Con chưa thể hiểu

Itanbun 14-12-1963

Zeynep!

Sau khi đọc thư bạn tôi đã cười, nhưng rồi một nỗi buồn xâm chiếm ngay lòng tôi. Hoàn cảnh cô bạn gái Hicmét thật đáng thương. Tôi muốn biết việc gì sẽ xảy ra nữa với cô bạn ấy... Mong bạn hãy viết cho tôi rõ tất cả những gì bạn biết về hoàn cảnh sau này của bạn Hicmét nhé.

Nói thật với bạn chưa bao giờ tôi có ý nghĩ rằng may mắn khi sinh ra là con gái hay con trai. Tôi không bao giờ vênh mặt tự bảo vì mình là con trai đâu bạn ạ. Tôi đã hỏi xem ba tôi nghĩ gì về chuyện này. Ba tôi đã nói chuyện với tôi khá lâu mà rất lâu nữa kia... Tóm tắt lại ba tôi nói như sau: Con người trở nên người, không phụ thuộc vào vấn đề trai hay gái.

Sau cuộc nói chuyện đó, tôi thấy cần thiết phải hỏi ba tôi vài câu hỏi:

- Vậy ba hãy nói cho con xem ba có muốn trở thành đàn bà không?

Ba nhìn thẳng vào tôi một lúc rồi cao giọng nói:

- Làm gì có chuyện đó!

Theo tôi hiểu thì câu hỏi này làm ba tôi cáu chỉ vì một lẽ đơn giản là ông không thích khả năng đó. Cũng câu hỏi y hệt như vậy tôi đã mang hỏi mẹ tôi. Bà đã trả lời ngay, khá nhẹ nhàng nhưng lại kèm theo một tiếng thở dài:

- Hừ, nếu mẹ mà là đàn ông được!

Hôm qua cả lớp tôi có đi xem viện bảo tàng, lúc về nhân tiện thầy giáo đang vui vẻ tôi cũng lại đem hỏi thầy câu hỏi đó. Thầy mỉm cười hỏi lại tôi:

- Tại sao em lại có những ý nghĩ đó?

Tôi đã kể những điều bạn viết cho thầy giáo nghe:

- Những việc đó không phải của các em!

Thầy đã trả lời ngắn gọn như vậy.

Chính cái này làm cho tôi tức nhất. Người lớn bao giờ cũng nghĩ rằng bọn mình chẳng biết gì cả. Họ cho rằng chúng ta chưa phát triển trí tuệ hoặc còn bé bỏng lắm...

Một hôm được chứng kiến cảnh thằng em tôi hỏi ba tôi một chuyện gì đó mà ba cũng chẳng chú ý, nhưng lại nói nó thế này:

- Con chưa hiểu được, con phải lớn lên cái đã, lúc đó cũng chưa muộn...

Lúc đó em tôi vẫn cố nói:

- Thì ba cứ giải thích xem con có thể hiểu được gì không.

Ba tôi lại cho rằng câu nói của em tôi rất buồn cười nên ông nhắc đi nhắc lại cho bạn bè nghe... Tôi cứ thắc mắc mãi: Sao ba tôi lại không cố gắng giải thích cho chúng tôi hiểu mỗi ngày một ít, mà chỉ thích nói với chúng tôi: “Các con chưa thể hiểu được!”. Thế là coi như đã xong, mặc cho chúng tôi không nghĩ ra được tại sao lại như thế.

Tôi sẽ kể cho bạn nghe một chuyện cách đây ít hôm. Mẹ tôi đi thăm một bà hàng xóm. Ở đó có khá nhiều các bà, các cô. Chắc bạn cũng hiểu ở các chỗ như vậy rất lắm chuyện... Trong số đó một bà có bầu nhưng lại không hề muốn có con một tí nào. Thế là tất cả mọi người có mặt đều nói về chuyện đó và mỗi người một câu mách bảo bà ta các phương pháp để... bạn hiểu rồi chứ? Lúc đó em tôi đang mải mê chơi ở góc nhà với mấy thứ đồ chơi mà nó thích. Nó không nghe mà cũng chẳng để ý gì đến chuyện của các bà làm gì. Tự nhiên có một bà thì thầm: “Này, các chị, đừng nói những chuyện đó trước mặt cháu bé”. Nghe câu đó em tôi bắt đầu để ý đến câu chuyện. Nhưng một bà khác gạt đi: “Thôi đi chị, thằng nhóc tí tẹo thế thì có biết gì mà lo!”. Em tôi bạc lắm, từ đó đỏng tai lên cố nghe và nhớ những chuyện các bà bàn tán. Nó quyết nghe cho hết không bỏ sót một chi tiết nào nữa. Chỉ có điều nó cũng khá láu cá, nó vẫn giả vờ mải mê chơi để các bà yên tâm nói hết mọi chuyện, không phải giữ gìn nữa. Thỉnh thoảng một bà lại nhắc: “Khéo cháu nhỏ nó nghe thấy!”. Nhưng lập tức bà khác lại gạt đi: “Nó chẳng hiểu gì đâu, cháu nó còn nhỏ quá mà!”.

Em tôi chỉ đợi có dịp sẽ cho các bà ấy biết rằng nó đã nghe và hiểu hết cả. Dịp đó đã tới, có một buổi tối chẳng hiểu sao nhà tôi đầy hàng xóm láng giềng đến chơi. Tự nhiên cậu em tôi hỏi một bà bụng to ra vẻ khá ngây thơ:

- Thím ơi, có phải thím có bầu không ạ?...

Đầu tiên mọi người im lặng như bị bất ngờ, sau đó mọi người cười ồ lên. Bà hàng xóm không biết nói sao, đành phải trả lời cho qua chuyện:

- Đúng rồi cháu bé ạ...

