Sự Thật Ở Miệng Trẻ (Của Tolstoy tiên sinh)

I

Lễ Lên Thiên- Đình

Người mẹ nói với cậu con Liên 8 tuổi

Cậu bé: Mợ ơi, hôm nay đi đâu thế, mà con đỏ nó bảo con mặc áo mới vào?

Người mẹ: Hôm nay ngày lễ, sắp phải ra lễ ngoài nhà thờ.

Cậu bé: Lễ nào cơ mợ?

Người mẹ: Lễ lên thiên -đình.

Cậu bé: Lên thiên-đình, cái tên lễ buồn cười quá. Lên thiên đình là thế nào cơ?

Người mẹ : Nghĩa là hôm ấy Đức Chúa Giê-su lên trời.

Cậu bé: Đức Chúa Giê – su lên trời, lên trời thế nào được

Người mẹ : Đức Chúa Giê -su bay lên chứ thế nào nữa.

Cậu bé: Nhưng Đức Chúa làm thế nào mà bay lên được, à ra Đức Chúa có hai cánh.

Người mẹ: Không, Đức Chúa không cần có cánh, cứ tự nhiên mà lên trời thôi, vì Đức Chúa là Chúa tể cả muôn loài, muốn làm gì mà không được.

Cậu bé: Nhưng Đức Chúa bay lên, thời bay lên đâu mới được chứ, vì cậu con hôm nọ bảo con rằng không phải trời như thế đâu.

Trên trời không có gì cả, chỉ có những sao là sao, không bao giờ hết. Ấy cậu con bảo như thế, thế thì Đức Chúa Giê -su bay lên thế nào được.

Người mẹ mỉm cười: Người ta không sao hiểu hết cả được! Chỉ nên tin như thế mà thôi.

Cậu bé: Nhưng hôm nọ, đánh đổ muối trên bàn, con bảo là có điềm xấu, mợ lại bảo không được tin những cái nhảm ấy.

Người mẹ: Chính thế, những cái nhảm nhí thời không được tin.

Cậu bé: Như thế nào là tin nhảm nhí, thế nào là không?

Người mẹ: Không được tin những cái nhảm nhỉ, phải tin cái đạo chính mới được.

Cậu bé: Đạo nào là đạo chính cơ?

Người mẹ: Đạo chúng ta đi theo đây thời là đạo chính (nói một mình) không khéo lại mình nói nhảm nhí mất, (nói to) thôi ít chuyện chứ, và bảo cậu mầy rằng đến giờ đi rồi, vào lấy áo ra mặc.

Cậu bé: Mợ ơi, lễ nhà thờ xong mợ mua quà cho con nhé.

II CHIẾN TRANH

Cậu Trình lên 7 tuổi đương ngồi đọc bài ở trong buồng học.

Bác Mạch người đầy tớ đi vào

Bác Mạch: Thôi tôi chúc cậu học hành tấn tới. Tôi đi bận này không biết có được thấy cậu nữa không?

Cậu Trình: Thì ra bác đi đấy thật à?

Bác Mạch: Vâng, tôi phải đi đây, có giấy gọi về đi đánh giặc.

Cậu Trình: Đánh giặc à, đánh giặc nào, ai đánh nhau với ai?

Bác Mạch: Cái đó chỉ có trời biết mà thôi. Tôi có được người ta đọc nhật -trình cho nghe nhưng tôi cũng chả hiểu được mấy tí.

Nghe đâu quân nước gì tức giận nước chúng ta lắm … Vì hình như bên ta có ai chọc một người nào bên ấy, tôi cũng chả biết …

Cậu Trình: Thế còn bác, bác đi làm gì? Nếu họ cãi cọ nhau thời tùy ý, họ muốn đánh nhau, thời cứ tha hồ mà đánh nhau việc gì đến bác?

Bác Mạch: Nhưng tôi phải đi vì trên có trời, có vua, phải giữ chữ trung với nước.

