Chương IX

Một ngày bất thường, anh Thái hẹn gặp tôi, 2 giờ chiều, ở địa chỉ X. Địa chỉ X nằm trong một phố nhỏ, rợp mây mùa đông. Trước cửa địa chỉ X có cây si già rễ đỏ. Tôi làm đúng lời anh Thái dặn buổi sáng: tôi dắt xe thẳng vào cổng, không chào hỏi ai, cũng không có ai, ngoài cổng. Tôi để xe, rồi cứ thế ẩy cửa vào, buồng ngoài không có ai. Anh Thái ngồi đợi, ở buồng trong: có thêm một anh nữa, tuổi ngoài 30, vận bộ comlê xám, đội mũ phớt cũng xám. Anh Thái đứng dậy giới thiệu: đây là anh Trần B, cấp trên trực tiếp của anh. Tôi nhớ lần đầu tiên khi gặp anh Thái, tôi đã phải ngồi trên một chiếc ghế đẩu, thấp bé nhất. Cho nên bây giờ tôi nhìn xung quanh: buồng có một bàn và ba ghế, cao như nhau, một giường cá nhân góc tường. Mọi cửa sổ và cửa ra vào đều đóng kín. Đèn điện bật sáng, nên phòng rất ấm. Mùi trà thơm ngát: không phải mùi nhài, cũng không phải mùi sen. Tôi tự nhủ, tại sao lại cần cả anh cấp trên. Biết thế này, tôi đã không mách lẻo cho đỡ bú dù. Anh Trần B như đọc được í nghĩ tôi, anh nói: “Anh đừng ngại. Mình nói chuyện chơi, với nhau thôi. Tôi có đọc thư, anh gửi anh Thái, cho nên tôi đến, gặp anh. Công an là của dân, vì dân. Anh giúp chúng tôi, là rất tốt. Thấy chuyện gì lạ, anh cứ kể đúng, không cần đặt giả thiết. Có những chi tiết. tưởng vô nghĩa, lại giúp chúng tôi, rất nhiều. Anh đừng ngại. Anh uống nước đi”. Tôi uống trà, thấy trà rất ngon. Tôi châm thuốc và bắt đầu kể. Tôi nói: “Tôi làm phụ lái cho ông Phúc, đã 3 tháng. Tính tôi vốn đa nghi. Vì nhiều việc xảy đến quá. Những điều tôi sẽ kể, có khi cũng là do cái tính tôi, nó đa nghi. Nếu rơi vào giả thiết, các anh bỏ qua cho tôi”. Anh Trần B nói: “Không sao. Chúng tôi có trách nhiệm, của người nghe. Anh biết gì cứ nói”.

Thế là tôi kể, như thế này: Tình Bốp có giữ một số sách, tôi cho mượn. Chủ iếu sách trinh thám tiếng Pháp. Một hôm trên tacxi tôi táy máy, mở nắp hộp để đồ lặt vặt. Mọi khi vẫn khóa, hôm ấy tự dưng mở được ngay. Thay vì thấy dụng cụ chữa xe, tôi lại thấy cuốn truyện Tiếu Lâm của tôi. Tôi định cất vào túi áo, thì ông Phúc trông thấy. Ông vội giật lấy, cho ngay vào hộp, khóa lại. Ông có vẻ quá bất ngờ, nên không kịp nói, một câu giải thích. Lúc ấy cũng bận rộn, nên ông chỉ hất hàm, ra hiệu tôi tiêp tục công việc. Thái độ của ông làm tôi bực mình. Tôi tự hỏi, bằng con đường nào, sách của tôi ở nhà Tình Bốp, lại đến tận đây? Sách của tôi, không kí tên: vì thằng nào ăn cắp sách, chỉ xé cái chữ kí, là tôi mất. Cho nên bao giờ tôi cũng để một dấu hiệu chỉ mình tôi biết, trên bìa sách. Sách của tôi, chỉ cần thoáng nhìn, thấy cái bìa sách, cái gáy sách, là nhận ra ngay. Ông Phúc đọc báo thì có, đọc sách thì không bao giờ. Lục cả nhà ông, tìm không nổi một cuốn. Thế mà một lần, tôi bắt gặp bà Phúc, một mình trên gác, đang đốt một cuốn sách. Thấy tôi, bà nói: đốt đi để khỏi rác rưởi đầy nhà. Trong đám lửa, thấy cuốn Kì Phát Giết Người, tôi cho Tình Bốp mượn. Tôi nhận ra ngay, vì tôi đóng bìa lại cho nó, và cắt hình vẽ khác, dán lên trên. Tôi hỏi: “Sách kia của nhà ta? Hay mượn của ai?” Bà Phúc nói: “Anh này hay nhỉ. Anh hỏi lôi thôi vậy làm gì?” Rồi bà kều lửa, cho cháy to hơn, và phi tang cuốn sách. Ông Phúc ở phòng bên sang, tôi nói chuyện qua quít với ông, rồi xuống hiệu sách cũ của ông Khang. Tôi vẫn thường xuyên vào, để mua sách trinh thám. Mà không lần nào tìm được sách của tôi, trong hiệu sách cũ của ông. Tôi hỏi ông Khang: “Ông Phúc có bao giờ mua sách ở đây không?” Ông Khang nói: “Không. Tôi với vợ chồng ông cả năm không hỏi nhau một câu, còn mua bán gì”. Nói rồi, ông Khang ngồi, nói xấu ông Phúc. Do đó tôi mới biết, lí lịch vợ chồng ông Phúc.

