Chú Thích
¿Otra tónica nghĩa là Một chầu nữa chứ?
No, gracias nghĩa là Không, cảm ơn.
Calle Particular de Estraunza, ocho nghĩa là Tôi gọi từ quán rượu Molly Malone. Phố Particular de Estraunza, số 8.
Necesitamos ayuda inmediatamente. Hay dos hombres heridos nghĩa là Chúng tôi cần giúp đỡ ngay lập tức. Có hai người bị thương.
Que rosario tan bonito nghĩa là Chuỗi hạt đẹp quá!
Gracias nghĩa là Cảm ơn anh.
Excelencia Reverendísima nghĩa là Đức Tổng giám mục.
Su Excelencia nghĩa là Thưa Đức cha.
Cielos nghĩa là Chúa ơi.
La Santa misa está nghĩa là Thánh lễ Mass…
Preparada nghĩa là Sẵn sàng.
Padre Derida me sustituye nghĩa là Cha Derida thay thế tôi. Vete yal! Y cierra la puerta nghĩa là Đi đi! Và nhớ khép cửa lại. No hablo inglés nghĩa là Tôi không biết tiếng Anh. Si nghĩa là Vâng/Alo.
Estoy en posición nghĩa là Tôi đã vào vị trí.
los reyes católicos nghĩa là Các vị vua Công giáo.
Hay alguien?! nghĩa là Này! Có ai ở đó không?
Qué Dios me perdone nghĩa là Xin Chúa tha tội cho con. su alteza nghĩa là Đức Ngài/Điện hạ.
uniforme militar blanco nghĩa là quân phục trắng.
Blanco… Como de almirante? nghĩa là Trắng…? Như là một đô đốc?
Inmediatamentel nghĩa là Ngay lập tức.
policía local… bloqueos de carretera nghĩa là Cảnh sát địa phương lập rào chắn.
Don Julián quiere hablar con usted nghĩa là Đức Ngài Julián muốn nói chuyện với cô.
Su alteza Don Julián, el príncipe, ha pedido nghĩa là Thái tử điện hạ Julián đề nghị.
Sí… sí nghĩa là Vâng… vâng.
Claro. Immediatemente nghĩa là Chắc chắn. Ngay lập tức.
Bienvenidos ¿Qué tal, Marco? nghĩa là Xin chào. Anh bạn thế nào, Marco?
IGLESIA CATÓLICA PALMARIANA nghĩa là Giáo hội Công giáo Palmaria.
Automatizada nghĩa là Chế độ tự động. Oy gevalt! nghĩa là Ôi, lạy Chúa!
Conducta impropia nghĩa là Hành vi không đúng mực. Sí, dime nghĩa là Ừ, nói tôi nghe.
Qué tal va? nghĩa là Như thế nào rồi?
Perdóname nghĩa là Xin hãy tha thứ!
Llévame a Barcelona nghĩa là Đưa ta tới Barcelona!
La hora más oscura es justo antes del amanecer nghĩa là Giờ khắc tăm tối nhất là ngay trước lúc bình minh.
Victor nghĩa là Kẻ chiến thắng.
Discreción, por favor nghĩa là Làm ơn giữ kín nhé!
¡No he visto nada! nghĩa là Tôi chẳng thấy gì cả!
Bocsásson meg nghĩa là Xin lỗi!
Gracias, Ambra, y muy interesante. Un gran placer conocérte nghĩa là Cảm ơn cô, Ambra, thật thú vị. Rất hân hạnh được gặp cô. ¡Ahí está el estadiol! nghĩa là Sân vận động kia rồi!
¿Adónde vamos? nghĩa là Chúng ta đi đâu đây?
La basílica secreta nghĩa là Nhà thờ bí mật.
¡Señora Vidal! ¡Mensaje para usted! nghĩa là Thưa bà Vidal! Có tin nhắn gửi bà!
crismón hay Christogram - Phù hiệu tên Chúa là cụm chữ viết lồng nhau hoặc là kết hợp nhiều chữ cái tạo thành các viết tắt tên Chúa Jesus. Một trong những Phù hiệu tên Chúa cổ xưa nhất là Chi-Rho, gồm các chữ cái Hy Lạp chi (X) và rho (P), hai chữ cái đầu tiên trong tên gọi Chúa bằng tiếng Hy Lạp.
mực muối sắt, iron gair, là chất mực màu đen tía hoặc đen nâu làm từ các muối sắt và ta-nanh có nguồn gốc thực vật. Đây là mực viết và vẽ tiêu chuẩn ở châu Âu từ thế kỷ V tới thế kỷ XIX.
