Chương IX

Tôi khát khao nhìn cậu ta, mặc dù trước nay tôi cũng đã thấy cậu ta nhiều lần, tôi nhìn vào cặp mắt cậu ta dường như để tìm ra trong ánh mắt ấy lời giải đáp cho những băn khoăn và có thể giải thích cho tôi hay: nhờ đâu mà cái cậu bé ấy có thể quyến rũ cô ta đến thế, lại có thể khơi dậy trong cô ta một tình yêu điên cuồng – một tình yêu khả dĩ khiến cho cô quên hết mọi nghĩa vụ bức thiết nhất, nhắm mắt từ bỏ tất cả những gì mà trước nay đối với Natasha vẫn là thiêng liêng cao quý nhất? Chàng tiểu công tước nắm lấy cả hai tay tôi, xiết chặt, ánh mắt cậu ta dịu dàng và trong sáng như soi vào tận tim tôi.

Tôi cảm thấy rằng mình có thể sai lầm khi kết luận về cậu ta chỉ bởi cậu ta vốn là kẻ thù của tôi. Vâng, tôi không thích cậu ta, và thú thật, trong số những người quen biết cậu ta chỉ có một mình tôi không bao giờ có thể thích được cậu ta. Ở cậu ta có nhiều cái tôi tuyệt đối không ưa, ngay cả cái vẻ ngoài trang nhã của cậu ta cũng vậy, và có thể chính vì nó quá ư trang nhã. Sau này tôi mới hiểu ra rằng trong việc này tôi đã nhìn nhận một cách định kiến. Vóc người cậu ta cao, cân đối, mảnh mai, khuôn mặt hơi dài, luôn tai tái, tóc màu hạt dẻ, đôi mắt to xanh biếc, dịu dàng và tư lự, lúc lúc lại chợt lóe lên một ánh vui tươi rất đỗi hồn nhiên và thơ dại, cặp môi dầy, nhỏ nhắn, đỏ chót, khuôn bởi một đường viền tuyệt mỹ, hầu như lúc nào cũng in thoáng một đường nét nghiêm trang, đột ngột lại nở một nụ cười bất ngờ và khả ái, thơ ngây và hồn nhiên đến nỗi, dù lúc ấy tâm trạng anh đang thế nào mặc lòng, anh vẫn cảm thấy một nhu cầu bức thiết là phải lập tức mỉm cười hưởng ứng theo cậu ta. Cậu ta ăn mặc không cầu kỳ nhưng luôn luôn trang nhã, sự trang nhã ấy dường như không mất một chút công sức nào mà là đã có sẵn ở cậu ta từ trong máu. Thật ra, cậu ta cũng có một vài cung cách không hay, nhưng thói quen xấu ở dạng cao: sự nhẹ dạ, tính tự mãn, sự táo tợn một cách lịch sự. Nhưng bởi quá trong sáng và hồn nhiên, chính cậu ta lại tự tố cáo và thú nhận ngay tất cả những thói quen ấy và tự giễu chúng. Tôi đồ rằng cái cậu bé này không bao giờ, cả lúc đùa cợt, lại có thể nói dối, và nếu như cậu có nói dối thì cũng không ngờ rằng điều ấy lại là xấu. Thậm chí cả đến chính thói vị kỷ ở cậu ta cũng có cái gì thú vị, có lẽ bởi vì nó rất cởi mở, không hề giấu giếm. Đúng là ở cậu ta chẳng có gì giấu giếm. Cậu ta yếu đuối, cả tin và nhút nhát, hoàn toàn không có một chút ý chí. Xúc phạm và lừa dối cậu ta cũng có tội và đáng trách như xúc phạm và lừa dối một đứa trẻ. Cậu ta ngây thơ không đúng tuổi tác và hầu như chẳng hiểu gì về cuộc sống thật, thậm chí dù có đến bốn mươi tuổi chắc cậu ta cũng sẽ chẳng hiểu gì. Những con người như vậy dường như vĩnh viễn vẫn là vị thành niên. Tôi nghĩ rằng không một ai có thể không yêu cậu ta, cậu ta khiến anh phải âu yếm như một đứa trẻ. Natasha nói đúng: cậu ta có thể làm cả những việc xấu khi chịu những ảnh hưởng mạnh mẽ, nhưng khi hiểu biết được hậu quả của nó, tôi nghĩ cậu ta có thể chết vì hối hận. Natasha đã linh cảm rất đúng rằng sẽ có người phụ nữ chi phối hoàn toàn cậu ta, thậm chí cậu sẽ trở thành vật hy sinh của cô ta. Cô đã cảm thấy trước niềm hân hoan của một tình yêu đắm đuối và sự dày vò đến đau đớn con người mà cô yêu, và cũng chính vì tình yêu, có lẽ vì thế mà cô đã vội vã dâng hiến tình yêu cho cậu ta trước. Có điều, trong ánh mắt của cậu ta cũng rực lửa tình yêu và cậu ta nhìn cô thật đắm đuối. Cô quay nhìn tôi đắc thắng. Lúc này cô đã lãng quên tất cả – cả bố mẹ, cả cuộc chia tay và những nghi ngờ… Cô đang hạnh phúc