- Rồi thím sẽ sinh em bé chứ? - Ba má tôi đưa mắt nhìn nhau lo ngại.

Nhưng em tôi vẫn lờ đi, nó có vẻ kiên quyết cho mọi người thấy được sự hiểu biết của nó trong lĩnh vực đó, nó nói tiếp:

- Thím biết không, cháu đã nghe một cô cũng có bầu mà lại không muốn sinh em bé cơ... - Nó quay đầu về phía mẹ tôi và hỏi - Có phải thế không mẹ?

Khốn khổ cho mẹ tôi, xấu hổ đỏ nhừ cả mạt. Lúc đó tất cả những người đàn ông có mặt đã bắt đầu nói chuyện ra vẻ không để ý đến chuyện của em tôi nữa cho các bà đỡ ngượng. Nhưng em tôi như có quỷ xui khiến không chịu yên, nó lại bắt đầu bô bô nói hết các chuyện mà các bà đã bàn nhau hôm trước.

Đến lúc mẹ tôi không chịu được nữa, mắng em tôi thậm tệ:

- Mày có im đi không, thằng mất dạy này!

Nhưng nó đâu có nhịn ngay mà còn nói thêm nữa. Khách khứa làm ra vẻ không chú ý gì đến em tôi nữa. Mẹ tôi cáu tiết túm lấy tay nó và lôi sang phòng khác. Em tôi nói qua nước mắt.

- Mẹ thấy không? Còn ai nói được con chưa biết gì nữa không? Mẹ thấy đấy, con hiểu ra cả mà? Có phải không mẹ?

Mãi sau nó mới thôi khóc, mẹ tôi trở lại phòng khách. Ông khách có bà vợ mang bầu an ủi mẹ tôi:

- Trẻ con ngày nay thật là... trí óc chúng thông minh lắm, chúng hiểu hết cả.

Tôi rón rén đứng lên và chuồn về phòng. Bấy giờ công bằng mà nói, tôi vui vì sự bướng bỉnh của em tôi. Có vậy người lớn mới hiểu ra...

Sau hôm đó vài ngày, thầy giáo tôi nói giữa lớp cứ như là đã đọc được những ý nghĩ trong đầu tôi ấy:

- Từ ngày nước Cộng hòa của chúng ta tuyên bố thành lập, phụ nữ đã được bình đẳng như nam giới, không còn một khác biệt nhỏ nào giữa đàn bà và đàn ông nữa. - Thầy giải thích...

Yasa không tin là đã hết tất cả những khác biệt vội hỏi thầy:

- Thưa thầy, đúng là không còn sự khác biệt nào cả ạ?

- Không còn...

- Không có một tí tị ti nào thật à?

Thầy giáo đã có vẻ hơi cáu:

- Tôi đã bảo em là không có cơ mà!

Nhưng Yasa vẫn chưa chịu:

- Nhưng thưa thầy ở nước ta chỉ có “Hội bảo vệ quyền lợi của phụ nữ” chứ không có hội nào của đàn ông cả. Mẹ em cũng là hội viên của hội ấy đấy ạ!

Nese cũng nói chen vào, chẳng đâu vào đâu cả:

- Thì cũng có hội “bảo vệ động vật trên đường bị tiêu diệt” đấy thôi!...

Trên đường về nhà, cả lũ chúng tôi đã tranh cãi mãi về vấn đề đó. Tối hôm ấy ở nhà sau khi ăn tối, ba tôi lại xem báo như thường lệ. Tôi nhìn qua vai ba thấy một tin đáng chú ý: Đó là quảng cáo của một nhà hàng ăn giải trí có nhiều cô gái đẹp sẽ trình diễn tiết mục vũ thoát y?

- Ba ơi sao đàn ông không trình diễn vũ thoát y, hả ba?

Ba tôi để báo sang bàn, nhìn tôi từ đầu đến chân:

- Con điên rồi đấy à? Làm sao mà đàn ông lại đi múa thoát y được?

- Tại sao thầy giáo sáng nay vừa nói với chúng con là không có sự khác biệt nào giữa đàn ông và đàn bà nữa. Nếu không còn khác nhau nữa thì tại sao đàn ông không trình diễn vũ thoát y?

Ba tôi nhìn tôi một lúc lâu rồi nói:

- Đàn ông là đàn ông, còn đàn bà vẫn là đàn bà... Dù sao vẫn có sự khác nhau...

Mẹ tôi nãy giờ vẫn theo dõi ba con tôi một cách im lặng, tự nhiên ngừng khâu chen vào:

- Mà còn là sự khác biệt lớn nữa kia... thậm chí phải nói là rất lớn... Buổi tối đàn ông các anh còn có thể đi chơi đây đó chứ đàn bà đâu có được tự do. Nào là con cái, nhà cửa... bao nhiêu việc đổ hết lên đầu.

Thế là giữa ba và mẹ tôi có một cuộc tranh luận khá sôi nổi.

Câu hỏi trong thư trước của bạn không những làm cho tôi mà cả các bạn suy nghĩ rất nhiều.

Theo ý tôi, đàn ông cũng như đàn bà mỗi người đều có vị trí, nhiệm vụ khác nhau trong cuộc sống. Trong lịch sử đã từng có rất nhiều phụ nữ nổi tiếng. Nếu chúng ta hỏi họ: “Các bà có cảm thấy tiếc vì đã là phụ nữ không? Các bà có muốn thay đổi vai trò phụ nữ của mình không?” Theo tôi nghĩ đàn ông hay đàn bà, nếu chúng ta tự thấy vừa lòng với bản thân là đủ, không thể khác được.

Chúc các bạn học giỏi và vui vẻ.

Ácmét