Nostradamus là tên Latin hóa của Michel de Nostredame (1503 - 1566), bác sĩ và nhà tiên tri người Pháp. Ông là tác giả cuốn sách Les Prophéties (Những lời tiên tri), một bộ sưu tập những lời tiên đoán của ông được xuất bản lần đầu năm 1555. Sách là tập hợp những bài đoản thi bốn câu, mỗi nhóm một trăm câu nói về một thế kỷ; lời lẽ trong quyển sấm ký này mơ hồ, khó hiểu, miêu tả những biến cố được tiên đoán sẽ xảy đến cho thế giới từ giữa thế kỷ XVI cho đến năm 3797, được cho là năm tận thế.
Alan Turing (1912-1954) là nhà toán học, logic học và mật mã học người Anh, thường được xem là cha đẻ của ngành khoa học máy tính, đưa ra phép thử Turing năm 1950.
Tuần Thánh, Holy Week, là tuần lễ trước lễ Phục sinh, tính từ ngày Chủ nhật Lễ Lá cho đến ngày Thứ bảy Tuần Thánh, ngay trước khi bắt đầu Canh thức Vượt Qua. Trong tuần này, các giáo hội Thiên Chúa giáo tưởng nhớ cuộc thương khó và tử nạn của Chúa Jesus, cử hành những mầu nhiệm mà Chúa Jesus đã hoàn tất vào những ngày cuối cùng ở trần gian.
Hugh Grant tên đầy đủ là Hugh John Mungo Grant (sinh năm 1960) là diễn viên và nhà sản xuất phim người Anh, từng nhận được một giải Quả cầu vàng, giải của Viện Hàn lâm Nghệ thuật Điện ảnh và Truyền hình Anh quốc (BAFTA) và Giải César danh dự.
tiếng Basque là ngôn ngữ của một dân tộc ở miền tây Pyrenees, thuộc đông bắc Tây Ban Nha và tây nam nước Pháp.
tiếng Aramaic là ngôn ngữ chính của vùng Cận Đông cổ đại, hình thành khoảng thế kỷ IV trước Công nguyên, hiện còn thông dụng ở Syria, Iran, Iraq.
Ngũ thư bao gồm năm quyển sách đầu tiên trong Thánh kinh Do Thái giáo.
đối lập tương cận, juxtaposition, là thủ pháp nghệ thuật bố trí những yếu tố đối lập nhau cạnh nhau để tăng hiệu ứng đối xứng
Joan Miró (1893-1983) là họa sĩ, nhà điêu khắc và nghệ sĩ gốm người Tây Ban Nha, được đánh giá là theo trường phái siêu thực. Trong nhiều bài phỏng vấn từ những năm 1930 trở đi, Miró bày tỏ thái độ coi thường các phương pháp vẽ thông thường, cho đó là cách ủng hộ xã hội tư sản, và nổi tiếng khi tuyên bố “ám sát hội họa” để ủng hộ việc phá vỡ những yếu tố thị giác của ngành hội họa đã được định hình.
chechia hay còn gọi là taqiyah là loại mũ sọ tròn, thấp quen thuộc của tín đồ Hồi giáo thường được đội cho các mục đích tôn giáo.
thawb là loại áo dài đến đầu mắt cá chân, thường có ống tay dài, là trang phục truyền thống dành cho nam giới, rất thịnh hành ở bán đảo Arab.
mũ sọ, zucchetto, là loại mũ hình bán cầu, gồm tám mảnh tam giác bằng lụa tơ tằm hoặc vải polyester ghép lại, dành cho các giáo sĩ trong Giáo hội Công giáo La Mã, Anh giáo và một số giáo hội Chính Thống giáo Đông phương. Tất cả những ai có chức thánh trong Giáo hội Công giáo La Mã đều được quyền đội mũ sọ màu đen nhưng bắt buộc phải đi kèm với áo chùng thâm hoặc áo lễ. Giám mục có thể đội mũ sọ màu tím, hồng y đội màu đỏ, và màu trắng chỉ dành riêng cho Giáo hoàng. Một giáo sĩ đang đội mũ sọ sẽ phải cởi mũ này ra khi gặp một giáo sĩ ở chức cao hơn.
