Chiến Tranh
Năm tôi mười hai tuổi đương học lớp ba trên Hà Nội, vì nhà buôn bán thua lỗ phải về quê học trường huyện. Vào lớp đưa thầy giáo xem một bài viết tập, thầy cho bảy điểm thế là được vào học...
Tính tôi nhu mì không hay đánh nhau trông thấy họ đấm đá cũng đã thấy sợ rồi, lại xưa nay chưa từng về nhà quê thành thử ở giữa đám quê mùa, áo cộc nâu, đầu để chỏm mà tôi là anh ngớ ngẩn nhất.
Tôi còn nhớ buổi học đầu, lúc giờ chơi, họ ra cả ngoài sân, thầy giáo vào nhà hậu vắng. Đứa em họ tôi tự nhiên nó kêu to lên rằng:
- Anh Kỳ tôi mới ở Hà Nội về, giỏi võ lắm, đố anh nào địch nổi?
Tôi bấm tay, kéo nó bảo thôi nó cũng không nghe. Bấy giờ anh em bạn đổ xô cả lại, khoa chân khoa tay, nhảy nhót mà nói:
- Nào có anh nào dám ra không? Thôi lại sợ cả rồi, đánh thế nào lại được cánh Hà Nội.
Xem chừng anh nào cũng sợ tôi cả, mà tôi lúc đó phập phồng chỉ mong cho thầy giáo gọi vào học ngay. Đứa em họ tôi nó cứ nói hùn vào:
- Ai ra, anh tôi chỉ cho một cái song phi là mất mạng.
Có một anh bằng trạc tôi, mặt hồng hào, dáng khỏe mạnh, anh em đưa đẩy vào lưng giục ra... mà khốn nạn tôi có biết cái song phi là cái gì đâu. Anh tự nhiên xắn tay áo nhảy ra đứng giữ miếng hăng hái lắm. Chúng lại kêu:
- À! Anh Trạch đánh miếng húc dưới cũng khá đấy, nào lăn vào đi.
Tôi bây giờ băn khoăn khó nói ra được, mặt đỏ bừng lên, hai tai nóng như lửa; đứa em họ tôi nó cứ lấy tay thúc vào lưng bảo ra, còn học trò thời nói:
- Ấy, anh ấy còn đương lấy gân, giữ miếng cao không, Trạch ta đánh thua mất.
Nào tôi có lấy gân lấy cốt gì đâu, song thấy họ nói thế không nghĩ gì nữa, sấn vào mà đánh, chẳng có miếng gì cả, cúi đầu xuống lấy hai tay khua. Trạch ta thấy tôi đánh hăng quá quên cả miếng húc dưới, luống cuống bị tôi đấm đến đốp một cái vào má, ngã quay xuống đất. Tôi trông thấy, chân tay run lẩy bẩy, còn anh kia mặt tái ngắt lấy tay ôm má mà khóc nức nở.
Đứa em họ tôi nó lại nói:
- Nào bây giờ còn anh nào dám ra nữa không? Sợ rồi...
Một anh cao lớn nhảy ra tôi chưa kịp giơ tay thời bị một cái song phi vào giữa ngực, nằm sóng soài ra đất.
Vừa lúc ấy thời thầy giáo gọi vào lớp học.
Tôi hãy còn bé, trí còn non nên không biết suy nghĩ gì cả, nhưng mỗi tuổi một lớn, biết tìm đến nguyên nhân đem lòng thương cho người đời vô hạn. Ừ, nào tôi có muốn đánh nhau đâu, có vì một việc gì đâu mà bị cái song phi tức ngực, còn anh Trạch cũng tự nhiên vô cớ mà sưng hàm. Tôi càng nghĩ đem lòng ghét sự chiến tranh, chẳng qua cũng chỉ như trận đánh nhau khi chúng tôi còn bé dại vậy, có khác gì đâu? Tự nhiên hai người chưa từng quen biết nhau bao giờ, giơ súng, giơ gươm nhẫn tâm mà giết nhau để cái khổ cho mẹ già, vợ dại, con thơ, mà có vì gì đâu? Suy đến nguyên nhân thật đáng thương cho đàn trẻ bé dại lắm vậy!
20. 04. 26