Chương 2

Người đầu tiên tôi gặp trước thềm nhà là anh Trí. Nhìn thấy tôi ôm gói phần thưởng bọc giấy bóng kính trên tay anh đã hấp háy mắt sau cặp kính cận mà tôi biết anh đang tìm cách chọc tôi vài câu theo thói quen.

Tôi phải nói phủ đầu ngay:

- Sao, anh vẫn tiếp tục ngạc nhiên nữa à?

Anh lắc đầu một cái rồi rùng cả vai lại bảo:

- Đến thế này thì còn gì để mà ngạc nhiên nữa.

- Ít nhất anh cũng phải công bình với em một lần chứ!

Anh hỉnh mũi ngó đống sách, tiếp:

- Anh không ngạc nhiên vì Thục được phần thưởng nữa. Anh chỉ không hiểu vì sao các bà ấy cứ trao nó cho Thục mãi.

Tôi bước lên thềm và cố ý dẫm hẳn mũi giầy lên chân anh khiến anh vôi vàng rụt chân lại.

Tôi nói:

- Có lẽ các bà ấy cũng muốn biết xem anh có nhiều trí thông minh hơn hay nhiều sự ngạc nhiên hơn.

Anh vẫn giữ vẻ khinh khỉnh trên mặt, bảo:

- Cả hai thứ đó của tao cứ bị các phần thưởng của mày làm đảo ngược mãi.

- Không biết em đã có dịp nói về các phần thưởng của anh xưa chưa?

- Dầu sao tao đã thôi học lâu rồi.

- Ba má thật bất công quá. Đã đẻ ra anh còn sinh ra em làm gì.

- Thiếu gì người đã than như thế. Thành thử người đáng than có khi lại là những kẻ không được than đấy.

Tôi dùng ngón tay chọc vào bụng anh khiến anh Trí phải co người lại tránh và chúng tôi cùng cười rộ.

Anh Trí hỏi:

- Em nhất về môn gì vậy?

- Triết.

- Sự phi lý đến thế là tột cùng rồi.

- Anh nợ em hai tháng tiền triết. Tháng trước em để giấy trên bàn nhưng không thấy anh nói gì cả.

- Vậy mà tao cứ không biết dùng cái tiền ấy để làm gì. Có lẽ bà giúp việc đã làm mất giấy của Thục.

Cuối cùng anh nhìn tôi bảo:

- Sao, bạn của Thục đâu? Có ai đi nghỉ mát cùng với em không?

Tôi đã hiểu anh Trí định nói gì. Nhưng tôi muốn anh phải nói hẳn ra.

Tôi nói:

- Nào anh muốn nhắc đến ai sao không nói tên ra. Em có đánh thuế đâu mà sợ.

Anh Trí bảo:

- Ừ, cũng có người anh muốn Thục tiếp tục giao thiệp. Vài người anh không muốn Thục chơi với nữa.

Thực ra tôi rất khó chịu khi nghe anh Trí nói vậy. Tôi có những người bạn không đáng giao thiệp nữa sao? Nhưng ít nhất tôi cũng có phần tự do của tôi chứ? Vả lại, thế nào là một người không đáng giao thiệp? Có phải người ta giao du với một người chỉ vì người ấy là một người hoàn toàn? Mặt khác, anh Trí cũng phải biết rằng tôi có đủ hiểu biết để phân biệt cái xấu và cái tốt của những người tôi quen biết chứ?

Thấy tôi lặng thinh sau câu nói của anh, chắc anh Trí cũng biết tôi không bằng lòng. Tuy nhiên anh cũng không nói gì về việc đó. Hiển nhiên anh Trí tự cho anh cái quyền và bổn phận che chở cho tôi, dù tôi có muốn hay không, dù tôi thấy những việc anh làm cho tôi là cần thiết hay không. Chỉ mình anh thấy cần là đủ, anh chẳng có lần đã nói với tôi như thế sao?