nhũ hương, frankincense, là loại nhựa thơm được dùng làm nguyên liệu trong hương đốt và nước hoa, chiết xuất từ các cây thuộc chi Boswellia. Nhũ hương là một trong ba vật phẩm được tặng cho Chúa Jesus Hài đồng.
allamah là danh hiệu tôn vinh tặng cho các vị học giả thông thạo kiến thức giáo luật, luật học và triết học Hồi giáo.
sherwani là loại áo khoác dài đến đầu gối dành cho nam giới, rất phổ biến ở tiểu lục địa Ấn Độ.
Salvador Dalí tên đầy đủ là Salvador Felipe Jacinto Dalí i Domènech (1904-1989), là nghệ sĩ sinh ra tại Figueras, xứ Catalonia, Tây Ban Nha. Ông được coi như một trong những hoạ sĩ có ảnh hưởng lớn nhất trong thế kỷ XX với phong cách siêu thực. Ông còn được biết đến như một nhà điêu khắc, nhiếp ảnh, sản xuất phim… Ông đã đoạt giải Oscar dành cho phim hoạt hình ngắn Destino họp tác cùng Walt Disney.
Whiffenpoof là tên nhóm hát của Đại học Yale, Hoa Kỳ, thành lập năm 1909, gồm mười bốn thành viên được lựa chọn hằng năm. Trang phục đặc trưng gồm áo đuôi tôm đen, áo gi lê và nơ trắng.
tranh màu nhỏ giọt, drip painting, là một hình thức nghệ thuật trừu tượng trong đó người ta nhỏ giọt hoặc đổ màu lên toan. Phong cách hội họa này được các họa sĩ như Francis Picabia, André Masson và Max Ernst thử nghiệm vào nửa đầu thế kỷ XX và đặc biệt được phát huy, trở thành phong cách độc đáo của họa sĩ trường phái biểu hiện trừu tượng Mỹ Paul Jackson Pollock (1912-1956).
Hieronymus Bosch (1450 -1516) là một họa sĩ giai đoạn Hà Lan sớm. Tác phẩm của ông được biết đến với hình ảnh đẹp, cảnh quan chi tiết, minh họa các khái niệm đạo đức, tôn giáo và các châm ngôn. Ông nổi tiếng với các tranh miêu tả địa ngục rùng rợn và đầy ác mộng.
Francisco de Goya (1746 -1828) là một họa sĩ trường phái lãng mạn, thợ in và nhà ghi chép biên niên sử người Tây Ban Nha. Ông là một hoạ sĩ cung đình phục vụ hoàng gia Tây Ban Nha, nổi tiếng với các tác phẩm mang phong cách nghệ thuật phá cách và sáng tạo.
thập ác, papal cross hay triple cross, là thập giá có thêm hai thanh ngang ngắn phía trên thanh ngang dài.
hỗn hống, Amalgamation, là hợp kim của thủy ngân với các kim loại khác thu được bằng tác dụng trực tiếp của các kim loại này với thủy ngân, hoặc bằng điện phân các muối kim loại/muối thủy ngân. Hỗn hống được sử dụng trong luyện kim các kim loại quý.
giải pháp bạo lực phá, brute-force attack, là phương pháp tìm mật khẩu bằng cách thử tất cả các chuỗi mật khẩu có thể.
bài tụng ca Oriamendi, Marcha de Oramendi hay Hành khúc Oriamendi, là bài ca của phong trào Carlist, một trào lưu chính trị ở Tây Ban Nha tìm cách lập ra một dòng tộc riêng của triều đại Bourbon, dòng dõi hậu duệ của Don Carlos, Bá tước xứ Molina (1788-1855), trên ngai vàng Tây Ban Nha. Khẩu hiệu của Phong trào là ‘God, Fatherland, King’ nghĩa là Thiên Chúa, Tổ quốc, Đức vua. Tên bài hát có nguồn gốc từ Trận Oriamendi nổ ra năm 1837. Lời ca khúc tiếng Tây Ban Nha viết năm 1908.
nhóm Basque là một nhóm dân tộc, sinh sống chủ yếu ở khu vực nằm khoảng cuối phía tây của dãy núi Pyrenees trên bờ biển Vịnh Biscay và nằm giữa các phần của Trung - Bắc Tây Ban Nha và tây nam nước Pháp.
thuyết Panspermia là thuyết nguồn gốc sự sống từ vũ trụ.