– Vanya! – Cô kêu lên, – em có lỗi với anh ấy và không xứng với anh ấy! Em đã nghĩ là anh sẽ không tới, Aliôsa ạ. Hãy bỏ qua cho những ý nghĩ nhảm nhí của em, anh Vanya. Em sẽ chuộc lại lỗi ấy – Cô nói thêm và nhìn cậu ta với một tình yêu bất tận. Cậu ta mỉm cười, hôn tay cô và không buông bàn tay ấy ra nữa, cậu ta quay lại nói với tôi:

– Anh hãy tha lỗi cho cả tôi nữa, từ lâu tôi đã muốn ôm anh như một người anh em ruột, cô ấy đã nói với tôi bao nhiêu chuyện về anh! Trước nay tôi với anh chỉ mới thoạt quen biết chút ít và chưa có dịp kết thân với nhau. Từ nay chúng ta sẽ là bạn, và… anh hãy tha thứ cho chúng tôi, – cậu ta khẽ nói thêm gương mặt thoáng hồng và mỉm một nụ cười khả ái đến nỗi tôi không thể không đáp lại lời chào hỏi của cậu ta bằng tất cả chân tình.

– Vâng, vâng anh Aliôsa, – Natasha cướp lời, – anh ấy là của chúng ta, là anh của chúng ta, anh ấy đã tha thứ cho anh và em, thiếu anh ấy chúng mình sẽ không có hạnh phúc. Em đã nói với anh rồi… Ôi, anh Aliôsa, chúng mình là những kẻ tàn nhẫn! Nhưng từ nay chúng mình sẽ sống thành một bộ ba… Vanya! – Cô nói tiếp, cặp môi run rẩy, – thế là bây giờ anh sẽ về nhà, sẽ trở lại chỗ mọi người, anh vốn có một tấm lòng vàng, cho dẫu mọi người không tha thứ cho em, nhưng anh đã tha thứ thì hẳn mọi người cũng dịu lòng đôi chút vì em. Anh hãy thuật lại cho gia đình em tất cả bằng lời của chính anh thốt từ đáy lòng, anh hãy tìm những lời sao cho… Hãy che chở cho em, hãy cứu em với, hãy giải thích cho gia đình em tất cả những nguyên cớ như chính anh đã hiểu. Anh biết không, Vanya, có thể em đã không quyết định làm việc này, nếu hôm nay không có anh ở bên em! Anh là cứu tinh của em, em đã ngay lập tức hy vọng rằng anh sẽ biết cách lý giải với mọi người sao cho chi ít thì cái tin khủng khiếp thoạt đến này cũng sẽ dịu bớt đối với mọi người. Trời ơi, trời ơi!... Anh hãy nói hộ em với gia đình rằng em biết lúc này mọi người chưa thể tha thứ cho em, mà dẫu gia đình có tha thứ thì chúa cũng không tha thứ cho em, nhưng dù mọi người có nguyền rủa em thì em vẫn cầu chúc, khấn nguyện cho mọi người suốt cả cuộc đời mình. Tất cả trái tim em luôn ở bên gia đình! Ôi, cớ sao tất cả chúng ta không thể cùng chung sống hạnh phúc! Cớ sao, cớ sao vậy!... Lạy trời! Em đang làm gì thế này! – Cô bỗng kêu lên như vừa chợt tỉnh lại, run rẩy toàn thân vì hoảng sợ, và đưa tay che lấy mặt. Aliôsa ôm lấy cô và lặng lẽ xiết chặt vào lòng. Mấy phút lặng lẽ trôi qua.