Tôi dừng lại, vì không thấy hai anh hỏi gì cả. Tôi dừng, để hai anh muốn hỏi gì thì hỏi. Thế rồi tôi kể tiếp, như thế này: Quay về chuyện mấy cuốn sách. Tôi cứ phân vân mãi, không hiểu, vì sao chúng lại ở nhà ông Phúc, và tại sao, bà Phúc lại đốt sách của tôi, trên gác vắng. Sao không mang, xuống sân mà đốt, cho an toàn. Sau đó, ông Phúc mời tôi đi ăn thịt chó. Ông nói: “Tôi là bảo vệ khu phố, cái gì cũng phải gương mẫu. Ở nhà tôi, những sách báo cũ, văn hóa đế quốc để lại, khắp các xó xỉnh. Tôi bảo nhà tôi, thấy là phải đốt hết”. Ông nói vậy, nhưng tôi không tin. Tôi nhiều kinh nghiệm trinh thám: tôi vào nhà ông hằng ngày, đâu có nhìn thấy văn hóa đế quốc quanh các xó xỉnh, như ông nói. Tôi bèn đến nhà Tình Bốp, tôi đòi sách. Tình Bốp tìm, rồi trả lại, thiếu mất hai cuốn tôi thấy ở nhà ông Phúc, thiếu cả một cuốn trinh thám loại bìa láng bóng nữa. Tôi nói: “Mày bán sách của tao rồi”. Tình Bốp nói: “Bán được mấy xu. Tao không nhớ đã để đâu mất”. Tôi thấy Tình Bốp thật thà. Nhưng tôi cứ tiếc mãi mấy cuốn sách.

