Vài mẩu chuyện với Keigo Higashino Hiroyuki Kurokawa

Lần đầu tiên tôi gặp Keigo Higashino là khi anh đến làm khách mời cho một chương trình nấu ăn trên truyền hình. Trong cuộc hội ý trước khi ghi hình, trông anh thật trẻ, dáng người dong dỏng, ăn mặc chỉnh tề. Ngoại trừ kích cỡ gương mặt, còn lại cái gì anh cũng hơn tôi một bậc. Tôi trao đổi với cô nhân viên hậu đài, đánh phấn lên mặt, thoa chút má hồng rồi nhón chân bước vào trường quay.

Tới giờ ghi hình. Higashino làm món đậu phụ phủ khoai mỡ bào, còn tôi làm món cơm rang hành. Đậu phụ khoai mỡ là món ăn dễ làm, chỉ cần bào khoai mỡ rắc lên đậu phụ, bỏ thêm vài cọng cần tây, trứng cút rồi cho vào lò vi sóng quay là xong. Về mặt thẩm mỹ, món này nghèo nàn màu sắc, trông không hấp dẫn. Tôi đã nghĩ là mình sẽ thắng.

Món của tôi kể ra cũng không có gì đặc biệt, chỉ là sử dụng hành lá thay cho hành tây. Thật ra, đây là món ăn “học cấp tốc” tôi mới nhờ người bạn thích nấu ăn dạy cho hai ngày trước để mang lên TV. Hôm ghi hình cũng là hôm đầu tiên tôi nấu thử. Tôi đổ toàn bộ chỗ ớt xắt nhỏ đựng trong bát con vào chảo cơm rồi nếm thử, cảm giác cay xé như thể trong miệng có lửa. Món ăn tệ không thể tả, tôi bật ho vì cay.

Đến lúc ăn thử. Cô diễn viên đóng vai người ăn xúc một thìa cơm rang đưa lên miệng, cử chỉ hết sức duyên dáng. Một vài giây im lặng trôi qua. “Món này ăn vào mùa hè rất hợp. Cay nên sẽ kích thích sự thèm ăn.”

Thật là khéo léo. Cô ấy không nói “Món này ngon”.

Tôi ăn thử món đậu phụ. Vị nhàn nhạt của khoai mỡ và đậu phụ quện vào nhau một cách tinh tế, rất dễ ăn. Không, phải nói là khá ngon. Tôi quyết định bổ sung món này vào thực đơn nhà mình. Có nghĩa là, trong tiết mục thi nấu ăn, tôi thua anh ấy.

Sau khi ghi hình, chúng tôi rủ nhau đi uống rượu. Tôi và Higashino đều không ngại người lạ, lại cùng là dân Osaka nên trò chuyện rất hợp. Chúng tôi tới khu Shinjuku uống tới hơn 12 giờ đêm. Từ đó về sau, mỗi khi tôi lên Tokyo hay Higashino về Osaka là chúng tôi lại chén chú chén anh, dù không liên lạc gì nhiều.

Chúng tôi quen biết và giao thiệp với nhau như vậy đấy. Lần này, để viết vài lời cho cuốn Sau giờ học, tôi đã phỏng vấn Higashino.

“Tại sao anh viết tiểu thuyết và dự giải Edogawa Ranpo?”

“Vì công ty đang làm trả lương thấp quá.”

Thật là một câu trả lời rõ ràng!

“Đây là lần thứ mấy anh dự thi?”

“Lần thứ ba. Tôi nghĩ mình sẽ thử năm lần.”

Một năm trước khi Sau giờ học đoạt giải, tác phẩm dự thi hồi ấy đã vào tới vòng chung khảo.

“Tại sao lại là câu lạc bộ bắn cung?”

“Tôi đã định khi nào đó phải viết về bắn cung. Đây là môn thể thao thi đấu Olympic, vận động viên Nhật Bản cũng đạt huy chương bạc, nhưng vẫn khá ít người biết đến nó.”

Bốn năm học đại học, Higashino tham gia câu lạc bộ bắn cung. Lên năm ba, anh ấy còn làm đội trưởng.

“Anh đã nghĩ ra bí ẩn phòng kín như thế nào?”

“Câu hỏi khó quá. Không trả lời ngắn gọn được.”

Tôi thật ngốc khi hỏi câu này nhỉ.

“Câu hỏi cuối cùng. Cảm xúc khi viết xong Sau giờ học?“

“Tôi nghĩ độc giả sẽ đón nhận, còn đoạt giải hay không thì tùy vào may mắn.”

Câu trả lời rất thành thật.

Thôi, phần mào đầu đã khá dài, tôi xin dừng tại đây để sang nội dung chính. Có thể tôi sẽ đi sâu vào tiểu tiết kĩ thuật, tại tôi cũng làm nghề sáng tác mà.

Trước hết, đặc điểm lớn nhất của Sau giờ học là khả năng cài cắm. Nhiều dòng ngắn gọn tưởng chừng không đặc biệt hóa ra lại chứa đựng hàm ý cho diễn biến về sau. Chúng đan xen vào nhau, tạo nên lớp lang cho câu chuyện. Thật ra khi đọc, tôi không nhận ra đó là hàm ý. Có thể kể một vài ví dụ như sau.