Cậu Trình: Nhưng bác không thích đi thì phải …

Bác Mạch: Tôi nào có thích đi. Tự - nhiên đương yên lành với vợ với con, đi như thế ai vui lòng nào mà đi bao giờ.

Cậu Trình: Thế bác đi làm gì nữa? Họ bảo thế nào cũng mặc kệ họ, không đi có được không? Họ làm cái gì được bác?

Bác Mạch: Sao họ lại không làm gì được, họ cứ kéo cổ tôi đi, bắt phải đi.

Cậu Trình: Ai kéo cổ?

Bác Mạch: Những người như tôi chứ ai nữa, hoặc bác Cai, bác Đội nào đấy.

Cậu Trình: Họ làm gì được bác vì họ cũng như bác mà thôi.

Bác Mạch: Lại còn các ông tướng kia, các ông ấy cho giấy về gọi là họ phải bắt tôi đi.

Cậu Trình: Thế ngộ những người cai đội ấy không nghe thời các ông tướng làm gì được?

Bác Mạch: Không sao thế được

Cậu Trình: Sao lại không thế được?

Bác Mạch: Vì còn …còn có luật nhà nước chứ?

Cậu Trình: Luật nào?

Bác Mạch: Cậu hỏi lẩn thẩn quá. Nói chuyện với cậu thành ra nhãng quên cả công việc mình phải làm.

III

RƯỢU LẬU

Một buổi chiều mùa thu. Cậu Ngọ lên 12 tuổi với cái Dần lên 6, đương đứng ở ngoài hiên, khóc sụt sùi. Trong nhà có tiếng người đánh nhau.

Cậu Ngọc ở bên cạnh chạy sang hỏi.

Cậu Ngọc: Đứng cả đây làm gì thế này?

Cậu Ngọ: Ấy, ông ấy lại say rượu đấy.

Cậu Ngọc: Ai, ông cả ấy à?

Cậu Ngọ: Chứ ai nữa.

Cái Dần vừa khóc vừa nói: Ấy, ông ấy đương đánh u tôi đấy.

Cậu Ngọ: Tôi không dám vào, ông ấy đánh cả tôi nữa.

Cậu Ngọc bảo cái Dần rằng: -Thôi đừng khóc nữa. Khóc thời ăn thua gì. Thôi nín đi .

Cái Dần nước mắt giàn -giụa: nếu tôi là nhà nước thì tôi sẽ dần xác những người nào bán rượu cho ông ấy uống. Tôi cấm không cho ai bán rượu nữa.

Cậu Ngọ: Thôi đi! Chính nhà nước bây giờ cũng bán rượu đấy, nhà nước lại cấm không cho ai bán rượu nữa để được nhiều tiền.

Cậu Ngọc:Chỉ nói bậy.

Cậu Ngọ: Nói bậy. Thử đi hỏi xem bác phó Năng tại sao phải bị tù không? Tại bác ấy bán rượu lậu làm thiệt cho nhà nước.

Cậu Ngọc: À, ra thế đấy. Tôi cứ tưởng bác ấy bảo điều gì trái luật nhà nước.

Cậu Ngọ: Chính thế. Luật nhà nước cấm không được ai bán rượu lậu.

Cậu Ngọc: Anh nói vô lý quá, để mai tôi hỏi thầy giáo xem, thầy chắc biết.

Cái Dần : Còn tôi cũng cấm bán rượu vì ai uống vào thời đánh nhau chí mạng không kể ai cả.

Ngày mai ông Cả lại đi uống rượu, cái Dần, mắt sưng bươu vào bếp vo gạo.

Cậu Ngọc đến trông thấy thầy giáo đương ngồi hút thuốc lá bèn đến chào.

Cậu Ngọc: Thưa thầy, có phải nhà nước bán rượu để lấy tiền không, còn bác Năng vì bán rượu mà phải bị bỏ tù không? Hôm qua họ bảo con như thế.

