Khảo cổ học tâm linh

Sau khi chia tay vị hôn thê, tôi nhớ cô ấy kinh khủng. Ngày cũng như đêm, tôi đều nghĩ đến cô ấy. Tôi nghĩ về cô ấy khi tôi rời khỏi nông trại của mình và đi sang thị trấn lân cận. Tôi nghĩ về cô ấy ngay cả khi tôi có bạn bè mới và học cách chia sẻ cuộc sống với họ. Tôi không ngừng mong mỏi, đợi chờ và mơ được sống chung cùng cô.

Việc đó đã không xảy ra. Kế hoạch của chúng tôi là tạm ly thân. Sống ly thân không phải là điều mới lạ đối với chúng tôi, nhưng không gặp cô nhiều tháng liền thì khác. Và cũng không chắc chúng tôi có cò giữ được hôn ước hay không nữa. Chia xa được khoảng một năm thì cô ấy tuyên bố chấm dứt hôn ước. Tôi bắt đầu một cuộc hành trình mới mà tôi chưa bao giờ dự liệu là sẽ có.

- Tôi sẽ không lập gia đình nữa. – Tôi nói với bạn bè mình.

Họ ngẩn người ra nhìn tôi, lặng thinh. Mãi một hồi sau, tôi hỏi họ:

- Các bạn nghĩ gì về chuyện này?

Sau một lúc im lặng, cuối cùng một người trong số họ khẽ nói:

- Tớ thấy cậu không thật sự nghĩ như thế.

Vào lúc đó tôi không tin lời anh bạn, nhưng đó là sự thật. Vài tháng sau, tôi mới nhận thấy nó thật đến cỡ nào. Mỗi ngày mỗi tích tụ thêm nỗi đau, mỗi đêm nỗi đau đớn càng khoét sâu. Có bao giờ bạn tự làm đau mình nhưng lại không cảm thấy cơn đau đó cho tới khi sự tê dại biến mất và cơn đau bắt đầu lộ diện? Đó là điều đã xảy ra với tôi. Tôi tự hỏi không biết mình có vượt qua nổi nó hay không.

Ngày qua ngày, đêm từng đêm, mỗi lần nghĩ về chuyện của chúng tôi, tôi lại tự hỏi: “Tôi đã làm gì nên nỗi?”. Câu hỏi đó ám ảnh và day dứt tôi mãi. Trước đây, với những cô người yêu khác, tôi cũng cảm thấy nỗi đau đớn tương tự. Tôi không bao giờ muốn cảm thấy nó lần nữa. Tôi muốn biết câu trả lời như thể cuộc đời tôi phụ thuộc vào nó, và tôi nghĩ đúng là vậy.

Sau nhiều tuần, ý nghĩ “tranh đua” chợt đến với tôi và tôi gọi điện cho vị hôn thê cũ.

- Quyết định của em có liên quan tới sự tranh đua phải không? – Tôi hỏi.

- Phải. – Cô đáp. Một tiếng “Phải” rành rọt.

Cuối cùng tôi đã tìm ra “manh mối”. Tôi có ý định sẽ lôi nó ra cho đến khi toàn bộ bí mật được phơi bày.

Tôi cố nghĩ về những lần tôi cảm thấy tranh đua với cô.

Thoạt tiên tôi không thể nhớ gì hết. Thế rồi những ký ức bắt đầu hiện ra, mới đầu nhỏ giọt, sau đó là tràn ngập. Tôi giật mình đánh thót. Tôi nhận ra mình đã ghen tị về bạn bè của cô. Tôi đã ghen tị về công việc của cô. Tôi đã ghen tị về sức hút của cô. Tôi đã ghen tị về thành công của cô. Tôi đã ghen tị về sự nổi tiếng của cô. Tôi đã ghen tị với hầu hết mọi thứ thuộc về cô. Điều này khiến tôi ngạc nhiên, nhưng càng ngạc nhiên hơn khi phát hiện ra một tầng cảm xúc khác bên dưới sự tranh đua của mình.

