thân các độc giả nhật báo đang vạ vật chán chường trên bãi biển hay trong bóng râm lơ thơ của hàng cây, đang sa sút tinh thần vì sức nóng, vì cảnh vật, vì sự tĩnh lặng của miền quê và vì đủ các thứ hợp lại thành lối sống đơn giản và lành mạnh của kỳ nghỉ, chính họ lại đang hy vọng hão huyền là sẽ tìm ra được thứ gì đó trong mấy tờ báo, thứ gì đấy mới lạ và hay ho, chém giết đâu đó, chiến tranh đâu đó, hay động đất đâu đó, tóm lại, bất cứ thứ gì; và khi thất vọng họ ném tờ báo xuống rồi cáu kỉnh tuyên bố là chẳng có gì trong đó, chẳng hề có một thứ gì đáng đọc và trong tương lai họ sẽ không bao giờ mua báo nữa.

Trong lúc ấy, ở tòa soạn báo nọ chỉ còn lại năm hay sáu người, vì các đồng nghiệp của họ cũng đi nghỉ phép hết cả, và họ cũng cáu kỉnh ném tờ báo xuống rồi ta thán là chẳng có gì trong đó, chẳng hề có một thứ gì. Còn người thợ sắp chữ thì từ trong buồng sắp chữ đi ra báo động:

- Các ông ơi, chúng ta vẫn chưa có bài đinh nào cho số ngày mai.

- Chà, vậy… vậy chuyện tình hình kinh tế ở Bulgary có được không? - Một quý ông trong đám đang ngồi ở cái tòa soạn vắng tanh ấy đề nghị.

Người thợ sắp chữ thở dài:

- Ai mà thèm đọc thứ đó? Tôi nhắc lại, cả số báo sẽ không có một thứ gì đáng đọc hết cho coi.

Sáu quý ông ngồi lại cùng nhau, cứ ngước mắt lên trần nhà, trông như thể họ sẽ tìm ra chuyện gì đó đáng đọc ở trên đó. - Giá mà có chuyện gì xảy ra, - một người trong đám nói vu vơ.

- Hay là… ờ… một phóng sự hấp dẫn nào đó, - người khác gợi ý-

- Phóng cái sự gì?

- Tôi đâu biết.

- Ta có thể nghĩ ra… một loại vitamin mới hay cái gì đó, - người thứ ba lầm bầm.

- Lúc này sao? Ngay giữa mùa hè sao? - Người thứ tư phản đối. - Này, vitamin là chuyện khoa học, đề tài đó thích hợp cho mùa thu hơn.

- Nóng quá trời! - Người thứ năm ngáp dài. - Đề tài gì cũng được nhưng phải là chuyện từ vùng Bắc cực.

- Như là chuyện gì?

- Chuyện gì đó như chuyện của tay Eskimo Welzl. Những ngón tay lạnh cứng; lớp băng vĩnh cửu, đại loại thế.

- Nói thì dễ lắm, - người thứ sáu nói, - nhưng lấy đâu ra chuyện mà đăng?

Sự im lặng tuyệt vọng lan tỏa khắp căn phòng.

- Chủ Nhật vừa rồi…, - người sắp chữ ngập ngừng lên tiếng, - …tôi có tới Jevíčko, vùng núi ấy.

- Thì sao?

-Chà, tôi nghe nói có một tay Thuyền trưởng Vantoch nào đấy đang nghỉ mát ở đó. Hình như ông ta sinh ra Jevičko.

- Vantoch? Là ai vậy?

- Loại dân hàng hải mập béo. Thuyền trưởng tàu viễn dương hay sao đó. Nghe đâu lâu nay lão ta ra biển tìm ngọc trai.

Ký giả Golombek nhìn ký giả Valenta.

- Thế lão tìm ở đâu?

- Ở đảo Sumatra… và đảo Celebes… hay đâu đó quanh đấy. Người ta nói lão ở vùng đó ba mươi năm rồi.

- Có ý tưởng rồi đó, - ký giả Valenta nói. - Không chừng lại có bài hay. Ta làm luôn chứ, Golombek?

- Cứ thử xem, tôi nghĩ vậy, - ký giả Golombek tỏ ý rồi nhấc mông khỏi chiếc bàn anh ta đang ngồi.