Tôi dừng lại. Anh Thái có vẻ suy nghĩ. Anh Trần B vẫn thản nhiên. Hình như, hai anh đã thỏa thuận, từ trước: anh Thái không nói gì, chỉ một mình anh Trần B nói. Anh Trần B hỏi tôi: “Anh phân tích sự kiện thế nào?” Tôi nói: “Tôi không phân tích, tôi đặt giả thiết. Ông Phúc và Tình Bốp có liên lạc, với nhau. Tình Bốp tuyên bố không quen ông Phúc. Ông Phúc khẳng định chưa bao giờ gặp bốn thằng bạn tôi. Nhưng qua chuyện mấy cuốn sách, tôi nghĩ họ giấu tôi quan hệ của họ. Thế là tôi không tin lòng tốt của ông Phúc nữa”. Anh Trần B nói: “Như thế là phân tích, trên hai sự kiện. Như thế không phải là giả thiết. Kết quả của phân tích, là họ nói dối anh. Bây giờ anh kể, tất cả những gì anh biết, về ông Phúc”. Tôi nói: “Tôi thấy, ông ta quá khôn, quá khéo, cho nên không thật. Trong việc ông đối xử với tôi, cũng quá tốt, cho nên không thật. Cái gì quá, cũng không thật”. Anh Trần B cười. Anh nói: “Như thế là giả thiết. Giả thiết là cảm tính. Không phải thế đâu. Không phải trường hợp nào cũng như thế. Những khi rượu say, ông Phúc thường hỏi anh, những chuyện gì?” Tôi nói: “Đủ chuyện. Rượu vào thì bốc, nên tôi kể hết, các chuyện rắc rối, của tôi với tôi, của tôi với bạn bè, tôi với khu phố. Ông Phúc bảo, hôm nào ông sẽ trao đổi, với anh Thái, về chuyện của tôi. Ông nói anh Thái giỏi lắm, anh Thái dụ dỗ bọn thằng Hoóng, để chúng nó khai ra hết. Khai xong, thì cả lũ bị bắt bỏ tù”. Đến đây, tôi ngồi im. Anh Trần B nói: “Anh kể tiếp đi. Ông Phúc nói gì nữa, về anh Thái?” Tôi nói: “Ông Phúc bảo, anh Thái nghĩ gì trong đầu, có trời biết. Ông Phúc cũng nói, thằng nhọn cằm có thể là người của anh Thái. Có lúc tôi tin, có lúc tôi không tin”. Anh Trần B nói: “Anh không tin là giả thiết. Anh tin cũng là giả thiết. Chúng tôi hiểu anh. Ông Phúc còn nói gì nữa?” Tôi nói: “Ông Phúc hay kể về ông Tóc Bạc. Ông Tóc Bạc phụ trách phản gián, trên bộ nội vụ. Ông Phúc ca ngợi lắm. Ông Phúc nói, ông Tóc Bạc rất giỏi mưu mẹo”. Anh Trần B hỏi: “Về Đoành, Tình Bốp và Lily, ông Phúc nói gì, khi nghe anh kể, về họ?” Tôi nói: “Ông Phúc nói, Đoành như vậy là tiến bộ. Đoành đã có công gì đấy, với công an, mới được giúp đỡ như vậy. Ông Phúc hỏi tôi, có nghi Tình Bốp là gián điệp không. Tôi nói có nghi. Ông Phúc gật đầu. Ông nói Lily, thì đúng là người của Phòng Nhì. Ông còn hỏi, có giữ được tài liệu gì của Lily thì đưa cho ông, ông sẽ giúp tôi, đem nộp công an, để lập công. Ông nói, đừng đưa trực tiếp, công an lại nghi ngờ thêm. Ông còn nói, ông làm bảo vệ ông biết, thời nào cũng có cái lắt léo của nó, tôi muốn làm gì, cũng nên bàn với ông trước. Cho nên tôi kể với ông, tất cả chuyện của tôi. Cho đến ngày phát hiện ra cuốn truyện bị đốt”. Anh Trần B nói: “Anh uống trà đi. Bây giờ tôi có thể nói thật, với anh ba điều này. Thứ nhất, chúng tôi là của dân và vì dân. Có hàng nghìn người góp tai, góp mắt cho chúng tôi. Thứ hai, chúng tôi làm việc khoa học, trên những phân tích tài liệu đáng tin cậy, rồi mới kết luận. Chúng tôi không đặt giả thuyết, vì giả thuyết là mơ hồ. Chúng tôi cũng không đặt giả thiết, vì giả thiết là tưởng tượng. Thứ ba, chúng tôi đã phát hiện, một ổ gián điệp, trong thành phố. Chúng tôi quyết định nói với anh, bởi vì chúng tôi biết, anh có nhiều chuyển biến tích cực. Bây giờ, anh chủ động báo cáo chúng tôi, là rất đáng hoan nghênh. Anh trực tiếp đến gặp chúng tôi, là anh đến với cách mạng. Sau này, anh có bị oan ức, cũng nên đến kêu, với chúng tôi, không phải nhờ ai cả. Anh không đến được, anh gửi thư, cho chúng tôi. Chỉ một tờ giấy, giản dị lắm, chỉ một con tem, hào hai”. Tôi thấy buồn cười. Anh Trần B nói: “Tôi nói thế, không phải để tuyên truyền, cho ngành bưu điện”. Rồi anh cũng cười. Chỉ có anh Thái vẫn ngồi im. Anh Trần B nói: “Rất có thể anh đang nằm trong một âm mưu của bọn chúng, mà anh không biết. Chuyện có thể đi ngược lại Macxen, và Lily. Nước chảy có nguồn, tai họa cũng có nguồn. Có thể anh chưa nói hết. Anh cố nhớ lại xem, anh có nói gì với ông Phúc, ông Phúc có nói gì với anh, về Macxen? Anh nên nói hết”. Tôi nói: “Tôi có kể chuyện phiếm, về Macxen. Hôm nào xe nó xuống phố tôi, con gái phải trốn hết. Người đi bộ thấy nó, cũng phải tránh, vì con chó bẹcgiê của nó chỉ thích cắn người. Nó vào nhà Lily, thì cả năm mươi số nhà cùng nghe, tiếng Lily cười. Tôi nhớ, một đêm gần ngày tiếp quản, tôi uống với Tình Bốp. Nửa đêm Macxen lồng lộn, kêu mất cái tài liệu gì đó. Macxen bắt tất cả, cởi toàn bộ quần áo, để khám. U già, anh bếp bị coòng tay luôn. Nó muốn bắt cả tôi mang đi, Lily phải can mãi, nó mới để tôi lại. Nhưng ra đến ôtô, lại tìm thấy cái tài liệu. Đêm ấy, nó uống thật say. Hôm sau tỉnh rượu, nó lại tuyên bố, tài liệu đã bị chụp ảnh trộm, rồi bị quẳng vào trong ôtô. Nhớ lại chuyện này, tôi nói với ông Phúc, có thể bọn tay chân của Macxen tìm cách hại tôi, vì cái tài liệu bị chụp ảnh”. Anh Trần B cười: “Rất có thể đã bị chụp ảnh thật. Vì những ngày gần tiếp quản, điệp báo của ta theo nó, sát sàn sạt. Sau đó, anh đi trốn, có phải không? May cho anh đã đi trốn. Vì sau đó, u già và anh bếp bị nó kẹp kìm sống, rồi thả chó bẹcgiê vào cắn”. Tôi không nói gì, vì kinh hãi quá, và vì cáu Tình Bốp, đã không kể gì cả. Anh Trần B thoạt đầu cười tươi. Đến lúc chuyển sang chuyện u già và anh bếp, anh rất nhanh nhẹn đổi nét mặt: anh nghiêm trang, buồn bã. Lát sau, anh hỏi: “Ông Phúc nói sao về những tài liệu, mà anh giữ?” Tôi vội nói: “Tôi không giữ. Tôi không có. Ông Phúc hỏi tôi mấy lần. Thứ hai trước, ông mời tôi, ăn thịt chó Hàng Lược, ông lại hỏi nữa. Tôi bảo ông, tôi chỉ giữ vài đồ lưu niệm của Lily, toàn đồ vô giá trị”. Anh Trần B nói: “Tôi biết, anh có giữ đồ lưu niệm. Anh cứ kể ra, quần lót, áo lót, thư tình, vân vân. Anh kể hết ra. Bọn gián điệp lắm mẹo lắm. Có những thư mật, viết bằng mực hóa học trên quần lót. Có những tài liệu, chụp trên phim, cuộn lại chỉ bé như hòn bi, để dễ nuốt vào bụng. Có cả bom nổ chậm, bé tí xíu giấu trong khuy áo, vài năm sau mới nổ”. Tôi nói: “Ông Phúc cũng dọa, không được giữ đồ lưu niệm của Lily, vì toàn đồ vô giá trị, bán không ai mua, toàn đồ đế quốc để lại, toàn là đồ do Macxen ăn cướp được. Công an khám nhà, thế nào cũng rắc rối. Ông bảo, phải đốt đi. Tôi nói, lúc đầu tôi có giữ, một cái quần lót, một cái coócsê, để mỗi cái đánh dấu một kỉ niệm. Lily cũng cho thêm, một lọ nước hoa Pháp dùng rồi, để tôi nhớ Lily mỗi khi vào hè (thực ra, toàn bộ tôi lấy trộm của Lily). Buổi tối cuối cùng trên sân ga, Lily đánh rơi chiếc mùi soa, để tôi đuổi theo mãi. Tất cả chỉ có thế thôi. Ông Phúc hỏi tôi, cất đâu. Tôi nói, đốt rồi”. Anh Trần B nói: “Anh về, xem có còn không. Rồi cho chúng tôi biết. Tôi nói: “Tôi đốt hết rồi, như đốt những kỉ niệm. Giữ chúng trong người, tôi lại nhớ Lily. Cho nên tôi rẩy nước hoa, tôi đốt sạch. Tôi nhớ, có một lần sau khi Lily đi, Tình Bốp cũng hỏi có lấy trộm cái gì của Lily, thì phải trả lại nó, vì nó là em của Lily”. Anh Trần B nói: “Nhưng anh về, cứ xem lại ngay. Còn kỉ vật nào, anh đem lại, cho chúng tôi. Không được làm gì, như dúng nước, hoặc hơ lửa. Nếu có chất độc thì nguy hiểm, cho anh và chị. Anh còn muốn nói thêm gì nữa không?” Tôi nhìn lên tường, để tìm bóng tôi, trong gương. Nhưng trong phòng không có gương. Tôi nhìn xuống đất, vì dưới đất có bóng tôi, là bóng do đèn điện hắt xuống. Bóng tôi lờ nhờ, chẳng nhìn thấy mặt.

