- 4 -

Chuột và Chồn

Một con Chuột Nhắt đói bụng tìm cách chui vào một giỏ bắp. Nó phải hết sức ép mình thật mạnh mới có thể chui qua được cái khe hẹp giữa hai gờ miệng giỏ. Nhưng mùi bắp thơm hấp dẫn quá làm con Chuột quyết tâm vào cho bằng được. Khi nó đã vào đến nới, nó ăn ngấu ăn nghiến cho thỏa thích no đến mức bụng nó căng như quả bong bóng. Thực tế bụng nó đã căng lên to đến mức gấp ba lần so với cái khe hẹp ở miệng giỏ mà nó đã chui qua.

Khi nó đã thỏa mãn no nê và lê bước đến miệng giỏ để tìm cách chui ra. Nhưng nó làm hết sức vẫn không sao mà ra được với cái bụng to kềnh càng. Thế là nó ngồi xuống rên rỉ than van, vừa khó chịu với cái dạ dày căng cứng vừa lo không biết làm sao thoát ra được.

Bỗng dưng có một con Chồn chạy đến. Nó nhanh chóng hiểu ra được sự việc.

“Bạn ơi,” nó bảo, “Tôi biết bạn đã làm những điều gì. Bạn đã ngốn cho sướng miệng. Và đấy chính là điều bạn mong muốn. Bây giờ bạn sẽ phải ở lại trong đó cho đến khi nào bạn lại cảm thấy đói như lúc bạn chui vào thì khi ấy bạn mới chui ra được. Thôi ngủ ngon nhé để giữ gìn sức khỏe.”

Và đó là tất cả sự thông cảm mà Chuột Nhắt nhận được từ bạn Chồn của nó.

Tham thực cực thân

2 - Chó và Cáo

Lũ chó, tìm được một tấm da sư tử, bắt đầu dùng răng xé ra tan nát. Một con cáo, nhìn thấy chúng liền bảo, “Nếu sư tử nó còn sống, chúng mày sẽ thấy móng vuốt của nó còn sắc hơn bộ răng của chúng mày nữa đấy.”

Đừng trả thù người đã chết

3 – Cáo Và Khỉ

Ở một hội nghị lớn của các loài thú vật muốn bầu chọn ra một vị lãnh đạo mới, Khỉ được mời ra để khiêu vũ. Nó khiêu vũ rất hay, nhảy tưng tưng hàng ngàn lần và nhăn nhó làm trò, đến mức làm cho tất cả mọi thú vật đều quá ngưỡng mộ nó, và rồi thế là thì, chúng bầu nó lên làm vua.

Riêng Cáo thì không bầu Khỉ và lấy làm hết sức bất bình với đám thú vật về việc đã bầu lên một vị lãnh đạo chẳng chút xứng đáng.

Một hôm Cáo tìm được một cái bẫy có một miếng thịt gài bên trong. Vội vàng chạy đến vua Khỉ, nó tâu với Khỉ là nó mới bắt được một kho báu, nhưng nó chưa dám rờ đến nếu chưa có lệnh của hoàng thượng Khỉ.

Con Khỉ tham ăn theo con Cáo đến chỗ cái bẫy. Ngay khi nó vừa thấy miếng thịt, nó hăm hở vồ lấy để ăn, nhưng thịt chẳng thấy đâu nữa, chỉ thấy nó đã nhanh chóng bị lọt vào bẫy. Con Cáo đứng ngoài nhe răng cười.

“Mày nghĩ làm vua chúng tao mà dễ à," nó bảo “đến cái thân mày mày cũng chẳng bảo vệ nổi nữa mà đòi làm vua!”

Chỉ sau một thời gian ngắn, một cuộc bầu vua khác nữa cho các thú vật lại được tổ chức.

