Chương kết

Trước ngày bị kém mắt, trước ngày kiếm cây nhị ra bến tàu hát xẩm, ông Mắn đã từng nhiều lần thay vợ nằm võng ru con. Lời ru hồn hậu, chất phác, có tự bao giờ ông chẳng biết. Lớn lên, có vợ, có con lại sẵn giọng hát hay từ lúc trai trẻ đi gặt thuê hát ví cùng các cô gái làng. Lời hay, ý hay nên ông thuộc, ông tạc dạ và bây giờ muốn truyền lại cho con...

Muốn tắm mắt lên ngọn con sông đào

Muốn ăn sim chín phải vào rừng xanh

Đôi tay em ngắt đôi cành

Quả chín xin ngắt, quả xanh xin đừng...

Câu hát này Gái được nghe bố hát từ nhỏ. Nhiều hành khách lên xuống bến tàu không quên được ông xẩm kém mắt với câu hát tình nghĩa này. Người biết hát câu này để kiếm tiền nuôi con và răn dạy chính mình và con cái không thể là người xấu.

Giờ con gái ông đã sa chân nhỡ bước xuống đò. Chị Mơ đã về tận nhà tạ lỗi cùng vợ chồng ông và kể lại cho ông biết chuyện đau lòng này của Gái. Ông đã thốt lên khóc hu hu như con trẻ. Vợ ông không dám nhìn con cái, không dám nhìn chị. Mơ. Bà vẫn ra vào làm việc nhà nhưng len lén và cúi mặt.

Chị Mơ bàn với ông Mắn:

- Cháu sẽ làm giúp chú một cái đơn rồi mang ra xin chữ ký chứng thực của ủy ban xã. Mai sớm cháu sẽ đưa chú lên trên ấy xin Các anh công an bảo lãnh cho em về. Cháu đã báo cáo chuyện này với các anh công an. Các anh ấy đồng ý để cho chú đưa em về làm lại cuộc đời.

Ông Mắn thôi thổn thức nhưng lòng dạ vẫn quặn lên những cơn đau ngầm. Cái hư bắt đầu đều là ở ông. Đẻ ra con mà không nuôi nổi con để đến nỗi nó phải sa vào tay thằng Dịch khốn nạn. Nghèo quá nên dễ mủi lòng và cả tin. Thì ra ở đời làm được điều tốt đẹp, tìm được điều tốt đẹp không phải dễ. Giờ con gái ông đã sa xuống chuồng chồ, chuồng hôi. Gần trọn kiếp lam lũ mà chưa hiểu hết lẽ đời. Lành cho sạch, rách cho thơm. Các chú công an đã cứu con gái ông ra khỏi cái vòng nhơ nhuốc đó. Ôi, giá mà mình hiểu được điều này khi Gái còn ở nhà. Nhưng... vẫn chưa muộn. Bố vẫn còn đây, con vẫn còn đây, Gái đi, bố sẽ làm lại từ đầu cho con, bố tạ lỗi với con.

- Chị Mơ ơi, trong đơn xin bảo lãnh, chị viết thêm cả phần lỗi của tôi nữa. Mình chả nên giấu các anh ấy cái hèn, cái hư của mình đến nỗi không nuôi dạy được con. Tôi ngẫm kỹ rồi chị ạ. Lỗi ấy, tội ấy là bắt đầu từ tôi, còn ai nữa sau đó tôi chắc là các chú ấy biết.

Chị Mơ lặng lẽ ngồi vào chiếc bàn học của đứa em trai Gái. Chị run tay khi cầm bút và phải đến một phút sau chị mới đủ bình tĩnh viết xuống mặt giấy bốn chữ: ĐƠN XIN BẢO LÃNH.

Cùng ngày chị Mơ đưa ông Mắn lên cơ quan công an, thiếu tá Phúc Ngọc đã gặp riêng Thùy Thương. Ông hỏi:

Cháu đã biết nhận lỗi của mình.

- Thưa chú đó là tội!

- Chưa đến mức thế đâu Thùy Thương ạ! Tội là cái tay chú dượng bạc ác của cháu, là Trầm Thương, Phệ sốp, Bộng mì ăn liền. Cháu chỉ là cô gái đáng thương hơn đáng giận. Giờ chú muốn biết cháu có nguyện vọng gì?

- Cháu chỉ muốn trốn khỏi mặt đất này.

- Chết?

- Cháu không thiết sống nữa.

Thiếu tá Phúc Ngọc cười thành tiếng và lắc đầu. Ông đọc lại câu thơ của Thùy Thương bằng chất giọng trầm xúc cảm:

Bông hoa vừa hé nụ

Trái quả vừa độ chín

Lòng em như con suối cạn gặp mưa

Như con sông bị cát lấp đầy bỗng nhiên gặp biển...