Đó là sự kiểm soát. Từng chút một, tôi dần nhớ lại những lần tôi cố kiểm soát hành động, lời nói hoặc cảm nhận của vị hôn thê. Tôi chỉ trích tờ báo cô thường đọc. Tôi cố khuyên cô đừng xem ti-vi. Tôi can thiệp vào gu thẩm mỹ của cô về xe hơi và quần áo. Tôi đã cố áp đặt ý kiến và quan điểm của mình lên cô. Phải mất mấy tuần liền để tôi nhớ lại những cách thức mà tôi đã cố kiểm soát cô. Càng nhớ ra, tôi nhận thấy những cố gắng kiểm soát của tôi càng rõ rệt.

Sau đó, tôi phát hiện bên dưới sự kiểm soát này còn một lớp nữa – nỗi sợ hãi. Lúc bấy giờ là mùa đông, tuyết phủ trắng xóa cây cối. Khi gió thổi, những bông tuyết tung bay làm mọi thứ trở nên trắng xóa. Tôi nằm trên giường lo sợ. Tôi chưa bao giờ lại sợ như thế. Tôi sợ mùa đông, sợ giá lạnh, sợ cô đơn, sợ tất cả. Nỗi sợ hãi ập đến như con sóng đại dương. “Mình sợ sống” – Tôi nghĩ đây chắc hẳn là đáy của cuộc “khai quật” nỗi đau đớn cùng cực trong nội tâm mình. Nhưng không phải!

Bên dưới nỗi sợ hãi này, tôi khám phá được thêm một lớp khác nữa, đó là chưa nhận thấy rõ giá trị bản thân. Khám phá này khiến tôi ngạc nhiên khôn cùng. Tôi, một người từng đoạt giải thưởng American Book Award với cuốn The Dancing Wu Li Masters. Tôi, một người được tán dương và nổi tiếng. Người ta muốn nghe tôi nói, nhưng tôi không nghĩ rằng mình có gì đáng để họ lắng nghe. Tôi không thể tưởng tượng liệu người ta còn thích tôi một khi họ biết tôi thật sự là ai. Tôi cảm thấy chắc hẳn có gì đó sai lầm ở những người ngưỡng mộ tôi. Tôi không nhận thấy ở mình điều gì đó đáng để đề cao.

Khi tôi nhận ra mình đã không hề đánh giá đúng bản thân chút nào, đột nhiên tất cả những thứ tôi vừa khám phá ra cùng ập đến với tôi. Do thiếu quý trọng bản thân nên tôi đã không tin là mình có quyền để sống. Vì không tin là mình có quyền sống cho nên tôi sợ tất cả mọi thứ. Bởi do sợ tất cả mọi thứ nên tôi cần kiểm soát tất cả mọi thứ. Nhu cầu đó rất mãnh liệt bởi, về mặt cảm xúc, đây là một vấn đề sống còn. Vì vị hôn thê của tôi là một người mạnh mẽ, cho nên việc cố gắng kiểm soát cô hóa ra trở thành sự tranh đua.

Vậy là câu hỏi dằn vặt tôi bấy lâu nay – “Tôi đã làm gì nên nỗi?” – đã được trả lời. Tất cả các mảnh ghép đã gắn khớp với nhau một cách nhiệm màu khi những dòng phim liên quan đến sự đổ vỡ được tua lại trong tâm trí. Tôi tự đặt câu hỏi để nhận ra mình đã tạo nên cơn ác mộng này như thế nào. Và tôi đã thấy đáp án.