– Anh có thể đòi hỏi một sự hy sinh đến thế kia đấy! – Tôi nói, nhìn cậu ta trách móc.

– Anh hãy tha lỗi cho tôi! – Cậu ta nhắc lại, – tôi cam đoan với anh rằng bây giờ tất cả nhữn bất hạnh này, dù rất lớn, nhưng cũng chỉ chốc lát. Tôi hoàn toàn tin ở điều ấy. Cần phải cứng cỏi để chịu đựng được phút giây này, chính cô ấy cũng nói với tôi như vậy. Anh biết đấy: nguyên nhân của mọi chuyện này là do thói sĩ diện của gia đình, những sự cãi cọ hoàn toàn không cần thiết, thậm chí cả kiện tụng nữa!... Nhưng… (tôi đã nghĩ đến điều này rất lâu, xin cam đoan với anh như vậy) mọi việc ấy cần phải chấm dứt. Hai gia đình chúng ta sẽ lại gắn bó và lúc ấy mọi người sẽ hoàn toàn hạnh phúc, rồi các cụ sẽ làm lành và chấp nhận chúng tôi. Biết đâu, chính cuộc hôn nhân của chúng tôi lại có thể khởi đầu cho sự dàn hòa của các cụ! Tôi nghĩ rằng thậm chí cũng không thể khác được. Anh nghĩ thế nào?

– Anh nói đến đám cưới. Vậy thì khi nào hai người sẽ thành hôn? – Tôi nhìn Natasha hỏi.

– Ngày mai, ngày kia, chậm nhất là ngày kìa – chắc chắn như vậy. Anh xem, tôi cũng chưa biết rõ, nhưng thật ra thì ở đây cũng chưa chuẩn bị được gì. Tôi còn cho là hôm nay có thể Natasha chưa đến. Hơn nữa, bố tôi khăng khăng muốn dẫn tôi tới chỗ cô vợ chưa cưới hôm nay (người ta đang hỏi cho tôi một cô vợ, chắc Natasha đã kể cho anh biết? Nhưng tôi không thích). Thế đấy, tôi chưa thể tính toán mọi việc thật chắc chắn được. Nhưng dù sao thì nhất định ngày kia chúng tôi sẽ làm lễ thành hôn. Ít nhất thì tôi cũng thấy như thế bởi vì không thể nào khác được. Ngày mai chúng tôi sẽ ra chỗ đường đi Pxcốp. Ở đấy, trong một làng không xa, tôi có một người bạn học trung học, một người rất tốt, có thể, tôi sẽ giới thiệu anh với cậu ta. Trong làng ấy cũng có một vị linh mục, tuy nhiên, tôi cũng không biết chắc là có thật hay không. Cần phải thăm dò trước, nhưng tôi không kịp. Vả lại, tất cả những việc ấy thật ra chỉ là chuyện vặt vãnh. Cái chính là hình thức. Cũng có thể mời một ông linh mục ở làng bên cạnh, anh thấy thế nào? Vì ở đấy cũng có những làng bên cạnh mà! Chỉ tiếc là đến nay tôi chưa kịp viết tới đấy một dòng nào, cần phải báo trước cho họ. Sợ anh bạn tôi lúc này không có nhà… Nhưng đấy là việc thứ yếu! Đã quyết định rồi thì đến đây chúng tôi sẽ lo lấy hết, chứ không ư? Còn bây giờ, từ nay đến mai, hoặc đến ngày kia, cô ấy sẽ sống ở đây với tôi, tôi đã tìm thuê một căn phòng riêng để sau khi trở về chúng tôi sẽ sống. Tôi không về ở với bố nữa, đúng vậy không? Anh sẽ đến với chúng tôi, tôi đã bố trí căn phòng tuyệt vời, các bạn trẻ ở trường trung học sẽ đến với tôi, tôi sẽ tổ chức các buổi tối tiếp tân…

