Men dọc triền đê
những ngày ở Minsk, có đôi khi ngồi nghĩ chắc hẳn vì thiếu quê hương mà mình sinh ra nhớ, như một thoáng tình trai gái xa xôi nào đó mà thôi. Rồi đến khi trở về quê nhà, ngụ trên mảnh đất tâm hồn mới biết mình không đi đâu được nữa. Bởi vì có những buổi chiều mùa thu men dọc triền đê, lòng tôi ngỡ đã hóa thành hoa dại hồn nhiên vỡ ra trong nắng.
Cơn lũ đi qua, trời lại yên và gió làm lành như cái dỗ dành thân thương sau bữa giận dỗi vô cớ. Con đê nằm vắt giữa cánh đồng, thản nhiên cho cỏ kéo tràn từ dưới ruộng lên khoác manh áo xanh. Quanh năm, chiếc áo ấy luôn đơm những loài hoa luân phiên nhau. Mùa thu, hoa xuyến chỉ chứng tỏ được vẻ đáng yêu của mình bằng cách đưa lả lả trong gió. Cuống hoa mảnh khảnh vươn ra soi mình xuống làn nước mỏng đã được pha sắc trời. Xuyến chi là loài hoa quá thật thà và vì thế luôn chịu sự thiệt thòi, chúng lan mọc dọc hết những triền đê nhưng ít được người ta để ý. Suốt cả tuổi thơ của tôi và bạn bè, gặp hoa ấy đã nhiều, thấy biết đẹp nhưng chưa thực sự quý. Cho đến hôm sinh nhật Bảo mới đây thôi. Đêm khuya bạn bè ở làng kéo nhau lên để với một ít rượu tổ chức. Đăng luống cuống ngắt một chùm hoa xuyến chi tặng Bảo. Một món quà vội vàng nhưng không hề xuề xòa. Đêm ấy chắc hẳn Bảo cảm động vì nhận được sự quan tâm, Đăng cũng mừng vì đã gửi gắm được tình cảm. Nhưng có lẽ kẻ mừng nhất chính là loài hoa xuyến chi, bởi vì chúng biết từ nay đã có người để ý đến. Phải chăng cái giá trị nào cũng phải đợi chờ. Cũng như hoa xuyến chi đã đợi chờ hơn hai mươi năm để được đón nhận một sự quan tâm của chúng tôi.
Buổi chiều tôi lên đê một mình, lặng lẽ gom lại một ít hương xưa cất vào đâu đó trong sự bộn bề tuổi trẻ. Cỏ may cứ dùng dằng níu lại. Ừ thì ngồi xuống một chút, để thấy canh đồng dưới chân để đang thả nắng về trời cho cỏ trầm tư. Dăm con bò còng lưng cõng gió, vài cánh cò nhẫn nại hớp sương. Thế là thành quê hương. Giản đơn và hồn hậu. Có ngần ấy thôi nhưng coi hoài không thấy chán. Chiều nay bạn từ xa về, bạn nói đặt chân xuống làng một cái tự dưng người mình hết muốn bon chen. Và không chỉ bạn của tôi, bất cứ ai về đây ngó qua cánh đồng buổi thu sẽ thấy mê. Bạn nói quê hương luôn đẹp đối với những ai biết đủ.
Con đê với người quê không chỉ để dẫn thủy nhập điền mà còn giữ rất nhiều kỷ niệm. Sẽ không bao giờ tôi quên được những đêm trăng mà bạn bè ở làng đã kéo lên chặng đê này ngồi chơi. Hoài mãi thành ra một chốn quen thuộc. Con đê như một đường tàu chạy dài, hoa nở vẫy chào những chuyến viễn hành diệu vợi của tâm hồn, và vòng tay bạn bè kết thành cung đường đón đợi nhau.