Tôi nói: “Thứ bảy vừa rồi, có một chuyện. Tacxi mới đi một chuyến, ông Phúc đã đánh xe về. Ông bảo, nhà có giỗ. Bà Phúc giết gà, thổi xôi, rồi thắp hương. Ông bà không mời ai, ngoài tôi. Ông Phúc kề cà với tôi, lâu lắm. Ông cho tôi uống, rượu mật ong rất say. Ăn xong ông bảo, tôi đi ngủ trưa. Tôi xuống sân, mở khóa, vào buồng riêng của tôi. Tôi bật đèn và lật chăn lên, định làm một giấc. Tôi luôn có thói quen trước khi đi ngủ, tôi rũ lại chăn chiếu, cho sạch. Lần này, tôi say, nhưng vẫn kiểm tra, xem giường có sạch không. Tôi thấy dưới chăn, cả một ổ rắn giun, là loại cắn ai, thì không cứu được. Tôi vớ vội chiếc giày, giết được mười ba con. Tôi kinh hãi quá, nếu cứ thế chui vào chăn, tôi đã bị chúng bò vào tai vào mũi, cắn chết. Tôi mang đống rắn giun, cho ông bà Phúc xem. Ông Phúc nói sẽ đi báo bảo vệ khu phố. Tôi cũng cho ông Khang xem. Ông Khang bảo ông Phúc cố tình cho rắn giun vào giường. Bà Phúc, ngược lại, gọi tôi ra, bảo bà nghi ông Khang. Tôi hút chết. Tôi quyết định đến gặp các anh, cũng là vì thế”. Nói rồi, tôi lấy trong túi áo, mười ba cái xác rắn giun, gói trong tờ giấy. Tôi mở ra để giữa bàn. Hai anh cúi đầu xem. Anh Thái gật đầu. Anh Trần B nói: “Không hiểu trong ổ này, con nào là bố, con nào là mẹ, con nào là ông bà, con nào là con, là cháu. Hay là một ổ rắn giun năm cha ba mẹ?” Dưới đèn điện vàng, đống rắn giun nằm lều nghều, be bét từng chỗ, nom sởn gai ốc. Anh Trần B nói: “Trong bữa cỗ, ông Phúc bà Phúc có ngồi liền với anh không? Có ai vắng mặt lúc nào không?” Tôi nói: “Bà Phúc đi lại luôn, để hầu cỗ. Ông Phúc cũng đi tiểu vặt. Không biết bao nhiêu lần”. Anh Trần B nói: “Chúng tôi chưa thể nhận định, ngay hôm nay. Nhưng tình hình có thể đã đến lúc găng. Anh về, phải hết sức cảnh giác. Anh vẫn đi làm, như thường lệ, như không có chuyện gì xảy ra”. Trước khi tôi về, anh Thái nói. Suốt buổi im lặng, bây giờ anh mới nói. Anh dặn tôi từ nay, lấy địa chỉ này, để liên lạc với anh. Có việc cần gặp anh, tôi cứ viết thư, trong thư hẹn giờ gặp, và đưa thư, cho bà Hiếu đan len.

⚝ ⚝ ⚝

Thế là vào một ngày bất thường, tôi không được công khai, đến đồn công an, tìm anh Thái nữa. Trước kia, tôi không phải giấu ai cái gì. Bây giờ tôi có cả một bí mật, dành cho ba người. Tôi về nhà. Đứng một lúc ngoài vườn. Vườn lả tả lá. Là vườn mùa đông. Là buổi chiều đông. Trên đường về tôi mua thịt vịt quay, kiệu và dưa muối. Tôi thổi cơm xong lúc 5 giờ. Rồi đợi Cốm về. Trong lúc đợi tôi ra đứng, trước gương. Bóng tôi trong gương nghĩ đi đâu. Còn tôi nghĩ về năm trước: những ngày tiếp quản đầu tiên, những ngày đẹp trời, những ngày như ổ gà nhấp nhổm, những ngày có bóng diều hâu. Tôi tiếc nhiều, những ngày vô tư không một áng mây chính trị, những ngày không một câu hỏi trong đầu. Một năm rồi, trôi nhanh quá. Bao nhiêu tờ lịch tôi xé: những tờ lịch xuân, lịch hè, lịch thu, những tờ lịch đông. Năm trước tôi còn rong chơi các phố. Năm nay khác rồi. Năm nay tôi không ra phố, vô tư như năm trước. Năm nay tôi là thằng đi đêm, trong thế giới đầy ánh sáng. Trời sáng bạch, tôi và sọ tôi và bóng tôi, cả ba vẫn đi đêm. Tôi nhìn ra vườn lả tả lá. Là vườn chiều. Tôi đã cùng nhật kí đi ngược năm tháng: tôi không về tuổi sơ sinh, mà lạc vào một vòng tròn lủng củng của thời tiết. Lại một thử nghiệm thất bại nữa, về tác động của nhật kí, đến thời gian và người viết nhật kí. Sọ tôi bảo mấy ai đi ngược được quyển lịch. Tôi đồng í: mỗi ngày của nhật kí phải đóng khung, trong 24 giờ riêng biệt, để mỗi ngày trọn vẹn một tờ lịch, để mỗi ngày khỏi phải lo lắng cho hôm qua, cho ngày mai, ngày kia. Sọ tôi cũng bảo: để bây giờ chỉ là bây giờ không thể là hôm qua. Bây giờ, là thứ hai. Nhưng tôi không làm gì vào thứ hai: thứ hai tôi không đi làm. Bây giờ, là một ngày bất thường: tôi bắt đầu thuộc về một chương trình không công khai, không tên gọi, không phương pháp hoạt động. Tôi chỉ có các chi tiết, nối vào nhau, được một mẩu dây xích, dở dang. Tôi tự đi tìm phương pháp. Theo sách trinh thám, mỗi thám tử là một phương pháp: phương pháp lí sự tôi thích nhất, phương pháp ngửi tôi cũng thích nhất. Có lẽ tôi cần cả hai: khi sọ tôi lí sự, tôi đi ngửi các sự kiện, khi mũi tôi đánh hơi, sọ tôi suy nghĩ. Cũng theo sách trinh thám, tôi phải làm thám tử cho tôi. Việc thứ nhất của mọi thám tử, là tìm mục đích của sự kiện. Việc thứ hai của thám tử, là đặt câu hỏi tại sao. Việc thứ ba là lí sự, trên những giả thiết. Phương pháp này không giống phương pháp của anh Trần B, cũng không giống của anh Thái. Hai anh đi về hai kinh nghiệm khoa học khác nhau, và cả hai đều phê bình giả thiết. Đơn giản vì hai anh không được đào tạo làm thám tử. Trời ập tối từ lúc nào. Tôi nghe, thấy lá rơi lả tả, ngoài vườn. Tôi không bật điện. Ngồi mãi, trong bóng tối. Tôi suy nghĩ.

