PHẦN THỨ NHẤT- BỐN NHÀ HY SINH CHO NHÂN LOẠI CLOTILDE LOMBORO ÂN NHÂN CỦA NHỮNG NGƯỜI LIỆT BẠI

Mùa hè năm 1928, một nhóm thanh niên nam nữ được nghỉ học rủ nhau tập các môn thể thao: quần vợt, bơi lội và xe đạp.

Một thiếu nữ chơi hang hái nhất. Cô chưa đầy mười tám tuổi, cặp mắt xanh dương, thật xanh. Cô rất sung sướng, mới đâu xong Tú tài toàn phần. Gia đình vui vẻ, hòa thuận, điều đó thật hiếm thấy. Cô đã được trời cưng, tuổi thơ êm đềm, và vui vẻ.

Bọn trẻ đó đạp xe cố leo một cái dốc dựng đứng, hai bên là rừng; dưới ánh nắng chói chang miên Nam, họ cười giỡn, cố đuổi kịp nhau, vượt nhau, và cô Clotilde thắng cuộc đua, tới nơi trước nhất; mình đẫm mồ hôi, nhưng mừng rỡ, cô lắc mạnh đầu cho mớ tóc khỏi xòa trên trán. Mớ tóc cô đen nhánh, như một mảnh đêm tối nổi bật lên nền cây xanh của rừng, dưới bầu trời nóng nực.

Vậy mà hôm sau cô đã bị chứng tê liệt của trẻ em; chứng bệnh như một con mãnh cầm sà xuống bắt mồi và chỉ trong mấy giờ, làm cho thân thể tràn đầy sinh lực đó bị vật ngã. Hồi đó chưa có thuốc tiêm phòng bệnh và bệnh tăng lên theo một tiến triển tàn nhẫn.

Mấy ngày đầu, viên y sĩ trị bệnh cho cô, cũng như các y sĩ khác trong trường hợp đó, dò dẫm và không kiếm ra được gì cả. Thấy cô đau đớn lắm, nhưng ông ta vẫn không ngờ bệnh đương tàn phá cơ thể cô tới mức nào. Ông biết ràng những đau đớn đó có thể kéo dài mười, hai mươi ngày và làm cho ông đoán sai bệnh. Nhưng ông giảng rằng dần dần mọi sự sẽ lắng xuống, cái gì hiện ra ngoài sẽ biến đi và cô sẽ cử động được một chút.. nhưng cần nhất là phải giữ vững tinh thần đã. Ông tự nhủ:" Tinh thần của bệnh nhân sẽ chịu ảnh hưởng tới mức nào đây?" Điều đó, không ai biết được. Nỗi khó khăn là ở đó, phải chiến đấu với bệnh từng bước một, giành lại sự cử động mà bệnh đã làm tê liệt, được bao nhiêu hay bấy nhiêu, mà trường hợp của mỗi bệnh nhân một khác. Như cô Clotilde này sẽ phải chiến đấu như vậy mấy năm? Hai năm? Hay hơn nữa? Tội nghiệp!... Một thiếu nữ đẹp như vậy!

Hôm nay cô Clotilde Lomboro vẫn còn cặp mắt xanh lạ lùng đó, nhưng tóc đã hoa râm. Cô bình thản kể lại những giai đoạn chiến đấu đầu tiên hồi đó.

- Chắc bà đã biết, khi mới bị bịnh đó, người ta vẫn còn hi vọng. Ngay từ mấy ngày đầu, tôi đã thấy mấy ngón tay của tôi cử động được một chút, rồi tới cả bàn tay. Do bản năng, tôi rán làm thêm những cử động khác. Khó nhọc vô cùng, nhưng mặc, cứ rán! Lần lần tôi khôi phục được một chút, nhưng có một hồi gần như không tấn bộ được chút nào cả. sáu tháng sau, chị tôi đem cho tôi một bó hoa. Tôi đưa tay ra đỡ mà nước mắt mừng rỡ ròng ròng chảy xuống ướt đẫm cả hoa. Đó là cử động đầu tiên của tôi mà không thất bại thảm hại."