Tôi ngơ ngác và buồn bã nhìn cậu ta. Natasha đưa mắt như cầu khẩn tôi đừng xét nét cậu ta một cách nghiêm khắc mà phải độ lượng hơn. Cô nghe chuyện của cậu ta với nụ cười buồn rầu trên môi, đồng thời lại ngắm nhìn cậu ta như cách người ta vẫn ngắm một chú bé đáng yêu, và lắng nghe những câu chuyện huyên thuyên chẳng ra ngô ra khoai gì nhưng lại thú vị. Tôi nhìn cô trách móc. Tôi cảm thấy nặng nề không chịu nổi.

– Thế còn ông bố anh? – Tôi hỏi. – Anh có tin chắc là ông ta sẽ tha thứ cho anh không?

– Tất nhiên, ông ấy còn biết làm sao nữa? Nghĩa là, tất nhiên, thoạt đầu ông ấy sẽ quở mắng tôi, tôi tin chắc như vậy. Ông ấy vốn vẫn nghiêm khắc với tôi thế đấy. Có thể ông ấy sẽ kêu ca phàn nàn với ai đó, tóm lại là dùng quyền người cha mà… Tuy nhiên, mọi chuyện ấy chẳng có gì nghiêm trọng. Ông ấy yêu tôi vô cùng, ông ấy giận, nhưng rồi sẽ tha thứ. Lúc ấy mọi chuyện sẽ yên lành, và tất vả đếu sẽ hạnh phúc. Bố cô ấy cũng thế

– Nhưng nếu ông cụ không tha thứ? Anh đã nghĩ đến điều ấy chưa?

– Ông ấy nhất định sẽ tha thứ, chỉ có điều có thể không sớm lắm. Thế thì sao? Tôi sẽ chứng minh cho ông ấy biết rằng tôi cũng có bản lĩnh. Ông ấy vẫn mắng tôi là không có bản lĩnh, là nông nổi, nhẹ dạ. Để rối bây giờ ông ấy xem tôi có nông nổi nhẹ dạ hay không. Bởi vì làm một người có gia đình không phải là trò đùa, lúc ấy tôi sẽ không còn là một đứa trẻ con nữa… tức là tôi muốn nói rằng tôi sẽ như mọi người khác… những người có gia đình. Tôi sẽ sống bằng sức lao động của mình. Natasha bảo rằng như vậy sẽ tốt hơn gấp bội là sống dựa vào người khác như chúng tôi hiện đang sống. Giá như anh biết được cô ấy đã nói với tôi bao điều tốt đẹp! Tôi sẽ không nghĩ ra được những điều ấy – tôi lớn lên và được dạy dỗ không bình thường. Thật ra, chính tôi cũng biết rằng tôi nông nổi, nhự dạ, và hầu như chẳng có năng lực làm được việc gì, nhưng, anh biết không, ngay hôm kia tôi đã nảy ra những ý nghĩ đáng kinh ngạc. Mặc dù bây giờ chưa phải lúc nhưng tôi vẫn kể cho anh, vì cần cho cả Natasha nghe nữa, và anh sẽ cho chúng tôi một lời khuyên. Thế này anh ạ: tôi muốn viết truyện và bán cho các tạp chí như anh vậy. Anh sẽ giúp tôi làm quen với giới báo chí, được chứ? Tôi trông chờ ở anh, và suốt đêm qua tôi đã nghĩ được ra một cuốn tiểu thuyết, tất nhiên, mới thử thôi, và anh biết không: có thể viết ra một tác phẩm rất thú vị. Chủ đề thì tôi thuổng từ một vờ hài kịch của Xerip… nhưng tôi sẽ kể cho anh sau. Cái chính là người ta sẽ trả tiền cho tôi…vì người ta cũng trả tiền cho anh, phải không?