Lời thơ ngân lên từ giọng người có tuổi khiến da thịt trên mặt Thùy Thương như cùng một lúc rưng rưng cùng khóe mắt.

Sau bốn câu thơ đọc, thiếu tá Phúc Ngọc nói tiếp:

- Năm nay cháu mới hai mươi. Còn trẻ lắm Thùy Thương ạ! Mọi nỗi đau sẽ được tẩy rửa đi nếu mình biết làm lại. Bài thơ Trinh Trắng sẽ lại trở về với cháu, với Thùy Thương, với Dự Thương. Các cháu là những cái hạt không may bị mọc vào mảnh đất xấu. Các chú sẽ có trách nhiệm hót bỏ cái đống đất xấu ấy đi. Đây là một công việc vừa khó khăn vừa phức tạp nhưng không được quyền từ chối vì đó là trách nhiệm của các chú. Còn các cháu..

Thùy Thương cúi mặt khóc, Với vốn văn hóa có sẵn của mình, lại trải qua nhiều truân chuyên, cô thấm thía những lời nói của chú Phúc Ngọc. Đấy là lời gan ruột, chỉ có ai thương mình, coi mình như con. như cháu mới có thể nói được. Thùy Thương có cảm giác như gặp lại người cha đã khuất của mình.

- Cháu xin nghe lời chú.

- Nguyện vọng?

Thiếu tá Phúc Ngọc hỏi lại Thùy Thương và thăm dò những thay đổi trên nét mặt cô bé:

- Cháu không muốn quay trở lại cái nơi đã gây nên đau khổ cho mình.

- Nhưng đấy có phần mộ của cha cháu, mẹ cháu.

- Cháu đặt nó trong lòng mình. Chú biết không, những năm làm cái nghề nhơ bẩn này, ngày giỗ của mẹ cháu, của bố cháu, cháu vẫn không quên đâu. Năm nào cháu cũng làm cơm canh cúng vái đàng hoàng. Chỉ riêng cái việc cháu đang làm là cháu không dám thưa với hương hồn bố mẹ cháu, Thiếu tá Phúc Ngọc chớp chớp mắt. Con người có những góc nội tâm thật sâu xa nếu chỉ nhìn bằng đôi mắt của quyền lực thì làm sao có thể thấy.

- Chú muốn tìm giúp cháu một việc làm ở ngay thị xã này.

- …!!!???

- Chú chưa hứa sai với ai việc gì!

- Cháu... cháu biết ơn chú vô cùng.

- Nhưng lam lũ và cực nhọc lắm: Nghề thợ xây!

- Cháu làm được, miễn là không phải bán thân mình một lần nữa.

***

Trong vòng kiềm chế của ông bác ruột (qua thư kín của gia đình ngoài Bắc gửi vào), Sấm như bị giam lỏng. Anh được ăn, chơi vì ông bác rất giàu. Tuy vậy, sự sung sướng của mảnh đất phía Nam vẫn chẳng thể làm Sấm nguôi nhớ được Thương Thương. Bố mẹ anh ghét cay ghét đắng những cô gái bán ở các quầy giải khát. Theo các cụ, họ không lương thiện gì. Sấm nghĩ khác. Anh cho đó là một nghề cũng như nghề của mình. Bố bảo Sấm làm nghề cơ khí, nghề cơ bản lại là con cái nhà cơ bản thì không thể làm bạn với cái nghề cợt nhả bồng bột ấy được. Với Sấm, anh không nghĩ cái gì khác ngoài Thương Thương. Niềm yêu say đắm của Thương Thương với Sấm là Đẹp và Hiền. Chính vì vậy mà Sấm đã tìm được một lý do hết sức chính đáng nói dối người bác ruột, không con: ra Bắc xin chuyển hộ khẩu vào đây để làm con chính thức cho ông. Người bác ruột vui mừng, không nói nên lời đã tự thân đi mua vé máy bay cho cháu bay ra Bác.

Sấm chạy đến Trầm Thương Quán - Trầm Thương Quán bị niêm phong. Chuyện không lành gì đã xảy ra. Sấm chạy sang quán ô mai khế của bà Thọ. Bà ôm chầm lấy Sấm, nước mắt ngắn nước mắt dài kể lại sự tình. Một, hai bà thương xót Thương Thương. Một hai bà nguyền rủa mụ Trầm. Cuối cùng bà nói:

- Trước lúc về quê, cô ấy có đến chào tôi. Cùng đi có cả ông bố và chị Mơ nữa. Thương Thương giữ ý đã gọi tôi ra chỗ vắng, cô ấy đưa cho tôi chiếc khăn mùi xoa Tiệp và bảo bà đưa cho anh Sấm giúp con. Cái khăn ấy anh tặng, con vẫn còn giữ nguyên vì con biết con không xứng đáng với anh ấy.