⚝ ⚝ ⚝

Một ngày bất thường, bất thường cả sáng, cả chiều cả tối. Tôi bắt đầu chương trình của người thám tử. Buổi tối, tôi sang nhà Đoành. Trước mặt tôi là thằng Đoành, nằm dài trong chăn. Thấy tôi, nó nhỏm dậy, để tôi nhìn thấy, toàn thân bôi phẩm xanh. Nó chỉ vận cái quần đùi, như thể đang mùa hè vậy. Tôi nói: “Mày bị tim la đầy người”. Nó nói: “Bị lở”. Nó đang phải tiêm xtrep, đồng thời bôi thuốc. Nom nó bể dâu thảm hại. Tôi ngồi xuống ghế. Nó mặc thêm quần áo, cho khỏi lạnh, rồi đem rượu ra rủ tôi uống. Nó vẫn kiếm đâu ra rượu tây, một chai Brăngđi đàng hoàng. Nó nói: “Hôm nào tao khỏi, tao sẽ khao mày một chầu. Để báo tin mừng, tao sắp được vào hát, ở đài”. Tôi hỏi: “Đài nào?” Nó nói: “Đài phát thanh”. Tôi hỏi: “Ai xin cho?” Nó nói: “Ông Tóc Bạc”. Tôi hỏi: “Tóc Bạc nào?” Nó nói: “Trên bộ nội vụ”. Tôi hỏi: “Lại nói dối?” Nó nói: “Không. Không dối tí nào. Đầu đuôi thế này. Tao hát ở rạp M, đúng vào buổi tối ông Tóc Bạc và anh Thái ngồi trong đống khán giả. Ông nghe tao hát, thấy thích mới hỏi anh Thái, ai mà hát giọng nam trầm. Anh Thái kể chuyện. Ông Tóc Bạc nói, những người có vết bẩn là ngụy quân, thì phải gột cho sạch. Sau đó, ông can thiệp bên đài phát thanh, để họ nhận tao vào hát”. Tôi hỏi: “Mày nói chuyện với ông ta à?” Nó nói: “Không. Chị Hòa kể lại như thế”. Tôi nâng cốc chúc nó, mà tủi thân. Có gặp ông Tóc Bạc, cũng chẳng ăn thua gì: vì tôi không biết hát. Nhưng uống hết một cốc, tôi lại nghĩ chắc chắn nó nói dối, chắc chắn nó đã lập công gì đó, với công an. Tôi hỏi: “Mừng cho mày, thành người nhà nước. Tại sao công an giúp mày nhiều vậy? Có mẹo gì, mách cho tao với”. Nó cười hớ hớ. Mồm như mồm giải. Nó nói: “Mẹo tim la thì vô khối. Nhưng mày đoán tao khá, là vì sao?” Tôi hỏi: “Ắt không phải vì giọng nam trầm? Thiếu gì đứa giọng nam trầm”. Nó nói: “Đúng. Nam trầm không hơn gì nam cao. Thằng Chắt không nam trầm, vẫn thành người nhà nước. Ở miền Bắc bây giờ, số may cũng chẳng bằng tích cực. Tích cực là nhất”. Tôi rót thêm rượu: tôi muốn say và muốn Đoành say, một thể, để hai thằng cùng cởi mở. Tôi muốn nó giúp tôi. Chương trình thám tử của tôi cần có bạn. Tôi chọn Đoành, vì nó vừa say mê, vừa thông thạo sách trinh thám, cũng vì nó dối trá giỏi. Tôi rót thêm rượu lần thứ ba. Tôi nghe phố lạo xạo, từ xa vọng vào. Nhưng cũng có thể là gió lạo xạo, bên cửa sổ. Tôi vào đề. Tôi nói, là như thế này: tình hình đã đến lúc găng, găng cho cả tính mạng tôi. Tôi cần nó cộng tác, để tìm thủ phạm. Nó gật đầu. Nó nói: “Bây giờ tao mới dám kể, tao nghi Tình Bốp từ lâu rồi. Nhưng mày chơi thân với nó, tao không can được, cũng không dám can. Tao đứng xa tao nhìn, thấy mày như con kiến, mày bò trên cái miệng chén. Để tao kể cho mày nghe”.

Nó nói: “Tháng chạp năm 1953, một tối mưa to, tao đang nằm nhà, thì Tình Bốp đến. Nó đội mũ phớt sùm sụp, mặc áo paravec-long-tong nước mưa. Nó đặt lên bàn, một chai cônhăc giấu trong nách. Rồi rút túi áo, thêm cái bánh mì và gói dămbông. Kể ra thì dài. Mày muốn nghe tóm tắt hay nguyên văn?” Tôi nói: “Vừa tóm tắt, vừa nguyên văn. Miễn lí sự. Miễn tả cảnh”. Đoành nói: “Khó thế. Thôi được, để tao kể tiếp”.

