GIÓ CÁT

Gió không thổi từ cánh đồng xỉn màu gốc rạ tháng Mười mà từ biển lên. Ông già gác gian nhà nghỉ bảo: “Hôm nay là ngày chọi gió”. Cơn heo may đầu mùa luống cuống nhường bước cho một thoảng gió nồm lạc loài. Mùa hè qua nhanh đến mức làm người ta sững sờ. Nhà nghỉ và phố biển dựng tạm bợ trong mùa tắm đang sống những ngày tan rạp. Mùi chuột chũi đã ngậy lên từ đống chiếu chất góc nhà.

Nguyễn Vũ Hùng ngang ngửa trên cái giường một ở buồng số 6. Bộ phim đã đi đời, đã cháy , một quả đấm làm nhà đạo diễn nốc ao. Không ai đếm cho anh ngồi dậy. Bà Chân Mộng, một nữ sĩ giàu có nhờ buôn sắt vụn (“Tôi đã giải bản và nuốt gọn ba con tàu năm ngàn tấn”, bà vẫn khoe thế) đã xuất vốn sản xuất phim. Hùng lọt vào mắt xanh bà chủ. Bà nói: “Tiền đây. Xin làm cho hay là được”. Hùng đã hứa hẹn đủ điều. Nhưng cả bộ sậu với chiếc Tôdôta gắn máy lạnh của bà Mộng mang phim đi chiếu ở ba thành phố đã không thu về đủ tiền xăng. Hai trăm triệu nằm chết trong mấy cuốn băng Sony lạnh ngắt.

Tối hôm qua bà Mộng cười cười nhưng hơi tái tím, bảo anh:

– Cậu đi Đồ Sơn nghỉ vài ngày. Tiền đây. Hùng nói:

– Tôi chỉ muốn đâm đầu xuống biển.

– Biển dưới đó cạn lắm. Cá mập thì không có, chết sao được!

Bà Chân Mộng có một công ty hữu hạn mà bảy mươi tám phần trăm là vốn của bà. Bà mua những con tàu nát kèm theo linh hồn của những giám đốc công ty có tàu nát, xả thịt chúng ra bằng lửa khí đá rồi chở qua Nhật. Đi tươi về tốt, đi một về mười.

Nhưng bà còn là một nữ sĩ. Vì bà ham đọc sách và thời trẻ có làm dăm bài thơ. Khi đã có tiền mua tranh, bà chuyển sang bình phẩm về các trường phái. Nếu khách hàng là một người Quảng Đông thì bà nói: “Xáng xáng à, tôm của Tề họa gia đã hút cả hồn tôi. Này ông, vì thế mà tôi định xuất tôm đông lạnh. Ông bao tiêu đi!”. Nếu xáng xáng là người Pháp, bà sẽ nói: “Ôi, Picátxô tuyệt vời. Ông ấy vẽ mông không chê được”. Anh phiên dịch vì phép lịch sự không phải lối, lại vì quên phắt mất không biết cái mông tiếng Tây là gì bèn dịch: “Bà đây bảo rất mê những vùng đồng bằng có ốc đảo trong tranh Picátxô”. Ông Tây người đảo Coóc, một nhà kinh doanh nông phẩm chỉ nghe thủng có hai tiếng đồng bằng liền chuyển sang thương lượng một hợp đồng nhập khẩu gạo qua cảng Mác-xây. Sau ba tháng, cái hợp đồng đưa lại cho bà Mộng hai trăm ngàn đô la. Bà tự hiểu nghệ thuật quả rất lợi hại. Bà bỏ ra một phần mười số tiền lời cho Hùng làm “một cái video để cám ơn nghệ thuật và sự dốt nát của anh phiên dịch. Bà rất khoái khi cứ đọc tên loại hình nghệ thuật này nguyên dấu tiếng Việt. Hùng đã cam đoan và đã được chấp nhận. Hùng có phim để làm, còn bà Mộng có hy vọng gửi vào nghệ thuật. Trời ơi, đây là lần đầu anh đã toàn quyền làm bộ phim của mình. Cái nghệ thuật điện ảnh kỳ diệu nhưng tốn kém mà anh từng say mê vẫn chập chờn thách thức trước mắt anh như trêu như chọc, bây giờ đang nằm trong tay anh. Hai năm nay không hãng nào nhờ anh làm phim. Những diễn viên cật ruột mà anh đã mất bao công phu đi tìm, phát hiện, đang ly tán trong các sạp hàng hay cửa hiệu mấy thành phố lớn. Anh không buồn. Mời họ đi làm những phim như mấy thằng bạn anh đã làm thì để họ đi chăn vịt đồng còn sướng hơn. Anh công khai bày tỏ quan điểm của mình trên báo chí, trong các cuộc họp. Anh chửi thẳng cánh những thằng sùng bái mông vú, buồng tắm và giường ngủ. Anh nói với bà Mộng: “Phim chúng nó làm để gãi ngứa bọn vô học. Còn phim của tôi là món ăn tinh thần béo bổ và lành”. Bà Mộng hỏi: “Liệu có được như món tôm càng ở quán Vị Hương không?”. Anh đáp: “Được. Mà còn đắt hơn vì đây là tôm tươi”. Bà Mộng cho đến nay vẫn không hiểu sao mới nói một câu vu vơ về Picátxô mà ký ngay được cái hợp đồng hàng tỷ nên giao tiền cho anh không chút lưỡng lự. Giám đốc hãng phim Vì con người đứng tên bộ phim thì rất hài lòng: “Anh phải làm cho họ sáng mắt ra!”.