Những lần nghe anh nói như thế, tôi không hề nói lại với anh lời nào. Thứ nhất, khi ấy, tôi hiểu một cách mơ hồ về điều anh muốn ngăn cấm tôi và lý do của sự ngăn cấm đó. Thứ hai, đối với tôi lúc bấy giờ tất cả những gì người lớn nói đều phải cả, tôi chỉ có mỗi một việc là vâng lời. Nhưng càng về sau, cũng chính anh Trí đã làm cho tôi hiểu một cách gián tiếp rằng giáo dục không phải chỉ là muốn một sự vâng lời mà cùng một lúc còn đem đến sự hiểu biết.

Nếu vậy, tôi cũng muốn anh cho tôi vài lời giải thích về những gì anh vừa nói. Song tôi không biết phải bắt đầu thế nào. Vì chắc ý muốn của tôi, trước hết, sẽ làm anh ngạc nhiên. Bởi vì đây là lần thứ nhất tôi tỏ ra như thế. Tôi phải nói sao để anh hiểu rằng, tôi cần đến sự chỉ dạy chính xác chứ không phải chỉ thi hành mệnh lệnh, những mệnh lệnh tôi có thể giả vờ nghe theo, nhưng không thi hành nghiêm chỉnh. Tôi muốn nghiêm chỉnh với anh và với chính tôi nữa.

Tôi nói:

- Anh Trí.

Sự ngập ngừng của tôi sau một phút lặng thinh, có lẽ anh đã đoán đuợc tôi nghĩ gì, nhưng cũng như khi nãy, anh muốn tôi nói ra điều ấy.

Vậy, tôi phải nói ra.

Tôi nói:

- Bạn bè của em là những người em đã lựa chọn. Em không biết họ họ có khuyết điểm gì mà anh lại muốn em cắt đứt liên lạc với họ?

- Anh chỉ muốn nhắc em thận trọng trong việc giao thiệp. Em đã lớn, mọi sự giao thiệp của em đều liên quan đến mọi người trong nhà.

Những lời nói của anh Trí bóp nghẹt trong ngực làm tôi nghẹn lời. Đó là những lời nói dù tôi có muốn tỏ ý bất đồng cũng không được. Bởi vì nó không có một ý nghĩa nào rõ rệt, ngoài một cái lệnh cấm vì nó liên quan tới [danh dự?] gia đình. Dấu hiệu trẻ con của tôi là chưa chi tôi đã thấy mình nghẹn ngào muốn chẩy nước mắt. Nếu tôi muốn dùng mùa hè này là cái dịp thứ nhất để bước vào đời sống [của riêng tôi] thì hẳn đây là cơ hội đầu tiên. Tôi phải dùng được cơ hội này. Và việc trước nhất là tôi phải bầy tỏ được ý kiến của mình.

Tôi nói:

- Chắc có sự hiểu lầm nào đó trong những điều em nói với anh. Em chỉ muốn biết các bạn em họ tốt xấu ở những điểm nào, theo ý anh?

Anh Trí ngồi xuống trên thành bức tuờng thấp trước thềm. Anh nghiêng đầu ngó tôi. Chắc anh muốn tìm thấy những dấu hiệu khác lạ, đổi thay của tôi. Anh móc túi lấy thuốc lá châm hút. Anh nhìn xuống cây mận nhỏ trồng dưới sân. Trên những chiếc lá non màu tím, ngấn nắng của buổi trưa lấp lánh trên mặt bóng của những chỗ cạnh lá bị gấp lại. Mặt đất đỏ tươi khiến tôi tưởng như lần thứ nhất trong đời tôi trông thấy một mặt đất đẹp như thế.

- Anh nói một cách tổng quát. Tự em phải nhận ra những giới hạn việc làm của mình.

Tôi nói cho qua chuyện:

- Em sẽ nghe anh. Thôi em vào nhà nhé.