Tiến trình này kéo dài nhiều tháng. Lại mất thêm mười năm nữa để làm quen, thấm nhuần phương pháp tự xem xét nội tâm này. Giờ thì tôi đi thẳng vào gốc rễ của vấn đề. Tôi không loay hoay dẹp bỏ nỗi sợ hãi, sự kiểm soát hoặc sự tranh đua của mình, mà kiểm tra ngay lòng tôn trọng bản thân. Khi cảm xúc giận dữ trong tôi xuất hiện nhưng chưa tuôn ra thành lời, tôi tự khen mình: “Giỏi đấy!”. Nếu tôi tiến về trước hai bước và trượt lùi một bước rưỡi, tôi vẫn tự chúc mừng mình. Tôi cũng thấy tự hào về bản thân khi bày tỏ lòng ngưỡng mộ đối với người khác. Ban đầu tôi cảm thấy kỳ cục vì chưa từng làm những việc như vậy.

Nay tôi đã thay đổi. Tôi học được cách chia sẻ với bạn bè, cách trân trọng họ, cách để cho họ trân trọng tôi. Tôi trân quý tất cả những gì mình đã học. Tôi và vị hôn thê chỉ ở bên nhau ba tháng trong suốt hai năm đính hôn. Đến năm thứ hai chúng tôi sống ly thân, và cố nối lại với nhau. Vào lúc ấy tôi không biết tại sao chúng tôi không thể hàn gắn được, nhưng giờ thì tôi đã biết.

Nhà cô ở bờ biển bên này, còn nhà tôi ở bờ bên kia. Khoảng cách địa lý phản ánh khoảng cách tình cảm bên trong hai người chúng tôi. Sự gần gũi không phải lúc nào cũng thoải mái. Tôi nghĩ chúng tôi thân tình, khắng khít vì chúng tôi yêu nhau sâu đậm, nhưng tôi đã không có dũng khí để thật sự thân tình với cô.

Tôi chưa bao giờ thổ lộ nỗi sợ hãi sâu kín nhất của mình với cô. Chưa bao giờ nói với cô rằng tôi cảm thấy ghen tị, cảm thấy sợ hãi như thế nào. Hôn ước của chúng tôi kết thúc vì chúng tôi chưa yêu nhau đủ nhiều. Chúng tôi đã yêu nhau rất nhiều, nhưng chỉ tình yêu thôi thì chưa đủ.

Cần phải có gì đó nữa để làm cho mối quan hệ hợp tác tâm linh vận hành.

Lòng tin cậy

- Tôi chưa bao giờ ngã nhiều lần như thế này. – Martha cười khúc khích. – Ở Kansas, chúng tôi không trượt tuyết.

Tất cả mọi người cười phá lên.

- Mỗi lần đứng lên là tôi nhớ đến những lúc bị vấp ngã rồi lại phải vực dậy. Thường thì tôi mau chóng lấy lại được tinh thần, như khi tôi bị gãy tay. Nhưng có lần tôi không thể gượng dậy nổi, chẳng hạn như sau khi tôi ly dị.

Giờ thì không ai cười nữa.

- Cứ như là tôi sắp tốt nghiệp chuyên ngành “nghiên cứu bản thân” vậy. – Cô tiếp tục. – Tôi đã thấy mình như thế nào trong một số tình huống, và tôi khác ra sao trong những tình huống khác. Tôi cũng thấy mình lặp lại cùng một kiểu phản ứng ở nhiều tình huống.

Martha đang thay đổi. Lẽ ra cô có thể kể lể cô đã đau đớn hoặc đã mệt mỏi như thế nào nhưng thay vào đó cô nói về những điều cô đã học được.

Điều gì làm nên sự khác biệt giữa “một bài học trượt tuyết bình thường” và “một ngày làm thay đổi cuộc đời”? Martha học cách nhận ra điều gì là quan trọng từ những trải nghiệm cuộc đời mình, và đó chính là sự tưởng thưởng lớn dành cho cô. Chính vì thế mà cô có rất nhiều khám phá bổ ích để kể với chúng tôi.