- Đó là quý ông ở đằng kia, - người chủ quán ở Jevíčko nói.

Ngồi ở chiếc bàn ngoài vườn là một người mập béo đội mũ trắng, hai chân dang rộng, ông ta đang uống bia và có vẻ trầm ngâm trong lúc lấy ngón tay vẽ những đường vu vơ trên mặt bàn. Hai vị nhà báo đi ngay tới chỗ ông ta.

- Tôi là Valenta, biên tập viên.

- Tôi là Golombek, biên tập viên.

Ông mập béo kia nhướng mắt lên: - What? Gì cơ?

- Tôi là Valenta, ký giả.

- Còn tôi là Golombek, ký giả.

Ông mập béo trịnh trọng đứng dậy.

- Tôi, Thuyền trưởng van Toch. Very glad. Hân hạnh. Ngồi đi, hai cậu.

Hai ký giả hí hửng ngồi xuống và bày tập giấy viết ra trước mặt.

- Hai cậu uống gì đây?

- Nước hoa quả, - ký giả Valenta nói.

- Nước hoa quả? - Viên thuyền trưởng ngơ ngàng lặp lại. - Gì kỳ vậy? Chủ quán, cho họ mỗi người một cốc bia. Rồi, bây giờ hai cậu muốn gì đây? - ông vừa hỏi vừa chống hai khuỷu tay lên bàn.

- Có đúng là ông sinh ra ở đây không, ông Vantoch?

- Ja. Ở đây.

-Xin vui lòng cho biết làm cách nào ông đi ra biển được?

- Ja. Qua ngả Hamburg.

- Thế ông làm thuyền trưởng lâu chưa?

- Hai chục năm rồi, các cậu. Có giấy tờ đây này, - ông ta vừa nói vừa nhấn mạnh bằng cách vỗ nhẹ lên túi áo trước ngực. - Thích thì tôi lấy cho coi.

Ký giả Golombek rất muốn xem thử giấy tờ của một thuyền trưởng thì trông ra làm sao, nhưng anh cố dằn lòng. -Tôi chắc là trong hai mươi năm đó ông đã đi gần hết thế giới này rồi phải không, thưa Thuyền trưởng?

- Ja, đi cũng kha khá, ja.

- Thế ông đã tới những đâu rồi?

- Java. Borneo. Philippines. Quần đảo Fiji. Quần đảo Solomon. Quần đảo Carolines. Samoa. Đảo Clipperton khốn kiếp. A lot of damned islands. Nhiều hòn đảo khốn kiếp lắm, các cậu. Mà hỏi làm gì vậy?

- Chà, chỉ vì câu chuyện nghe có vẻ rất đáng chú ý. Chúng tôi muốn được nghe kể nhiều hơn cho biết, vậy đó.

- Rất đáng chú ý, hả? - Thuyền trưởng dán cặp mắt xanh vào hai người đối diện. - Vậy là hai cậu ở sở cảnh sát, là cảnh sát, phải không?

- Không phải, không phải cảnh sát đâu, thưa Thuyền trưởng, chúng tôi ở một tòa soạn nhật báo.

- À há, tòa soạn nhật báo. Vậy là reporter, ký giả, phải không? Được đó, ghi cho rõ đi: Thuyền trưởng J. van Toch, thuyền trưởng tàu Kandong Bandoeng …

- Sao ạ?

-Tàu Kandong Bandoeng , cảng Surabaya. Lý do đến đây: vacances…, tiếng Tiệp nói từ đó làm sao hả?

- Dovolená. Đi nghỉ mát.

Ja, mẹ kiếp, đúng rồi, đi nghỉ mát. Cứ đăng báo như vậy đi, ông gì gì đó đã tới đây. Còn bây giờ cất giấy bút đi, hai cậu. Your health. Chúc sức khoẻ.

- Ông Vantoch, chúng tôi tới tìm vì mong ông kể cho nghe đôi điều về cuộc đời ông.

- Để làm gì?