Prado ở đây là trỏ Bảo tàng nghệ thuật Prado ở Madrid, Tây Ban Nha, trưng bày các tác phẩm nghệ thuật châu Âu từ thế kỷ XII đến thế kỷ XIX, với hơn 5.000 bức vẽ, 2.000 bản in, 1.000 đồng xu và huy chương, 700 tác phẩm điêu khắc và gần 2.000 tác phẩm nghệ thuật khác, trong đó có hơn 1.300 bức tranh của Diego Velázquez, Francisco Goya và các họa sĩ nổi tiếng người Tây Ban Nha khác.
Marc Chagall (1887-1985) là nghệ sĩ Nga-Pháp gốc Do Thái, được xem là ‘nghệ sĩ Do Thái tinh túy của thế kỷ XX’, ‘người sống sót cuối cùng của thế hệ hiện đại chủ nghĩa đầu tiên của châu Âu’, ‘nghệ sĩ Do Thái xuất chúng trên thế giới’. Ông tạo ra các tác phẩm hầu như với tất cả vật liệu nghệ thuật, bao gồm các bức tranh minh họa sách, kính màu, sân khấu, gốm sứ, thảm và in mỹ nghệ. Ông là tác giả các ô cửa sổ kính màu của nhà thờ lớn Reims và Metz, ô cửa sổ mang tên Hòa bình tại trụ sở Liên Hợp Quốc, và các ô cửa sổ Trung tâm Y tế Hadassah (cơ sở Ein Karem) ở Jerusalem, Israel, ông cũng vẽ các bức tranh quy mô lớn, bao gồm một phần trần Nhà hát Paris.
Tông tòa khuyết xuất luận, Sedevacantism, là lập trường của một nhóm thiểu số tín đồ Công giáo truyền thống cho rằng người hiện nắm giữ ngôi vị Giáo hoàng không phải là giáo hoàng đích thực do việc giáo hội dòng chính tán thành nhiều quan điểm dị giáo của chủ nghĩa hiện đại và rằng, do thiếu một giáo hoàng hợp lệ, nên tòa thánh vẫn bỏ trống kể từ khi Giáo hoàng Pius XII tạ thế năm 1958. Thuật ngữ “sedevacantism” xuất phát từ cụm từ Latin sede vacante, nghĩa là “với chiếc ghế [của Thánh Peter] bỏ trống”.
ma tượng, golem, là quái vật được tạo ra từ bùn đất, giống người nhưng mạnh hơn loài người.
UCLA là Đại học California, Los Angeles.
đỗ xe song song, double parking, là hành động đỗ xe song song với xe khác đã đỗ sát vỉa hè.
ibuprofen là thuốc giảm đau và kháng viêm (công thức: C13H18O2) không chứa steroid, thường dùng điều trị viêm khớp.
người Moor là nhóm dân gồm người Berber, người châu Phi da đen, người Arab có nguồn gốc Bắc Phi, theo đạo Hồi, ở thời Trung cổ. Người Moor chinh phục và xâm chiếm bán đảo Iberia, bao gồm phần lớn Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ngày nay, trong gần tám trăm năm và gọi lãnh thổ này là Al-Andalus.
Tủ quần áo Hoàng gia ở đây là sự chơi chữ: cụm từ ‘Guardarropía Real’ nghĩa là Tủ quần áo Hoàng gia có cách đọc giống ‘Guardian Real’ nghĩa là Cận vệ Hoàng gia
Cánh đồng Elysian còn gọi là Elysium, được cho là nơi yên nghỉ cuối cùng của linh hồn những người anh hùng và đức hạnh trong thần thoại và tôn giáo Hy Lạp.