Thế rồi nó kể: Tình Bốp để chai cônhăc lên bàn, nó bảo tao đóng chặt các cửa lại, thằng nào đến, cũng không mở, tắt điện đi, và đốt nến lên. Tao đóng cửa, tắt điện và đốt nến. Bên ngoài mưa gió ào ào, đẹp như phim trinh thám. Uống được một lúc, Tình Bốp bảo tao: “Đêm nay quan trọng, quan trọng nhưng cũng chẳng có gì. Mày đọc trinh thám nhiều, tao đọc ít, giờ tao hỏi mày trả lời. Cho rượu thêm ngon. Tao với mày uống, đồ nhắm là trinh thám.” Tao nói: “Được. Giải sầu như vậy, không mất xu nào”. Nó hỏi tao, làm chỉ điểm thì có lợi gì, có hại gì, có nguy hiểm gì, làm chỉ điểm thì phải nói dối thế nào, khi bị lộ thì chạy thoát thế nào. Nó hỏi, làm tao căng thẳng. Tao nói dối lung tung. Nó có đọc sách chính trị bao giờ, mà biết. Tao kể nó nghe, chuyện Bóng Người Trong Đêm, và chuyện Bàn Tay Sáu Ngón. Nhưng nó không thích, nó hỏi: “Trong sách có nói, nếu bọn Phòng Nhì rủ ai làm việc cho chúng, không làm sẽ bị trừng phạt thế nào không?” Tao nói không. Nó nói: “Thịt. Chúng sẽ thịt. Chúng đã rủ ai, chỉ có hai cách, hoặc đồng í, hoặc bị thủ tiêu”. Mặt nó lúc ấy gớm ghiếc, nhất là nụ cười nhiều ngụ í của nó. Làm tao rợn. Nó nói: “Ví dụ thế này: Phòng Nhì rủ mày, làm cho nó, mày đồng í, mày phải đồng í”. Dạo ấy đang cần tiền, đang mê Lí Hà, thiếu tiền thật, nhưng tao sợ. Tao giả say, nói cười lung tung. Tao nói: “Mày là thằng Việt minh được Phòng Nhì cử đến đây, dò xét. Nhưng mày là bạn thân, đừng làm thịt tao, nếu không tao sẽ thành ma, tao quấy quả mày”. Rồi tao vờ, nằm lăn ra sàn gác mà ngủ. Xuân 1954, một chiều tao bắt gặp Tình Bốp vào nhà thằng Macxen. Lúc ấy trời nhá nhem, tao nấp ở đầu ngã tư. Sau đó, thằng Macxen phóng xe đi. Sau đó nữa, Tình Bốp ra, ngó ngược ngó xuôi, rồi ngược lên phố. Tối hôm ấy, một anh cán bộ nội thành bị thằng Macxen chăng lưới bắt. May mà chúng không nhìn thấy tao”. Tôi nói: “Sao mà không báo công an?” Đoành nói: “Báo rồi. Tình Bốp có thể còn giết nhiều người nữa, mà mình không biết, mày là con kiến bò miệng chén. Mày thấy chưa: chơi với nó, mà không biết nó là ai. Tao biết, nên tao lảng ra. Mày thân với nó, lúc ấy tao nói, mày cũng không tin. Hồi bé, ba thằng bọn mình là con chấy cắn ba. Từ lúc đi ngụy, nó khác hẳn. Tao với mày đi ngụy vì bắt buộc, cũng vì lạc thú, không dám rời Hà Nội đi hậu phương. Nó đi ngụy, để làm chỉ điểm, cho thằng Macxen”. Tôi nghe Đoành kể, tôi choáng. Chúng tôi ba thằng thân nhau nhất. Tôi có việc gì cũng kể, cho chúng nó. Trong khi đó, Tình Bốp và Đoành giấu tôi nhiều việc. Tình Bốp, bàn tay nó ám muội, cố nhiên mồm nó phải nói dối. Nhưng còn Đoành, tại sao phải giấu giếm? Hay chính nó cũng có tội? Tôi rót thêm rượu, để che kín, mấy í nghĩ trong sọ. Gió lạo xạo ngoài phố, nhưng cũng có thể là gió ngoài cửa sổ. Tự dưng tôi thấy nó khả nghi. Nó là đối tượng số 2, sau Tình Bốp, để mũi tôi ngửi, xem nó có mùi gian ác. Không để í cái mũi tôi, Đoành say sưa kể tiếp.

Đoành kể: mùa đông 1954, 3 ngày trước tiếp quản. Tao đang đi, trên phố K vắng người, bỗng gục. Tao ngất đi, sau cú đánh vào gáy. Lúc tỉnh, thấy đang ngồi trong phòng đen, bị trói trên ghế. Tao mở mắt, thấy tất cả tường, sàn, trần, cửa sổ, đồ đạc, đều sơn đen. Hai bên hai thằng to lớn, chĩa súng không kêu, vào mạn sườn tao. Một thằng gầy ngồi trước mặt, tay cầm con dao Huê Kì. Cả ba thằng đều bịt mặt, chỉ lộ có hai con mắt. Thằng gầy tung tung con dao trên tay, nói: “Mày sắp ngoẻo rồi. Tao nói cho mày biết. Mày muốn ăn kẹo, hay ăn poanha? Tao cho mày chọn. Muốn đòm vào sọ, hay muốn cắt tiết, hay xơi kẹo vào ruột? Rồi bọn tao quăng xác mày ra đường, mày muốn chỗ nào cũng được, cho tự do chọn trước: hồ Hale, ruộng ngoại thành, gầm cầu? Nửa tiếng nữa, 11 giờ 10 mày ngoẻo”. Thế là thế nào, tao chưa kịp hoàn hồn. Tao rên rỉ: “Các ông nhầm ngưòi rồi. Tôi, tôi là…” Thằng gầy nói: “… mesừ Đoành, tức Lê Đoành, ca sĩ nam trầm ở đội G.A.M.Ô. Có nhầm không? Có nhầm thì mày cũng ngoẻo”. Tao cố trấn tĩnh, để xem chúng muốn gì. Thằng gầy nói: “Mesừ Đoành không biết tại sao phải ngoẻo. Tội nghiệp. Mesừ đoán xem”. Tao vẫn rên rỉ: “Ối các ông, các ông nhầm rồi”. Thằng gầy nói: “Ngây thơ. Thế giới này là thế, thằng ngây thơ dễ chết, hơn thằng gian. Mày ngây thơ không sống được, trên thế giới này, để bọn tao hóa kiếp cho mày, rồi lên tiên mà ở”. Nó để luôn, con dao ngang họng tao. Mày thử để dao, vào cổ mà xem. Cảm giác vô cùng. Lúc ấy sợ lắm, nhưng tao cố trấn tĩnh. Bọn chúng biết tên tao, chứng tỏ chúng chủ tâm bắt tao. Thế thì còn hi vọng được. Chắc chắn chúng muốn ở tao cái gì cụ thể. Trước khi vào việc, chúng phải vần cho tao mềm nhừ đã. Thế là làm ra vẻ mềm nhừ, mặt tái xanh, run lẩy bẩy, mồ hôi rơi đầy trán. Tao rên rỉ: “Oan tôi quá các ông ơi. Tôi chưa biết mùi đời. Tôi là thằng ca sĩ kiết xác. Các ông tha cho tôi. Các ông bảo gì cũng xin vâng. Việc gì tôi cũng xin vâng”. Tao hèn thật, nhưng để thoát chết, tao sẵn sàng luồn háng đớp cà, để thoát khỏi cái hang hùm nọc rắn này. Thằng gầy quả nhiên cười. Nó nói: “Mesừ Đoành khá lắm. Mới thoáng qua đã hiểu. Bây giờ cởi trói cho ca sĩ, chúng mày!” Tiếp đó, chúng cho tao, uống rượu và chụp ảnh. Chúng chụp tao một mình, rồi chụp cùng, với những thằng những con lạ mặt. Chúng bố trí để chụp tao, đang nhận tiền, đang uống rượu, đang trên giường. Tao cũng phải kí, vào nhiều giấy tờ, giấy biên nợ, ngày tháng đề khác nhau. Tóm lại, chúng nắm đằng chuôi. Tao vừa sợ vừa mệt, nên ngất lúc nào không biết. Tỉnh dậy, thấy đang nằm, trên phố K, đúng chỗ bị đánh gục đêm qua. Trong túi có tiền, và mật hiệu, để nhận liên lạc với một nhân vật, sẽ đến tìm tao vào một ngày vô định. Đến bây giờ tao cũng chưa hiểu, lũ du côn này thuộc phe cánh chính trị nào.