- Chúng tôi sẽ viết bài đăng báo. Nhiều người rất thích đọc về những hòn đảo xa xôi và mọi thứ mà những người đồng hương với họ đã chứng kiến và trải qua, chuyện của một người Tiệp, một người Jevíčko…

Thuyền trưởng gật gù.

- Đúng vậy đó, các cậu, tôi là thuyền trưởng viễn dương độc nhất ở phố núi này, đúng vậy. Tôi nghe nói còn có một thuyền trưởng khác nữa ở… ở đâu đó, nhưng tôi nghĩ là, - ông tỏ vẻ thân mật nói thêm, - hắn ta không phải là thuyền trưởng thứ thiệt. Cứ xem trọng tải cỡ nào thì biết ngay, các cậu ơi.

- Thế tàu của ông trọng tải bao nhiêu?

- Hai chục ngàn tấn, các cậu.

- Vậy ông là thuyền trưởng cỡ lớn, phải không?

- Ja, cỡ lớn chứ, - viên Thuyền trưởng trịnh trọng nói. -

Này, hai cậu có sẵn tiền không?

Hai ký giả nhìn nhau, hơi bối rối.

- Chúng tôi có tiền, nhưng không nhiều lắm. Ông đang cần tiền sao, Thuyền trưởng?

- Ja. Chắc cần một ít.

- Chà, thế này nhé. Nếu ông kể nhiều chuyện cho chúng tôi viết bài đăng báo thì ông sẽ có tiền.

- Bao nhiêu?

- Chắc được… chắc được vài nghìn, - ký giả Golombek hào phóng nói.

- Vài ngàn bảng Anh hả?

- Không, tiền Tiệp, vài nghìn koruna.

Thuyền trưởng van Toch lắc đầu.

- Ồ, vậy thì thôi. Nhiêu đó thì tôi cũng có mà, hai cậu, - và ông rút trong túi quần ra một xấp tiền giấy dày cộp. - Thấy không? - Xong ông lại chống khuỷu tay lên bàn như cũ và chồm về phía hai ký giả. - Hai cậu này,tôi có thể cho hai cậu một vụ… big business. Tiếng Tiệp nói chữ đó làm sao hả?

- Veliký kšeft. Vụ làm ăn lớn.

- Ja, làm ăn lớn. Nhưng như vậy là hai cậu phải đưa tôi mười lăm… khoan đã… mười lăm hay mười sáu triệu koruna. Được không?

Một lần nữa hai ký giả nhìn nhau bối rối. Dân báo chí luôn có nhiều kinh nghiệm với đủ thứ loại người khùng, kẻ bịp bợm, và những nhà sáng chế kỳ quái nhất.

- Khoan, - Thuyền trưởng nói, - tôi có thứ này cho hai cậu xem. - Những ngón tay múp míp của ông thò vào chiếc túi nhỏ trong áo ghi-lê, móc ra vật gì đó đặt lên bàn. Đó là năm viên ngọc trai màu hồng, bằng cỡ hạt anh đào. - Hai cậu có biết gì về ngọc trai không?

-Thứ này trị giá chừng nào? - Ký giả Valenta nói không ra hơi.

- Ja, lots of money, nhiều tiền lắm, hai cậu. Nhưng tôi mang theo chỉ để cho mọi người xem làm mẫu thôi. Thế nào, có làm ăn chung với tôi không? - Ông vừa hỏi vừa chìa bàn tay to bè ngang qua qua chiếc bàn, về phía đối diện.

Ký giả Golombek thở hắt ra.

- Ông Vantoch, nhiều tiền như thế thì…

- Stop, - Thuyền trưởng ngắt lời. - Tôi hiểu là hai cậu không quen biết tôi; nhưng cứ hỏi về Thuyền trưởng van Toch bất kỳ đâu ở Surabaya, ở Batavia, ở Padang hay bất kỳ đâu hai cậu muốn. Cứ đi hỏi thì bất kỳ ai cũng sẽ nói với hai cậu là “Ja, Captain van Toch, he is as good as his word. Thuyền trưởng van Toch đã hứa là làm”.