Nhưng khi cô Clotilde biết rằng chỉ có thể khôi phục lại các cử động tới mức đó thôi, còn một bức tường chắn ngang nữa không sao vượt nổi thì cô đâm ra tuyệt vọng. hết rồi, hết hản rồi: đã đạt tới mức tối đa có thể hi vọng được rồi.

Cô có để cho nỗi tuyệt vọng đó hủy diệt cô không? Không. Vì song thân của cô thông minh, can đảm, âu yếm cô, tin tưởng ở tương lai nên truyền cho cô một sức mạnh tinh thần lớn lao, một nghị lực phi thường, quyết tâm chiến đấu với sự sống, nếu không thì cô đã thành một người bỏ đi rồi.

Sau hai năm được huấn luyện lại ở viện Chỉnh hình (Orthopédie) Lausanne, Clotilde Lomboro trở về nhà với một cặp nạng: buôi/ tối đó, song thân cô khiêng cô lên từng lầu nhất. Nhưng sáng hôm sau lại đặt cô vào phòng cũ của cô ở từng lầu nhì. Ba tháng sau, cô chống nạng mà leo lên được phòng của cô, khỏi phải nhờ ai cả.

Cô nói:

- Song thân tôi thường run sợ cho tôi, nhưng rán làm thinh, như vậy buộc tôi phải tự thắng mọi trở ngại. Chẳng hạn, mỗi khi đi huấn luyện lại để cải thiện, ba tôi đưa tôi lên xe lửa, ôm hôn tôi rồi khuyến khích tôi: "Con rán tự xoay sở lấy, ba đã báo trước cho người ta rồi. Người ta sẽ ra ga đón con."

Thế là thiếu nữ đương tuổi hoa niên năm 1928 đã thành một bệnh nhân gan lì, mà ý quyết thắng số phận cứ mỗi ngày mỗi tăng. Cô đọc sách, học hỏi, và nhất định rán sống một đời sống bình thường. Trước hết cô học môn kế toán để giúp cha trong việc quản lý nhà máy. Đó mới chỉ là bước đầu. Lần lần cô nảy ra ý này: thành lập một hội cho các người liệt bại ở Pháp. Năm 1932 ở viện Chỉnh hình Lausanne, bà phước Stanislas biết Clotilde là người nóng nảy khó tính vô cùng, nhưng có một cá tính rất mạnh, giới thiệu cô với một người tê bại khác, André Trannoy, bảo rằng hai người tính giống nhau, có thể hiểu nhau được và hợp tác với nhau. Hợp tác trong công việc gì đây? Đó là điều họ sẽ tính toán sau.

Hai thanh niên đó mới đầu có vài chỗ xung đột nhau, nhưng chảng bao lâu thành một cặp bạn thân. Rồi một bệnh nhân khác trong dưỡng đường nhập bọn với họ.

Khi rời Lausanne, họ hứa sẽ thư từ với nhau để giúp đỡ nhau về tinh thần; hơn nữa họ còn định sẽ liên lạc với các bệnh nhân cô lập khác. Mới đầu họ gom được độ năm chục người như vậy.

Cô nói:

-Vào khoảng 1930, chúng tôi đã cảm thấy ngay rằng một sự giúp đỡ về tinh thần chưa đủ, và cần có những người khoẻ mạnh làm việc với chúng tôi. Vì vậy mà chúng tôi nảy ra ý thành lập một hội các người liệt bại.

1941! Như một con nhện khổng lồ, quân Đức giang màng lưới lên khắp nước Pháp. Biên giới Thụy sĩ bị khép chặt. Không thể trở qua Lausanne được nữa, Clotilde phải lại trị bịnh ở Aix-les-Bains.

Và một cảnh tượng tầm thường xảy ra hàng ngày này: cảnh tượng một nỗi thất vọng ghê gớm, không có lối thoát, đã làm cho cô quyết định về những hoạt động sau này. Hôm đó cô thấy một thiếu phụ vừa khóc vừa đẩy một chiếc xe nhỏ trong đó có hai em gái liệt bại. Y sĩ mới cho bà ta hay rằng phải trị bệnh ở khu Ôn tuyền đó ít nhất là một năm. Mà bà mẹ đó không thể để hai đứa con nhỏ ở lại Aix một mình được, cũng không thể xa chồng và những đứa con khác trong một năm được. Khó tính quá, biết làm sao đây.