⚝ ⚝ ⚝

Tôi nói: “Thế mày trốn ở đâu, khi chờ tiếp quản?” Đoành nói: “Ở nhà Lí Hà. Sô tiền tự dưng trong túi, tao tiêu hết cho Lí Hà. Tiêu tiền như ông hoàng, nhưng tao không vui. Tiêu tiền, như vứt tiền cho mau hết, cho phi tang. Lí Hà còn tiêu rùng rợn hơn tao. Hết tiền, lại không đâu vào đâu.Tao như thằng bị hỏng, lúc ngồi đờ đẫn, lúc lấm lét. Không còn gì là gì, gì cũng không ra gì. Rốt cuộc tao rúc, vào hầm rượu của Lí Hà, tao trộn tất cả các chất lỏng trong hầm, để uống. Trong hầm có rượu vang trắng, tao uống. Có sữa, tao cũng uống. Có mắm tôm và wiski, tao trộn vào nhau. Có càphê, tao nhai bã càphê. Tao cởi truồng bò khắp nhà. Tao say triền miên. Tao giồng chuối ngược, cho Lí Hà xem. Tao lấy xích chó, tự xích vào cổ, cho Lí Hà dắt. Tao muốn điên, mà không điên được. Hôm tiếp quản, tự dưng khỏi bệnh. Tao tắm rửa, rồi ra phố. Tao hát giữa phố, rồi gặp vợ chồng mày”. Tôi nói: “Gay đây”. Nó nói: “Rất gay. Không ai biết chuyện, mà vẫn sợ. Tao đóng thằng Cuội, để ba lơn, để sống. Chính phủ khoan hồng cho thằng ngụy trong tao rồi, nhưng thế nào cũng có ngày, một nhân vật nào đó đến gõ cửa buồng, cho nên tao giật mình cả ngày”. Tôi nói: “Ra đầu thú công an, cho xong”. Nó nói: “Khuyên người thì dễ. Tự khuyên mình thì khó. Bây giờ ở với chính phù, gần một năm rồi. Sau khi được đi hát ở rạp M, tao ra đầu thú. Tao kể hết với anh Thái. Tao cứ lo, nhưng anh Thái chỉ dặn, phải im lặng chờ. Chờ mãi, chưa thấy thằng nào đến. Nhưng cũng trút được cái lục đục trong người. Không nên sống lửng lơ, giữa hai phe, vì không có chỗ dựa lưng được. May còn có thằng Cuội, nó làm tao vui cả ngày. Việc của tao do vậy cũng ổn. Bây giờ thấy mày còn mắc, lắm chuyện rắc rối. Mày cần tao làm gì cho mày?”