Nhưng tôm tươi bị ế đang thành tôm ươn. Hùng không tin nổi kết quả mấy tuần ra mắt. Ôi, khán giả của anh, cái khán giả vẫn làm tim anh bỏng rát vì những lời trầm trồ, cái đoàn người rồng rắn trước cửa rạp để mua vé xem phim anh mấy năm trước đây họ đi đâu cả rồi? Họ đã già, đã chết cả rồi sao?

Hùng nằm dài, chân duỗi ra, tai nghe tiếng biển gào thét ù ù. Lần đầu tiên anh làm một bộ phim mà chỉ để cho bà Mộng chiêu đãi khách. Bà bảo: “Tôi có mười hai tỷ, hai trăm triệu chỉ là cái khuy áo”. Trong thâm tâm bà vẫn hy vọng cái nhà ông Tây đảo Coóc yêu nghệ thuật kia trở lại để ký một hợp đồng khác sau khi xem phim của Hùng. Bà Chân Mộng, nhà doanh nghiệp, nữ sĩ, nhà sản xuất phim, người đối tác biết điều và may mắn đang hy vọng.

Nhưng nhà đạo diễn thì không còn gì để hy vọng. Anh như con chim ẩn mình chờ chết ở cái nhà nghỉ vắng khách. Niềm an ủi duy nhất là các cô tiếp viên rất chiều anh vì biết anh là đạo diễn. Họ kể anh nghe mùa hè năm ngoái có một đạo diễn qua đây tìm diễn viên, đã cân đo, sờ nắn và hứa hẹn đủ điều nhưng không thấy trở lại nữa. Hùng nghĩ chua chát: Những thằng cha làm phim thương mại thật tốt phúc, lãi đơn, lãi kép. Còn anh, phía trước và cả phía sau không còn gì. Giá như anh có thể nhảy xuống biển kia mà bơi mãi về chân trời không trở lại. Anh đóng cửa, định đi dạo một lúc. Anh gặp một thiếu phụ đứng phía ngoài.

– Thưa ông, ông là ông Hùng?

Thiếu phụ ăn mặc nền nã, không phấn sáp, đẹp.

Hùng sững sờ vì vẻ đẹp thuần điện ảnh của chị. Trong giây phút, anh quên cả nỗi tuyệt vọng đang giày vò và trở nên hứng khởi. Anh nghĩ: Giá còn có dịp làm phim, anh sẽ chọn người đàn bà này cho bộ phim anh thai nghén từ lâu. Anh nói:

– Dạ vâng, tôi là Hùng. Chị có việc gì ạ?

Thiếu phụ không đợi mời, bước vào phòng ngồi yên trên cái ghế dấu bọc da. Chị nói lưu loát như được chuẩn bị sẵn:

– Mười năm trước ông nổi tiếng – Chị mỉm cười – Mấy bộ phim của ông tôi đều thích. Nhưng tôi không hiểu tại sao ông không làm phim nữa. Thế rồi hôm qua ở nhà bà Chân Mộng tôi được xem bộ phim mới nhất của ông. Bà Mộng cho biết ông đang nghỉ ngoài này. Và đang… tuyệt vọng.

Hùng khoác vào người cái áo gió rồi mời thiếu phụ đi dạo. Họ thả bộ dọc bìa rừng. Gió thổi qua rừng thông se lạnh. Anh biết thiếu phụ tên là Thúy. Chị thú thực đã khóc thầm khi xem bộ phim của Hùng. Chị nói:

– Tôi nôn nóng gặp ông để hỏi một câu.

– Chị cứ tự nhiên.

– Đây là câu tôi muốn hỏi: Ông Hùng, tại sao ông biết được rành rọt câu chuyện của đời tôi?

Hùng mở to mắt:

– Sao ạ? Cuộc đời nào?

– Ông đã dựng y nguyên một chặng đời của tôi, mối tình của tôi. Tôi đã bị phản bội như thế nào, tôi đã sung sướng, đã đau khổ và đã khóc ra sao, có cả những chi tiết chỉ tôi và một người nữa biết, như cảnh làm cô-vắc, tôi bấn loạn, nhìn trừng trừng vào chiếc nhẫn gắn hạt xoàn mà người tình của tôi vừa trao vào tay bác sĩ. Tôi muốn gặp ông ngay. Ông thông cảm, không ai dằn lòng được khi thấy lại chính cuộc đời mình trên màn ảnh.