Không có khả năng thì không thể làm lãnh đạo

4 - Ruồi Và Mật

Một lọ mật bị lật nghiêng và chất mật dẻo dính chảy ra bàn. Mùi mật thơm ngon chẳng bao lâu đã hấp dẫn một đàn ruồi lớn bu lại ăn. Chúng chẳng cần phải được mời. Thực vậy, chúng hạ cánh ngay xuống, cả chân cẳng đạp vào mật mà đánh chén cho thật no. Chẳng mấy chốc lũ ruồi con nào con nấy từ đầu đến chân dính đầy mật. Cánh chúng dính lại với nhau. Chúng không còn nhấc nổi chân bay lên khỏi cái đống mật dẻo dính này nữa được. Và thế là chúng chết, mất mạng chỉ vì muốn nếm thử mùi vị của mật ngọt.

Tham thực cực thân

Hươu, Cừu Và Sói

Một hôm một con Hươu chạy đến một con Cừu và bảo Cừu cho nó mượn một thùng lúa mì. Cừu biết Hươu là con vật chạy rất nhanh, nó có thể dễ dàng trốn nợ, không dễ dàng gì mà tìm được nó để mà đòi. Thế là Cừu bèn hỏi có ai bảo lãnh Hươu không.

“Có, có chứ,” Con Hươu tự tin trả lời, “Sói đã hứa đứng ra bảo lãnh cho tôi đấy.”

“Thằng Sói ư!” Cừu tức giận la lên. “Ông nghĩ là tôi có thể tin ông khi ông nhờ một người bảo lãnh như thế à? Tôi biết thằng Sói chứ! Nó muốn lấy gì của ai thì nó lấy và bỏ chạy, chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện trả tiền. Còn về phần ông, ông có thể dùng bốn cái cẳng dài của ông rất tốt nên tôi có rất ít cơ hội để mà thu nợ khi tôi đòi ông.

Hai kẻ xấu cộng lại cũng không thể bằng một người tốt

Người Chăn Cừu Và Sư Tử

Một Người Chăn Cừu, một hôm đếm lại Cừu, thấy mất một số con.

Quá tức giận, anh ta lớn tiếng tuyên bố rằng anh ta sẽ tìm cho ra kẻ cắp và trừng trị cho nó đến nơi đến chốn cho xứng với cái tội của nó đã gây ra. Người chăn Cừu cứ nghi thủ phạm ăn cắp Cừu là một con Sói nên anh ta đi đến vùng núi đá gần đó, ở đó có những cái hang Sói thường vào. Nhưng trước khi đi, anh khẩn cầu thần Jupiter giúp đỡ, nếu anh tìm ra kẻ cắp, anh sẽ tế thần một con bê béo.

Người Chăn Cừu tìm kiếm một hồi lâu chẳng thấy con Sói nào, nhưng khi anh đang đi ngang qua gần một cái hang lớn bên sườn đồi, anh thấy một con Sư Tử bước ra, mồm ngoạm một con Cừu. Quá sức hoảng sợ, Người Chăn Cừu quỵ gối xuống.

“Ô lạy thần Jupiter, tôi đã chẳng biết điều mình muốn xin! Tôi đã hứa với thần là nếu tìm được kẻ cắp, tôi sẽ tế thần một con bê béo. Nhưng bây giờ tôi lại xin hứa nếu thần đuổi được cái thằng kẻ cắp kia đi, tôi sẽ tế thần cả một con bò mộng!”

Phải hết sức cẩn thận với những ước muốn của mình

Ong Mật, Ong Vằn, Và Ong Bắp Cày

Một kho mật lớn được phát hiện ra trong một bọng cây, và bầy Ong Vằn nhất quyết bảo đó là mật của chúng. Lũ Ong Mật cũng nhất mực khẳng định khó báu đó do chúng làm ra. Cuộc tranh chấp ngày càng căng thẳng, và như thể đã đến hồi nếu không giải quyết được thì sẽ có đánh nhau to, cuối cùng, với tất cả mọi thiện chí, chúng đồng ý mời một quan tòa đứng ra xét xử. Thế là chúng đưa vụ kiện ra gặp Ong Bắp Cày, là quan tòa chuyên giải quyết các tranh chấp trong khu rừng đó.