Gilgul neshamot mô tả một khái niệm bí hiểm về sự đầu thai. Trong tiếng Hebrew, từ gilgul nghĩa là “chu kỳ/vòng” hay “bánh xe” còn neshamot là số nhiều của “linh hồn”. Các linh hồn được xem là “luân chuyển” qua “các cuộc đời” hay “các kiếp”, được gắn với những thể xác người khác nhau. Linh hồn gắn với thể xác nào còn tùy thuộc vào nhiệm vụ cụ thể của họ trong thế giới vật chất, cấp độ tinh thần của thể xác kiếp trước và vân vân.
Hạ địa, Summerland, là tên gọi được những người theo thuyết thần trí dùng để chỉ cấp độ cao nhất của thế giới bên kia mà chúng ta mong được bước vào.
Vành đai Kinh thánh, Bible Belt, là khu vực không chính thức nằm ở đông nam và nam miền trung Hoa Kỳ nơi đạo Tin Lành Phúc Âm, rất bảo thủ về mặt xã hội, đóng vai trò lớn trong đời sống xã hội và chính trị, và việc đi lễ nhà thờ Thiên Chúa giáo của các giáo phái nhìn chung cao hơn hẳn mức bình quân của cả nước.
Hạt của Chúa là cuốn sách khoa học thường thức ra đời năm 1993 của nhà vật lý đoạt giải Nobel Leon M. Lederman và nhà văn khoa học Dick Teresi. Sách cung cấp lịch sử ngắn gọn của ngành vật lý phân tử, từ triết gia Hy Lạp Democritus, tiếp tục với Isaac Newton, Roger J. Boscovich, Michael Faraday, Ernest Rutheford và ngành vật lý lượng tử trong thế kỷ XX.
con cá Jesus, Jesus fish hay ichthys, là một biểu tượng gồm hai đường cong giao nhau, đầu bên phải kéo dài khỏi điểm giao cắt để trông giống hình một con cá. Ichthys là viết tắt các chữ cái đầu của cụm từ tiếng Hy Lạp ‘Iēsous Christos, Theou Yios, Sōtēr’, dịch nghĩa là ‘Jesus Christ, con của Chúa, Đấng cứu thế’.
Sabatini tức là Francesco Sabatini (1722-1797), kiến trúc sư người Ý ở thế kỷ XVIII, làm việc tại Tây Ban Nha.
PONTIUS PILATE là tổng trấn thứ năm của tỉnh Judaea thuộc La Mã từ năm 26 tới năm 36 sau Công nguyên dưới thời Hoàng đế Tiberius, và nổi tiếng với phiên tòa xét xử và thi hành việc đóng đinh vào thập giá Chúa Jesus.
Eszett là cách đọc của ß, ký tự thứ 22 trong bảng chữ cái tiếng Đức. ß thường bị nhầm với β (beta), В (đọc như “Vê”, ký tự kirin) và B (ký tự Latin). Tuy nhiên ß không bao giờ đứng đầu câu, còn 3 chữ kia đều có thể đứng đầu câu.
Aeschylus (525/524 TCN - 456/455 TCN) là nhà soạn kịch Hy Lạp cổ đại. Ông được công nhận là cha đẻ của bi kịch hiện đại và là một trong ba nhà biên soạn bi kịch cổ Hy Lạp (cùng với Sophocles và Euripides) có các vở kịch còn tồn tại cho đến ngày nay.
Terror Rojo, Khủng bố Đỏ, là tên gọi được giới sử gia chỉ những hành động bạo lực diễn ra tại Tây Ban Nha từ năm 1936 cho tới khi kết thúc Nội chiến Tây Ban Nha “do các nhóm tả khuynh”. Những hành động này bao gồm việc sát hại hàng chục nghìn người (trong đó có 6.832 thành viên tăng lữ Công giáo, đa số vào mùa hè năm 1936 sau cuộc đảo chính quân sự) cũng như các vụ tấn công nhằm vào các địa chủ, các nhà công nghiệp, và các chính trị gia. Ngoài ra còn có tình trạng đốt các tu viện và nhà thờ.
song khúc diện dịch từ nguyên văn hyperboloid.