Tôi không thể nhịn được cười.

– Anh cứ cười, – cậu ta nói và cũng cười theo tôi. – Ồ không, anh hãy nghe tôi, – cậu ta nói thêm với vẻ hồn nhiên kỳ lạ, – anh chưa nhìn tôi đúng thực chất đấy thôi, thật đấy, tôi có rất nhiều khả năng quan sát, rồi anh xem. Tại sao không thử một tí? Biết đâu sẽ cho ra được một cái gì đấy… Song tất nhiên, có lẽ là anh nói đúng, quả là tôi chẳng biết gì về cuộc sống thực, Natasha cũng bảo tôi thế, thậm chí tất cả mọi người đều nói vậy, tôi sẽ là nhà văn thế nào nhỉ? Anh cứ cười, cứ cười đi, nhưng hãy sửa sang hộ tôi, anh làm việc này vì cả cô ấy nữa mà, vì anh cũng yêu cô ấy, tôi cảm thấy thế, tôi rất buồn vì điều ấy, và tôi chẳng biết cô ta yêu tôi vì cái nỗi gì? Còn tôi, có thể tôi sẽ hiến dâng cho cô ấy cả cuộc đời tôi. Đúng là từ trước đến nay tôi không hề sợ một điều gì, nhưng đến bây giờ tôi thấy sợ: chúng mình gợi ra điều ấy làm gì nữa! Trời ơi, với một con người toàn tâm toàn ý hiến dâng cho sự nghiệp của mình, phải chăng sẽ rất trớ trêu nếu anh ta không đủ khả năng và lòng kiên định để thực hiện nghĩa vụ đó? Anh là bạn của chúng tôi, xin anh hãy giúp đỡ chúng tôi. Anh là người bạn duy nhất của còn lại của chúng tôi. Mà tại sao tôi lại coi anh là duy nhất? Xin anh hãy tha lỗi, vì tôi đã coi anh như thế, tôi đã coi anh là một người hết sức cao thượng và tốt hơn tôi rất nhiều. Nhưng tôi sẽ sửa chữa, hãy tin rằng tôi sẽ xứng đáng với cả hai người.

Nói đoạn, cậu ra lại xiết lấy tay tôi, đôi mắt tuyệt đẹp long lanh một tình cảm chân thành và thắm thiết. Cậu ta nói tiếp. – Xin anh đừng nghĩ xấu về chúng tôi. Tuy thế thôi chứ tôi cũng có nhiều triển vọng, còn về vật chất thì chúng tôi hoàn toàn đầy đủ. Giả dụ như tôi không thành công trong công việc viết tiểu thuyết (thú thật tôi cũng vừa nghĩ rằng viết tiểu thuyết là ngu ngốc, và tôi chỉ kể với anh để nghe ý kiến của anh thôi) – nếu không thành công về tiểu thuyết thì cùng lắm tôi có thể đi dạy nhạc. Chắc anh chưa rõ là tôi biết âm nhạc? Tôi sẽ không xấu hổ để sống bằng nghề đó. Tôi có nhiều đồ trang sức và vật dụng trang điểm quý giá, để chúng làm gì? Tôi sẽ bán đi và anh biết là chúng tôi sẽ sống được bao lâu bằng những thứ đó! Cuối cùng, trong trường hợp vạn bất đắc dĩ, cũng có thể tôi sẽ ra làm việc. Bố tôi sẽ rất vui, ông luôn luôn giục tôi đi làm, nhưng tôi toàn viện cớ không được khỏe để từ chối (Quả thật tôi cũng được nhận xét như thế ở đâu đó) và rồi ông già sẽ thấy rõ việc lấy vợ là có lợi cho tôi, giúp tôi tu tỉnh lại, và tôi sẽ bắt đầu làm việc thực sự – ông sẽ vui mừng và tha thứ cho tôi...