Khi quan tòa mời hai bên đến dự phiên tòa, các nhân chứng tuyên bố rằng họ đã nhìn thấy các sinh vật có cánh nào đấy ở gần bọng cây, cứ suốt ngày bay kêu o o ầm ĩ, có thân thể có sọc vàng đen, nhìn giống như Ong Mật.

Luật sư của Ong Vằn vội chống đỡ rằng lời mô tả đó hoàn toàn phù hợp cho khách hàng của ông ta.

Chứng cứ như thế chẳng giúp cho quan tòa Ong Bắp Cày ra được quyết định gì, nên ông liền hoãn phiên tòa đến 6 tuần nữa để ông có thời gian suy nghĩ. Khi phiên tòa kế tiếp đã đến, cả hai bên đều mang theo rất nhiều nhân chứng. Một con Kiến đứng lên làm chứng, và sắp sửa được thẩm vấn thì một cụ Ong Già khôn ngoan đứng lên phát biểu với Tòa.

“Thưa quý tòa,” cụ nói, “phiên tòa nay đã được hoãn qua sáu tháng. Nếu không có kết quả xét xử sớm, mật sẽ hư hết không còn dùng được. Tôi có ý kiến là bây giờ Tòa sẽ yêu cầu Ong Mật và Ong Vằn xây tổ chứa mật. Khi đó chúng ta sẽ biết ngay mật thực sự là của ai.”

Bầy Ong Vằn nhao nhao phản đối. Quan Tòa Ong Bắp Cày khôn ngoan hiểu ngay ra rằng tại sao chúng lại phản đối: Vì chúng biết rằng chúng đâu có xây nổi cái tổ để chứa mật.

“Bây giờ thì rõ rồi,” Quan tòa nó, “Ai là người biết làm tổ và ai không biết làm. Thế là kho mật ong được quyết định trao trả cho chủ là Ong Mật.

Khả năng được thể hiện qua công việc

- Chiền Chiện Mẹ Và Con

Chim Chiền Chiện làm tổ trên một cánh đồng lúa mì non. Ngày ngày trôi qua, khi những thân lúa đã vươn cao thì bầy chim con mới nở ngày nào, đã lớn nhanh như thổi. Rồi một ngày, khi lúa những ngọn lúa chín vàng đung đưa trong gió, Bác Nông Phu và những người con đi ra đồng.

“Lúa này bây giờ gặt được rồi đây,” Bác Nông Phu nói. “Chúng ta phải kêu cả những người hàng xóm và bạn bè đến giúp cho chúng ta thu hoạch."

Bầy chim Chiền Chiện con trong tổ ngay sát đó nghe vậy hết sức sợ hãi, vì chúng biết rằng chúng sẽ gặp nguy lớn nếu không kịp dời tổ trước khi thợ gặt đến. Khi chim Chiền Chiện Mẹ kiếm ăn trở về, lũ chim con kể lại cho mẹ những gì chúng nghe được.

“Đừng sợ, các con ạ,” Chiền Chiện mẹ nói. “Nếu Bác Nông Phu bảo rằng ông ấy sẽ kêu hàng xóm và bạn bè của ông ấy đến giúp, thì đám lúa này cũng còn một thời gian nữa họ mới gặt được.

Vài ngày sau, khi lúa đã quá chín, và khi có gió lay động thân lúa, một loạt các hạt lúa rào rào rơi xuống đầu lũ Chiền Chiện con.

“Nếu không gặt gấp đám lúa này,” Bác Nông Phu bảo, “chúng ta sẽ thất thoát đến cả nửa vụ mùa. Chúng ta không thể chờ đợi bạn bè được nữa. Ngày mai chúng ta sẽ bắt đầu tự gặt lấy.”

Khi lũ Chiền Chiện con kể lại với mẹ những gì chúng nghe ngày hôm nay, nó bảo:

Thế thì mình phải dọn tổ đi ngay. Khi người ta đã quyết định tự mình làm mà không trông nhờ vào ai khác nữa, thì chắc chắn là họ chẳng trì hoãn gì nữa đâu.”