Cô Clotilde thấy cảnh tượng đó thương tâm quá, viết thơ cho một người bạn gái cũng liệt bại như cô; rồi một lần nữa, được song thân khuyến khích, cô quyết tâm hành động. Cô và cô bạn phải chống nạng mà đi, nhưng có một nghị lực phi thường, mấy lần lui tới khắp nơi, vận động với ông thị trưởng Aixx-les-Bains, ông giám đốc trung tâm Ôn tuyền, và với nhiều hội từ thiện nữa. Có công toi không?

Không. Hai cô đã nhận được nhiều số tiền trợ cấp đủ để mướn một khách sạn mở một phòng tiếp đón các người liệt bại. Hai em gái bị liệt bại đó, Minouchette và Janine, là những em đầu tiên được hưởng công việc từ thiện.

Vài tháng sau, có người rao bán một ngôi nhà ở gần Aix. Tên biệt thự đó là Vườn hồng; tiếp đón các người lệt bại ở đó thì thật thích hợp. Giá tiền ngôi nhà cao quá: 1.800.000 quan năm 1941.

Nhưng cao thì cao, thế nào cũng phải mua cho kì được. Thế là cô Clotilde Lomboro lại chống nạng đi vận động, quyết chí chiến đấu để thực hiện lý tưởng mà cũng là lẽ sống của cô.

Cô mua được biệt thự Vườn hồng, và khi biệt thự đó mở cửa để tiếp đón các trẻ em liệt bại thì cô đã mở thêm được một trường học ngay trong khu vườn nữa.

Từ đó, hoạt động của cô mỗi ngày một lan rộng. Thắng được mọi trở ngại về phần cô, quên hẳn bản thân mà chỉ nghĩ tới người khác, cô đã thực hiện được một trong những công trình hữu ích nhất, quan trọng nhất.

Hiện nay có 200.000 người liệt bại. Hội các người liệt bại ở Pháp giúp đỡ các người trẻ tự săn sóc cho mình, luyện tinh thần, trí tuệ và học một nghề có thể bù cho sự tàn tật của họ mà sống một cách bình thường.

Ở Paris, tại các cư xá lớn cho thợ thuyền, hội đã xây dựng những ngôi nhà cho những người liệt bại có thể làm việc ở nhà máy được; lại lập những xưởng kiểu mẫu để thu dụng những thanh niên liệt bại cho họ khỏi chết dần chết mòn trong trị cứu tế.

Một ngày kia 80% những người liệt bại có thể làm việc được. Va mới rồi hội đã táo bạo dựng một ngôi nhà và một xưởng cho 20% những người tàn tật nặng nhất, những người cho tới ngày nay bị xếp vào hạng "không thể thu dụng được"

Tất cả những công trình đó đều do sáng kiến và công lao của một thiếu nữ bất hạnh nhưng đã nghĩ tới người khác mà thắng được số phận.

Hiện nay tại trung tâm Paris của Hội các người liệt bại, cứ tám giờ sáng là cô Clotilde Lomboro đã lại phân phát công việc cho năm chục nhân viên, liệt bại hoặc lành mạnh, gọi điện thoại, đọc thư từ cho thư ký đánh máy, coi xét các hồ sơ, nghiên cứu các trường hợp, cảnh ngộ về phương diện xã hội mà các chi nhánh gởi tới để cô quyết định.

Rồi cô lái chiếc xe hai mã lực đi dự các cuộc hội họp thăm viếng nơi này hay nơi khác.

Buổi tối, phòng ăn vang lên những chuỗi cười giòn giã, những câu chuyện khôi hài, và cho tới 22 giờ, cô tự lái lấy chiếc ghế bành có bánh xe của cô cũng lanh lẹn như hồi xưa cô lái chiếc xe đạp trên đường cái dưới ánh nắng hè, lại gần người này an ủi vài câu, tới người kia nghe một lời tâm sự, giúp cho mọi người vui vẻ. Cặp mắt của cô vẫn sáng như xưa, hơi có vẻ tinh ranh mà đầy kiên nghị