- Ông Vantoch, chúng tôi tin ông mà, - ký giả Golombek cam đoan, - nhưng…

- Khoan, - Thuyền trưởng nói như ra lệnh. - Tôi biết hai cậu muốn cẩn thận trước khi bỏ ra số tiền quý giá của mình; điều đó rất đúng. Nhưng đây là các cậu bỏ tiền mua một chiếc tàu, hiểu chưa? Các cậu mua chiếc tàu, như vậy các cậu là chủ tàu và có thể đi cùng với tôi, ja, các cậu có thể đi theo để coi tôi làm ăn ra sao. Và tiền kiếm được, ta chia đôi fifty-fifty. Làm ăn vậy là đàng hoàng, phải không?

- Nhưng ông Vantoch, - ký giả Golombek sau cùng đã phải thốt lên đầy lo lắng, - chúng tôi làm gì có được chừng ấy tiền!

- Ja, vậy thì chuyện lại khác rồi, - Thuyền trưởng nói. - Tiếc thật Giờ thì tôi lại thắc mắc không hiểu hai cậu tới tìm tôi làm gì.

- Để ông kể cho chúng tôi nghe về ông, Thuyền trưởng à, nhất định ông phải có nhiều chuyến phiêu lưu…

- Ja, thứ đó tôi có đầy, hai cậu. Cả đống chuyện phiêu lưu khốn kiếp.

- Có bao giờ ông bị đắm tàu chưa?

- What? Đắm tàu gì? Đời nào. Hai cậu nghĩ tôi là cái thứ gì đây? Nếu người ta giao cho tôi một con tàu tốt thì nó sẽ không gặp chuyện gì hết. Nếu muốn hai cậu cứ tới Amsterdam mà xác nhận uy tín của tôi. Tới đó hỏi đi.

- Thế còn các thổ dân thì sao? Ông có gặp nhiều thổ dân không?

Thuyền trưởng van Toch khịt mũi.

- Người văn minh quan tâm chuyện đó làm gì. Tôi sẽ không nói đâu.

- Thế thì kể chúng tôi nghe chuyện khác vậy.

- Ja, kể hai cậu chuyện khác, - Thuyền trưởng cằn nhằn với giọng ngờ vực. - Và rồi hai cậu đem bán câu chuyện cho công ty khác để chúng cho tàu mò tới đó à. Tôi nói hai cậu biết, thiên hạ toàn một lũ trộm cắp. Và những thằng trộm cắp lớn nhất là bọn chủ nhà băng ở Colombo.

- Ông đến Colombo nhiều lần chưa?

- Ja, nhiều lần. Và Bangkok nữa, rồi Manila… - ông đột ngột chuyển đề tài. - Hai cậu này, tôi biết một chiếc tàu. Tàu rất tốt, giá lại rẻ. Nó nằm ở Rotterdam. Tới xem thử đi.

Rotterdam cũng ở ngay đây thôi, - và ông búng ngón tay cái chỉ ra phía sau vai. - Tàu bè thời buổi này rẻ lắm hai cậu à. Rẻ như sắt vụn. Tàu này vừa chạy được sáu năm và có động cơ diesel. Hai cậu có muốn xem không?

- Không được đâu, ông Vantoch.

- Hai cậu thật là kỳ cục, - Thuyền trưởng thở dài rồi hỉ mũi ầm ĩ vào chiếc khăn tay xanh nhạt. - Thế hai cậu có biết ở đây có ai muốn mua chiếc tàu nào không?

- Ở Jevíčko này sao?

- Ja, ở đây, hay bất kỳ đâu gần đây. Tôi muốn làm cái vụ bunisess này ở đây, my country, ở nước mình.

- Thật là quý hóa, Thuyền trưởng ạ…

-Ja, mấy đứa kia toàn là thứ trộm cắp tày trời. Tụi nó có đồng xu nào đâu. Những người như các cậu, dân newspapers, nhất định các cậu phải quen biết những người quan trọng ở đây, như là tụi chủ nhà băng với tụi ship-owners, ờ… tiếng Tiệp gọi là loděpány, là chủ hãng tàu phải không?

- Chủ hãng tàu. Chúng tôi không quen ai cả, ông Vantoch.

- Ồ, tiếc quá, - Thuyền trưởng nói, giọng buồn bã.

Ký giả Golombek sực nhớ ra điều gì đó.

- Ông chắc là biết ông Bondy, phải không?