Carmelite là Dòng Anh em Đức Trinh nữ Mary Diễm phúc núi Cát Minh, thường gọi tắt là “Dòng Cát Minh” hay “dòng Kín”, là một dòng tu Công giáo, được cho là do Thánh Albert sáng lập từ thế kỷ thứ XII trên núi Carmel (Israel). Dòng tu này chủ trương sống đời sống trung thành với Đức Chúa, qua lời cam kết kiếm tìm Thiên Chúa hằng sống qua đời sống chiêm nghiệm và cầu nguyện đời sống huynh đệ cộng đoàn và đời sống phục vụ tha nhân.
giọng hát chay, cappella voice, là phong cách hát không cần nhạc đệm, thường áp dụng trong âm nhạc tôn giáo. Những người nghệ sĩ sẽ dùng giọng hát của mình kết hợp, hỗ trợ cho nhau bằng hòa thanh, bè phối để tạo nên nhạc điệu.
bàn tiền là chi tiết dựa trên một sự kiện quan trọng trong cuộc sống của Jesus, được ghi lại trong cả bốn sách Phúc Âm, trong đó chúa Jesus dùng sức mạnh để dẹp hết mọi người trong một đền thờ. Sự kiện này được ghi trong Phúc Âm thánh Matthew như sau: Đức Chúa Jesus vào đền thờ, đuổi hết kẻ bán người mua ở đó; đổ bàn của người đổi bạc và ghế của người bán bồ câu. Ngài phán cùng họ rằng: “Có lời chép: Nhà ta sẽ gọi là nhà cầu nguyện; nhưng các ngươi thì làm cho nhà ấy thành ra ổ trộm cướp.”
What Darwin Got Wrong, Những gì Darwin sai, xuất bản năm 2010 của triết gia Jerry Fodor và nhà khoa học nhận thức Massimo Piattelli-Palmarini
Defeating Darwinism, Đánh bại chủ nghĩa Darwin
Darwin’s Black Box - The Biochemical Challenge to Evolution, Hộp đen của Darwin: Thách thức sinh hóa cho quá trình tiến hóa, của Michael Behe xuất bản năm 1996.
Darwin on Trial, Darwin ra tòa, tác giả Phillip E. Johnson xuất bản lần lượt năm 1997.
The Dark Side of Charles Darwin, Mặt tối của Charles Darwin, của tác giả Jerry Bergman xuất bản năm 2011.
The Marriage of Heaven and Hell nghĩa là Cuộc phối ngẫu của thiên đàng và địa ngục.
còn trong nguyên tác tiếng Anh là “and”, trong tiếng Latin là “et”. Để bảo đảm giữ nguyên được yếu tố kịch tính này, dịch giả chuyển dịch ký hiệu thành “còn” và “và” trong tiếng Việt để đạt số lượng mẫu tự tương ứng, dù ký hiệu này thường chỉ được hiểu tương đương từ “và” của tiếng Việt.
Thảo luận TED, TED Talk, là một tổ chức truyền thông thành lập năm 1984 như một hội thảo được tổ chức thường niên. Tổ chức này chuyên đăng tải trực tuyến những cuộc thảo luận để phát tán miễn phí, với khẩu hiệu “các ý tưởng đáng được lan truyền”. Hiện nay ngoài ba lĩnh vực trên, TED còn nói cả đến những chủ đề khoa học, văn hóa và học thuật.
Jove, hay Jupiter, là con trai của thần Saturn và là chúa tể của các thần, tương tự thần Zeus của người Hy Lạp.
Kedoshim, mang nghĩa “những điều thiêng liêng”, là phần đọc Ngũ thư hằng tuần thứ 30 trong chu kỳ đọc Ngũ thư thường niên của người Do Thái, thường đọc vào tháng 4 hoặc 5. Thuật ngữ này đôi khi cũng được dùng để chỉ sáu triệu người Do Thái bị tàn sát trong cuộc diệt chủng của Đức Quốc xã.
Shahid nghĩa là Người tử đạo.
Of Mice and Men, Của chuột và người, là tiểu thuyết của tác giả John Steinbeck, xuất bản năm 1937.
cầu may trong nguyên tác là knock on wood, là hành động cầu may bằng cách gõ lên đồ đạc bằng gỗ. Tục này xuất phát từ quan niệm cho rằng trong những cái cây có những vị thần may mắn có thể giúp đỡ con người nên khi cần may mắn, người ta nên gõ vào một cái cây để gọi thần cây xin trợ giúp.