– Thế nhưng, Alexey Petrovich, anh có nghĩ rằng quan hệ giữa bố anh và bố cô ấy hiện nay đang ra sao không? Anh có nghĩ là tối hôm nay ở nhà họ sẽ thế nào không?

Và tôi chỉ cho cậu ta thấy Natasha bây giờ đang tái xanh tái xám bởi những lời nói của tôi. Tôi đã thật thẳng tay và không thương xót.

– Vâng, vâng, anh nói đúng, điều ấy thật khủng khiếp! – Cậu ta đáp, – tôi đã nghĩ đến điều đó và đau khổ tận đáy lòng… Nhưng tôi biết làm gì bây giờ? Anh nói đúng: chỉ mong sao cho bố mẹ cô ấy tha thứ cho chúng tôi! Nếu như anh biết được tôi yêu mến cả hai ông bà cụ như thế nào! Cả hai đối với tôi đều như ruột thịt, vậy mà tôi đã đền đáp họ như thế đấy!... Ôi, cãi với cọ, kiện với tụng! Anh có tin là chúng tôi đã đau khổ vì những chuyện ấy biết chừng nào! Mà vì sao họ lại bất hòa cơ chứ? Sự thật là chúng ta đều yêu mến nhau mà lại đi cãi cọ nhau! Dù sao thì rốt cuộc cũng phải làm lành thôi! Thật đấy, nếu tôi ở địa vị của họ thì tôi đã hành động như vậy… Những lời của anh làm cho tôi hoảng sợ. Natasha, chúng mình đã nhắc tới điều khủng khiếp ấy làm gì? Anh đã nói trước rồi mà… Em cứ nằng nặc… Nhưng Ivan Petrovich ạ, có thể mọi chuyện rồi cũng đâu vào đó, anh nghĩ thế nào? Bởi thế nào rồi cuối cùng các cụ cũng sẽ dàn hòa! Chúng tôi sẽ dàn hòa các cụ. Sự việc nhất định phải thế, các cụ sẽ không phản đối tình yêu của chúng tôi đâu… Dù các cụ có nguyền rủa chúng tôi thì chúng tôi vẫn cứ yêu mến họ, và rồi các cụ sẽ thay đổi. Anh cứ tin là có những lúc ông già tôi thật từ tâm. Ông cụ chỉ cay nghiệt trong việc ấy thôi chứ trong những trường hợp khác ông rất tỉnh táo. Giá như anh biết được hôm nay ông cụ đã nhẹ nhàng âu yếm với tôi như thế nào để thuyết phục tôi! Thế mà hôm nay tôi lại đi phản lại ông cụ, điều đó làm tôi rất buồn. Mà tất cả cũng chỉ vì những thành kiến đã lâu! Đúng là điên rồ! Nhưng sao kia, giá như ông cụ được ngắm nhìn cô ấy kỹ một chút và thử tiếp xúc với cô ấy dù chỉ nửa giờ thôi? Nhất định ông sẽ lập tức cho phép chúng tôi, – vừa nói những lời ấy Aliôsa vừa nhìn Natasha dịu dàng và đằm thắm.