Biết nói với người đàn bà này thế nào đây? Hùng lặng đi một lúc. Không nhớ chị ta là ai. Không ai kể cốt chuyện đó cho Hùng. Tất cả chỉ là do tưởng tượng. Có điều là mình đã lấy máu và những giây phút thiêng liêng nhất của mình để viết ra. Anh nói:

– Tôi chỉ làm nghệ thuật. Quả thật chỉ có thế.

Người đàn bà càng ngạc nhiên hơn. Chị sửng sốt như ai đó vừa thọc tay vào túi mình mà không còn thấy cái ví tiền vừa cho vào đó.

– Thật thế ư? – Chị lặng ngắt và Hùng thấy thương xót chị thực lòng – Vậy là do ý của Chúa. Người đã mách bảo ông. Nhưng tôi muốn thương lượng với ông một chuyện...

Đôi mắt của chị long lanh. Hùng thấy nó không phải dành cho màn ảnh nữa mà cho đời, cho mưu toan và thực tế.

– Ông Hùng, tôi muốn mua lại bộ phim của ông.

Hùng cảm nhận rõ tình huống của mình. Như một người tuyệt vọng cùng cực, tự treo cổ lên rồi nhưng người đàn bà này đã đến cắt đứt sợi dây, không phải bà thương cái mạng Hùng mà vì bà ta cần dùng sợi dây làm việc gì đó. Hay chỉ đơn giản vì không muốn thấy cái xác tím ngắt của anh lơ lửng trước mặt.

– Để làm gì hả chị?

– Vì tôi chưa muốn chưng đời tôi ra để khoe khoang hay than vãn. Mà tôi lại giàu. Y như trong phim của ông, sau những phút tuyệt vọng nhục nhã, tôi đã đứng dậy được. Tôi trở nên giàu có, tuy đời tôi trống rỗng. Chỗ này ông lý giải thật hay, thật đúng. Tình yêu đã bị chôn vùi thì vàng bạc càng nhiều, ngôi mộ lòng càng to, càng nặng. Ông nghĩ sao?

– Về chuyện này tất cả phụ thuộc vào bà Chân Mộng. Nhưng nếu tôi có quyền, tôi sẽ không bán bộ phim cho chị để chị chôn nó đâu. Đó là một vụ ám sát nghệ thuật. Nạn nhân là cái Đẹp – Hùng đưa tay ôm trán – Cái Đẹp bao giờ cũng chết vì tính ích kỷ.

Người đàn bà mở ví xách tay. Hùng rùng mình, tưởng chị ta rút ra một khẩu súng hay con dao Thái. Nhưng chỉ là gói thuốc và chiếc bật lửa.

– Ông Hùng, ông nhầm rồi – Chị châm thuốc và đưa cho Hùng cả gói Đu-nhin – Tôi không chôn tác phẩm của ông đâu. Tôi chờ đợi khán giả. Cả ông lẫn bà Chân Mộng đều không chờ được. Bà ấy cần vốn để quay vòng, còn ông thì cần trả nợ và nổi tiếng. Nhưng tôi thì có thể chờ.

Chị rít thuốc dồn dập nhưng bình thản nhả khói. Khói thuốc lơ đễnh và quyến rũ vướng vào tóc đạo diễn. Chị nói tiếp:

– Cũng như nhân vật chính trong phim, tôi không thể có con sau ca cô-vắc khủng khiếp ấy. Không ai thừa kế tài sản của tôi. Vậy thì tôi đổi những năm tháng kinh hoàng và nhục nhã ở vùng đá đỏ Quỳ Châu để làm gì? Tôi sẽ cho chiếu bộ phim của ông sau khi tôi chết, tôi tặng nó cho đời. Và cho khán giả tương lai.

– Khán giả nào? – Hùng hỏi lại như trong một giấc mơ.

– Cái đám khán giả hiện nay đang làm ông tuyệt vọng. Sao? Ông hiểu tôi chứ, ông Hùng?

Hùng không trả lời vì anh chẳng có quyền gì hết với tác phẩm của anh. Thật ra anh đã bán nó cho bà Chân Mộng rồi. Anh tỉnh trí lại, cảm nhận vào ngực làn gió tươi mát thổi từ biển lên. Người gác gian nhà nghỉ bảo: “Hôm nay là ngày chọi gió”. Mỗi lúc anh không thấy gió nhàm chán, dịu dàng mà sôi động trong những cảm xúc khó tả vừa chiếm trọn hồn anh, như làn gió do anh tạo ra, mang tên cuốn phim có số phận kỳ lạ của anh: GIÓ CÁT.

Kim Giang, 1998