LỜI TỰA TỪ MIKKO HYPPONEN

Vài tháng trước, tôi tình cờ gặp lại một người bạn cũ từ thời trung học. Chúng tôi đi uống cà phê để hàn huyên và chia sẻ với nhau về cuộc sống mỗi người. Bạn tôi đang phân phối và hỗ trợ các loại thiết bị y tế hiện đại, còn tôi thì cho hay suốt 25 năm nay tôi chỉ chuyên làm về quyền riêng tư và an ninh trên Internet. Nghe nhắc đến quyền riêng tư trên mạng, bạn tôi bật cười khúc khích. “Nghe cũng hay đấy,” anh nói, “nhưng tôi không thực sự lo lắng về chuyện đó. Xét cho cùng, tôi không phải là tội phạm, cũng không làm điều gì xấu. Tôi không quan tâm chuyện người khác theo dõi những gì tôi làm trên mạng.”

Tôi thấy buồn khi nghe người bạn cũ giải thích vì sao anh ấy lại không coi trọng sự riêng tư. Tôi buồn vì đã từng nghe những lí do này rồi, rất nhiều lần là đằng khác. Tôi nghe từ những người cho rằng họ không có gì phải giấu diếm. Tôi nghe từ những người cho rằng chỉ tội phạm mới cần tự bảo vệ mình. Tôi nghe từ những người cho rằng chỉ khủng bố mới sử dụng mã hóa. Tôi nghe từ những người đinh ninh rằng chúng ta không cần bảo vệ các quyền của mình. Nhưng thực sự thì chúng ta cần phải bảo vệ các quyền của mình. Và quyền riêng tư không chỉ ảnh hưởng đến các quyền của chúng ta, mà bản thân nó chính nó là một quyền của con người. Trên thực tế, quyền riêng tư đã được công nhận là một quyền cơ bản của con người trong Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên Hợp Quốc năm 1948.

Nếu như ngay từ năm 1948, quyền riêng tư của chúng ta đã cần được bảo vệ, thì ngày nay chắc chắn nhu cầu đó càng ngày càng cấp thiết hơn. Suy cho cùng, chúng ta là thế hệ đầu tiên trong lịch sử nhân loại có thể bị theo dõi với mức độ chính xác như vậy. Chúng ta có thể bị theo dõi bằng kĩ thuật số trong suốt cuộc đời. Hầu như tất cả các nội dung liên lạc của chúng ta đều có thể bị nhìn thấy bằng cách này hay cách khác. Chúng ta thậm chí còn liên tục mang những thiết bị theo dõi nhỏ trên người – chỉ có điều chúng ta không gọi chúng là thiết bị theo dõi, mà gọi là điện thoại thông minh.

Hoạt động theo dõi trực tuyến có thể cho thấy chúng ta mua sách gì và đọc bài báo nào – thậm chí là phần nào trong bài báo thu hút sự quan tâm của chúng ta nhất. Nó còn biết chúng ta đi đâu và đi với ai, chúng ta đang ốm, đang buồn, hay đang hưng phấn. Phần lớn các hoạt động theo dõi được thực hiện ngày nay đều nhằm biên soạn lại dữ liệu này để kiếm tiền. Bằng cách nào đó, các công ty cung cấp dịch vụ miễn phí đã biến sự “miễn phí” này thành hàng tỉ đô-la doanh thu – đây là một sự minh họa rõ nét, cho thấy giá trị của việc lập hồ sơ người dùng Internet ở quy mô lớn. Ngoài ra, cũng có loại giám sát xác định mục tiêu cụ thể hơn, do các cơ quan chính phủ thực hiện ở trong nước hoặc nước ngoài.

Giao tiếp kĩ thuật số đã giúp cho các chính phủ có thể thực hiện giám sát hàng loạt. Nhưng nó cũng giúp chúng ta tự bảo vệ mình tốt hơn thông qua những công cụ như mã hóa, bằng cách lưu trữ dữ liệu an toàn, và bằng cách tuân thủ những nguyên tắc cơ bản về an ninh vận hành (operations security – OPSEC). Tất cả những gì chúng ta cần bây giờ là một bản hướng dẫn cách thực hiện đúng điều đó.

Vâng, cuốn cẩm nang mà bạn cần đang ở ngay trong tay bạn đấy. Tôi rất vui vì Kevin đã dành thời gian để chia sẻ những kiến thức của mình về nghệ thuật ẩn mình. Suy cho cùng, ông ấy là bậc thầy trong lĩnh vực này rồi. Cuốn sách này là một nguồn tài nguyên tuyệt vời. Hãy đọc và áp dụng những kiến thức trong đây để bảo vệ bản thân bạn và các quyền của bạn.

Kể tiếp chuyện ở quán cà phê, sau cuộc hàn huyên, tôi và người bạn cũ chia tay nhau. Tôi cầu mong mọi điều tốt đẹp đến với anh ấy, nhưng đôi khi tôi vẫn nghĩ về những lời anh nói, “Tôi không quan tâm chuyện người khác theo dõi những gì tôi làm trên mạng.” Có thể bạn không có gì phải giấu diếm. Nhưng bạn có rất nhiều thứ phải bảo vệ đấy.

Mikko Hypponen là nhà nghiên cứu trưởng của F-Secure1. Ông hiện là người duy nhất từng thuyết trình ở cả hai hội nghị DEF CON2 và TED.

[1] F-Secure (tên cũ là Data Fellows): Một công ty của Phần Lan, chuyên về an ninh và quyền riêng tư trên mạng. Công ty này hiện đang hoạt động tại hơn 100 quốc gia.

[2] DEF CON (hay DEFCON, Defcon, và DC): Một trong những hội nghị lớn nhất thế giới về hacker, được tổ chức thường niên tại Las Vegas.