- Bondy? Bondy nào? - Thuyền trưởng van Toch cố nhớ.

- Khoan đã, nghe tên thấy quen quen. Bondy. Ja, ở London có phố Bond Street, toàn người rất giàu sống ở đó. Người này có làm ăn gì ở Bond Street không, cái ông Bondy đó?

- Không, ông ấy sống ở Praha, nhưng tôi nghĩ là ông ta sinh ra ở đây, ở Jevíčko này.

- Trời đất ơi! - Thuyền trưởng van Toch vui vẻ kêu toáng lên.

- Đúng rồi, hai cậu. Có cái tiệm may ở quảng trường. Ja, Bondy, Bondy gì gì ấy nhỉ? Max. Max Bondy. Té ra bây giờ ổng làm ăn ở Praha à, người đó phải không?

- Không phải, tôi chắc là ông nói đến cha của người này. Người này là G.H. Bondy. Chủ tịch G.H. Bondy, Thuyền trưởng ạ.

- G. H. à, - Thuyền trưởng bối rối. Ồ đây làm gì có ai tên G. H. chứ. Trừ phi cậu muốn nói tới Gustl Bondy… nhưng thằng này có bao giờ làm chủ tịch cái quái gì đâu. Gustl là một thằng Do Thái mặt tàn nhang nhỏ thó, đại khái vậy. Đâu có lý nào là hắn được.

- Có lý lắm chứ, ông Vantoch. Đừng quên là nhiều năm rồi ông đâu có gặp người này.

Ja, cậu nói cũng đúng. Nhiều năm rồi, - Thuyền trưởng đồng ý. - Bốn mươi năm đó, hai cậu. Cũng có khi bây giờ Gustl thành người quan trọng rồi. Thế hắn ta làm gì?

- Ông ta là Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn MEAS… Ông không biết à?… Cái hãng lớn chuyên làm nồi xúp-de và các thứ tương tự, ông ta kiêm luôn chức chủ tịch của chừng hai mươi công ty và hiệp hội. Người này rất quan trọng đấy, ông Vantoch. Người ta gọi ông ta là thuyền trưởng của nền công nghiệp.

- Thuyền trưởng? - Thuyền trưởng van Toch ngỡ ngàng kêu lên. - Té ra tôi không phải là thuyền trưởng độc nhất quê quán ở Jevíčko! Trời đất! Thằng Gustl đó cũng là thuyền trưởng. Chắc là tôi phải gặp nó rồi. Nó có sẵn tiền không? - Ông ta ư? Tiền nhiều khỏi nói, ông Vantoch. Ông ta phải có hàng trăm triệu. Người giàu nhất nước Tiệp Khắc này.

Thuyền trưởng van Toch bỗng tỏ ra nghiêm túc sâu sắc.

- Còn là thuyền trưởng nữa chứ. Cám ơn hai cậu. Tôi sẽ đi tìm gặp ông Bondy này. Ja, Gustl Bondy, tôi biết mà, I know. Thằng bé Do Thái hồi xưa. Còn bây giờ là Thuyền trưởng G. H. Bondy. Ja, ja thời thế đổi thay rồi, - ông đệm thêm một tiếng thở dài ảo não.

- Thuyền trưởng Vantoch, chúng tôi phải đi ngay kẻo lỡ mất chuyến tàu chiều…

- Thế thì tôi sẽ tiễn hai cậu ra tới bến, - Thuyền trưởng đề nghị và ông bắt đầu nhổ neo. - Rất vui được gặp hai cậu. Tôi có biết một tay chủ báo ở Surabaya, a good friend of mine, thân với tôi lắm, ja. Uống rượu kinh hồn. Nếu hai cậu muốn, tôi có thể tìm việc cho hai cậu trong tòa báo ở Surabaya. Không à? Ờ, tùy hai cậu thôi.

Và khi đoàn tàu rời khỏi ga, Thuyền trưởng van Toch từ tốn và trịnh trọng vẫy chào hai ký giả bằng chiếc khăn tay to tướng của mình. Trong lúc ông vẫy, một viên ngọc trai lớn, hơi méo, rơi xuống cát. Viên ngọc này không ai còn tìm thấy nữa.