Chương 3 Lối sống tối giản là một sợi dây
Một lần nọ, tôi làm thông dịch cho một bàn tiệc giao lưu giữa thầy hiệu trưởng một trường Hàn Quốc và các thầy hiệu trưởng trong thành phố Hồ Chí Minh. Khi các món cao lương mĩ vị được dọn lên bàn, tôi khẽ gọi người phục vụ lại và xin một đĩa thức ăn chay.
Thấy vậy, thầy hiệu trưởng một trường đại học trong thành phố ngồi kế bên bèn cất lời:
Tôi thành thực trả lời:
Tôi xấu hổ thừa nhận:
Thầy hiệu trưởng phì cười, rồi hỏi tôi:
Nghe vậy, thầy bèn thủ thỉ kể cho tôi nghe một câu chuyện:
Thoạt đầu, tôi tưởng thầy đang kể điển tích “Kinh cung chi điểu” 1 , nhưng té ra không phải. Thầy chậm rãi kể tiếp:
1 Điển tích “Kinh cung chi điểu” trong Chiến quốc sách, kể về chuyện Canh Luy giương cung không có mũi tên, giả bắn một phát mà một con chim nhạn rơi xuống. Canh Luy giải thích với vua Ngụy Vương rằng, con chim này đã bị thương do mũi tên trước của một cung thủ khác, vết thương chưa lành và lòng khiếp sợ chưa tan, nên nghe tiếng cung rít lên thì sợ hãi mà rơi xuống.
Thấy mặt tôi thộn ra, vị hiệu trưởng nọ cười bí ẩn:
Sau khi nhấm nháp hết đĩa mì xào chay, dịch bài diễn văn của thầy hiệu trưởng Hàn Quốc, dịch đôi ba mẩu chuyện xã giao giữa các thầy với nhau, chờ đến lúc thuận lợi, tôi lại quay sang vị hiệu trưởng nọ thỏ thẻ:
À, bây giờ thì em đã hiểu! Thuốc Fugacar là một phương tiện để diệt trừ giun, khi giun chết rồi thì không cần dùng đến thuốc Fugacar nữa (?). Em ăn chay để lòng thanh tịnh, nếu lòng đã tịnh rồi thì thịt hay cá bỏ vào miệng cũng không làm lòng em xáo động nữa!
Chuyện bắn chim nói trên rõ ràng là hư cấu. Nhưng sau nhiều năm ngẫm đi ngẫm lại, tôi vẫn nghĩ rằng đó không hẳn là một câu chuyện hư cấu, mà là một câu chuyện thậm xưng. Thậm xưng cho việc khi đạt đến một cảnh giới cao siêu nào đấy rồi, người ta không còn cần sợi dây để đu đến đấy nữa. Nhưng cuộc đời này không chỉ có một cảnh giới hay một sợi dây. Điều cốt lõi là chúng ta cần chọn cho mình cảnh giới nào và sợi dây nào.
Và suy cho cùng, đôi khi lối sống tối giản (tức vứt bớt đồ đi, làm bớt việc đi, gặp bớt người đi, bận lòng bớt đi) chỉ là phương tiện chứ không phải là mục đích. Khi đã có tư duy tối giản rồi thì dù có ngồi giữa một đống bộn bề cuộc sống bạn vẫn cảm thấy thân tâm trong trẻo. Nói cách khác, lối sống tối giản chỉ là một trong những sợi dây để bạn lần tìm đến cảnh giới tự do tuyệt đối về mặt tinh thần. Nhưng ngay cả khi bạn thích cảnh giới này, và lựa chọn sợi dây này, bạn vẫn có thể chọn cách leo cho riêng mình. Bám lấy sợi dây rồi nhấp lên từng chút một hay với tay để vươn mình từng quãng thật dài? Điều quan trọng nhất là bạn phải nhìn thấy cảnh giới cần tiến đến để chọn cho mình một cách leo thoải mái và phù hợp nhất với mình, chứ không phải là răm rắp bắt chước cách leo của người bên cạnh mà không hiểu mình đang leo đi đâu, mình làm như họ để làm gì.
Hiểu được điều này, bạn sẽ hiểu nơi tôi muốn đưa các bạn đến không phải là một căn phòng sạch bách đồ đạc, hay một cuộc sống khổ hạnh không vật chất, mà là một cảnh giới tinh thần khi bản thân bạn không còn bị ràng buộc vào bất cứ thứ gì, kể cả lúc vật chất thừa mứa đang vây xung quanh.