Cả nhà chim tíu tít lo bay tới bay lui dọn tổ đi ngay buổi trưa đó, và đến khi mặt trời mọc sáng hôm sau, lúc Bác Nông Phu và những người con ra đồng gặt lúa, họ chỉ gặp một cái tổ rỗng không.

Tự Cứu Mình Là Tốt Nhất.

Món ăn cái lưỡi

Một hôm học giả Xăng-tuýt sai tên nô lệ Ê-đốp ra chợ mua một thứ gì ngon nhất và chỉ mua một thứ ấy thôi, để đãi đằng mấy nhà hiền triết - mấy ông bạn thân quý. Trên đường ra chợ, Ê-dốp tự nhủ: ‘Ta sẽ dạy cho y biết là phải nói rõ ràng mình muốn gì, chứ không nên ỷ lại vào một tên nô lệ như thế!”

Aesop vào chợ và chỉ mua độc lưỡi, đem về nhà chế biến đủ món ăn lưỡi. Nào là món khai vị, món tiếp dẫn, món xào nấu, ninh rang, thơm ngon mặn ngọt... toàn là món lưỡi.

Lúc đầu, cả chú lẫn khách đểu tấm tắc khen ngon. Cuối bữa, họ chán ngấy ra, rồi thì nhau chê bai, bình phẩm, bổ báng.

Ông chủ nghiêm giọng quớ trách: “Không phải ta đã bảo nhà ngươi là mua thứ gì ngon nhất hay sao?”. Aesop lễ phép thưa:

- Thưa ngài học giả kính mến! Hỏi còn gì hơn lưỡi chứ? Lưỡi là mối liên lạc trong đời sống xã hội, là chìa khoá mở cửa xã hội, là cơ quan phát ra chân lí và lẽ phải. Nhờ có lưỡi, người ta mới kiến thiết được đô thị và cai quản nó; có lưỡi mới giáo dục được người, thuyết phục người và ngự trị trong các hội nghị. Có lưỡi mới làm tròn nghĩa vụ đầu tiên của mỗi người là chúc tụng thần linh...

Suy ngẫm một lát, nhà học giả phán:

- Thế thì đến ngày mai, nhà ngươi hãy mua thứ gì dở nhất đem về cho ta! Ngày mai cũng sẽ có những vị khách cao quý ấy, và ta muốn đổi vị!

Ngày hôm sau, tên nô lệ cũng chỉ chế biến và dọn ra một số món ăn xào nấu bằng lưỡi. Hắn lễ phép thưa:

- Lưỡi là mẹ đẻ của mọi mối bất hoà, mẹ nuôi của mọi vụ kiện tụng, là nguồn gốc của chia rẽ và chiến tranh. Nếu bảo lưỡi là cơ quan phát ra chân lí thì lưỡi cũng

là cơ quan phát ra sai lầm và còn tồi tệ hơn, phát ra vu khống. Bằng lưỡi, người ta phá huỷ đô thị và xúi giục những điều độc ác. Lưỡi ca ngợi thần linh, nhưng lưỡi cũng báng bổ quyền lực của thần linh.

Nhiều vị khách quý ngồi quanh bàn tiệc vừa lắng nghe Aesop nói, vừa gật gù, mỉm cười. Có vị nói với Xãng-tuýt là Aesop quả cần thiết cho nhà học giả vì Ê-dốp luyện tính kiên nhẫn cho ông.

Qua mẩu truyện ngụ ngôn “ món ăn cái lưỡi”, ta càng thấy rõ tài hùng biện của tên nô lệ Aesop. Văn bản này không chỉ cho ta thấy rõ yếu tố nghị luận tạo nên chất trí tuệ của câu chuyện kể. Đó là triết lí mà nhân dân ta đã đúc kết qua câu tục ngữ "Lưỡi không xương trăm đường lắt léo”

HẾT