Chiếc hòm gỗ mở ra. Bà Thọ chậm chạp cầm chiếc mùi xoa Tiệp đưa cho Sấm. Chiếc khăn còn thoang thoảng mùi nước hoa ướp. Sấm nhìn chiếc khăn rất lâu rồi bất ngờ úp nó lên gần kín mặt. Bà Thọ chỉ nhìn thấy mái tóc hơi rậm của Sấm lắc lắc...

Vừa lúc ấy, cánh cửa nhà bà Thọ có tiếng gõ. Bà vội vã ra mở cửa.

Một chị công an xinh đẹp nở nụ cười, chào bà:

- Bà nhận ra con không?

- Bà Thọ ngờ ngợ nhìn khách:

- Tôi... tôi không nhớ...

Chị công an lại cười. Nụ cười hiền mang ngụ ý thông cảm chứ không trách móc:

- Con là Đoài Sơn đây mà...

- Ối, chị Đoài Sơn...

Tiếng của bà Thọ như vỡ ra, tóa ra. Đôi mắt đục mờ của bà cứ nhấp nha nhấp nháy:

- Mời chị vào xơi nước, lâu quá không gặp chị nên nó quên mất. Già cả rồi nên lú lẫn hết cả! Chị vẫn trẻ và đẹp quá.

Đoài Sơn theo bà Thọ vào nhà. Thấy trong nhà có khách, cô dừng lại:

- Bà đang có khách?

- Vâng! Nhưng người nhà cả...

Bà Thọ ghé vào tai Đoài Sơn thì thầm:

- Anh Sấm đấy. Sấm người yêu của cái Gái, cái Thương Thương ấy, chị nhớ không? Tôi đang động viên anh ấy về quê thăm cái Gái.

Đôi mắt Đoài Sơn khẽ ngước lên nhìn Sấm. Đôi mắt đen hạt nhãn của cỗ óng ánh nhiều tia sáng vui. Nhìn mặt Đoài Sơn lúc này có cảm giác trong lòng cô đang reo lên một điều gì.

Đoài Sơn vừa về quê Gái làm việc thêm với đồng nghiệp mình về hoàn cảnh tội nghiệp đáng thương này. Chính quyền địa phương đã động viên gia đình, nhận lại Gái. Hợp tác xã dệt thảm đay của thị trấn đã cho Gái vào làm ở phân xưởng chuốt sợi. Gái đã đi làm được nửa tháng nay...

Đêm ấy, trong ngôi nhà lá bên con sông rộng hai chị em nằm cạnh nhau, không ngủ,

- Thương Thương này...

- Chị gọi em là Gái. Em muốn quên đi cái tên Thương Thương đầy tủi nhục ấy.

- Chị hiểu. Hôm nay thì chắc em đã yên tâm với nghề dệt thảm đay của mình?

Gái khẽ lắc đầu. Mái tóc đã mượt của Gái khẽ động vào má Đoài Sơn:

- Chưa đâu chị ạ! Làm nghề khó lắm. Nhưng em sẽ cố. Em cố được..

- Đúng đấy! Chẳng gi hơn cái nghề vừa có cơm ăn, áo mặc lại vừa làm đẹp cho mình.

Sớm hôm sau tiễn Đoài Sơn ra bến xe, Gái khóc:

- Suốt đời em không quên được chị, được bà Thọ, được anh Sấm. Chị về trên ấy, nếu tiện ghé qua chỗ bà Thọ cho em gửi lời thăm sức khỏe của bà và nhờ bà chuyển giúp em lời thăm anh Sấm...

- Chỉ có thế thôi à?

Đoài Sơn hỏi vui vẻ. Gái khẽ ửng má quay đi chỗ khác.

Bây giờ thì trước mặt Đoài Sơn có cả hai người. Bà Thọ với Gái tình cảm thế nào thì rõ rồi. Bà có khác gì bà nội của Gái, mẹ đẻ của gái. Với Đoài Sơn lúc này cái ngại là Sấm? Trong góc tình cảm sâu kín nhất của Gái vẫn âm ỉ một tình yêu với Sấm nhưng ngại và ngượng. Riêng Sấm vẫn đang im lặng.

Còn mình? Đoài Sơn tự cười và tự hỏi rồi lại tự khẳng định. Cô mong muốn được làm một bà mối mát tay cho mối tình trẻ trung nhưng nhiều trắc trở này.

MÙA ĐÔNG 1990

(Tác phẩm viết về NGƯỜI PHỤ NỮ

TRÊN MẶT TRẬN BẢO VỆ AN NINH Tổ QUỐC)