– Đã hàng ngàn lần tôi thích thú hình dung ra cái cảnh, – cậu ta tiếp tục huyên thuyên, – ông cụ sẽ yêu mến cô ấy biết bao khi biết rằng cô ấy đã khiến mọi người kinh ngạc. Bởi vì tất cả mọi người chưa hề thấy một cô gái nào như thế. Bố tôi cứ đinh ninh rằng cô ấy chỉ là một cô gái giảo quyệt. Trách nhiệm của tôi là phải khôi phục lại danh dự cho cô ấy và tôi sẽ làm điều đó! Ôi, Natasha, mọi người sẽ yêu em, tất cả, không một ai có thể không yêu em, – cậu ta xúc động tiếp lời. – Dù anh không xứng với em, nhưng xin em hãy yêu anh, Natasha, bởi vì anh đã… em biết anh đã rồi đấy! Nào chúng mình có cần gì nhiều cho hạnh phúc của chúng mình đâu! Không, anh tin và tin rằng buổi tối hôm nay phải mang lại cho chúng ta hạnh phúc, bình yên và cả sự hòa hợp! Hãy cầu nguyện cho buổi tối hôm nay đi em! Phải thế không, Natasha? Nhưng em làm sao thế? Trời ơi, làm sao thế em?

Cô tái nhợt như xác chết. Suốt thời gian Aliôsa nói huyên thuyên, cô cứ chăm chăm nhìn cậu ta, nhưng ánh mắt thì mỗi lúc một mờ dần và bất động, gượng mặt mỗi lúc một tái mét. Tôi cảm thấy rằng rốt cuộc cô không còn nghe thấy gì nữa và như người mất hồn. Tiếng kêu của Aliôsa dường như bất chợt đánh thức cô dậy. Cô chợt tỉnh, quay nhìn và đột nhiên lao lại phía tôi. Vội vã đến cuống quít, và hình như muốn giấu Aliôsa, cô rút trong túi ra một bức thư và trao cho tôi. Bức thư cô gửi cho bố mẹ và được viết từ hôm trước. Vừa trao thư cô vừa dán mắt vào tôi như muốn dùng ánh mắt níu chặt lấy tôi. Trong ánh mắt ấy chứa biết bao nhiêu là tuyệt vọng khiến tôi không bao giờ quên được cái nhìn khủng khiếp ấy. Tôi cũng rất sợ hãi, tôi thấy rõ là lúc cô đã cảm thấy hết sự khủng khiếp trong việc làm của mình. Cô gắng gượng để nói với tôi một lời, nhưng chỉ mở miệng thì cô đã đột ngột ngã xuống ngất xỉu. Tôi kịp giữ lấy cô. Aliôsa thì hoảng sợ đến tái xanh xám: cậu ta xoa thái dương, hôn lên tay lên môi cô. Phải đến vài phút sau cô mới tỉnh lại. Chiếc xe ngựa mà Aliôsa dùng để đi tới đây đang đậu ở gần đấy, cậu ta liền vẫy nó lại. Natasha ngồi vào xe như người mất hồn, tay vẫn ghì chặt lấy tay tôi, và một giọt nước mắt nóng bỏng lăn trên những ngón tay tôi. Chiếc xe ngựa rùng mình. Tôi vẫn đứng rất lâu, nhìn theo cô. Trong giây phút ấy tất cả hạnh phúc của tôi đã chết. Và cuộc đời tôi bị bẻ làm hai nửa. Tôi đau đớn nhận ra điều ấy… Tôi chậm chạp trở lại con đường cũ, trở lại với các cụ. Tôi biết nói gì đây lúc đến trước các cụ? Ý nghĩ tôi chết lặng và chân tôi như khuỵu xuống…

Và đấy là tất cả câu truyện hạnh phúc của đời tôi, tình yêu của tôi đã kết thúc như vậy đấy. Bây giờ tôi xin tiếp tục câu chuyện đang bỏ dở.