Câu trả lời của Maejima trước câu hỏi, “Thưa thầy, trường hợp nào thì một học sinh cấp ba sẽ căm ghét người khác?”

“Với các cô bé đó, điều quan trọng nhất là những gì đẹp đẽ, thuần khiết, không giả tạo, thể hiện qua tình bạn, tình yêu, đôi khi qua khuôn mặt hay cơ thể mình, hoặc trừu tượng hơn là qua kỉ niệm hay giấc mơ. Cho nên các em sẽ căm thù những đối tượng phá hủy hay cướp đi điều quan trọng này.”

Lời thoại tuy ngắn, nhưng lại chính là chìa khóa giải mã động cơ.

Rồi tại giải đấu bắn cung cấp tỉnh.

“Ôi… ăn may ấy ạ. Buổi chiều chắc em sẽ bắn trượt nhiều.” Emi khiêm tốn nói, giọng lí nhí như muỗi kêu. Gần đây phong độ cô bé rất tốt, thi đấu vẫn duy trì được trạng thái ổn định, quả là đáng ngạc nhiên. Cơ thể mảnh khảnh thế kia, không biết sức mạnh tinh thần ấy lấy ở đâu ra?

Đây cũng là đoạn văn có tính tất yếu. Thêm nữa, hãy xem hành động của Yumiko, vợ Maejima.

Ra đến cửa thì chuông điện thoại lại reo. Dù phát chán, tôi vẫn dừng chân chờ xem. Không thấy Yumiko gọi, tôi mở cửa bước ra ngoài, lòng hơi băn khoăn lúc xuống cầu thang. Ở cú điện thứ ba này Yumiko nói nhỏ kì lạ, tôi không nghe thấy gì cả.

Những đoạn văn như vậy giăng khắp tác phẩm, khiến người đọc không thể lơ là. Hành động, suy luận, giải quyết, rồi lại hành động, suy luận, giải quyết… cuối cùng là kết thúc. Cài cắm nhiều lớp tạo nên tính ly kì, khiến người ta đọc không biết chán.

Tiếp theo là tính độc đáo của bí ẩn phòng kín. Động cơ giết người phức tạp, bẫy giăng tinh vi… Tất cả đều rất sáng tạo, và tôi đặc biệt cảm phục chi tiết bí ẩn giả để gài bẫy. Bản thân bí ẩn giả đã quá đầy đủ giá trị, vậy mà nó lại chỉ là hòn đá ném ra để đánh lừa. Thật quá “lãng phí”.

Về chi tiết. Tôi cũng từng làm giáo viên cấp ba một thời gian. Cơ cấu nhà trường, quan hệ giáo viên và học sinh, cách nói năng… đều đúng như mô tả. Cảnh tượng hội thao cho tới lúc Takei bị sát hại được miêu tả chính xác bất ngờ, chứng tỏ tác giả phải tìm hiểu rất công phu.

Về nhân vật. Tôi thích Yoko. Một chút phản kháng, nhưng lại rất thuần khiết. Vừa như người lớn, nhưng vẫn còn nét trẻ con. Tâm lý nữ sinh cấp ba được mô tả thật tài tình.

Về cách dẫn dắt câu chuyện. Đối với những người sáng tác như chúng tôi, sắp đặt tình tiết, tạo ra mâu thuẫn… là những công đoạn hết sức đau đầu, nhưng tác phẩm này xử lý cực kì khéo léo.

Maejima đi từ nhà thể chất ra phòng thay đồ, và…

“Quay vào thôi nhỉ?” Đang định trở lại nhà thể chất, tôi chợt dừng bước, vì sực nghĩ ra một việc muốn làm vào lúc này.

Tôi hồi tưởng tình hình lúc phát hiện Murahashi bị giết hại. “Hay mình thử phục dựng một lần nữa.” Đó là việc tôi vừa nghĩ ra.

Thoạt tiên tôi đặt tay lên cánh cửa, nhưng cửa bất động. Tôi bèn vòng ra sau, nhòm qua lỗ thông gió vào bên trong.

Đoạn này thật hay, mạch văn tự nhiên, và ở đoạn phá giải các bí ẩn cuối sách, tác giả không thuần túy liệt kê hội thoại, mà lồng ghép vào một buổi tập bắn cung. Vì thế, hội thoại chuyển động chứ không đứng im, khác với motif sáo mòn là tập hợp tất cả các bên liên quan vào một căn phòng, rồi “thám tử” lừng danh bắt đầu giải thích từng bí ẩn…

Sau giờ học là tác phẩm ra mắt của Higashino, đoạt Giải thưởng Edogawa Ranpo lần thứ 31. Sau tác phẩm này, anh tiếp tục cho ra đời nhiều tác phẩm tham vọng khác như Tốt nghiệp, Án mạng ở biệt thự chim trắng, Án mạng ở khu nhà trọ sinh viên, Án mạng mười một chữ… Mỗi tác phẩm đều có bối cảnh, tuyến nhân vật, phong cách khác nhau, nhưng tư tưởng chính làm nền tảng thì không thay đổi.

Mỗi khi gặp nhau, chúng tôi lại chén chú chén anh và tám chuyện trên trời dưới bể. Cứ mỗi lần như vậy, tôi đều lấy làm lạ, không hiểu tư chất nhà văn ẩn chứa ở đâu trong dáng vẻ không hề giống nhà văn của Higashino.