Tôi hỏi: “Mày nhận định thế nào?” Đoành nói: “Nhận định tao có thừa. Chẳng khó khăn gì hết. Tao nghĩ Tình Bốp là người của Phòng Nhì. Nó sẵn tính đa nghi, sợ ai biết chuyện, sẽ tố giác nó”. Tôi gật đầu. Đoành nói: “Nhận định của tao là: chỉ có mỗi vợ chồng ông Phúc biết, mày ngủ ở đâu, biết mày hôm ấy ngoại lệ không đi làm. Bình thường, thứ bảy nào mày cũng chạy xe, cả ngày cơ mà”. Tôi nói: “Ờ nhỉ. Tao không nghĩ ra. Thứ bảy nào tao cũng đi, từ sớm, đến tận đêm, mới về. Cũng hiếm khi ngủ trưa. Vậy, đúng là chỉ còn vợ chồng ông Phúc, cố tình chuốc rượu tao, đến buồn ngủ. Nhưng sao họ ngu thế?” Đoành nói: “Gian là ngu. Và vì ngu mới gian. Mày là vua trinh thám, còn lạ gì. Kẻ gian, dù tính toán tinh vi, thế nào cũng quên, một chi tiết. Cứ như nó vô í kí tên, vào tội ác của nó. Qua tất cả những sự việc, tao ngửi thấy, mùi thằng Tình Bốp gian ngoan, chuyên ném đá giấu tay. Nó đánh mày, cứ lộ mặt dần, lộ dần sang cả đồng bọn của nó. Nó lộ trước, lão Phúc lộ sau. Thủ phạm, toàn là người thân, còn phải tìm đâu lôi thôi. Mày đi báo công an ngay đi”. Tôi nói: “Báo rồi”. Đoành hỏi: “Công an nói gì? Không à? Công an họ kín lắm. Họ làm gì, không ai biết. Mày đã có mẹo gì chưa?” Tôi nói: “Tao sang để hỏi mẹo mày. Cờ ngoài bài trong. Mày đứng ngoài, có thể sáng hơn tao”. Đoành cười hi hí: “Mày nịnh tao. Lúc nào cần mày lại nịnh tao. Thôi được, đây là kế 10 điểm của tao. Điểm 1: phải báo công an, mày đã làm rồi. Nhớ bao cáo kĩ càng. Chưa kĩ thì phải làm lại. Điểm 2: đẩy mạnh dò xét trên hai hướng, Tình Bốp và lão Phúc. Tình Bốp là hướng chính. Điểm 3: muốn dò xét phải quay lại, chơi thân với Tình Bốp. Tao và mày phải nối lại với nó. Dễ lắm. Tao sẽ viện cớ đi hát, ở đài  phát thanh, làm một chầu nhậu nhẹt ba thằng. Điểm 4: tao với mày phải cộng tác chặt chẽ, có phân công, bàn bạc từng thời kì. Điểm 5: phải tuyệt đối bí mật. Mày thường phê, tao mồm không nắp, thực ra tao còn kín, hơn mày nhiều lần. Tao nhìn rõ bản đồ bụng mày, từ lâu rồi. Điểm 6: Tình Bốp là thằng nham hiểm. Tao vẫn nửa đùa nửa thật với nó. Mày vẫn tự nhiên, như mày vẫn thế, thật thà mà ngổ ngáo. Lúc đểu, mày đểu, mày trắng trợn. Lúc tử tế, mày tử tế không ai bằng. Đến điểm 7: tao và mày phải tranh thủ hai thằng Ngỡi và Chắt. Làm thành vòng vây thằng Tình Bốp. Điểm 8, 9, 10: là thành công. Sau vụ này, tao với mày công to”. Tôi nói: “Kế mày nghe được. Tao nghĩ xong rồi, đồng í áp dụng toàn bộ. Nhưng còn chung chung lắm. Bọn nó đánh tao, cứ độp một cái thình lình, rồi lại thụt vào nằm bất động. Dấu vết chúng xóa sạch. Mọi nghi ngờ lại đổ lên đầu tao. Đồng í áp dụng kế 10 điểm của mày, nhưng còn thiếu điểm 11. Giả sử nó co lại, bất động, thì mình phải làm gì. Giả sử mình sểnh ra, nó xơi lại mình. Phải gọi được đúng tên trò chơi của nó, gọi đích danh, mới đánh trả được”. Đoành nói: “Đúng thế. Bọn nó không thịt được mày, vì thịt một người, ở miền Bắc cảnh giác này, rất khó. Cho nên chúng phải thịt ngầm mày. Trò chơi của chúng là trò thò thụt. Thỉnh thoảng chúng thò ra, cắn mày một cái, rồi lại thụt vào. Tao với mày phải làm thế nào, để thò ra, nhưng không thụt vào được. Trò chơi do đó là trò nhử. Thì thế này, trò nhử có nhiều lắm: ví dụ thứ nhất, vờ đánh rơi tài liệu giả. Ví dụ thứ hai, mượn mồm thằng Ngỡi, để dọa chúng. Ví dụ thứ ba, mắc mồi vào bẫy. Ví dụ thứ tư: ném đùi nai cho cọp đến”. Nó còn nói thêm nhiều ví dụ lớn cho những tuần sau, nhưng lại quên không lập một chương trình nhỏ, cho ngày mai. Nó thích thú lấy tôi làm con mồi béo, cho nên tôi không muốn nghe nữa. Tôi nói: “Được. Được cả. Tóm lại như thế này: tao đi làm vắng, mày ở nhà nhiều. Không phải lúc nào cũng cà kê, bàn cãi thế này được. Việc gì cũng cần một thằng chỉ huy, và một thằng thực hiện. Như thế này, mày chỉ huy, tao phụ cho mày”. Đoành cười toe toét: “Thủ đoạn, mày muốn chỉ huy, thì cứ nói ra. Chỉ huy sao được mày, tao chỉ xin cái chân thực hiện thôi. Nào: mai làm gì, mày sai tao đi. Tốn kém bao nhiêu, tao chịu”. Tôi nói: “Kinh tế thằng nào tự túc thằng nấy”, rồi tôi vạch cho nó, mai làm gì. Rồi tôi im lặng, để biết ở đâu gió lạo xạo: bên kia cửa sổ, hay ngoài phố xa. Để iên tâm căn phòng kín gió, và gió không mang chưong trình thám tử tối nay, đến tai người nghe trộm.

⚝ ⚝ ⚝

Một ngày bất thường, cả ngày cả đem. Đêm ấy, phần còn lại ngắn thôi. Tôi mơ thấy Lily. Từ lâu nay, tôi không nghĩ đến Lily, vì vấn đề của tôi nó lung tung, rắc rối, nó lấp đầy trong tôi mất rồi. Tỉnh dậy trong đêm, tôi nghĩ, giá như năm ngoái tôi mơ thấy Lily, có phải đã có chuyện hay, mà kể cho Lily nghe. Tự dưng, tôi nhớ đến Tình Bốp lần gặp cuối cùng. Tình Bốp vừa say vừa buồn, vừa giả dối vừa thân mật. Tình Bốp thổ lộ, Lily có thể đã bị mắc lại, ở đâu đó trên đường đến miền Nam. Lily không gửi tin về. Tôi ít khi ngủ mơ, cho nên đã mơ thấy ai, là có chuyện. Đúng là, tôi đang có chuyện bất thường thật. Đêm ấy, phần đêm còn lại ngắn thôi. Tôi kết thúc một ngày bất thường.