Ngũ sắc bánh in

Hồi đó, hằng năm cứ đến cuối Chạp tôi đều gặp một cụ già ốm còm nhom đạp xe ngoài đường. Chiếc xe cũ kĩ, cụ chở một cái trác đan bằng tre, bên trong đựng rất nhiều những chiếc bánh in (bánh cộ) bọc giấy xanh đỏ vàng tím. Những sắc màu ấy ngay lập tức khiến tôi thích thú kỳ lạ, đến nỗi sau này hễ cứ Tết thì tôi nhớ tới chúng trước nhất. Tôi chạy ngay vào nhà gọi ông nội ra mua bánh. Ông nội ra tới đường thì ngẩn mắt một lúc rồi bước tới ôm lấy cụ. Hóa ra cụ già ấy là võ sư phái Thất Sơn thần quyền Tăng Minh Định ở Triệu Thành, một người bạn của ông. Cuối năm cuối tháng, gặp lại bạn cũ cũng chẳng dám hàn huyên lâu, bởi cái nghiệp cơm áo nó đòi mình phải gấp gáp. Họ, những người lính thất trận đã thôi nói chuyện bắn nhau, bây giờ chỉ còn lo chuyện kiếm cơm gạo bằng những thứ nhỏ nhoi như bánh ngũ sắc. Ông nội mua một chùm bánh in, gửi tiền cụ Định không lấy. Ông cứ giúi vào cụ, đưa qua đẩy lại một lúc thì tiền lại vào... tay tôi. Cụ Định xoa đầu tôi: Coi như ông lì xì mừng tuổi cho cháu, nghe. Rồi bánh xe hối hả trườn lắt léo trên con đường làng. Ngũ sắc trôi về một miền xa thẳm miên viễn ký ức. Khi cụ đã đạp xe đi khuất, ông nội ngước mắt lên nhìn trời và nói một mình như đọc thơ buồn: Ngày xưa Thất Sơn thần quyền. Bây giờ thất nghiệp kiếm tiền nhờ bánh in.*Ở quê hồi trước, cứ đến Tết hầu như nhà nào cũng tự làm bánh in để thờ cúng tiên tổ và làm quà đãi khách uống trà ngày xuân. Tết nhất tự túc mới vui và đầy đủ ý nghĩa. Cái rộn ràng ấm áp khi cả nhà ngồi quây quần quanh chiếc nống cấm, cùng nhào bột nếp, tráp khuôn, hong khô rồi bọc giấy ngũ sắc. Khuôn bánh in đươc đẽo bằng gỗ mít với những họa tiết hoa lá hoặc chữ Hán ngụ ý tốt lành. Những chiếc khuôn bánh hình tròn, hình vuông, hình chữ nhật nhỏ xíu vừa lòng nắm tay của một đứa trẻ con. Người chạm gỗ đẹp nhất vùng Triệu Phong hồi ấy là ông cụ Tám râu tóc bạc phơ ở lang Dương Lệ Đông. Quanh năm cụ chạm họa tiết cho các xưởng mộc, đến độ tháng Mười một thì cụ chạm khuôn bánh in.Bột làm bánh in là bột nếp xay mịn hoặc pha bột nếp với bột đậu xanh bóc vỏ. Người ta trộn bột với đường cát thật đều, sau đó dùng khuôn nén chặt. Bánh in sau khi nén được đặt lên những chiếc nống lót giấy báo và hong trên than hồng. Dưới cái nóng hừng vừa phải của than, đường cát tan ra trong bột như một thứ kẹo mật làm cho bánh in được định hình chặt chẽ. Công đoạn cuối cùng là bọc giấy ngũ sắc. Giấy được cắt sao cho bọc vừa kín chiếc bánh. Hồ dán là nước bột lọc xin ở nhà làm bún đem về nấu quấy cho nó dẻo. Ngày nhỏ đi học, hồ dán ấy cũng chính là thứ keo mà trẻ con chúng tôi dùng trong môn học cắt dán thủ công. Về sau này, bánh in được bọc bằng giấy ni-lon màu bóng. Hồ dán cũng được thay bằng cách châm lửa nhang vào các mép nối giấy. Những ngày áp Tết, hễ nhà ai làm bánh in thì y chang trẻ con chạy tới xem và phụ dán giấy giúp, không khí Tết rạo rực hẳn lên.

Cứ áp giáp Tết, tôi có thú vui dân dã là đi thăm các chợ trong vùng. Đi như để ăn Tết sớm, đi để hưởng cái không khí Tết như mạ từng nói: Trước Tết mới vui chớ ngày Tết cũng... thường, về mạn dưới, một loạt mẹt nống rải bánh in nằm men con đường đi vào chợ Chùa ở làng Lưỡng Kim. Lên mạn trên, chợ Sãi ngày thường nổi tiếng với bánh ít lá gai thì ngày Tết nổi bật với bánh in ngũ sắc. Nhưng muốn ngắm bánh in ở góc độ tương phản ánh sáng màu sắc thì phải đi sang chợ Hôm Ái Tử. Chợ Hôm họp tại một đình làng bên sông Thạch Hãn. Hoặc có thể đi một phiên chợ Đình làng Bích La mùng ba Tết. Hai chợ này hợp lúc trời đương tối, ánh sáng chủ yếu là đèn dầu hỏa. Những chiếc nống bánh ở đó nhấn nhá màu ngũ sắc, gấp gô đường cạnh lẫn giữa phông nền đen. Bánh in ở quê dùng trong rất nhiều lễ lạt, như một thứ phẩm chi nghi. Cuối tháng Chạp lễ làng, lễ họ, lễ âm hồn đều nhất thiết có bánh in. Trên bàn thờ mỗi nhà, dĩa bánh in xếp ba lớp với màu giấy đan xen, trông vào như thể đấy là một đóa hoa ngũ sắc, đẹp và trang nghiêm.Đêm trừ tịch, nhà nhà đặt bàn thờ lộ thiên và không quên sắp lên trên một dĩa bánh in. Ông nội thường lấy bánh in đó phát cho mấy đứa cháu. Tôi nhận bánh xong nhét đầy vào túi quần túi áo, thi thoảng lôi ra ngắm nghía rồi ngửi. Ông nói cái thằng ni ngày Tết ăn không chịu ăn, cứ ngắm với ngửi như thể bữa sau không còn nữa. Mà quả thế thật. Kể từ ngày đó đến nay, đã qua đi rồi mười mấy cái Tết không có bánh in bọc giấy ngũ sắc nguyên bản. Võ sư họ Tăng cũng đã thành thiên cổ, ngoài đường bây chừ tháng Chạp không còn nghe tiếng xe lọc cọc đèo cái trác tre đựng bánh in nữa. Mảnh giấy ngũ sắc ngày xưa bọc bánh in, bây chừ tôi đem ra bọc lại ký ức của mình, để cho ký ức mãi mãi được vẹn nguyên và sặc sỡ thơm tho.