Hầu như người ta hay trông chờ người khác nói cho họ biết điều gì là quan trọng. Vì thế họ tìm đến các chuyên gia tham vấn tâm lý, các bậc hiền nhân. Họ khảo cứu từ sách báo. Họ lấy thông tin từ ti-vi và nghe đài.

Còn Martha đã trở thành “chuyên gia” của chính mình. Cô không cần hỏi ai khác xem “bài học trượt tuyết” dạy điều gì cho cô về vụ ly dị, và về những trải nghiệm đau buồn khác trong cuộc đời cô. Tự cô nhận thức ra và cô tin vào những hiểu biết thấu suốt đó.

Bạn có tin cậy vào những trải nghiệm của mình? Khi bạn đang tranh cãi, bạn có tin rằng cuộc “đấu khẩu” này đang nói cho bạn biết điều gì đó quan trọng về bạn? Khi bạn giận dữ, bạn có tin tưởng rằng cơn giận của bạn đang phô bày cho bạn điều gì đó bạn cần thấy?

Những đôi bạn đời tâm linh tin tưởng trải nghiệm sống của họ luôn mách bảo cho họ biết những điều quan trọng về bản thân. Đó là cách để họ phát triển tâm linh. Bạn không thể phát triển tâm linh nếu cứ mãi giận dữ, trách cứ, hờn dỗi, ghen tị, nôn nóng hay sợ hãi. Bạn cũng không thể phát triển tâm linh nếu đổ mọi trách nhiệm lên người khác cho những cảm xúc của bạn.

Người lựa chọn con đường phát triển tâm linh luôn tự nhìn vào bên trong bản thân – không phải là nhìn nhau với ánh mắt “nạn nhân” dành cho “thủ phạm” – khi họ giận dữ, sợ hãi hay buồn phiền. Họ dám nói về những điều họ sợ phải nhắc đến. Họ chia sẻ những gì họ cảm thấy nhưng họ không buộc tội nhau. Họ tin cậy vào tiến trình chữa lành này.

Chúng ta có thể thực hiện tiến trình đó như thế này: Hãy nhận ra tất cả những cảm xúc trong lòng bạn. Chúng có thể tiết lộ điều gì đó về bản chất con người bạn. Hãy chân thành chia sẻ điều bạn cảm nhận được.

Đôi bạn đời tâm linh tin tưởng rằng họ ở bên nhau để cùng phát triển tâm linh. Họ tin mọi chuyện xảy ra trong mối quan hệ của họ đều giúp họ làm điều đó. Điều này làm thay đổi cách nhìn về những trải nghiệm sống bên nhau, giống như sự hiểu biết thấu suốt của Martha từ bài học trượt tuyết – cô học được điều gì đó về chính mình mỗi khi vấp ngã. Điều tương tự cũng diễn ra trong mối quan hệ hợp tác tâm linh. Bạn hiểu thêm về bản thân mỗi lần bạn có bất đồng, và học hỏi được nhiều hơn mỗi khi bạn nỗ lực vượt qua sự bất đồng đó.

Càng học được nhiều thì bạn càng ít giận dữ, ít sợ hãi hay ít thu mình trong vỏ ốc. Kết quả là, bạn không cần phải mất nhiều thời gian để vực dậy tinh thần mỗi khi vấp ngã, không tốn nhiều thời gian để giữ quân bình trạng thái khi cảm thấy cơn giận dữ, ghen tị, buồn phiền, hay sợ hãi mới nhen nhóm bộc phát.

Nhiều người nghĩ bất đồng ý kiến không phải là điều hay, giống như việc ngã sóng soài khi trượt tuyết, nhưng người theo khuynh hướng tâm linh không nhìn sự việc theo cách đó. Họ thấy sự bất đồng là cơ hội để bạn bè hiểu nhau hơn, từ đó vun đắp cho tình bạn thêm thân thiết, vững bền. Họ nhìn nhận tất cả những trải nghiệm của họ theo cách ấy.