Hồi thứ năm

Trang trí sân khấu giống như hồi 1 và 2.

Thiếu tướng đang nghe Trung úy báo cáo...

Trung úy: Thưa Thiếu tướng, toàn bộ câu chuyện là như thế. Bức thư tìm được trong nhà lão Tảo không phải do Nguyễn Thái Học viết mà do Đào Xuân Khải viết. Không hiểu vì sao Đội Lễ lại không đưa bức thư cho bà Lê thị Minh, có lẽ y nghĩ rằng đây là bức thư giả, không có giá trị gì.

Thiếu tướng: Có đúng thế không? Hình như có điều gì sâu xa hơn nữa. Chính Đội Lễ đã thề giữ bí mật về câu chuyện bức thư này.

Trung úy: Tôi nghĩ cũng có thể vì Đội Lễ không có cơ hội gặp gỡ bà Lê thị Minh hay chăng? Tôi biết Đội Lễ đã dành khá nhiều thời gian trong cuộc đời mình để tìm kiếm bà Lê thị Minh nhưng không tìm được. Sau này khi Đội Lễ chết đi thì con trai y là Tảo cũng đã đi tìm kiếm bà Minh nhưng cũng vô vọng...

Thiếu tướng: Đào Xuân Khải ra sao?

Trung úy: Thưa Thiếu tướng, Khải đã chết năm 1954 ở Điện Biên Phủ.

Thiếu tướng: Còn bà Lê thị Minh?

Trung úy: Thưa Thiếu tướng, bà ấy đi tu sau khi ông Nguyễn Thái Học mất. Bà ấy đi tu ở một chùa nhỏ trong tỉnh Bắc Ninh. Về sau, hòa bình lập lại bà ấy hoàn tục lấy chồng. Chúng ta biết rằng hiện nay chỉ còn có người con trai duy nhất của họ là Nguyễn Bảo Định vốn là bác sĩ thú y. Ông ta cũng vừa mới ra viện và hiện tôi đã đón ông ta đến đây. Xin phép Thiếu tướng để tôi đưa ông ta vào gặp Thiếu tướng.

Thiếu tướng: Được rồi! Cám ơn anh! Anh đưa ông ta vào đi.

Trung úy ra, dẫn vào một ông già. Lại xuất hiện những bóng ma của Việt Nam Quốc Dân Đảng phía sau hậu đài với tiếng hô khe khẽ: “Không thành công cũng thành nhân. Không thành công cũng thành người”.

Thiếu tướng (vồn vã đứng dậy): Chào cụ!

Bảo Định (nhìn quanh): Không dám! Xin chào các ông. Ở đây đẹp mà mát quá nhỉ!

Trung úy: Thưa cụ, đây là thủ trưởng của cháu. Mời cụ ngồi. Thưa Thiếu tướng, đây là cụ Nguyễn Bảo Định. Cụ Nguyễn Bảo Định trước là bác sĩ thú y.

Bảo Định: Phải... Bác sĩ... Bác sĩ thú y... Thiến chó... Thiến gà... Chữa long móng... Tôi làm được hết... Ngày xưa, tôi xây trại gà Đông Anh, năng suất lắm... Có con gà công nghiệp đẻ ba trứng một ngày... Các ông tính, có con gà công nghiệp mà 8 cân nhé, gần một yến thịt... bằng con bê con còn gì!

Trung úy (mang nước lại): Mời cụ xơi nước!

Bảo Định: Không... tôi không uống nước đâu (gạt đi)... Các anh có rượu trắng không... Tôi chỉ rượu thôi... uống rượu có bốn cái lợi là: thứ nhất khí huyết lưu thông, thứ hai tiêu cơm, thứ ba là sẽ quên hết sự đời...

Thiếu tướng: Thưa cụ, cụ vẫn uống rượu thường xuyên à?

Bảo Định: Vâng, mỗi ngày tôi phải nửa lít... Cái nghề thú y run tay là không được... Thiến chó mà run tay thì nó đớp bỏ mẹ.

Thiếu tướng: Thưa cụ, xin lỗi, cuộc sống của cụ thế nào, có hạnh phúc không?

Bảo Định: Ối giời, hạnh phúc chứ... Tôi ấy à, thiến chó, thiến gà, chữa long móng, tôi làm được hết... Rất tài tình... Tôi đã xây trại gà ở Đông Anh, rất năng suất, rất tài tình. Các ông tính, có con gà công nghiệp mà 8 cân nhé, gần một yến thịt... bằng con bê con còn gì!

Thiếu tướng: Thưa cụ, ngày trước cụ có nghe thân mẫu của cụ nói gì về ông Nguyễn Thái Học hay không?

Bảo Định (ngẩn ra): Nguyễn Thái Học ấy à? Không! Ông ấy có phải là bác sĩ thú y không?... Ngày xưa tôi ở trại gà Đông Anh, có một ông tên là Học mặt cứ rỗ chíu vào nhau, chuyên môn chữa bệnh cho gà...

Thiếu tướng: Không! Ông Nguyễn Thái Học khởi nghĩa Yên Bái cơ mà!

Bảo Định: Thế thì chả biết! Sao lại đi khởi nghĩa... Khởi nghĩa làm gì? Ở Yên Bái có giống trâu ghê lắm, dân Đồ Sơn cứ đi mua về để làm làm trâu chọi, ghê chết cả người, đắt ơi là đắt...

Thiếu tướng: Thưa cụ, thế cụ có bao giờ nghe thấy thân mẫu của cụ nói gì về những người Việt Nam Quốc Dân Đảng ngày trước hay không?

Bảo Định: Không... Chẳng biết... Chẳng biết cái gì... Cứ là say khướt.