Thầy giáo: Mầy nói láo, ai bảo mầy thế là ngu không biết gì. Nhà nước cũng chẳng mua chẳng bán gì cả. Nhà nước là nhà nước. Bác phó Năng bỏ tù là vì bán rượu không có thuế làm thiệt đến nhà nước.

Cậu Ngọc: Thưa thầy tại sao thiệt?

Thầy giáo : Vì chỉ nhà nước là có người bán rượu thôi, mỗi thùng rượu đáng giá độ tám đồng thời bán được những hơn hai chục bạc. Tiền lãi ấy cho vào tiền nhà nước, mỗi năm được hơn bảy triệu bạc.

Cậu Ngọc: Thế ra dân uống nhiều rượu bao nhiêu, nhà nước càng được nhiều tiền bấy nhiêu sao?

Thầy giáo : Chính vậy. Nên không có cái tiền lãi ấy thời lấy đâu trả tiền quân lính, lấy đâu chi tiêu vào việc học, về những việc ta phải cần dùng đến.

Cậu Ngọc: Nhưng tại sao lại bán rượu mà lấy tiền, cứ lấy ngay tiền ở đâu có được không?

Thầy giáo: Luật nhà nước như thế. Thôi ít chuyện chứ: Vào lấy rượu đi.

IV ĐÓNG THUẾ

Một cái nhà dân nghèo. Con Minh lên 10 tuổi đương chơi đình tại góc vườn. Ông Lý trong làng đến

Ông Lý: Không ai ở nhà à?

Con Minh: U tôi đi hái dâu vắng, thầy tôi bận việc trên đình.

Ông Lý: Mầy về nói với U mầy rằng ông Lý đến bận này đã ba lượt rồi mà không gặp. Nghe chưa.

Con Minh: Sao tôi lại không nghe, tôi có điếc đâu.

Ông Lý: Thế thì được … mầy lại bảo u mầy rằng nếu không đóng thuế thời tao sẽ bắt bò nhà mầy đi.

Con Minh: Bắt bò nhà tôi, ăn trộm à? Ai người ta để cho ông làm như vậy.

Ông Lý (tươi cười):Con bé này láu lỉnh quá. Tên mầy là gì?

Con Minh: Tôi tên là Minh.

Ông Lý: Này, Minh này, nghe rõ lấy rồi về bảo U mầy sáng hôm nay tao có đến mà tao không là ăn trộm, tao cũng cứ bắt bò nhà mầy đi

Con Minh: Bắt bò nhà người ta không là ăn trộm thời là gì?

Ông Lý: Bắt bò để đóng thuế.

Con Minh: Thuế nào?

Ông Lý (cả cười): Cái con bé này hay quá. Thuế là thuế mà vua bắt dân phải đem nộp.

Con Minh: Nộp à? Để cho ai?

Ông Lý: Để cho vua chứ cho ai nữa.

Con Minh: Thế ra vua nghèo đến như thế à, nghèo đến nỗi phải đến lấy tiền của chúng tôi kia à. Không phải rồi, vua giàu lắm cơ, vua cần gì tiền của chúng tôi.

Ông Lý thấy con bé hay hay: Mầy ngu lắm, tiền ấy vua có giữ lấy một mình vua đâu, tiền thuế lại đem tiêu vào việc chung cho các tướng, các quan, trả lương cho lính tráng hay chi tiêu vào việc học. Ích lợi cho ta cả chứ ích lợi cho ai.

Con Minh: Nhưng cứ bắt bò nhà chúng tôi thời thế là ích lợi cho chúng tôi đấy à.

Ông Lý: Mầy lớn lên mầy sẽ hiểu. Nhưng bây giờ mầy hãy bảo u mầy phải đem nộp thuế ngay.

Con Minh: Tôi không nói với U tôi đâu. Ông với vua quan ông, ông muốn làm trò trống gì thời cứ làm, chúng tôi muốn làm gì thời mặc kệ thây chúng tôi có được không?

Ông Lý: Con Minh này ngày sau rồi khiếp lắm, khiếp lắm đấy.

(Ông Lý vừa cười vừa đi ra)

HẾT