PHỤ LỤC Một bản dịch khác của bài Sonnet d’Arvers và bài họa lại bài đó
Ngoài bản dịch của Khái Hưng, tôi đã sưu tầm được năm bản dịch nữa, nhưng chỉ có bản dịch dưới đây của Bình Nguyên Lộc sắc hơn hết mà có giọng thơ, rất tiếc vài ba chữ không được nhã (không gan xin xỏ) hoặc quê mùa (khổng có nghe) làm mất nhiều giá trị của bài.
Chuyện kín của chàng Arvers
Hồn tôi ủ kín niềm riêng
Đời tôi bí mật ưu phiền bên trong.
Tình muôn thuở cảm xong giây lát,
Mối đau thương muốn thoát khôn mong
Nên tôi nín lặng như không,
Ai kia gây thảm dễ hòng có hay.
*
Nàng chẳng thấy gần nàng tôi bước,
Bên cạnh ai tôi lướt cô đon,
Đến già cũng vẫn ngậm hờn,
Không gan xin xỏ được ơn huệ gì?
*
Dẫu tánh trời nhu mì, mềm mồng.
Nàng thờ ơ bước, khổng có nghe.
Tiếng lòng tôi, dậy rụt rè
Thì thầm dưới gót, nàng đè bước lên
*
Đạo vợ hiền, trung trinh một mực,
Nàng xem thơ, bàng bạc đời nàng.
Xem xong ngơ ngẩn tự bàn:
“Người đâu hờ hững, cho chàng khổ đau?”
Những câu 13, 14, 15, 16:
Tiếng lòng tôi, dậy rụt rè
………
Nàng xem thơ bàng bạc đời nàng.
Dịch đúng mà hay.
Để bạn dễ so sánh bản dịch đó, với bản của Khái Hưng tôi xin dịch nghĩa bài của Arvers ra dưới đây:
Tâm hồn tôi có một nỗi kín, đời tôi có một bí mật
Một mối tình vĩnh viễn cảm trong một lúc;
Nỗi khổ không còn hi vọng gì, cho nên tôi phải im, không nói ra,
Và người đàn bà đã gây khổ đó không khi nào biết chút gì cả.
Than ôi! Tôi sẽ đi cạnh nàng mà nàng không thấy,
Luôn luôn ở bên nàng, vậy mà cô đơn.
Và tôi sẽ đi đến đâu con đường của tôi trên cõi trần
Không dám xin chút gì và không nhận được chút gì.
Về phần nàng, dầu trời sinh ra nàng dịu dàng và âu yếm,
Nàng sẽ đi con đường của nàng, lơ đễnh và không nghe thấy
Tiếng thì thầm dậy lên ở sau bước chân nàng.
Một lòng thành kính tuân giữ đạo nghiêm khắc,
Nàng sẽ nói, khi đọc những vần thơ bàng bạc đời nàng nầy:
“Người đàn bà đó là ai vậy nhỉ?” và nàng sẽ không hiểu là ai.
*
Để tặng các bạn yêu thơ, chúng tôi xin chép thêm một tài liệu trích trong tạp chí Historia số 120 năm 1956.
Năm 1948, O Followell xuất bản cuốn Le sonnet de Félix Arvers et ses pastiches, trong đó ông kể được trên một trăm hai mươi bài thơ hoặc bắt chước hoặc họa lại danh phẩm đó, mà bài hay nhất là bài dưới đây của Louis Aigoin làm năm 1897:
Ami, pourquoi me dire, avec tant de mystère,
Que l’amour éternel en votre âme conçu,
Est un mal sans espoir, un secret qu’il faut taire,
Et comment supposer qu’elle n’en ait rien su?
Non, vous ne pouviez point passer inaperçu,
Et vous n’auriez pas dû vous croire solitaire.
Parfois les plus aimés font leur temps sur la terre,
N’osant rien demander et n’ayant rien reçu.
Pourtant Dieu mit en nous un cœur sensible et tendre,
Toutes, dans le chemin, nous trouvons doux d’entendre
Un murmure d’amour élevé sur nos pas.
Celle qui veut rester à son devoir fidèle
S’est émue en lisant ces vers tout remplis d’elle,
Elle avait bien compris, mais ne le disait pas.
Bạn thân, sao lại bảo tôi, với nhiều bí mật như vậy,
Rằng mối tình vĩnh viễn cảm trong tâm hồn bạn
Là một nỗi khổ không còn hi vọng gì, một nỗi kín không nên nói ra,
Và làm sao bạn lại ngờ rằng người đàn bà đó không biết chút gì cả?
Không, bạn không thể đi qua mà nàng không thấy;
Và bạn cũng không nên tưởng mình cô đơn.
Thường khi những người được yêu nhất, lại sống hết kiếp trần.
Không dám xin chút gì và không nhận được chút gì.
Nhưng Trời đã cho chúng tôi một trái tim dịu dàng và âu yếm.
Hết thảy chúng tôi, trên con đường, đều thích nghe
Tiếng thì thầm dậy lên ở sau bước chân chúng tôi,
Người đàn bà nào đó, luôn luôn muốn giữ đạo của mình.
Đã cảm động khi đọc những vần thơ bàn bạc đời nàng
Đã hiểu rõ, nhưng không nói ra đấy thôi.
Thực là tình tứ, mơ mộng mà kín đáo. Các bạn trẻ đừng học thuộc lòng nó đấy nhé!
(In theo bản của NXB Văn Hóa - TT Hà Nội, 1998)