Thiếu tướng (kiên nhẫn): Thưa cụ, thế ngày trước cụ có biết gì về cuộc khỏi nghĩa Yên Bái của ông Nguyễn Thái Học và các đồng chí của ông ấy hay không?

Bảo Định: Ông nói cái gì? Sao lại khởi nghĩa mới được cơ chứ? Tôi ghét nhất những chuyện tụ tập rồi đánh nhau... Vỡ đầu ấy chứ... Rất tai hại... Rất là tai hại... Chớ có đánh nhau làm gì...

Thiếu tướng: Thưa cụ, hồi cụ còn trẻ, cụ có nghe thân mẫu của cụ nói gì về việc gặp gỡ của bà với ông Nguyễn Thái Học hay không?

Bảo Định (ngẩn ra): Sao lại gặp nhau? Gặp nhau là thế nào? (múa may chân tay):

“Quan quan thư cưu.

Tại hà tri châu.

Yểu điệu thục nữ.

Quân tử hảo cầu”.

Thiếu tướng: Thưa cụ, cụ về hưu, đời sống thế nào?

Bảo Định: Sao lại đời sống? Đời sống là cái gì?

Thiếu tướng (đứng dậy bật cười): Ừ! Đời sống là cái gì?

Bảo Định: Cần nhất là rượu... con người ấy mà, không có cái chất men là toi đấy, chẳng làm gì được... Chất men làm cho người ta tăng cường sinh lực (ngáp ngủ). Ối giời, các ông có rượu trắng không?

Trung úy (mang rượu lại): Thưa cụ, cụ uống Whisky nhé?

Bảo Định (gạt đi): Không! Tôi chả uống thứ rượu này. Thứ này không được! Cứ phải rượu trắng làng Vân mới được! Xin lỗi các ông, thứ này uống chả ra gì... Chẳng có quốc hồn quốc túy chút nào!

Thiếu tướng (hơi ngẩn ra): Trung úy! Anh dẫn cụ Bảo Định về nghỉ đi. Tiền đây (lấy tiền ở ví)... Anh mua cho ông cụ một chai rượu trắng...

Bảo Định: Thôi, chẳng cần dẫn tôi về đâu... Tôi mua được... Ông đưa tiền đây... Tôi còn khỏe... (giật lấy tiền). Tôi biết chỗ mua... Thiến chó, thiến gà... Chữa long móng... Rất tài tình! Tôi làm được hết (đứng lên). Thôi, chào hai ông... Tôi về đây...

Thiếu tướng, Trung úy: Chào cụ!

Trung úy đỡ cụ Bảo Định đi ra, nhưng bị ông cụ gạt ra. Ông cụ loạng choạng đi vào.

Thiếu tướng: Thế đấy! Cuộc đời thật tàn nhẫn với quá khứ, có phải không nào? Thời gian xóa đi tất cả.

Trung úy: Thưa Thiếu tướng, tôi không nghĩ thế. Những người anh hùng ngã xuống mãi mãi sống trong tâm trí mọi người.

Thiếu tướng: Ừ... Lẽ đời thật giản dị. Tất cả như nước qua cầu... Như sương, như khói bay...

Trung úy: Thưa Thiếu tướng, hôm trước đi lên Yên Bái chúng tôi có đến công viên Yên Hòa, nơi để phần mộ của Nguyễn Thái Học và các liệt sĩ hy sinh ở trong khởi nghĩa Yên Bái. Ở đấy bây giờ rất đẹp.

Thiếu tướng: Tôi biết! Tôi cũng đã đến đó rồi! (đi đi lại lại) Để có ngày hôm nay, không biết bao nhiêu người con ưu tú của đất nước này đã ngã xuống. Chúng ta không bao giờ lãng quên họ.

Trung úy: Vâng! Lịch sử không bao giờ lãng quên.

Thiếu tướng: Tôi rất mừng vì anh đã tìm ra sự thật, anh đã hoàn thành nhiệm vụ. Vụ án thế là kết thúc! Tôi rất hài lòng!

Trung úy: Cám ơn Thiếu tướng. Tôi đã trưởng thành lên nhiều qua chuyên án này.

Nữ thư ký vào.

Thư ký: Báo cáo Thiếu tướng... Bên Hội Nghiên cứu Lịch sử có cuộc hội thảo về phong trào yêu nước những năm 20 liên quan đến Nguyễn Thái Học, họ có mời chúng ta tham gia.

Thiếu tướng: Trung úy, tôi và anh, chúng ta cùng đi chứ, chúng ta sẽ nói về nhân cách những người anh hùng.

Trung úy (tươi cười): Vâng! Thưa Thiếu tướng! Chúng ta cùng đi!

Âm nhạc xúc động.

Thiếu tướng: À này... Anh có còn nhớ bài thơ Nguyễn Thái Học đọc về cái chết không, hôm ông Học gặp bà Minh ở Hỏa Lò ấy?

Trung úy: Có... Bài thơ ấy thế này:

Ngày mai tôi sẽ chết

Cỏ mộ tôi xanh rờn

Nước dưới cầu tuôn chảy

Còn tôi, tôi chẳng còn...

Thiếu tướng: Không, ông Nguyễn Thái Học vẫn còn lại tình yêu trong mỗi chúng ta. Tình yêu thì mãi mãi vẫn còn, không thể mất được.

Trung úy và thư ký: Vâng, thưa Thiếu tướng!

Thư ký (mơ mộng): Kìa! Bầu trời xanh quá!

Trung úy (vui vẻ). Ừ! Bầu trời xanh quá!

Âm nhạc. Bài hát về sự bất tử của tình yêu con người cất lên kết thúc vở kịch.

Màn hạ HẾT